آتش بازی سابقه ای بسیار طولانی دارد. ولی کسی نمی داند که نخستین بار به وسیله ی چه کسی و در چه هنگامی پدید آمد. معمولاً تیر تخشایی (یعنی هنر آتش بازی ) را اختراع چینی ها می دانند.
زیرا صدها سال پیش از اروپاییان، مردم چین وسایل آتش بازی را در اختیار خود داشتند. آیا می دانید مردم یونان و رم نیز در قدیم نوعی آتش بازی بر پا می کردند؟
با این همه آتش بازیی که ما هم اکنون می شناسیم به شیوه ای تهیه می شود که پس از پیدایش باروت و تکامل علم شیمی رایج گردیده است.
مواد اصلی برای تهیه تیر تخش ها عبارتند از: شوره،گوگرد و زغال.
این مواد را با هم می سایند و به صورت گرد نرمی در می آورند. سپس آن را با مواد دیگری مخلوط می کنند، مانند: « باریوم »، « آلومینیوم » و « نیترات های سرب ». با افزودن این مواد، منظره بسیار جالب و خیره کننده تری برای تماشاچیان پدید می آوردند. رنگ آمیزی متنوعی که در آتش بازی مشاهده می کنید بر اثر نمک های مختلف این فلزات است:
باریوم برای رنگ سبز، سدیم برای رنگ زرد، مس برای رنگ آبی و سترنسیوم برای رنگ قرمز. اما برای نمایش ریزش جرقه ها، براده آهن را به کار می برند.
برای تهیه یک آتش بازی ساده به شیوه رومی از وسایل زیر استفاده می کنند:
1 - ته یک استوانه مقوایی را گچ یا گِل اندود می کنند.
2 - بر فراز آن گل یا گچ، مقداری باروت می ریزند.
3 - بر فراز این باروت گویچه سفتی از باروت می نهند که فقط روشن می شود ولی دیگر انفجاری بر پا نمی کند.
4 - گرداگرد این گویچه، لایه ای از مواد « آتش زا » قرار می دهند، یعنی موادی که شعله ور می شوند.
5 - آنگاه برفراز آن لایه ضخیمی از گرد کندسوز، به نام فتیله و بعد هم لایه ای از باروت نهاده، دوباره گویچه دیگری همراه با مواد آتش زا بر روی آن قرار می دهند.
خلاصه، استوانه مقوایی را با تعدادی از این گویچه ها، فتیله ها و لایه های باروت پر می کنند و سر فتیله را هم اندکی از دهانه استوانه بیرون می آورند.
در عین حال دیگر وسایل آتش بازی در اختیار ما قرار گرفته است. برای بر افروختن آن، نخست « فتیله » را آتش می زنیم. بر اثر آتش گرفتن فتیله یکی از گویچه های باروتی نیز آتش می گیرد.
همین که آتش به لایه باروت می رسد انفجار رخ داده، گویچه ی مشتعل و نور افشان را هم به هوا پرتاب می کند. آتش همچنان به لایه های زیرین استوانه سرایت می کند و به ترتیب فتیله های بعدی، گویچه ها و باروت ها را، یکی پس از دیگری، بر افروخته آن گاه تماشاچیان می بینند که گویچه ها به طرز خیره کننده ای یکی پس از دیگری پرتاب می شوند و در هوا نورافشانی می کنند.
بدین گونه ما شاهد یکی از جالب ترین صحنه ها خواهیم بود، صحنه ای که هنر آتش بازی برایمان فراهم آورده است.