استانبول و چند مسجد تاریخی این شهر

[Borna66]

چشم‌انداز شاخ زرین و دریای مرمره


استانبول بزرگ‌ترین شهر کشور ترکیه و مرکز فرهنگی و اقتصادی آن است. این شهر در کنار تنگه بسفر قرار دارد. تنگه بسفر دو قاره آسیا و اروپا را جدا می‌کند و استانبول تنها شهر بزرگ جهان است که در دو قاره قرار دارد. بندر طبیعی شاخ زرین یا خلیج در این شهر واقع است. این شهر در گذشته بیزانتیوم و بعد کُنستانتینوپُل (شهر کنستانتین) (به عربی: قسطنطنیه) نامیده می‌شد. از سال ۱۹۳۰ رسما استانبول نامیده شد. استانبول مرکز استان استانبول است. این کلان شهر به عنوان شهر فرهنگی اروپا برای سال ۲۰۱۰ انتخاب شده‌است.

مسجدهای تاریخی استانبول

• ایاصوفیه که پیش از جمهوریت مسجد ایاصوفیه بوده‌است.
• مسجد سلطان احمد یا مسجد آبی.
• مسجد فاتح
• مسجد سلیمانیه
• مسجد بایزید

[Borna66]

پرش به: ناوبری, جستجو

ایاصوفیه


ایاصوفیه یا حاجیاسوفیا(یونانی:Ἁγία Σοφία) کلیسای مسیحیت شرق بود که در دوره امپراتوری بیزانس به سال ۵۳۲ میلادی بنا به دستور امپراتور کنستانتین اول ساخته شد. این کلیسا نخست کلیسای بزرگ نام‌ گرفت. پس از فتح استانبول، سلطان محمد دوم دستور داد کلیسای ایاصوفیه را به مسجد تبدیل کنند. سلیمان اول دستور داد نقاشی‌ها و نگارگری‌های داخل ایاصوفیه را بپوشانند تا نماز جمعه در آنجا خوانده شود. سلیم دوم به معمار سنان دستور داد که ایاصوفیه را مرمت کند.در زمان مراد سوم، مناره و منبر و محراب به ساختمان ایاصوفیه افزوده شد. در زمان مراد چهارم، آیاتی از قرآن به خط مصطفی چلبی در دیوارها و سقف ایاصوفیه نگاشته شد؛ علاوه بر این لوحه‌هایی دور تا دور سقف ایاصوفیه نصب شد که در آن نام الله،محمد،ابوبکر،عمر،عثما ن،علی ،حسن و حسین نوشته شده بود. این لوحه‌ها در زمان سلطنت عبدالمجید با الواح مدوری که به خط ابراهیم افندی نوشته شده بود، جایگزین گردید. پس از اعلام حکومت جمهوری در ترکیه و به قدرت رسیدن آتاترک، ایاصوفیه به موزه تبدیل شد و تا امروز به همین شکل باقی مانده‌است.

[Borna66]

مسجد سلطان احمد، استانبول



نمای دور مسجد آبی با شش مناره آن


مسجد سلطان احمد (که در زبان ترکی «Sultanahmet Camii» نام دارد) مسجدی است که در شهر استانبول واقع شده‌است. این شهر که در زمان امپراطوری عثمانی طی سالهای 1453 تا ۱۹۲۳ پایتخت این کشور بوده‌است هم اکنون بزرگترین شهر ترکیه است. این مسجد یکی از زیباترین شاهکارهای معماری اسلامی است. این مسجد به علت وجود کاشی‌های آبی رنگ در طراحی داخلی به «مسجد آبی» شهرت دارد.


تاریخچه

این مسجد طی سالهای ۱۶۰۹ تا ۱۶۱۹ به دستور سلطان احمد اول بنا شد و به همین دلیل پس از مرگ وی مسجد را مسجد سلطان احمد نامیدند. وی در همین مسجد دفن شده‌است. این مسجد در قدیمی ترین بخش استانبول واقع شده که این منطقه در قبل از سالهای 1453 مرکز قسطنطنیه، پایتخت امپراطوری بیزانس، محسوب می‌شده‌است. این مسجد در نزدیکی هیپودروم قسطنطنیه واقع شده‌است و تا کلیسای بزرگ مسیحیان با نام ایا صوفیا فاصله اندکی دارد.
این مسجد در چند قدمی کاخ تا پکاپی قرار دارد، کاخی که محل اقامت سلاطین عثمانی تا سال ۱۸۳۵ بود و فقط تا ساحل بوسفوروس چند دقیقه‌ای فاصله دارد. اگر از دریا به مسجد نگاه کنید، قبه‌ها و مناره‌های مسجد در بخش قدیمی شهر برجسته هستند و هدف سازندگان هم ایجاد چنین چشم انداز زیبایی بوده‌است.
این مسجد به عمد در مقابل عمارت ایا صوفیا ساخته شده تا نشان دهد که معماران عثمانی و مسلمان می‌توانند رقبای سرسختی برای اجداد مسیحی خود باشند. با این وجود، معمار نتوانسته قبه‌هایی بزرگتر از قبه عمارت حاجی صوفی بسازد و به همین دلیل تلاش کرده با تنظیم دقیق موقعیت قبه‌ها، شبه قبه‌ها و مناره‌ها جلوه‌ای زیبا را پدید آورد. علیرغم تلاش معمار، ابعاد ساختمان کوچکتر از ابعاد عمارت ایا صوفیا است که این مساله سلطان احمد را بسیار خشمگین کرد. بنابراین دو عمارت آثار تاریخی و معماری بسیار ارزنده‌ای هستند که جلوه‌ای منحصر به فرد را به این بخش از شهر می‌دهند.
در غرب این مسجد را با نام مسجد کبود می‌شناسند چرا که در نقاشی‌های طرح داخلی از رنگ آبی استفاده زیادی شده‌است. با این وجود، این نقاشی داخل مسجد بخشی از دکور داخلی اصلی نبوده و امروزه آنرا از دکور داخلی حذف کرده‌اند. بنابراین دکور داخلی مسجد دیگر منحصراً آبی رنگ نیست. سده فار محمد آقا، معمار سلطان احمد دستور داشت تا در ساخت زیباترین و مجلل ترین مکان عبادت مسلمانان در جهان از هیچ تلاشی فروگذار نکند. ساختار اصلی مسجد تقریباً شبیه مکعب است که طول و عرض آن ۵۳ و ۵۱ است. جهت گیری مسجد به گونه‌ای است که وقتی مسلمانان نماز به پا می‌کنند، رو به سمت مکه داشته باشند و «محراب» در روبرویشان قرار داشته باشد.

معماری


نگاهی دقیق تر به صحن داخلی



یكی از قسمت‌های فرش


در واقع در بالای مکعب مجموعه‌ای از قبه‌ها و شبه قبه‌ها فضا را تسخیر می‌کنند و به سمت قبه اصلی اوج می‌گیرند، قبه اصلی ۳۳ متر قطر و ۴۳ متر ارتفاع دارد. جلوه نهایی یک هارمونی بینایی بسیار زیباست که چشم را به سمت انتهای قبه هدایت می‌کند.
مسجد سلطان احمد تنها مسجد ترکیه‌است که شش مناره دارد. وقتی تعداد مناره‌ها اعلام شد، عده‌ای از سلطان انتقاد کردند و وی را به علت تقلید از شش مناره مسجد الحرام در مکه سرزنش نمودند. وی با پرداخت مبلغی، مناره هفتم مسجد کعبه را ساخت تا این انتقادها را آرام کند.
دور تا دور صحن مسجد در پایین ترین قسمت توسط ۲۰۰۰۰ کاشی سرامیک دست ساز تزیین شده‌است که این سرامیک‌ها در ازنیک (نیشای باستان) ساخته شده‌اند. بخش بالایی نقاشی شده‌است. بیش از ۲۰۰ پنجره شیشه‌ای نور را به درون صحن اصلی هدایت می‌کنند و از لوسترهای بزرگ نیز برای نورپردازی مسجد کمک گرفته شده‌است. در دکوراسیون از آیاتی از قرآن استفاده شده‌است که بسیاری از آنها به خط سید کاظم غباری نوشته‌اند که بزرگترین خطاط آن زمان بوده‌است. صحن اصلی فرش شده‌است و این فرش‌ها در زمان مقتضی تعویض می‌شوند.
مهمترین بخش صحن داخلی «محراب» است که از مرمری با تراش ظریف و کنده کاری زیبا ساخته شده و دیوارهای کناری آن از جنس سرامیک است. در سمت راست محراب «منبر» قرار دارد که امام جماعت در زمان خطابه به هنگام نماز ظهر یا در روز جمعه یا روزهای تعطیل بر روی آن می‌ایستد. طراحی صحن اصلی به گونه‌ای است که حتی در زمان شلوغی همه افراد بتوانند امام جماعت را ببینند و سخنانش را بشنوند.
هر مناره سه بالکن دارد و تا چندی قبل «مؤذن» می‌بایست پنج بار در روز از یک پله مارپیچ باریک عبور می‌کرد تا اذان بگوید. امروزه از یک سیستم بلندگو استفاده می‌شود و صدای اذان که توسط مساجد همجوار نیز اکو می‌شود در اغلب مناطق قدیمی شهر به گوش می‌رسد. عده زیادی از مردم ترک و توریست‌ها در هنگام غروب در پارک روبروی مسجد جمع می‌شوند تا صدای اذان مغرب را بشنوند و با غروب آفتاب، نورپردازی زیبای صحن مسجد را تماشا کنند.

[Borna66]

منظره‌ای از «خلیج» و مسجد سلیمانیه‌ای، استانبول


مسجد سلیمانیه در استانبول از مسجدهای جامع این شهر است که در سال‌های ۱۵۵۰ تا ۱۵۵۷ ساخته شد.
این مسجد را معمار بزرگ عثمانی خواجه معمار سنان آغا به‌دستور پادشاه عثمانی سلطان سلیمان اول طرح کرد. ارتفاع گنبد این مسجد ۵۳ متر و قطر گنبد ۲۷٫۵ متر است. بنا به سنت عثمانی این مسجد چهار منار (گل‌دسته) دارد که نشانه مسجدهائی است که به امر شاهان ساخته می‌شد. سبک معماری آن، مانند دیگر کارهای سنان و معماران عثمانی ترکیبی از سبک معماری بیزانسی و اسلامی است.
بر پایهٔ رسم آن دوره این مسجد دارای ساختمان‌های جنبی مانند مدرسه و حمام و کتابخانه و کاروانسرا و بیمارستان و آشپزخانه عمومی نیز بوده است. این‌گونه ساختمان‌های جنبی را «کلیهٔ مسجد» (به ترکی عثمانی «جامی کولیه‌سی») می‌نامیدند.
دز باغ پشت این مسجد گورهای سلیمان اول و همسر و مادر و خواهرش و نیز گور سلیمان دوم و احمد دوم قراردارد.

[Borna66]

مسجد بایزید


مسجد بایزید از مساجد تاریخی شهر استانبول است که به دستور بایزید دوم سلطان و خلیفه امپراتوری عثمانی ساخته شد.بنای این مسجد از سال ۱۵۰۱ تا سال ۱۵۰۶ میلادی به طول انجامید. معمار این مسجد یعقوب شاه بود. طاق‌های بالای مسجد توسط ستون‌های سنگی نگاه‌ داشته شده‌است و گنبد روی ستون‌های سنگی قرار گرفته‌است. در اطراف سقف گنبد مسجد بایزید نیز به پیروی از شیوه ایاصوفیه؛ نام‌های الله،محمد ابوبکر،عمر،عثمان،علی،حسن و حسین به خط ترکی عثمانی نگاشته شده‌است. در اطراف این مسجد مدرسه،حمام،کتابخانه و ساختمان‌های دیگر نیز احداث شده بود. در باغ پشت این مسجد مقبره بایزید دوم قرار دارد.