همه چیز درباره سازمان یونسکو

[Borna66]

رخدادهاي مهم يونسكو :


2003: بازگشت ايالات متحده به يونسكو

2001: بيانيه جهاني يونسكو راجع به تنوع فرهنگي كه از سوي اجلاس عمومي پذيرفته شد.

1999: دبير كل يونسكو «كوئيشيروماتسوارا» اصلاحات عمده‌اي را براي بازسازي و تمركز‌زدايي ستادها و فعاليت‌هاي سازمان به عمل ‌آورد.

1998: بيانيه جهاني ژنوم‌انساني و حقوق بشر كه در سال 1997 توسط يونسكو اصلاح و پذيرفته شد به تأييد و امضاي سازمان ملل رسيد.

1997: بازگشت انگلستان به يونسكو

1992: تأسيس بايگاني برنامه‌هاي جهاني در راستاي حمايت از گنجينه‌هاي بي‌بديل كتابخانه‌اي و مجموعه‌هاي آرشيو. اكنون اين بايگاني در برگيرنده آرشيوهاي صوتي، تصويري و تلويزيوني متعددي است.

1990: كنفرانس جهاني آموزش همگاني در ژامتين تايلند كه آغاز يك حركت جهاني براي فراهم‌سازي زمينه دسترسي تمامي كودكان، جوانان و بزرگسالان به آموزش پايه بود. ده سال بعد نشست‌ جهاني آموزش كه در داكار سنگال برگزار شد دولتها را متعهد ساخت تا سال 2015 آموزش پايه را براي همگان امكان‌پذير سازند.

1984: ايالات متحده آمريكا از سازمان يونسكو كناره گرفت و علت آن را عدم موافقت در خصوص مديريت و ديگر مسائل ذكر كرد. انگلستان و سنگاپور در سال 1985 كناره‌گيري كردند. بودجه سازمان با كنترل بسيار شديد روبرو گشت.

1980: نخستين مجموعه دو جلدي تاريخ عمومي آفريقا منتشر شده از سوي يونسكو انتشار يافت. مجموعه‌هاي مشابهي نيز در خصوص ديگر مناطق مخصوصاً آسياي مركزي و حوزه كارائيب منتشر شد.

1978: يونسكو بيانيه نژاد و تعصب نژادي را تصويب كرد. گزارش‌هاي بعدي دبير كلي در خصوص اين مسأله سبب بي‌اعتباري و سلب مشروعيت بنياد‌هاي شبه علمي نژادپرستي شد.

1975: دانشگاه جامعه ملل در توكيو تحت نظارت سازمان ملل و يونسكو تأسيس شد.

1974: پاپ پل ششم جايزه صلح ژان بيست و سوم را به يونسكو اهداء كرد.

1972: كنوانسيون حمايت از ميراث فرهنگي و طبيعي جهان پذيرفته شد. كميته ميراث جهاني در سال 1976 تأسيس شد و نخستين اثر تاريخي در فهرست ميراث جهاني به سال 1978 به ثبت رسيد.

1968: يونسكو نخستين كنفرانس بين‌الدولي را به منظور برقراري آشتي ميان دولت و توسعه كه اكنون مرسوم به «توسعه پايدار» است برگزار كرد.

1960: آغاز مبارزه موسوم به «نوبي» در مصر براي انتقال معبد بزرگ ابوسيمبل و درامان نگهداشتن آن از رود نيل براثر بازسازي سد آسوان. در طي بيست سال مبارزه و تلاش، 22 يادمان و مجموعه‌هاي معماري جابجا شدند. اين نخستين و بزرگترين مبارزه در بين مبارزات ديگر از جمله «موانيجو دارو» (پاكستان)، «فز» (مراكش) «كاتماندو»(نپال)، بروبودور«(اندونزي) و «آكروپليس»(يونان) بوده است.

1985: گشايش مقر اصلي يونسكو در پاريس، كه توسط مارسل بروئر(از ايالات متحده) و پيرلوژي نروي (از ايتاليا) و برنارد زرفوس( از فرانسه) طراحي شد.

1956: جمهوري افريقاي جنوبي از يونسكو به اين دليل كه برخي از آثار منتشر شدة سازمان دخالت مستقيم در مسائل نژادي اين كشور داشته‌اند كناره گرفت. اين كشور در سال 1994 تحت رهبري نلسون ماندلا به يونسكو بازگشت.

1952: كنفرانس بين‌الدولي كه از سوي يونسكو برگزار شد كنوانسيون جهاني حق مؤلف را تصويب كرد. در دهه‌هاي بعد از جنگ جهاني دوم اين كنوانسيون در صدد برآمد تا حمايت از حق مؤلف را براي بسياري از كشورهايي كه در كنوانسيون حمايت از آثار ادبي و هنري «برن» شركت نكرده بودند تسّري بخشد ( اين كنوانسيون در سال 1886 منعقد گرديد)

1948: يونسكو به اعضاي خود پيشنهاد كرد كه آموزش ابتدايي را رايگان، اجباري و جهاني سازند.

1945(16 نوامبر): نمايندگان 37 كشور در لندن براي امضاي اساسنامه يونسكو كه در 4 نوامبر 1946 بعد از امضاي 20 كشور عضو ضمانت اجرايي پيدا كرده بود، گردهم آمدند.

[Borna66]

كرسي هاي يونسكو و دانشگاه هاي همزاد:

فكر ايجاد يك طرح بين المللي براي تقويت همكاري هاي بين دانشگاهي ، نخستين بار در چهل و يكمين كنفرانس بين المللي آموزش در ژنو در سال 1980 مطرح شد. سپس اين طرح در برنامة ميان مدت يونسكو براي سال هاي 95 ـ 1990 گنجانيده شد و در بيست و پنجمين اجلاس يونسكو در سال 1989 به تصويب رسيد. بر اين اساس، مدير كل يونسكو، برنامة دانشگاه هاي همزاد و كرسي يونسكو را كه به وسيلة كميتة آموزش عالي عنوان شده بود ارائه كرد. كنفرانس عمومي در بيست و ششمين اجلاس خود با ماهيت و اهداف دانشگاه هاي همزاد و نحوة كار آنها موافقت كرد و بدين ترتيب اين طرح موجوديت يافت.
برنامة دانشگاه هاي همزاد و كرسي يونسكو به تدريج مورد استقبال كشورهاي عضو، سازمان هاي غيردولتي آموزش عالي و مؤسسات آموزش عالي قرار گرفت و به عنوان يك ابتكار عمل در آموزش عالي پذيرفته شد. يك سال پس از تصويب اين طرح، بيش از 200 تقاضا براي پيوستن به آن صورت گرفت.


دانشگاه هاي همزاد براي ايجاد همكاري بين المللي در سطح آموزش عالي به وجود آمده اند و سعي مي شود از طريق اين طرح، ميان دانشگاه هاي سراسر جهان پيوند علمي به وجود آيد و جريان انتقال سريع دانش از طريق ايجاد شبكه هاي بين المللي و ساير ارتباطات امكان پذير شود. طي اين طرح، مراكز پيشرفتة مطالعه و تحقيق در كشورهاي در حال توسعه ايجاد مي شود تا شكاف موجود در حوزه دانش ميان كشورهاي صنعتي و غيرصنعتي به حداقل برسد.
هدف از طرح دانشگاه هاي همزاد، برقراري همكاري ميان دانشگاهي و ايجاد مراكزي است تا دانشجويان دوره كارشناسي ارشد و محققان بتوانند به تحصيل و پژوهش بپردازند. كرسي هاي يونسكو اشكال گوناگوني دارند. فعاليت هاي اين بخش مي تواند شامل تربيت كاركنان، تدريس، كارورزي در رشته هاي مختلف و نيز پژوهش و آموزش و حمايت از تأسيس كتابخانه ها و آزمايشگاه ها شود.
بودجة كرسي هاي يونسكو و دانشگاه هاي همزاد از طريق دانشگاه هاي پيشنهاد كننده و مؤسسات بين المللي تأمين مي شود.
نحوة ايجاد كرسي يونسكو در يك كشور

ـ كرسي يونسكو يك واحد تدريس و تحقيق در يك دانشگاه يا يك مؤسسه آموزش عالي است. هر واحد آموزشي بايد شامل موارد زير باشد:
1ـ يك دارنده كرسي به عنوان مسؤول علمي آن
2ـ تعدادي مدرس و پژوهشگر از مؤسسه ميزبان
3ـ تعدادي دانشجو و پژوهشگر جوان، كه در حال ادامه تحصيلات تكميلي خود هستند و يا سعي دارند كارآموزي پيشرفته اي را در اين كرسي بگذرانند.
ـ كرسي يونسكو در يكي از دانشكده هاي يك دانشگاه برپا مي شود و هدف از آن تقويت برنامه تدريس و تحقيق در يك رشته خاص است. اين كرسي داراي بُعد بين المللي است و از اين نظر، دانش نظري كشورهاي شمال را به جنوب منتقل مي كند.
ـ كرسي يونسكو با توافق بين كشور مورد نظر و يونسكو به وجود مي آيد و تلاش مي شود تا با استخدام نيروهاي بين المللي در رشته هايي كه با كمبود نيروهاي متخصص مواجه است شرايط را براي توسعه دانش نظري و كاربردي در آن حوزه فراهم كند.

چه كساني مي توانند به اين برنامه بپيوندند؟

به طور كلي، كرسي هاي يونسكو انعطاف پذيري بسياري دارند و با مؤسسات گوناگوني مي‌توانند در ارتباط علمي قرار گيرند. اهم اين مؤسسات از اين قرار است:
ـ دانشگاه ها، مؤسسات آموزش عالي و تحقيقاتي
ـ سازمان هاي غير دولتي آموزش عالي و مؤسسات تحقيقاتي
ـ انجمن هاي علمي و آكادميك
ـ شبكه هاي بين دانشگاهي و علمي
ـ مؤسسات ملي ، منطقه اي و بين المللي عمومي يا خصوصي

چگونه مي توان به اين برنامه پيوست؟

براي پيوستن به كرسي يونسكو، با ارائه يك پيشنهاد شامل اهداف، فعاليت ها، نحوه انجام كار، بودجه و غيره و ارسال آن به يونسكو مي توان شرايط را براي برقراري يك كرسي در كشور آماده كرد. فكر اصلي كرسي يونسكو اين است كه براي پر كردن شكاف شمال و جنوب بايد جنوب بتواند مؤسسات پيشرفته خود را برپا كرده و از اين طريق به آخرين يافته هاي علوم و تكنولوژي دست پيدا كند.
نحوة ارزشيابي و نظارت بر كرسي

پس از برقراري كرسي يونسكو، هر شش ماه يك بار، يك گزارش پيشرفت به وسيله مؤسسه ميزبان به يونسكو ارائه خواهد شد. يونسكو، با توجه به اين گزارش ها، به يك ارزيابي دروني دست مي زند تا درباره پروژه و يا قطع آن تصميم بگيرد. در بعضي از موارد، در صورت وجود منابع مالي كافي، يك كميته مشترك ارزشيابي برپا خواهد شد و در پايان هر مرحله از كار و يا در پايان پروژه، يك گزارش نهايي نيز توسط مؤسسه ميزبان تهيه خواهد شد. اين گزارش ارزشيابي در ارزشيابي كلي از برنامه كرسي يونسكو مورد استفاده قرار خواهد گرفت. بنابراين ، ارزشيابي پروژه ها، هم دروني است (در مراحل اوليه كار) و هم بيروني.

[Borna66]

انتشارات يونسكو:

اهميت انتشارات را در همراهي با وجوه چندگانة فعاليت هاي يونسكو مي توان در اساس شكل‌گيري اين سازمان و هدف‌هاي اصلي آن جستجو كرد. دو هدف اصلي يونسكو يعني: توسعه و برقراري فرهنگ صلح تكيه بر آموزش دارند؛ در نقش كليدي كتاب و اشكال ديگر نوشتاري در آموزش، جاي چون و چرا نيست. براي آنكه دفاع از صلح در ذهن انسان ها شكل گيرد، براي آنكه همبستگي معنوي و فكري پي ريزي شود، براي آنكه رسالت اخلاقي يونسكو، كه با روح انسان سروكار دارد تحقق يابد، لاجرم كتاب، نشريات و مطبوعات براي تغذية معنوي جامعه ضرورتي تام دارد.
پنج وظيفه اصلي يونسكو، يعني مطالعات آينده نگرانه، پيشبرد انتقال و سهيم شدن در دانش، تعيين معيار، ارائه كارشناسي و مبادلة اطلاعات تخصصي، همه و همه حاكي از نقش بسيار مهم و اساسي انتشارات است. از اين رو، با قاطعيت مي توان گفت كه انتشارات، جزيي جدايي ناپذير از پيكرة يونسكو است.
انتشارات يونسكو، از بدو تأسيس سازمان تا كنون بازتاب فعاليت هاي گوناگون آن بوده و هست. نگاهي كوتاه به كارنامة انتشارات يونسكو دستاوردهاي عظيمي را نشان مي دهد كه تنها با همكاري جمعي ملت ها امكان پذير بوده است.
انتشار تاريخ تكامل فرهنگي و علمي بشر در شش جلد با همكاري بيش از 100 كارشناس و استاد از 60 كشور جهان ميسر شده است. ويرايش جديد و روزآمد شدة جلد نخست تاريخ علمي و فرهنگي بشر، كه در حقيقت پس از رفع اصلاحات و نواقص مجموعة پيشين به زبان انگليسي انتشار يافته و مجلدهاي ديگر آن، كه در حال آماده شدن است، از جلوه هاي راستين اين همكاري است.
مجموعه كتاب هاي تاريخ عمومي آفريقا، تاريخ آمريكاي لاتين، تاريخ منطقة كارائيب و تاريخ آسياي ميانه، كه هر يك در چندين جلد انتشار يافته اند، حاوي دقيق ترين و كامل ترين اطلاعاتي هستند كه تاكنون در زمينه هاي مربوط ارائه شده است. حتي نام بردن از يكايك آثار مهم يونسكو كاري است دشوار كه در محدودة اين گفتار نمي گنجد. كافي است كه به چند رقم مهم اشاره كنيم:
يونسكو از آغاز فعاليت خود تاكنون بيش از 7000 عنوان كتاب منتشر كرده كه به 70 زبان در بيش از 150 كشور جهان توزيع شده است.
يونسكو هر سال مستقلاً يا با همكاري ديگران، حدود 100 عنوان جديد منتشر مي كند.
مجموعة آثار برگزيدة يونسكو كه اكنون به 952 عنوان رسيده، برجسته ترين آثار ملي 90 زبان جهان را در برمي گيرد. آثار يازده تن از برندگان جايزه نوبل، ترجمة آثار شكسپير وهمينگوي به زبان اندونزيايي و آثار افلاطون و گوته به تاميل و اثر سروانتس به هندي، ترجمة آثار سعدي، حافظ، خيام و خوارزمي به انگليسي و فرانسه و اسپانيايي در اين مجموعه قرار دارند.
در زمينة آموزش، يونسكو بيش از 650 كتاب انتشار داده است كه بيشتر آنها در نوع خود استثنايي اند و از مراجع مهم و مورد استناد اهل فن محسوب مي شوند.
سلسله كتاب هاي هنري يونسكو شامل 24 جلد از معروف ترين و برجسته ترين هنرمندان جهان است كه به پنج زبان به چاپ رسيده است.
گزارش هاي جهاني دو سالانه دربارة وضعيت آموزش، علوم، فرهنگ و ارتباطات و همچنين سالنامة آماري در عرصه هاي فوق، كه با همكاري كميسيون هاي ملي و واحدهاي آماري كشورها تهيه مي شود، از منابع اصلي اطلاعات در سراسر جهان محسوب مي شوند.
كتاب ها و آثار يونسكو در زمينه هاي گسترده اي چون آب شناسي، اقيانوس شناسي، هواشناسي، خاك شناسي، زمين شناسي، محيط زيست و تمام رشته هاي وابسته به آن، جغرافيا و نقشه هاي خاك، آب و منابع طبيعي، ميراث فرهنگي، آداب و سنن ملي، اديان و مذاهب، سوادآموزي و ده ها عرصه و رشته و زمينة ديگر گوياي وسعت دامنه هاي فعاليت يونسكو است كه از انسان تا كيهان را در برمي گيرد.
صرف نظر از كتاب ها و سالنامه ها، يونسكو در حدود 50 نشريه و 20 فصلنامه منتشر مي كند كه معروف ترين آنها عبارتند از: پيام يونسكو، نماي تربيت، طبيعت و منابع، مجلة بين المللي علوم اجتماعي، موزه، حق مؤلف‌ (كپي رايت) و منابع يونسكو (Unesco Sources).
پيام يونسكو يا Unesco Courier در سال 1948 ابتدا با نام Unesco Monitor انتشار يافت. اين مجله در مدتي كوتاه جاي خود را در ميان روشنفكران ، انديشمندان، تحصيل كرده ها و تا حدودي نسل جوان باز كرد. اكنون اين مجله به 30 زبان در سطح جهان منتشر مي شود و مجموعة آن به تنهايي گنجينه اي است از دانش و اطلاعات در زمينة حساس ترين موضوع هاي جهاني، به قلم دانشمندان، كارشناسان، هنرمندان و نويسندگان سراسر جهان.

كميسيون ملي يونسكو در ايران:

تاریخچه

پس از تصويب اساسنامه يونسكو كه در چهارم نوامبر سال 1946 به امضاء نمايندگان بيست كشور از جمله ايران رسيد و در تاريخ 30 ارديبهشت 1325 هجري شمسي دولت ايران نيز با گذراندن تصويب نامه اي موافقت خود را با آن اعلام كرد. در اين زمان در وزارت فرهنگ وقت كميسيوني به نام كميسيون ملي تعاون فكري دائر شد كه به شكل نيمه رسمي اجراي نيات و نظريات يونسكو در ايران را به عهده داشت. در پانزدهم تيرماه 1327 (در حدود 2 سال پس از تصويب اساسنامه يونسكو) مجلس شوراي ملي(دورة پانزدهم) عضويت قطعي ايران را در سازمان تربيتي ، علمي و فرهنگي ملل متحد، (يونسكو) تصويب كرد و در ماده واحده اي ضمن تصويب اساسنامه يونسكو اجازه داد تا به عضويت قطعي آن سازمان درآيد و محل تأمين بودجه آن را، وزارت فرهنگ وقت، تعيين كرد.

ماده واحده: مجلس شوراي ملي اساسنامة سازمان تربيتي، علمي فرهنگي ملل متحد را تصويب مي‌نمايد و به دولت اجازه مي دهد قبول عضويت قطعي ايران را به آن سازمان اعلام نمايد.

تبصره: وزارت فرهنگ سهمية دولت ايران و نيز حقوق و مزاياي نماينده ثابت ايران در يونسكو را كه جمعاً از يك ميليون و پانصد هزار ريال تجاوز نخواهد كرد در حدود اعتبارات سال 1327 از بودجة خود تأسيس خواهد نمود.
اين قانون كه مشتمل بر يك ماده است در جلسة پانزدهم تيرماه 1327 به تصويب مجلس شوراي ملي رسيد. به اين ترتيب ايران رسماً در سال 1948 ميلادي/1327 هجري شمسي به عضويت يونسكو درآمد.

تأسيس كميسيون ملي يونسكو در ايران

بر طبق مادة 7 اساسنامة سازمان، كشورهاي عضو با توجه به شرايط و مقتضيات خاص و به منظور مشاركت نهادهاي علمي، آموزشي و فرهنگي ـ اخيراً ارتباطي و اطلاع رساني ـ خود در برنامه‌ها و فعاليت هاي يونسكو يك كميسيون ملي تشكيل مي دهند كه مركز عمل كلية برنامه هاي سازمان و نماينده و معرف آن كشور در يونسكو است و وظيفة اصلي برقراري ارتباط و هماهنگي بين يونسكو و سازمان ها و نهادهاي علمي، آموزشي و فرهنگي داخلي را برعهده دارند.
پس از تصويب عضويت ايران در يونسكو توسط مجلس شوراي اسلامي در تير ماه 1327، كميسيون نيمه رسمي قبلي كه در سال 1325 تحت عنوان كميسيون ملي تعاون فكري تشكيل شده بود، در انطباق ساختار خود با شرايط و مقتضيات جديد به كميسيون ملي و انطباق وضع خود با نيازمندي‌هاي جديد به كميسيون ملي يونسكو تغيير نام يافت و فعاليت رسمي خود را آغاز كرد. اما از آن جايي كه براي تعيين اعضاء و حدود فعاليت و چگونگي فعاليت‌هاي كميسيون ملي يونسكو در هر كشور اساسنامه اي تدوين و اجرا مي شود، كميسيون ملي يونسكو در ايران در بيست و يكمين جلسة خود اساسنامة كميسيون را در سيزده ماده تنظيم نمود كه به پيشنهاد وزارت فرهنگ وقت در جلسة دهم ارديبهشت ماه 1328 هيأت وزيران به تصويب رسيد و متعاقباً در ادارة ثبت شركت ها ثبت و به مورد اجرا گذاشته شد. اين اساسنامه بار ديگر پس از پيروزي انقلاب اسلامي مورد تجديد نظر قرار گرفت و اساسنامة اصلاحي(اساسنامة فعلي) كه در 17 ماده و 4 تبصره تهيه شده بود، پس از تأييد در شوراي عالي كميسيون از سوي وزارت فرهنگ و آموزش عالي (وقت) به هيأت دولت تقديم شد و نهايتاً در جلسة مورخ 29/6/1366 هيأت وزيران به تصويب رسيد
__________________

[Borna66]

اهداف و وظايف كميسيون ملي يونسكو در ايران(به استناد اساسنامة جديد):



ـ تلاش براي برقراري، حفظ و بسط عدالت،‌ آزادي و حقوق اساسي افراد انساني با الهام از اصول اسلامي ، پي‌گيري هدف هاي يونسكو از طريق همكاري با اين سازمان و دفاتر وابسته آن.
ـ مشاركت در فعاليت هاي يونسكو به منظور استقرار صلح و ايجاد تفاهم متقابل ميان ملت‌ها از طريق اشاعه دانش و معرفت و اهتمام در امر نشر فرهنگ و آموزش

ـ شناخت فرهنگ هاي گوناگون جوامع و معرفي فرهنگ اسلامي و ميراث فرهنگي ايران

ـ تعميم آموزش و مبارزه با بيسوادي به عنوان مانع عمدة تعالي فكري و بسط توسعة فرهنگي از طريق همكاري با يونسكو و مؤسسات تابعه آن

ـ همكاري و همگامي در ايجاد نظام نوين ارتباطات به منظور مبادلة گستردة اطلاعات در مقياس جهاني و مقابله با انحصار طلبي قدرت هاي سلطه جويي جهاني در اين زمينه

ـ ايجاد ارتباط بين يونسكو و سازمان هاي دولتي و غير دولتي كشور كه در زمينه هاي آموزشي، تربيتي، علمي ، فرهنگي و ارتباطات فعاليت دارند

ـ تسهيل و توسعه ارتباط با كميسيون هاي ملي يونسكو در كشورهاي ديگر بويژه كشورهاي منطقه به منظور همكاري در اجراي برنامه ها و انجام مطالعات مشتركنهاد بودجة ساليانة كميسيون به وزارت علوم ، تحقيقات و فناوري

ـ تعيين مصرف وجوه و اموالي كه به عنوان هديه براي پيشرفت مقاصد يونسكو به كميسيون ملي تقديم مي شود و نظارت در مصرف آنها

ساختار كميسيون ملي يونسكو در ايران:

[Borna66]

اركان كميسيون ملي يونسكو در ايران:


كميسيون ملي يونسكو در ايران داراي سه ركن است: شوراي عالي، شوراي اجرايي، دبيرخانه كه عيناً متناظر با اركان يونسكو يعني كنفرانس عمومي، شوراي اجرايي و دبيرخانه است.
شوراي عالي

شوراي عالي كميسيون ملي يونسكو بالاترين مرجع تصميم گيري است كه 14 عضو دارد. وزراي 4 وزارتخانه علوم ، تحقيقات و فناوري ، امور خارجه، فرهنگ و ارشاد اسلامي و آموزش و پرورش، رؤساي سازمان‌هاي حفاظت محيط زيست، صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران و دبير كل كميسيون ملي يونسكو كه 7 نفر اعضاي ثابت شوراي عالي را تشكيل مي دهند. 7 نفر ديگر از شخصيت هاي علمي و فرهنگي كشور هستند كه ازبين اعضاي هيأت علمي دانشگاه ها و مراكز آموزش عالي، محققان و هنرمندان كه در زمينه هاي علمي، فرهنگي، ارتباطي، تعليم و تربيت داراي تجربه باشند. در اولين دوره براي مدت سه سال توسط وزير علوم، تحقيقات و فناوري كه رئيس شوراي عالي و رئيس كميسيون ملي يونسكو نيز هست انتخاب مي شوند و در دوره هاي بعد، از ميان دو برابر افرادي كه وزير فرهنگ و آموزش عالي به شوراي عالي پيشنهاد مي كند با راي مخفي اكثريت اعضا انتخاب مي شوند. شوراي عالي كميسيون حداقل دوبار درسال تشكيل مي شود و جلسات با حضور 10تن از اعضا رسميت مي يابد. جلسات فوق العاده نيز بر حسب ضرورت و با دعوت رئيس كميسيون تشكيل مي شود.

وظايف شوراي عالي:

ـ تعيين سياست ها و تصويب برنامه هاي اصولي كميسيون در قالب برنامه ها و فعاليت هاي عمومي يونسكو
ـ استماع و تصويب گزارش فعاليت هاي سالانه كميسيون كه دبيرخانه تهيه و ارائه مي كند.
ـ اظهار نظر و توصيه پيرامون تأمين بودجه سالانه كميسيون و تصويب آن
ـ تأييد اعضاي هيأت هاي اعزامي به كنفرانس عمومي كه شوراي اجرايي پيشنهاد مي كند.
ـ اظهار نظر درباره توسعه فعاليت هاي كميسيون ملي
ـ ايجاد ارتباط ميان كميسيون ها و سازمان هاي ذيربط دولتي و غيردولتي
ـ فراهم آوردن وسايل كمكي به كساني كه برنامه هاي مناسب فعاليت هاي يونسكو و منطبق با نيازها ارائه مي نمايند.
ـ اظهار نظر درباره نشريه هاي ادواري و ديگر انتشارات كميسيون ملي يونسكو و برنامه ريزي جهت توسعه و تكميل آن ها.
شوراي اجرايي

براي تهيه طرح هاي اجرايي برنامه هاي كميسيون ملي يونسكو و مصوبات شوراي عالي و پيگيري آنها، شوراي اجرايي كميسيون با تركيت زير تشكيل مي شود(10 نفر): رئيس كميسيون ملي يونسكو(وزير علوم، تحقيقات و فناوري)، دبير كل كميسيون ملي يونسكو، نمايندگان تام الاختيار وزراي آموزش و پرورش، فرهنگ و ارشاد اسلامي، سازمان حفاظت محيط زيست، سازمان صدا و سيما، معاون فرهنگي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، رئيس سازمان ميراث فرهنگي، مدير كل امور بين‌المللي وزارت امور خارجه، يك نفر از اعضاي شوراي عالي كميسيون(شخصيت هاي علمي و فرهنگي)به انتخاب رئيس كميسيون براي مدت 3 سال. شوراي اجرايي هر ماه يك بار حداقل با حضور 7 نفر تشكيل مي شود و تصميمات آن با اكثريت مطلق اعضا حاضر معتبر است.

وظايف شوراي اجرايي:

ـ كسب نظر از دولت در خصوص مشاركت در برنامه ريزي، اجرا يا ارزيابي برنامه ها و فعاليت هاي بين المللي و منطقه اي و ملي يونسكو و پيشنهاد در اين زمينه ها به دولت.
ـ پيگيري نظارت و پيشنهادهاي جمهوري اسلامي ايران در مورد اجراي تصميمات و توصيه هاي يونسكو
ـ طرح و تعقيب نظرها و پيشنهادهاي جمهوري اسلامي ايران در كنفرانس عمومي و ساير مجامع يونسكو
ـ مراقبت در اجراي تصميمات و توصيه هاي شوراي عالي كميسيون
ـ پيشنهاد برنامه و بودجه كميسيون به شوراي عالي با نظر و همكاري دبيرخانه
ـ همفكري با دبير كل درباره اعضاي هيأت هاي اعزامي به كنفرانس هاي منطقه اي و بين دولتي
ـ تصويب شرح وظايف كميته هاي تخصصي
دبيرخانه

دبيرخانه كميسيون زير نظر دبير كل انجام وظيفه مي نمايد و يكي از سازمان هاي وابسته به وزارت علوم، تحقيقات و فناوري محسوب مي شود. دبير كل از بين شخصيت هاي علمي و فرهنگي به پيشنهاد وزير علوم، تحقيقات و فناوري و تأييد هيأت دولت و با حكم وزير علوم، تحقيقات و فناوري منصوب مي شود.

وظايف دبيرخانه:

ـ تهيه طرح برنامه و بودجه سالانه كميسيون با مشورت شوراي اجرايي
ـ تدوين گزارش سالانه فعاليت هاي كميسيون
ـ برقراري رابطه بين كميسيون و ساير مراكز، مؤسسات و ارگان هاي دولتي و انجام مشورت هاي لازم.
ـ تسهيل و توسعه ارتباط با كميسيون هاي ملي به ويژه كشورهاي منطقه براي همكاري در اجراي برنامه ها و مطالعات مشترك مربوط به فعاليت يونسكو.
ـ انجام مطالعات و تهيه طرح متناسب با نيازهاي كشور در مورد تعليم و تربيت، علوم، فرهنگ و ارتباطات با همكاري كميته هاي تخصصي.
ـ نظارت بر اجراي برنامه هاي يونسكو و تهيه اسناد و مدارك لازم در اين مورد و پيگيري امور.
معمولاً كمك‌هاي مالي يونسكو كه در قالب قطعنامه ها و پيشنهادهاي ارائه شده به كنفرانس عمومي يا برنامه مشاركت به تصويب مي رسد به حساب كميسيون ملي يونسكو واريز مي شود. دبيرخانه كميسيون پس از وصول كمك هاي نقدي، ضمن قراردادهاي اجرايي با مجريان طرح ها كه ممكن است همان سازمان هاي پيشنهاد دهنده طرح ها باشند يا ساير نهادهاي ذيربط، برنامه زمان بندي اجرا آنها را مشخص و وجوه مربوط را طبق مفاد قرارداد در اختيار آنها قرار مي دهد.
سازمان هاي مجري موظفند گزارش نهايي و مالي اجراي طرح ها را در محدودة زماني تعيين شده براي انعكاس به بخش هاي مربوط در يونسكو به دبيرخانه كميسيون تحويل دهند. بدين ترتيب دبيرخانه كميسيون عملاً بر اجراي طرح و ارزيابي آنها نظارت مي كند.
ـ برقراري ارتباط منظم با نمايندگي دائمي جمهوري اسلامي ايران در يونسكو
ـ تهيه و ترجمه و انتشار كتب و نشريات ادواري يونسكو و ديگر مؤسسات علمي، فرهنگي و تربيتي
ـ پي گيري وظايفي كه توسط شوراي عالي به دبيرخانه محول مي شود.

[Borna66]

اساسنامه كميسيون ملي يونسكو در ايران:


تصويب نامه هيئت وزيران مورخ 29/6/1366

هيئت وزيران در جلسة مورخ 29/6/66 بنا به پيشنهاد شمارة 7287/1939/72 مورخ 30/3/66 وزارت فرهنگ و آموزش عالي، اساسنامة كميسيون ملي يونسكو در ايران موضوع تصويبنامه شاره 151/2105 مورخ 14/2/1328 را به شرح زير اصلاح و تصويب نمودند:
اساسنامه اصلاحي كميسيون ملي يونسكو در ايران

مادة 1
به موجب ماده هفتم اساسنامه سازمان تربيتي، علمي و فرهنگي ملل متحد مصوب 15/4/1327 كميسيون ملي تربيتي، علمي و فرهنگي (كميسيون ملي يونسكو) كه در اين اساسنامه كميسيون ناميده مي شود، مركز عمل و اداره امور برنامه هاي يونسكو در ايران است.

مادة 2
كميسيون داراي شخصيت حقوقي است و اهداف و وظايف آن به شرح زير است:
1ـ مشاركت در فعاليت هاي يونسكو به منظور استقرار صلح و ايجاد تفاهم متقابل ميان ملت ها از طريق اشاعة دانش و معرفت و اهتمام در امر نشر فرهنگ و آموزش.
2ـ تلاش در جهت برقراري، حفظ و بسط عدالت، آزادي و حقوق اساسي افراد انساني با الهام از اصول اسلامي و اهداف يونسكو از طريق همكاري با سازمان مركزي يونسكو و مؤسسات تابعة آن.
3ـ تلاش براي اعتلاي فرهنگ و اشاعة ارزش هاي انساني و مبارزه با مفاسد اخلاقي، از راه تبادل فكري با صاحبنظران در قلمرو اديان و مذاهب، تعليم و تربيت و علم اخلاق.
4ـ كوشش در غني كردن انديشة بشري از راه نشر و بسط دانش به منظور اكمال فضيلت هاي انساني
5ـ شناخت فرهنگ هاي گوناگون جوامع و معرفي فرهنگ اسلامي و ميراث فرهنگي ايران
6ـ تعميم آموزش و نيز مبارزه با بي سوادي به عنوان مانع عمدة تعالي فكري و بسط توسعة فرهنگي، از طريق همكاري با يونسكو و مؤسسات تابعه
7ـ همكاري و همگامي در ايجاد نظام نوين ارتباطات به منظور مبادلة گستردة اطلاعات در مقياس جهاني و مقابله با انحصارطلبي قدرت هاي سلطه جوي جهاني در اين زمينه.
8- ايجاد ارتباط بين سازمان يونسكو و سازمان هاي دولتي و غير دولتي كشور كه در زمينه هاي آموزشي، تربيتي، علمي، فرهنگي و ارتباطات فعاليت دارند.
9ـ تسهيل و توسعة ارتباط با كميسيون هاي ملي يونسكو در كشورهاي ديگر، بويژه كشورهاي منطقه، به منظور همكاري در اجراي برنامه ها و انجام مطالعات مشترك
10ـ همكاري در اجراي طرح ها و برنامه هايي كه در چهارچوب فعاليت هاي يونسكو از سوي دولت ارائه مي گردد.
11ـ پيشنهاد بودجة سالانة كميسيون به وزارت فرهنگ و آموزش عالي.
12ـ تعيين مصرف وجوه و اموالي كه به عنوان هديه براي پيشرفت مقاصد يونسكو به كميسيون ملي تقديم مي شود و نظارت در مصرف آنها.

مادة 3
كميسيون ملي يونسكو در ايران داراي اركان زير است:
1ـ شوراي عالي كميسيون ملي يونسكو
2ـ شوراي اجرايي
3ـ دبيرخانه

مادة 4
شوراي عالي كميسيون ملي يونسكو در ايران عالي ترين مرجع تصميم گيري كميسيون است و داراي 14 عضو بدين شرح مي باشد:
1ـ وزير علوم، تحقيقات و فناوري
2ـ وزير امور خارجه
3ـ وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي
4ـ وزير آموزش و پرورش
5ـ دبير كل كميسيون ملي يونسكو
6ـ رئيس سازمان حفاظت محيط زيست
7ـ مديرعامل سازمان صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران
8ـ هفت تن از شخصيت هاي علمي و فرهنگي كشور. اين گروه از ميان مدرسان و اعضاي هيئت علمي دانشگاه ها و مراكز آموزش عالي و محققان و هنرمنداني انتخاب مي شوند كه در زمينه هاي علمي، فرهنگي، ارتباطي و تعليم و تربيت داراي تجربه باشند.

مادة 5
رياست شوراي عالي با وزير فرهنگ و آموزش عالي است

مادة 6
شخصيت هاي علمي و فرهنگي مذكور در بند 8 مادة 4 براي اولين دوره توسط وزير فرهنگ و آموزش عالي براي مدت سه سال تعيين مي گردند و در دوره هاي بعد از ميان دو برابر افرادي كه وزير فرهنگ و آموزش عالي به كميسيون پيشنهاد مي نمايند با رأي مخفي اكثريت اعضا انتخاب مي گردند.

مادة 7
شوراي عالي كميسيون با دعوت رئيس كميسيون حداقل دوبار در سال تشكيل جلسه مي دهد. جلسات با حضور ده تن از اعضا رسميت مي يابد و تصميمات آن با حداقل 8 رأي معتبر خواهد بود. جلسات فوق العاده شوراي عالي با دعوت رئيس كميسيون يا درخواست اكثريت اعضا تشكيل مي شود.

مادة 8
وظايف شوراي عالي كميسيون بدين شرح است:
1ـ تعيين سياست ها و تصويب برنامه هاي اصولي كميسيون ملي در قالب برنامه ها و فعاليت‌هاي عمومي يونسكو
2ـ استماع و تصويب گزارش سالانه كميسيون كه دبيرخانه تهيه و ارائه مي نمايد
3ـ اظهارنظر و توصيه پيرامون تأمين بودجه سالانه كميسيون و تصويب آن
4ـ تأييد اعضاي هيئت هاي نمايندگي اعزامي به كنفرانس عمومي كه شوراي اجرايي پيشنهاد مي‌نمايد.
5ـ اظهار نظر درباره توسعه فعاليت هاي كميسيون ملي
6ـ ايجاد ارتباط ميان كميسيون و سازمان هاي ذيربط دولتي و غيردولتي
7ـ فراهم آوردن وسايل كمك به كساني كه طرح ها و برنامه هاي مناسب با فعاليت هاي يونسكو و منطبق با نيازها ارائه مي نمايند.
8ـ اظهار نظر دربارة نشريه هاي ادواري و ديگر انتشارات ملي يونسكو و برنامه ريزي جهت توسعه و تكميل آنها

مادة 9
به منظور تهيه طرح هاي ارجاعي برنامه هاي كميسيون ملي و مصوبات شوراي عالي و پيگيري آنها شوراي اجرايي كميسيون با تركيب زير تشكيل مي شود:
1ـ رئيس كميسيون ملي (وزير علوم، تحقيقات و فناوري)
2ـ دبير كل كميسيون
3ـ نمايندة تام الاختيار وزير آموزش و پرورش
4ـ نمايندة تام الاختيار وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي
5ـ معاون فرهنگي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي
6ـ رئيس سازمان ميراث فرهنگي
7ـ مدير كل امور بين المللي وزارت امور خارجه
8ـ نمايندة تام الاختيار صدا و سيما
9ـ نمايندة تام الاختيار سازمان محيط زيست
10ـ يك نفر از اعضاي شوراي عالي كميسيون از ميان شخصيت هاي علمي و فرهنگي مذكور در بند 8 ماده 4 به انتخاب رئيس كميسيون براي مدت سه سال. تجديد انتخاب اين عضو بلامانع است.

تبصره
شوراي اجرايي هر ماه يك بار با حضور حداقل 7 نفر تشكيل مي شود و تصميمات آن با اكثريت مطلق اعضاي حاضر معتبر است.

مادة 10
وظايف شوراي اجرايي بدين شرح است:
1ـ كسب نظر از دولت در خصوص مشاركت در برنامه ريزي، اجرا يا ارزيابي برنامه‌ها و فعاليت هاي بين المللي منطقه اي و ملي يونسكو و پيشنهاد در اين زمينه ها به دولت.
2ـ پيگيري نظرات و پيشنهادهاي دولت در مورد اجراي تصميمات و توصيه هاي يونسكو
3ـ طرح و تعقيب نظرات و پيشنهادهاي جمهوري اسلامي ايران در كنفرانس عمومي و ساير مجمع يونسكو
4ـ مراقبت در اجراي تصميمات و توصيه هاي شوراي عالي كميسيون
5ـ پيشنهاد برنامه و بودجة كميسيون به شوراي عالي با نظر و همكاري دبيرخانه
6ـ پيشنهاد اعضاي هيئت اعزامي به كنفرانس عمومي به شوراي عالي كميسيون
7ـ همفكري با دبير كل دربارة تعيين اعضاي هيئت هاي اعزامي به كنفرانس هاي منطقه اي و بين‌الدول
8ـ همكاري مستمر با دبيرخانه جهت حسن اجراي وظايف محوله به دبيرخانه
9ـ تصويب شرح وظايف كميته هاي تخصصي

مادة 11
كميسيون ملي يونسكو داراي يك دبيرخانه دائمي است. دبيرخانه زير نظر دبيركل انجام وظيفه مي نمايد و يكي از سازمان هاي وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالي محسوب مي شود.

مادة 12
دبير كل از ميان شخصيت هاي علمي و فرهنگي به پيشنهاد وزير فرهنگ و آموزش عالي و تأييد هيئت دولت و با حكم وزير فرهنگ و آموزش عالي منصوب مي شود.

مادة 13
وظايف دبيرخانة دايمي كميسيون به شرح زير است:
1ـ تهية طرح برنامه و بودجة سالانة كميسيون با مشورت شوراي اجرايي
2ـ تدوين گزارش سالانه فعاليت هاي كميسيون
3ـ برقراري رابطة ميان كميسيون و ساير مراكز مؤسسات و ارگان هاي دولتي و انجام مشورت‌هاي لازم
4ـ تسهيل و توسعة ارتباط با ساير كميسيون هاي ملي بويژه كشورهاي منطقه به منظور همكاري در اجراي برنامه ها و مطالعات مشترك مربوط به فعاليت هاي يونسكو
5ـ انجام مطالعات و تهية طرح هاي متناسب با نيازهاي كشور در مورد تعليم و تربيت، علوم، فرهنگ و ارتباطات با همكاري كميته هاي تخصصي
6ـ نظارت بر اجراي برنامه هاي يونسكو و تهية اسناد و مدارك لازم در اين مورد و پيگيري اين امور
7ـ برقراري ارتباط منظم با نمايندگي دائمي جمهوري اسلامي ايران در يونسكو.
8ـ تهيه و ترجمه و انتشار كتب و نشريات ادواري يونسكو و مؤسسات ديگر علمي و فرهنگي و تربيتي.
9ـ پيگيري وظايفي كه توسط شوراي عالي به دبيرخانه محول مي شود.

ماده 14
دبيرخانه داراي گروه ها يا ادارات زير است:
ـ آموزش و پرورش
ـ علوم
ـ علوم اجتماعي و انساني
ـ ارتباطات
ـ فرهنگ

تبصره
رؤساي گروه ها يا ادارات فوق از ميان صاحب نظران و متخصصان مربوط به وسيلة دبيركل منصوب مي شوند.

مادة 15
هر يك از گروه ها يا ادارات موضوع مادة 14 داراي كميته هاي تخصصي متشكل از نمايندگان مؤسسات و سازمان هاي دولتي ذيربط و متخصصان دانشگاهي و صاحبنظران مي باشند. ارتباط اين كميته ها با يونسكو و مؤسسات تابعة آن از طريق دبيرخانه كميسيون ملي انجام مي يابد.

مادة 16
اعضاي كميته هاي تخصصي با پيشنهاد دبير كل و حكم وزير علوم، تحقيقات و فناوري براي مدت دو سال منصوب مي شوند.
تبصرة 1
رئيس هر گروه يا اداره به عنوان دبير و نمايندة كميسيون ملي با داشتن حق رأي در كميته هاي تخصصي ذيربط شركت مي نمايد.
تبصرة 2
هر يك از كميته هاي تخصصي شرح وظايف خود را تدوين و به شوراي اجرايي كميسيون جهت تصويب پيشنهاد مي نمايد.

مادة 17
بودجة كميسيون از طرق زير تأمين مي شود:
1ـ وجوهي كه هر ساله در اعتبارات وزارت علوم، تحقيقات و فناوري پيش بيني مي شود و به صورت كمك در اختيار دبيرخانه قرار مي گيرد.
2ـ كمك هاي ديگر وزارتخانه ها و سازمان هاي دولتي
3ـ كمك و هداياي سازمان هاي غيردولتي و مردم
4ـ درآمدهاي اختصاصي