آموزش حسابداری مقدماتی

[مژگان]

عنوان حساب : درآمد

تاريخ شرح مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار مانده
30/1/84 درآمد دوره آموزشي 5.000.000 5.000.000

عنوان حساب : هزينه اجاره
تاريخ شرح مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار مانده
30/1/84 هزينه اجاره 1.000.000 1.000.000
عنوان حساب : هزينه آب و برق و تلفن

تاريخ شرح مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار مانده
16/2/84 هزينه آب و برق و تلفن 250.000 250.000
عنوان حساب : هزينه حقوق

تاريخ شرح مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار مانده
15/2/84 حقوق حسابدار 1.000.000 1.000.000
عنوان حساب : برداشت
تاريخ شرح مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار مانده
28/2/84 برداشت حسن 1.500.000 1.500.000

[مژگان]

عنوان حساب : ملزومات تاريخ شرح مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار مانده
20/2/84 خريد ملزومات 500.000 500.000

عنوان حساب : اثاثه تاريخ شرح مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار مانده
17/1/84 خريد اثاثه 2.000.000 2.000.000

عنوان حساب : اسناد پرداختني تاريخ شرح مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار مانده
25/2/84 دريافت وام 30.000.000 30.000.000

عنوان حساب : بستانكاران تاريخ شرح مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار مانده
20/2/84 خريد ملزومات 500.000 500.000

عنوان حساب : بدهكاران تاريخ شرح مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار مانده
30/1/84 درآمد دوره آموزشي 3.000.000 3.000.000

[مژگان]

مانده گيري حسابها از مابه التفاوت جمع ستون بدهکار و ستون بستانکار یک حساب بدست می آید. برای مثـال مبـلغ 87.000.000 ریال مانــده حساب بانــک از محاسبـه مابه التفـاوت جمع ستون بدهکـار حساب بانك یعنی 93.000.000 ریال و جمع ستون بستانکارحساب بانك یعنی 6.000.000 ریال بـدست آمده است .
در اينجا بايد توجه داشت كه اگر جمع ستون بدهکار یک حساب بزرگتر از جمع ستون بستانکار همان حساب باشد آن حساب دارای یک مانـده بدهکـار است ماننـد حساب بانـک که دارای مانـده بدهکـار می باشد و بالعکس اگر جمع ستون بستانکار یک حساب بزرگتر از جمع ستون بدهکار همان حساب باشد آن حساب دارای یک مانده بستانکار است مانند حساب بستانكاران که دارای مانده بستانکار میباشد .
اصولاً شرکتها قبل ازتهیه صورتهای مالی نهایی برای راحت تر تهیه شدن این صورتها یک رویه اضافی را طی می کننـد . و اقدام به تهیـه تراز آزمایشـی می کننـد . که البتـه این تراز جـزء صورتـهای مالی اساسی شرکـت نیست فقط يك طبقه بندي مجدد حسابها است . این تراز فهرستی از عناوين تمامي حسابهای دفتر کل و مانده های آنها می باشـد . ابتدا حساب دارایی ها بعد حساب بدهیـها بعـد هم حسـاب سرمایه و در نهایت حساب درآمد و هزینه ها نوشته ميشوند .(به شكل زير)
اگر سیستم ثبت دو طرفه حسابداری به درستی اجرا گردد ، باید جمع ستون بدهكار و جمع ستون بستانکار تراز آزمایشی با هم برابر گردند که در این صورت تراز آزمايشي از طریق اثبات تساوی جمع بدهکارها و بستانکارها صحت عملیات مالی موسسه را تا حدودي نشان می دهد . تراز آزمایشی را در هر زمان میتوان تهیه کرد ولی معمول رویه این است که اصولا در پایان دوره مالی و قبل از تهيه صورتهاي مالي تهیه می كنند .
تراز آزمایشی مانده حسابهای موسسه خدماتی محمد و حسن بعنوان نونه به شكل زير ارائه ميشود .

موسسه خدماتی محمد و حسن

تراز آزمایشی

به تاریخ 31/2/84

شـرح حســاب

گردش حسابها

مانده حسابها

بدهکار

بستانکار

بدهکار

بستانکار

بانک
93.000.000
6.000.000
87.000.000


صندوق
500.000
250.000
250.000


بدهکاران
2.000.000


2.000.000


ملزومات
500.000


500.000


اثاثه
2.000.000


2.000.000


بستانکاران


500.000


500.000
اسناد پرداختنی


30.000.000


30.000.000
سرمایه


50.000.000


50.000.000
برداشت
1.500.000


1.500.000


سرمایه گذاری مجدد


10.000.000


10.000.000
درآمد خدمات


5.000.0000


5.000.000
هزینه اجاره
1.000.000


1.000.000


هزینه حقوق
1.000.000


1.000.000


هزینه آب و برق و تلفن
250.000


250.000


جمع حسابها
101.750.000
101.750.000
95.500.000
95.500.000

توضيح اينكه تراز آزمایشی فوق را چهار ستونی می گویند كه به شکل دو ستونی هم می توان آن را تهیه نمود که در حالت دو ستونی فقط ستونهاي مانده حسابها را دارا می باشد .

[مژگان]

در درس قبل از سيستم ثبت دو طرفه صحبت شد . بايد بگم كه حسابداري يك سيستم دوطرفه است يعني هر رويداد مالي داراي دو طرف حساب است و در مقابل هر مبلغ بدهكار يك مبلغ بستانكار وجود داره بنابر اين ميشه گفت هميشه جمع هر دو طرف بدهكار و بستانكار كليه حسابها (در دفتر روزنامه يا كل ) با هم مساوي است و اگر مساوي نباشه يك جاي كار ميلنگه .
با توجه به مطالب بالا انتخاب عنوان تراز آزمايشي براي مانده حسابهاي دفتر كل انتخاب خوبي است چرا كه اين تراز به اين منظور تهيه ميشه كه برابري بدهكار حسابها و بستانكار حسابها رو آزمايش كنه .
اگر جمع بدهكارها (مانده اقلام بدهكار) و جمع بستانكارها (مانده اقلام بستانكار) برابر نباشه ميشه نتيجه گرفت كه اشتباهاتي صورت گرفته است كه اصولا با محاسبه مابه التفاوت جمع بدهكارها و بستانكارها مي توان برخي از اشتباهات را پيدا كرد .
بنابراين اگر جمع بدهكارها و جمع بستانكارهاي تراز آزمايشي برابر نبودند مي توانيم براي راحتتر پيدا كردن موارد اختلاف يكي از روشهاي زير را امتحان كنيم .
1- ممكنه كه حسابي از تراز آزمايشي حذف شده باشه ، بنابراين انتقال تمامي حسابها و مانده هاي آنها را از دفتر روزنامه به دفتر كل رديابي كنيد .
2- ممكنه اختلاف از ثبت در دفتر روزنامه و يا نقل به دفتر كل صورت گرفته باشد .در اين صورت دفتر روزنامه را براي مقدار اختلاف جستجو كنيد . فرض كنيد جمع كل ستون بدهكار تراز آزمايشي موسسه خدماتي محمد و حسن برابر با 94.000.000 ريال و جمع كل ستون بستانكارهاي اين موسسه 95.500.000 ريال باشد حالا اين اختلاف ممكنه مربوط به اين باشه كه يه مبادله در دفتر روزنامه اشتباه ثبت شده باشه ، و يا به طور اشتباه به دفتر كل منتقل شده باشه پس بايد به دنبال يه مبلغ 1.500.000 ريالي بگرديد .
3- اختلاف بين جمع بدهكارها و جمع بستانكارها را بر عدد 2 تقسيم كنيد . در صورتي كه اختلاف قابل تقسيم باشد ، احتمالاً اختلاف ناشي از ثبت اشتباهي يك بدهكار در طرف بستانكار و يا بالعكس مي باشد . براي مثال فرض كنيد كه در يك مبادله 3.000.000 ريالي موسسه خدماتي فوق به جاي اينكه حساب بانك بدهكار شود اشتباهي بستانكار شده است در نتيجه جمع بستانكارها مبلغ 3.000.000 ريال بيشتر از ميزان واقعي و جمع بدهكارها مبلغ 3.000.000 ريال كمتر از ميزان واقعي خواهد بود . لذا بين جمع بدهكارها و بستانكارها در كل 6.000.000 ريال اختلاف پيش مي آيد .

[مژگان]

يك واحد تجاري چگونه مي تواند نتايج حاصل از رخدادهاي مالي را كه در طول يك سال مالي اتفاق افتاده را در اختيار ديگران قرار دهد . همانطور كه در درسهاي قبلي هم متوجه شديد راه حل اين كار صورتهاي مالي هستند .

صورتهاي مالي يك واحد تجاري شامل صورتهاي ذيل مي باشند كه آنها را به ترتيب در درسهاي متوالي براتون توضيح خواهیم داد .
۱ - صورتحساب سرمایه
۲ - صورتحساب سود و زیان
۳ - صورت وضعیت مالی (ترازنامه)




چيزي كه در تمام صورتهاي مالي فوق مشترك مي باشد سر فصلهاي اين صورتهاي مالي است اصولا در قسمت بالاي تمامي صورتهاي مالي ابتدا نام واحد تجاري مثل موسسه خدماتي محمد و حسن ، در سطر بعدي نام صورت مالي مثل صورت سود و زيان و در نهايت تاريخ يا دوره زمانيكه صورت مالي براي آن دوره تهيه شده قرارمي گيره . در اين ميان ترازنامه به تاريخ تهيه ميشه ( مثلا 29/12/83 ) ولي صورت سود و زيان ، صورت سرمایه به دوره مالي منتهی به ... تهيه ميشود ( مثلا براي دوره مالي منتهي به 29/12/83 )

*سال مالی چیست ؟
سال مالي مدت زمانيه كه يك چرخه حسابداري طول میکشه كه معمولاْ در كشورمان يك سال شمسي مي باشد که از اول فروردين شروع و تا پایان اسفند ادامه داره .

[مژگان]

صورت حساب سرمایه یکی از صورتهای مالي است و بيانگر خلاصه تغييراتي است كه در سرمايه يك واحد تجاري طي يك دوره مالي يا يكسال مالي روي مي دهد .
صورت حساب سرمايه با سرمايه اول دوره شروع شده در مرحله بعدي اگر مالكين شركت سرمايه گذاري مجدد در موسسه خود انجام داده باشند مبلغ اين سرمايه گذاري به سرمايه اول دوره اضافه ميشه همچنين اگر سود ويژه هم در طي همان دوره كسب كرده باشند مبلغ اين سود نيز به سرمايه اول دوره اضافه مي شود اما در ادامه اگر مالكين برداشتي از حساب شركت كرده باشند يا اينكه در طي دوره زيان ويژه داشته باشند ، اين دو مبلغ از سرمايه اول دوره كسر مي شود كه در نهايت به مبلغ سرمايه پايان دوره خواهيم رسيد .

پس به طور كلي تغييرات در سرمايه به دو صورت مي باشند :
1- تغييراتي كه باعث افزايش در سرمايه اند
2- تغييراتي كه باعث كاهش در سرمايه اند
همانطور كه متوجه شديد مبلغ سرمايه گذاري مجدد و سود ويژه باعث افزايش در سرمايه شده و مبلغ برداشت مالكين از حساب شركت و زيان ويژه باعث كاهش در حساب سرمايه مي شوند .

صورت سرمايه يك واحد خدماتي به طور كلي به صورت زير تهيه ميشود :

موسسه خدماتي ..................

صورت حساب سرمايه

براي دوره مالی منتهي به ۲۹/۱۲/××

سرمايه اول دوره ×××

اضافه ميشود :
سرمايه گذاري مجدد ×××
سود ويژه ××
×××
كسر ميشود :
برداشت ××
زيان ويژه ××
(××)
افزايش (كاهش) در سرمايه ×××
سرمايه پايان دوره ×××



نكته :
در طول يك سال مالي شركت يا سود دارد يا زيان ، اما من در صورت حساب سرمايه بالا هر دو مورد را اشاره كردم كه با توجه به اينكه شركت شما سود داشته يا زيان مي توانيد مبلغ موجود را در محل مناسب از صورت حساب سرمايه قرار داده و به اين ترتيب سرمايه پايان دوره را محاسبه نماييد .
حال با توجه به مطالب بالا صورت حساب سرمايه با توجه به اطلاعات مالي موسسه خدماتي محمد و حسن به شکل زیر ارائه میشود :

موسسه خدماتي محمد و حسن

صورت حساب سرمايه

براي دوره مالی منتهي به 31/02/84

سرمايه اول دوره 50.000.000 اضافه ميشود :
سرمايه گذاري مجدد 10.000.000
سود ويژه 2.062500
12.062.500
كسر ميشود :
برداشت 1.500.000
(1.500.000)
افزايش در سرمايه 10.562.500
سرمايه پايان دوره 60.562.500

[مژگان]

صورت حساب سود و زيان income statement
صورت حساب سود و زيان همانطور كه از نامش پيداست جهت تعيين سود يا زيان ويژه واحد مالي تهيه ميشه و شامل خلاصه اي از درآمدها و هزينه هاي براي يك دوره زماني معين مي باشد.
اين صورت حساب معمولا به دو طريق تهيه مي شود :
1- تك مرحله اي
2- دو مرحله اي
صورت حساب سود و زيان به روش تك مرحله اي :
در اين روش ابتدا كليه درآمد ها يكجا و در ادامه كليه هزينه ها در زير آنها آورده مي شود و در نهايت از تفاضل آنها به سود يا زيان قبل از كسر ماليات مي رسيم كه با كسر ماليات (در صورتي كه موسسه سود داشته باشد) به سود يا زيان بعد از كسر ماليات يا همان سود يا زيان ويژه خواهيم رسيد .
صورت حساب سود و زيان به روش دو مرحله اي :
در اين روش ابتدا درآمدهاي عملياتي آورده شده در ادامه هزينه هاي عملياتي ذكر مي گردد كه از تفاضل اين دو به سود يا زيان عملياتي مي رسيم در مرحله بعد درآمدهاي غير عملياتي و هزينه هاي غير عملياتي آورده مي شود كه از تفاضل اين مرحله و مرحله قبل به سود و زيان قبل از كسر ماليات مي رسيم كه با كسر ماليات به سود و زيان بعد از كسر ماليات يا همان سود و زيان ويژه خواهيم رسيد .
به صورت حساب سود و زيان صورت حساب درآمد يا صورت حساب عمليات نيز گفته ميشود . مهمترين بخش صورت حساب سود و زيان قسمت پاياني آن يعني سود يا زيان ويژه است كه نتيجه فعاليت يك واحد تجاري را نشان مي دهد كه آيا واحد تجاري در طول دوره مالي فعاليتش سود آور بوده است و يا خير.
به طور كلي صورت سود و زيان يك واحد خدماتي به روش تك مرحله اي به صورت زير مي باشد :

موسسه خدماتي ............
صورت حساب سود و زيان
براي سال مالي منتهي به 29/12/××

درآمد ها :
درآمد خدمات ××
كسر مشود هزينه ها :
هزينه اجاره ××
هزينه بيمه ××
هزينه حقوق ××
هزينه آب و برق و تلفن ××
جمه هزينه ها (××)
سود (زيان) قبل از كسر ماليات ××
ماليات (×)
سود (زيان) ويژه ××
حالا با توجه به مطالب ارائه شده در بالا و با توجه به مفروضات درسهاي قبلي صورت حساب سو و زيان براي موسسه خدماتي محمد و حسن يه شكل زير تهيه ميشود :

موسسه خدماتي محمد و حسن
صورت حساب سود و زيان
براي دوره مالي منتهي به 31/2/84

درآمد :
درآمد خدمات آموزشي 5.000.000
كسر ميشود هزينه ها :
هزينه اجاره 1.000.000
هزينه حقوق 1.000.000
هزينه آب و برق و تلفن 250.000
جمع هزينه ها 2.250.000
سود و (زيان) قبل از كسر ماليات 2.750.000
ماليات به ماخذ 25% (687.500)
سود (زيان) ويژه 2.062.500 * سود(زيان) ويژه :چنانچه درآمد هاي يك واحد مالي نسبت به هزينه هاي آن بيشتر باشد آن واحد مالي داراي سود بوده و اگر هزينه ها نسبت به درآمد ها بيشتر باشند واحد مالي داراي زيان است .
** درآمد هاي عملياتي و هزينه هاي عملياتي به مواردي گفته ميشود كه مستقيماً مربوط به عمليات جاري و اصلي شركت است و در غير اينصورت از اصطلاح درآمد و هزينه غير عملياتي استفاده ميشود . بطور مثال در موسسه خدماتي محمد و حسن درآمد آموزشي جزو درآمد هاي عملياتي بوده و اگر همين موسسه با فروش يكدستگاه خودرو منافعي به دست بياورد چون جزو عمليات جاري آن نبوده بنابر اين درآمد آن غير عملياتي محسوب ميشود .
*** مآخذ 25% طبق قانون مالياتهاي مستقيم محاسبه شده است .

[مژگان]

ترازنامه كه گاهي اوقات به آن صورت وضعيت مالي نيز گفته مي شود عبارت است از فهرستي از تمام داراييها ، بدهيها و سرمايه يك واحد تجاري در يك تاريخ زماني معين كه معمولاً پايان دوره مالي مي باشد .
به طور كلي ترازنامه بر اساس معادله حسابداري يعني سرمايه + بدهيها = داراييها شكل گرفته است و همانطور كه از نامش (ترازنامه) پيداست هر دو طرف آن بايد برابر باشد و به دو طريق تهيه مي شود :
1- شكل حساب تي (T)
2- شكل گزارشي
چون معمولاً ترازنامه به شكل تي تهيه ميشود لذا در اين درس فقط شكل تي آن را توضيح ميدهيم .
در ترازنامه به شكل تي تمام داراييها اعم از جاري و ثابت در سمت راست ترازنامه و تمام بدهيها اعم از جاري و بلندمدت و حساب سرمايه در سمت چپ ترازنامه آورده مي شوند .
ترازنامه با توجه به اطلاعات موسسه خدماتي محمد و حسن به شكل تي به صورت زير مي باشد :

موسسه خدماتي محمد و حسن

ترازنامه

به تاريخ 31/2/84

داراييهاي جاري:
صندوق 250.000
بانك 86.312.500
بدهكاران 2.000.000
ملزومات 500.000
جمع داراييهاي جاري 89.062.500
داراييهاي ثابت :
اثاثه 2.000.000
جمع داراييهاي ثابت 2.000.000






جمع داراييها 91.062.500


بدهيهاي جاري :
بستانكاران 500.000
جمع بدهيهاي جاري 500.000
بد هيهاي بلند مدت :
اسناد پرداختني 30.000.000
جمع بد هيهاي بلند مدت 30.000.000
جمع بد هيها 30.500.000
سرمايه :
سرمايه اول دوره 50.000.000
اضافه ميشود :
سرمايه گذاري مجدد 10.000.000
سود ويژه 2.062.500
كسر ميشود :
برداشت (1.500.000)
سرمايه پايان دوره 60.562.500

جمع بدهيها و سرمايه 91.062.500

[مژگان]

در اينجا بهتر ديدم قبل از شروع مبحث جديد حسابداري واحد هاي بازرگاني و تجاري ، در رابطه با ماهيت حسابها و همچنين حسابهاي موقت و دائم يك توضيح مختصري بدم .
در حسابداري هر حساب داراي يك ماهيت است يعني حسابها ماهيتاً يا بدهكار هستند و يا بستانكار . حالا دونستن اين ماهيت به چه درد ميخوره انشاءالله در زماني كه حسابداري رو مقداري وارد بشيد بيشتر به اهميت اون پي خواهيد برد و متوجه خواهيد شد كه ماهيت حسابها از بحث دو طرفه بودن حسابداري نشات گرفته و كنترل بعضي از حسابها با دونستن ماهيت اون حساب انجام ميشه .
در ارتباط با حسابهاي موقت و دائم هم قبلاً يك توضيح مختصر دادم كه حسابها در يك دسته بندي كلي به دو نوع حسابهاي موقت و حسابهاي دائم تقسيم ميشوند .
1 - حسابهاي موقت :
حسابهايي هستند كه مربوط به عمليات حسابداري در يك سال مالي هستند و در پايان سال با يك حساب واسطه بسته شده (صفر ميشوند) و در نهايت نتيجه عمليات آنها به حسابهاي دائم منتقل ميشن و باز در ابتداي سال بعد مجدداً افتتاح ميشوند ضمناً به اين نوع حسابها ، حسابهاي سود و زياني هم ميگن مانند حسابهاي درآمد و هزينه .
2 - حسابهاي دائم :
حسابهايي هستند كه از ابتداي تاسيس يك واحد تجاري افتتاح شده و عمليات حسابداري سالهاي مختلف در آنها انجام شده و مانده آنها از يك سال به سال مالي بعد منتقل ميشوند ضمناً به اين نوع حسابها ، حسابهاي ترازنامه اي هم ميگن مثل داراييها ، بدهيها و حساب سرمايه .

داراييها

بدهيها

سرمايه

درآمد و فروش

هزينه و خريد

دائم

دائم

دائم

موقت

موقت

افزايش
كاهش
افزايش
كاهش
افزايش
كاهش
افزايش
كاهش
افزايش
كاهش
بدهكار
بستانكار
بستانكار
بدهكار
بستانكار
بدهكار
بستانكار
بدهكار
بدهكار
بستانكار

[مژگان]

در پست قبلي در مورد حسابهاي موقت و دائم توضيحات مختصري دادم و در اين درس ثبتهاي لازم براي بستن حسابها رو خدمتتون ارائه میکنم به طوري كه در پايان متوجه خواهيد شد كه تمام حسابهاي موقت بسته شده و تنها حسابهاي دايمي باقي مي مانند البته با فرض اينكه تاريخ 30/2/1384 پايان سال مالي ما باشد .
توضيح اينكه بستن حسابها يك اصطلاح است و به اين معني است كه حسابهاي موقتي كه مانده آنها بدهكار است بستانكار ميشوند و حسابهاي موقتي كه مانده آنها بستانكار است ، بدهكار شده و در نهايت مانده آنها صفر ميشود .
1- بستن حساب برداشت :
مانده بدهكار حساب برداشت مستقيماً به حساب سرمايه بسته مي شود بطوري كه حساب برداشت به ميزان مبلغ مانده اش بستانكار شده و در مقابل حساب سرمايه به همان ميزان بدهكار مي گردد .

تاريخ شرح مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار
30/2/84 حساب سرمايه 1500.000
حساب برداشت 1500.000
بابت بستن حساب برداشت
2- بستن حساب سرمايه گذاري مجدد :
مانده بستانكار حساب سرمايه گذاري مجدد مستقيماً به حساب سرمايه بسته مي شود بطوري كه حساب سرمايه گذاري مجدد به ميزان مبلغ مانده اش بدهكار شده و در مقابل حساب سرمايه به همان ميزان بستانكار مي گردد .

تاريخ شرح مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار
30/2/84 حساب سرمايه گذاري10.000.000
حساب سرمايه 10.000.000
بابت بستن حساب سرمايه گذاري مجدد