از طرف ديگر محدوديتهاي زير را نيز مي‌توان‌جهت استفاده از اين فناوري در تحقيقات‌پيمايشي در نظر گرفت:
1ـ محدوديت در انتخاب جامعه: به‌دليل‌اينكه پاسخ‌دهندگان به پرسشنامه‌ها از اين طريق‌محدود به افراد و سازمانهايي خواهند شد كه‌دسترسي به شبكه اينترنت دارند، اين روش‌محدوديت پيدا مي‌كند و طبيعي است كه بايد درتحقيقات اين محدوديت را به صورت جدي درنظر گرفت.
2ـ نياز به سطح مناسبي از دانش كامپيوتر درپاسخ‌دهندگان: به‌دليل اينكه بسياري از افراد وسازمانها، به خصوص در كشور ما، علي‌رغم دراختيار داشتن امكانات شبكه اينترنت، توانايي‌كافي جهت استفاده از اين امكانات را ندارند،مي‌توان گفت كه استفاده از اين روش در تحقيقات‌پيمايشي، نيازمند آموزشهاي اجتماعي وآگاه‌سازيهاي فرهنگي و نيز فني است.
نمونه‌هايي از تحقيقات پيمايشي انجام شده‌با استفاده از الكترونيك
با جستجو در پايگاه اطلاعاتي 11ERIC در شبكه‌اينترنت، تحقيقات مختلفي را مي‌توان يافت كه درزمينه‌هاي آموزشي با استفاده از تحقيق پيمايشي‌الكترونيك اطلاعات لازم جمع‌آوري شده است.در ادامه به برخي از آنها اشاره مي‌شود.
در سال 1998 تحقيقي پيرامون انواع روشهاي‌آزمون و سنجش از راه دور از فراگيران شركت‌كننده‌در برنامه‌هاي آموزش از راه‌دور با پست‌الكترونيك انجام گرفته است. با استفاده ازاطلاعات جمع‌آوري شده از اعضاي هيئت علمي‌كه در آموزشهاي از راه دور دانشگاههاي مختلف‌همكاري دارند درباره مزايا و معايب روشهاي‌مختلف آزمون و سنجش فراگيران از راه دور،اطلاعات لازم كسب شده است، ضمن اينكه‌مشخص شده كه روش اصلي تبادل اطلاعات‌فراگيران در اين نظام آموزشي پست‌الكترونيك‌بوده است.
در سال 1999 تحقيق ديگري جهت دريافت‌نظرات اعضاي هيئت علمي مراكز آموزش‌مديريت بازرگاني كه مراكز آموزشي آنها در دومجله معروف، پس از ارزيابي رتبه‌بندي شده‌اند،انجام شده است، با استفاده از تحقيق پيمايش‌الكترونيك، نظرات اين افراد درباره سؤالات زيردرخواست شده و پاسخها از طريق پست‌الكترونيك دريافت شده است.
1ـ ميزان رضايت اعضاي هيئت علمي از رتبه‌مركز آموزشي آنها در اين درجه‌بندي چيست؟
2ـ آيا رتبه آنها در اين درجه‌بندي تاثيري بروضعيت مالي مركز آموزشي، وضعيت‌دانشجويان و يا نيازهاي استادها داشته است؟
3ـ آيا اين رتبه تاثيري بر ميزان تحقيقات‌اعضاي هيئت علمي داشته است؟
4ـ تاثير اين رتبه‌بندي بر نحوه آموزشهاچگونه بوده است؟
تحقيق ديگري نيز در رابطه با كيفيت و ميزان‌دستيابي به اطلاعات لازم در آموزشهايي كه ازطريق شبكه اينترنت انجام مي‌گيرد به عمل آمده‌است. در اين تحقيق با استفاده از پست‌الكترونيك‌اطلاعات لازم از چندين مركز آموزشي دريافت‌شده است.12
از اين روش جهت نياز سنجي آموزشي‌متخصصان مؤسسات مختلف كشاورزي نيزاستفاده مي‌شود.13
علاوه‌بر تحقيقات موجود ذكر شده در پايگاهERIC با جستجو در پايگاههاي وب، اطلاعات‌مرتبط ديگري نيز مي‌توان يافت. در سايتsurvey.com در سال 1997 از هزار نفراستفاده‌كننده از شبكه اينترنت درباره نامه‌هاي‌الكترونيك بي‌ارزش كه به طور فراواني در شبكه‌اينترنت ردوبدل مي‌شود. تحقيق پيمايشي‌الكترونيك به‌عمل آمده كه حاوي چهار سئوال‌بوده و نتايج آن در شبكه اينترنت ارائه شده است.14در نتايج اين تحقيق مشخص شده است كه حدود70% از پاسخ‌دهندگان، اغلب نامه‌هاي الكترونيك‌بي‌ارزش و بي‌فايده دريافت مي‌كنند كه از آنهااستفاده خاصي نمي‌شود و صرفا موجب شلوغي‌صندوق پست‌الكترونيك آنها شده است. در همين‌رابطه تحقيق ديگري در دانشگاه نوادا انجام شده كه‌از همين روش استفاده شده است.15
در رابطه با نظام ارزشيابي عملكرد درشركتهاي مختلف براي بهبود سازماني نيز، تحقيق‌پيمايشي با استفاده از پست‌الكترونيك انجام شده‌است.16 براساس پاسخهاي دريافتي، تحليل لازم‌صورت گرفته و راههايي نيز براي بهبود اين نظام‌در شركتها توسط پاسخ‌دهندگان ارائه شده است.
در تحقيقات بازاريابي و شناخت ويژگيهاي‌بازار و مصرف‌كنندگان نيز، بارها از اين روش‌استفاده شده است.17 براي مثال در سايتهايsurvey.com و surveysite.com، تحقيقات‌بازاريابي18 با استفاده از روش پيمايشي الكترونيكي‌براي شركتهاي متقاضي انجام مي‌شود.
پيشنهاد كاربرد تحقيقات پيمايشي‌الكترونيك در ايران
هرچند در حال حاضر آمار دقيقي ازاستفاده‌كنندگان از شبكه اينترنت در كشور ما وجودندارد اما به تجربه مي‌توان دريافت كه اكثردانشگاهها و مراكز تحقيقاتي و بسياري ازشركتهاي صنعتي و بازرگاني و حتي افراد حقيقي‌در كشور ما داراي اين امكان هستند. گسترش اين‌فناوري در كشور ما مي‌تواند باب جديد و وسيعي‌را جهت توسعه تحقيقات بنيادي و كاربردي‌به‌وجود آورد. حوزه‌هاي تحقيق زير را مي‌توان دراين‌باره جهت اخذ اطلاعات از روش پيمايشي‌الكترونيك و استفاده از فرمها در قالب صفحات‌وب پيشنهاد كرد:
1ـ تحقيقات دانشگاهي كه نياز به‌داشتن‌جوامع آماري بين‌المللي دارد.
2ـ انجام مطالعات تطبيقي با كشورهاي ديگردر زمينه‌هاي مختلف اجتماعي، مديريت،نظامهاي آموزشي و...
3ـ مطالعات بازار كالاهاي مختلف دركشورهاي ديگر به‌طور مثال مطالعه بازارها دركشورهاي همجوار در زمينه رشد صادرات.
4ـ بررسي تصاوير ذهني مردم كشورهاي ديگراز ايران، جهت توسعه صنعت توريسم و رفع‌نواقص اين صنعت.
5ـ تحقيقات از جوامع آماري داخل كشورمانند دانشگاهها، مراكز صنعتي و تحقيقاتي كه‌داراي امكانات وب و پست الكترونيك هستند.
چگونه مي‌توان از اين فناوري استفاده‌كرد؟
ساده‌ترين راه براي تهيه فرمهاي حاوي پرسشنامه‌ها، استفاده از برنامه‌هاي خاصي است كه‌در داخل نرم‌افزارهاي طراحي صفحات وب، براي‌كمك به افراد غيرحرفه‌اي موجود است.1 درنرم‌افزارهاي طراحي صفحات وب مي‌توان فرمهاي‌مورد نظر خود را طراحي و سپس از آن با استفاده‌از نرم‌افزارهاي ارسال و دريافت نامه الكترونيك2فرمهاي مربوطه را ارسال كرد. البته در صورت‌همكاري يك متخصص شبكه اينترنت با محقق،مي‌توان صفحه وب حاوي سوالات پرسشنامه رادر شبكه اينترنت نصب و ضمن ارسال دعوتنامه‌از طريق پست الكترونيك به مخاطبان، از آنهاجهت تكميل پرسشنامه دعوت كرد.
كاربرد شبكه اينترنت در تحقيقات پيمايشي
پاسخ با نقل قول
