فواره چهار رودخانه در ميدان ناوونا

ميدان ناوونا يا پياتزا ناوونا (Piazza Navona) مشهورترين و شايد زيباترين ميدان سبک باروک شهر رم است که در محل سابق استاديوم دوميتيان Domitian’s (stadium) ساخته شده است. اين استاديوم در سال 86 بعد از ميلاد، توسط امپراتور دوميتيانوس (Domitianus) ساخته شده و فرم بيضي آن نيز يادگار اين استاديوم است.


استاديوم مذکور که داراي فضايي بزرگتر از ميدان کوليسئوم Coliseums بوده است، بيشتر براي رويدادهاي مهم و فستيوالهاي ورزشي مورد استفاده قرار ميگرفته است.

اين محل به نام Circus Agonalis (ميدان رقابت و مسابقه) نيز شناخته ميشده است و بنابر نظريه عده اي از کارشناسان، اين نام سهوا به "اين آگون" in agone و سپس به "ناوون" (navone) تغيير يافت که در نهايت به ناوونا تبديل شد و به همين شکل باقي مانده و ثبت شد.

فواره چهار رودخانه (Fontana dei Quattro Fiumi) جذابترين بخش ميدان، سه فواره آن هستند. فواره مياني که بزرگترين آنها نيز هست، فواره چهار رودخانه نام دارد که بين سالهاي 1647 و 1651 و به درخواست پاپ اينوسنت دهم (Innocent X) ساخته شده است. طراحي اين فواره در ابتدا به فرانچسکو بوروميني (Francesco Borromini) (1667-1599) معمار برجسته و بانفوذ سبک باروک سفارش داده شد، ام در نهايت اين کار به عهده جيان لورنزو برنيني (Gian Lorenzo Bernini) معمار مشهور ديگر آن دوره و رقيب بوروميني، قرار گرفت و به بزرگترين شاهکار اين معمار و نماد تاثيرات نمايشي و ديناميک سبک باروک تبديل شد.

فيليپو بالدينوچي (Filippo Baldinucci) برجسته ترين مورخ و زندگي نامه نويس قرن هفدهم اهل فلورانس، درباره اين واقعه در کتاب خود به نام The life of Cavaliere Bernini چنين نوشته است:

" زماني که پاپ اينوسنت دهم تصميم گرفت ستون اوبليسک بزرگي که توسط امپراتور کاراکالا (Caracalla) به رم آورده شده و مدتي طولاني در کاپو دي بووه (Capo di Bove) مدفون شده بود را براي تزئین یک فواره باشکوه به کار گیرد، تاثیر بدخواهانه رقبای برنینی بر ذهن وی تا حدی بود که پاپ-بدون در نظر گرفتن برنینی- از تمام معماران برجسته رم خواست تا طرحی برای فواره ارایه دهند. شاهزاده نیکولو لودوویسی (Niccolò Ludovisi) که همسرش خواهر زاده پاپ بود، برنینی را تشویق کرد که مدلی برای این واره بسازد و ترتیبی داد که این مدل، مخفیانه در یکی از اتاقهای پالاتزو (قصر) پامفیلی (Palazzo Pamphilj)، جایی که پاپ از آن عبور میکرد، نصب شود. پاپ پس از صرف غذا، با دیدن چنین اثر باشکوهی در حالتی خلسه مانند بر جا میخکوب شد.

وی که در قضاوت و باریک بینی سرآمد همگان بود، پس از ستایش اثر گفت:" این یک حیله است..لازم است که علی رغم میل کسانی که نمیخواهند، برنینی به این کار گمارده شود. زیرا تنها در صورتی میتوانید از طرح برنینی استفاده نکنید، که آنرا ندیده باشید."

وجود فواره ها و چشمه های عمومی در رم دو هدف داشت: اول اینکه قبل از لوله کشی شدن آب به داخل منازل، این چشمه ها منابع مهم آب مصرفی مردم شهر بودند. دوم اینکه آنها بناهای یادگاری و نماد حمایت پاپ هستند. برنینی قبل از این فواره، چشمه ها و فواره های متعددی ساخته بود که از جمله مشهورترین آنها میتوان به فواره تریتون (Fontana del Tritone) در میدان باربرینی (Piazza Barberini)، فواره مور (fountain of the Moor) در بخش جنوبی میدان ناوونا و فواره نپتون و تریتون (Neptune and Triton) برای ویلا مونتالتو (Villa Montalto) که مجسمه های آن اکنون در موزه ویکتوریا و آلبرت لندن نگهداری میشود.

این فواره به صورت سمبلیک به چهار رودخانه بزرگ در چهار قاره اشاره میکند که توسط جغرافی دانان رنسانس شناخته شده بودند: رود نیل در آفریقا، رود گنگ در آسیا، دانوب در اروپا و ریو دلا پلاتا (Río de la Plata) (رود نقره ای) در آمریکا. هر قسمت دارای نمادهای گیاهی، جانوری یا خدایان چشمه ایست که مشخصات نژادی هر یک –هرچند اندکی خام دستانه- برای تعیین هویت هر رودخانه به کار گرفته شده اند.

هر خدای چشمه، در حالتی نیمه به خاک افتاده، در حیرت و وحشت از تک ستون خوش تراش مصری مرکزی هستند که نماد قدرت پاپ و کلیسای کاتولیک بوده و بر کبوتری که سمبل خانوادگی پامفیلی (Pamphilij) (خانواده پاپ) قرار گرفته است. علاوه بر اینها، این فواره به طور کل مانند نمایشی بر صحنه مدور است که میتوان گرداگرد آن گشت و به داستانهای متعدد موجود درباره آن گوش فرا داد. آب از میان مجموعه نامنظم و کوه پیکر سنگهای تراورتن به بیرون میپاشد و جاری میشود.

یک داستان درباره این فواره وجود دارد که میگوید برنینی سمبل رود نیل را طوری طراحی کرده است که گویی خدای رود از دیدن دروازه ای که مقابل او قرار گرفته وحشت دارد زیرا نگران است که این بنای زشت و نا استوار –از نظر برنینی- هر لحظه بر سرش فرو ریزد. تعجبی هم ندارد، چرا که این دروازه توسط بورومینی، رقیب برنینی ساخته شده است.

ترکیب پرتحرک و پویای معماری و مجسمه سازی، این فواره را در مقایسه با پروژه های رمی قبل از آن، از جمله طراحیهای خشک و پر آب و تاب اواخر قرن شانزدهم در چشمه های آکوا فلیچه (Acqua Felice) و پائولا (Paola) در میدان سن برناردو یا حوضچه های متعدد آراسته و سنتی با طرح هندسی گل و گیاه که یک فواره یا خروجی آب بر بالای آن قرار دارد، بسیار انقلابی و نوآورانه بود.


منبع : aviewoncities.com