تلاش براي نجات مردان نمکي آغاز شد
4 ويترين براي 4 مرد نمکي موجود در موزه ذولفقاري زنجان ساخته ميشود.
مردان نمکي امروز از وضعيت بسيار نامناسب و کمترين امکانات محافظتي مانند ايجاد فضايي براي جلوگيري از رشد باکتري ها برخوردارند. 4 مرد نمکي در داخل بزرگترين اطاق عمارت ذولقاري نگهداري مي شوند.
مرد شماره دو روي ميزي خوابنده شده است که پارچه سفيدي زير آن انداخته اند و روي اسکلت را با محفظه اي پلکسي پوشانده اند. بر اين اساس در زير اين محفظه پلکسي که به علت تغيير دماي اطاق تاب برداشته است، درزهايي وجود دارد که نه تنها هوا، که حشرات هم وارد فضاي داخلي آن مي شوند و قطع به يقين باکتري ها که از طريق هوا زندگي مي کنند اطراف آن را احاطه کرده اند.
مرد نمکي شماره 4
سازمان ميراث فرهنگي زنجان از يک شرکت خصوصي خواسته است تا ويترينهاي مجهزي به سيستمهاي دفع رطوبت براي مردان نمکي بسازد. پيش از اين ويترينهايي توسط پژوهشکده حفاظت و مرمت ساخته شده بود که کارايي لازم براي حفاظت از اين مومياييها را نداشت.
«ابوالفضل عالي»، سرپرست هيات کاوش مردان نمکي دراينباره گفت: «به تازگي با يک شرکت خصوصي قراردادي جهت ساخت 4 ويترين مجهز به سيستمهاي دفع رطوبت بسته شده است. هماکنون اين ويترينها در حال ساخته شدن هستند.»
وي در ادامه گفت: «ويترينهاي جديد که در ساخت آنها از شيشه و فلز استفاه ميشود، بسيار محکم بوده و حتي دستگاههايي در زير ويترين گذاشته ميشود که کار ايجاد فضاي خلاء در داخل محفظه و همچنين دفع هر نوع رطوبتي را بر عهده دارند.»
پيش از اين براي دو مرد نمکي موزه ذلفقاري توسط پژوهشکده حفاظت و مرمت ويترين ساخته شده بود که به سرعت خراب شدند.
مسئولان پژوهشکده مرمت و حفاظت علت اين تخريب را جابجايي مردان نمکي مي دانند از موزه رختشويخانه به موزه ذولفقاري ميدانند.
عالي دراينباره گفت: «آخرين باري که مسئولان پژوهشکده حفاظت و مرمت به مردان نمکي سر زدند، سال گذشته بود. اصلا به اين مومياييهاي ارزشمند سرکشي نميشود و ويترينها هم اکنون تاب برداشته و غيرقابل استفاده هستند.»
وضعيت اين مومياييهاي جهاني در ايران نگران کننده و نامناسب است. شيوه نگهداري از مردان نمکي به نحوي است که هنوز در محفظههاي موقت هستند و هرچند محفظه مرد نمکي شماره 4 که مهمترين موميايي را شامل ميشود خيلي مناسب نيست، اما ديگر مومياييهاي نمکي در وضعيت بسيار نگران کننده و محفظههاي کاملا غيراستاندارد و غيرعلمي نگهداري ميشوند.
بر اساس مشاهدات عيني خبرنگار، 4 مرد نمکي که در زنجان و موزه ذولفقاري نگهداري مي شوند، در وضعيت نامناسبي به سر مي برند و از کمترين امکانات محافظتي مانند ايجاد يک فضاي خلاء براي جلوگيري از رشد باکتري ها برخوردارند.
مرد شماره 3 و 5 نيز وضعيتي مشابه مرد شماره دو دارند. مرد شماره 3 داخل محفظه اي شيشه اي قرار داده شده است که به وسيله کليد قفل مي شود و هوا از طريق سوراخ قفل به راحتي وارد محفظه مي شود.
اما مرد شماره 4 که مهمترين موميايي بدست آمده از معدن نمک چهره آباد است. براي اين موميايي محفظه اي پلکسي با شرايط ايجاد خلاء و دفع رطوبت ساخته شده است. اين محفظه توسط پژوهشکده مرمت و حفاظت، و به صورت موقت ساخته شده است اما حتي در شرايط موقت هم قادر به نگهداري از اين موميايي ارزشمند نيست.
بر اساس مشاهدات خبرنگار شيشه هاي پلکسي محفظه مرد شماره 4 از اطراف تاب برداشته و درزهايي ميان آن ها نمايان شده است. همچنين تاب برداشتن پلکس بالاي محفظه باعث شده تا از زير اين محفظه پلکسي نيز درزهايي باز شود و به راحتي هوا در اين محفظه جريان دارد.
عالي درباره ساخت ويترينهاي جديد گفت: «ساخت ويترينها آغاز شده و تا يک ماه ديگر به پايان ميرسد.»
وي در ادامه گفت: «شرکتي که ساخت اين ويترينها را به عهده گرفته يکي از معروفترين شرکتها در ساخت و تجهيز موزهها است و تا کنون چندين موزه را به روشهاي نوين جهاني تجهيز کردند.»
مردان نمکي، مومياييهاي ارزشمندي هستند که از معدن نمک چهره آباد واقع در استان زنجان کشف شدهاند. اين مومياييها در دو دوره ريزش تونل که براي برداشت نمک در دوره هخامنشيان و ساسانيان ايجاد شده بود، زير آوارها سنگ نمک مدفون شدهاند و به اين دليل امروز با بقاياي بافت نرم از قبيل، پوست، گوشت، زبان، و حتي دستگاه گوارشي و اندام دروني انسان کشف شدهاند.