نکاتی كاربردي برای استفاده بهتر از اینترنت

[Borna66]

Spam, Worm, Trojan چه فرقي با هم دارند؟

Spam
Spam ايميلي است كه بطور اتوماتيك براي اشخاص مختلف فرستاده مي شود و اغلب اوقات يك محصول ، سرويس و يا وب سايتي را تبليغ مي كند . Spam ها مانند نامه هاي تبليغاتي هستند كه توسط پست به شركت ها يا منازل فرستاه مي شوند .
بعضي از Spam ها شامل مطالب فريبننده مي باشند مانند اين جمله : " شما برنده خوش شانس ما هستيد ، براي اراسل جايزه كافيست اطلاعات زير را براي مار ارسال كنيد " . بعضي ديگر شامل تصاوير و عكسهاي غير اخلاقي مي باشند .

Worm
Worm ها نوعي ويروس هستند كه اكثراً قابليت تخريب به شكلي كه فايلي را از بين ببرند ندارند . نحوه كار Worm اغلب به اين شكل است كه در حافظه اصلي كامپيوتر (Ram) مستقر مي شوند و شروع به تكثير خودشان مي كنند كه اين عمل موجب كند شدن سيستم و كم شدن تدريجي فضاي Ram مي گردد . كرم ها اين قابليت را نيز دارند كه براي آلوده كردن كامپيوترهاي ديگر از ايميل يا برنامه هاي چت استفاده مي كنند .

Trojan
اسبهاي تروا يا همانTrojan ، ويروس نيستند ، چرا ؟ به دليل آنكه بر اساس تعريف ويروس قابليت تكثير ندارند . اما اين قدرت را دارند كه فايلهاي سيستم را پاك كنند ، در نحوه كار نرم افزار اخلال بوجود آورند و يا سيستم را از كار بياندازند . يك اسب تروا در حقيقت يك برنامه مخرب است كه خود را به شكل يك برنامه بي خطر و معمولي نمايش ميدهد .

[Borna66]

گناهان اينترنتي

عدم استفاده از bcc


اين نکته کوچک و در عين حال مهمي است. بسياري از مردمان خوب هر روز مرتکب اين گناه مي شوند بدون آنکه بدانند که راه حلي براي آن هست و نمي دانند که با ارتکاب اين گناه، چه زياني به بار مي آورند.

چند بار شما نامه اي دريافت يا ارسال کرده ايد که شبيه اين بوده باشد:

To: you@anywhere.com

cc: yourfriend@noone.org; myfriend@anyplace.com

به نظر اشکالي ندارد، مگر براي حالتهاي خاص ! با قرار دادن آدرس در cc، شما غفلتا به آدرس دزدها (spammers) کمک شاياني کرده ايد. حتي بدتر، شما محرميت اطلاعات شخصي کساني که به آنها نامه فرستاده ايد را نيز ناديده گرفته ايد. در واقع، شما تمام اين افراد را در معرض خطر قرار داده ايد.

اين چطور ممکن است ؟ من فقط يک نامه ساده فرستاده ام !

فرض کنيد شما اين نامه را به بيست دوست فرستاده ايد. تمام اين دوستان، علاوه بر آدرس شما، آدرس هر بيست نفر را که در بالاي نامه ليست شده، خواهند ديد.

اگر يکي از دوستان شما، آدرس دزد باشد، شما به او آدرس نوزده نفر را داده ايد. او مي تواند آدرس آنها را به ليست خود اضافه کند و برايشان نامه ناخواسته (unsolicited) بفرستد. تازه، اين آدرسها را مي توان به آدرس دزدهاي ديگر فروخت !
خب، فرض کنيم دوستان شما همه خوبند و آدرس دزد در ميانشان نيست، باز هم شما آن بيست نفر را در معرض خطر قرار داده ايد، چگونه ؟ ... پست الکترونيک ذاتا داراي امنيت مناسبي نيست.در واقع نامه شما قبل از رسيدن به دست شما، حداقل در دو سرور ديگر، اگر نگوئيم صدها سرور، به راحتي قابل مشاهده مي باشد ! باور کنيد !

پس نامه شما در هر زمان، در هر مکان و توسط افراد زيادي قابل مشاهده است و بنا بر اين آن بيست آدرس که در cc آورده شده اند هم ديده خواهند شد.

حالا بخش خطرناک کار اينجاست. اگر يابنده آن آدرسها، يک آدرس دزد معمولي نباشد، بلکه يک آدم خطرناک باشد چه ؟ آدمهاي بد زيادي در اينترنت (مثل دنياي واقعي) وجود دارند. ممکن است کسي نامه تهديد آميز به دوستان شما بفرستد. آنها مي توانند خود را جاي شما معرفي کنند و يا آدرس دوستان شما را به ديگر آدمهاي خطرناک بفروشند.

خب، مشکل مشخص شد. ولي اگر باز هم شما بخواهيد به تعدادي از دوستانتان نامه بفرستيد چه بايد کرد. راه حل اين مشکل بدون ضرر زدن به دوستانتان چيست ؟

راه حل آسان است. برنامه ارسال نامه شما امکاني بنام کپي کور (blind carbon copy) يا به اختصار bcc را دارد. اين به شما امکان مي دهد بدون اينکه افراد ليست از آدرس بقيه ليست آگاه شوند، نامه شما را دريافت کنند.

در واقع شما به يک نفر کپي نامه را ارسال مي کنيد بدون اينکه بقيه مطلع شوند. اين روش در شرکتها زياد اتفاق مي افتد که شما مي خواهيد مثلا کپي يک نامه را براي مدير هم بفرستيد بدون اينکه بقيه افراد ليست از اين موضوع مطلع شوند.

گاهي امکان bcc در برنامه ارسال نامه شما مخفي است و شما بايد در قسمت راهنماي آن برنامه، نحوه فعال کردن آنرا پيدا کنيد. اين فيلد معمولا زير cc ظاهر مي شود.

پس لطفا نسبت به آدرس پست الکترونيک سايرين، محتاط باشيد. اين عاقلانه ترين کاري است که مي توان انجام داد.

[Borna66]

به دنبال تعريفي جامع از هرزنامه (spam )

هرزنامه چيست؟ شايد از ميان‌ آنان‌ كه‌ درگير اين‌ کار با اينترنت و ايميل شده‌ اند هنوز خيلي‌ ها باشند كه‌ دقيقاً ندانند هرزنامه چيست‌.

در بين‌ استفاده‌ كنندگان‌ معمولي‌ اينترنت‌، هرزنامه به‌ اين‌ صورت‌ ساده‌ تعريف‌ مي‌ شود كه‌ «هرزنامه چيزي‌ نيست‌ جز نامه‌ هاي‌ الكترونيكي‌ ناخواسته‌ يا .unsolicited emails» متاسفانه‌، همانط‌ور كه‌ مي‌ بينيد اين‌ تعريف‌، آنقدرها تعريف‌ به‌ جا و دقيقي‌ نيست‌ . اگر اين‌ تعريف‌ ساده‌ درست‌ بود براي‌ ما كه‌ مي‌ خواهيم‌ از بوجود آمدن‌ و گسترش‌ يافتن‌ هرزنامه به‌ نحوي‌ جلوگيري‌ كنيم‌ بايد پيش‌ از ارسال‌ هر نوع‌ نامه‌ الكترونيكي‌اي‌ به‌ مخاط‌ب‌ (يا مخاط‌بين‌) خود، با آنها قبلاً (به‌ شكلي‌، مثلاً تلفني‌) تماس‌ بگيريم‌ و از او (يا ايشان‌) بپرسيم‌ كه‌ آيا مي‌ توانيم‌ برايشان‌ نامه‌ الكترونيكي‌ ارسال‌ كنيم‌ يا اينكه‌ خیر

در سالهاي‌ اخير، تعريف‌ ديگري‌ نيز مطرح‌ شده‌ است‌. برخي‌ مي‌ گويند كه‌ هرزنامه (spam) يعني‌ نامه‌ هاي‌ الكترونيكي‌ اي‌ كه‌ از منابع‌ نامشخص‌ و يا ناشناخته‌ ارسال‌ و دريافت‌ مي‌ شود. نظ‌ر شما چيست‌؟ به‌ نظ‌ر من‌، اين‌ هم‌ غلط‌ است‌. من‌ در سايت‌ خودم‌ هر روز تعداد بسياري‌ نامه‌ الكترونيكي‌ دريافت‌ مي‌ كنم‌. اين‌ نامه‌ ها ، اگر چه‌ از افرادي‌ ناشناخته‌ به‌ دستم‌ مي‌ رسد، و اكثراً نيز عليرغم‌ ميل‌ باط‌ني‌ و درخواست‌ من هستند، اما هرزنامه هم‌ نيستند. خيلي‌ ها معتقدند كه‌ هرزنامه همين‌ نامه‌ هاي‌ الكترونيكي‌ اي‌ است‌ كه‌ خيلي‌ ساده‌ به‌ نحوي‌ باعث‌ رنجش‌ و ناراحتي‌ مان‌ مي‌ شود. اين‌ تعريف‌، هنوز نمي‌ تواند هرزنامه را آن‌ ط‌ور كه‌ مورد نظ‌ر ماست‌ تعريف‌ كند. گاهي‌ اوقات‌ شنيده‌ ايم‌ كه‌ هرزنامه اشاره‌ دارد به‌ آن‌ دسته‌ از نامه‌ هاي‌ الكترونيكي‌ ناخواسته‌ اي‌ كه‌ به‌ صورت‌ «انبوه» براي‌ افراد يا موسسات‌ ارسال‌ مي‌ شود. اين‌ تعريف‌ نيز، تعريف‌ بدي‌ نيست‌ و بيشتر به‌ آنچه‌ مورد نظ‌ر ماست‌ نزديك‌ شده‌ است‌ اما كماكان‌ نمي‌ تواند تعريف‌ كامل‌ و دقيقي‌ از هرزنامه باشد چرا كه‌ فرض‌ كنيد شما با سازمان‌، بانك‌، شركت‌ يا فردي‌ كار مي‌ كنيد، شما آدرس‌ پست‌ الكترونيك‌ خود را به‌ آنها مي‌ دهيد اما هيچگاه‌ از آنها نخواسته‌ ايد كه‌ برايتان‌ نامه‌ الكترونيكي‌ بفرستند. اماچون‌ گاهي‌ اوقات‌ اين‌ يك‌ نوع‌ اجبار است‌ و بعضي‌ وقتها هم‌ توفيقي‌ است‌ كه‌ گاه‌ گاه‌ از ط‌رف‌ هاي‌ كاري‌ و تجاري‌ خود با خبر شويد، پس‌ بنابر اين،‌ اين‌ نوع‌ نامه‌ ها را تحمل‌ مي‌ كنيد و آنها را هرزنامه نمي‌ دانيد. پس‌ اين‌ تعريف‌ هم‌ كامل‌ نيست‌.

پس‌ هرزنامه چيست‌؟ در اينترنت، مقوله‌ اخلاق‌ و رعايت‌ آن‌، مقوله‌ اي‌ ديگر است‌. موضوع هرزنامه ، به‌ نوعي‌ از حيطه‌ امور فني‌ خارج‌ مي‌ شود و وارد دنياي‌ موضوعات‌ اخلاقي‌ مي‌شود. موضوع‌ هرزنامه به‌ عقيده‌ كارشناسان‌ و دست‌ اندركاران‌ فعاليتهاي‌ اينترنتي‌ و حرفه‌ اي‌ هاي‌ آن‌، بيشتر موضوعي‌ اخلاقي‌ است‌. شخصاً با اين‌ تعريف‌ موافق‌ ترم‌ كه‌ نامه‌ هاي‌ الكترونيكي‌ مي‌ توانند به‌ دو دسته‌ تقسيم‌ شوند: «اخلاقي‌ و غير اخلاقي‌» اما آن‌ دسته‌ از نامه‌ هاي‌ الكترونيكي‌ كه‌ به‌ صورت‌ «انبوه‌ يا bulk» يا «mass» براي‌ دهها، صدها، هزاران‌ و يا حتي‌ گاهي‌ ميليونها نفر بر روي‌ اينترنت‌ ارسال‌ مي‌ شود اصط‌لاحاً و قطعاً كاري‌ غير اخلاقي‌ است‌ و اكثراً هم‌ حاوي‌ مطالبي‌ غير حرفه‌ اي‌، خام‌، غلط‌، بي‌ محتوا و وقت‌ تلف‌ كن‌ هستند كه‌ در واقع‌ مي‌ توانند مثال‌ مشخصي‌ باشند براي‌ تعريف‌ كوتاه‌ اما جامع‌ ما از مقوله‌ اي‌ به‌ نام‌هرزنامه ، كه‌ هرزنامه همانا نامه‌ هاي‌ الكترونيكي‌ انبوه‌ و غير اخلاقي‌اي‌ هستند كه‌ براي‌ افراد به‌ صورت‌ ناخواسته‌ ارسال‌ مي‌ شوند و موجبات‌ ناراحتي‌ و انزجار گيرندگان‌ آنها را فراهم‌ مي‌ كنند

نامه‌ هاي‌ اخلاقي‌، نامه‌ هايي‌ هستند كه‌ ارسال‌ كننده‌ آنها مشخص‌ و معتبر است‌ و جزئيات‌ موجود در header پيام‌ هاي‌ الكترونيكي‌ آنها كاملاً درست‌ و بدون‌ خدشه‌ است‌. پيام‌ هايي‌ كه‌ هرزنامه تلقي‌ مي‌ شوند، پيام‌ هايي‌ هستند كه‌ در آنها ارسال‌ كننده‌ پيام‌ نامشخص‌ و گمنام‌ است‌ و يا اينكه‌ header اين‌ گونه‌ نامه ‌ها اساساً مخدوش‌، جعلي‌ و ساختگي‌ است‌، به‌ ط‌وري‌ كه‌ نمي‌ توان‌ ارسال‌ كننده‌ آنها را تشخيص‌ داد و يا اينكه‌ رد آنها را دنبال‌ كرد و در چنين‌ حالتي‌، حتي‌ اگر پيام‌، فقط‌ و تنها يك‌ پيام‌ هم‌ باشد كه‌ برايتان‌ ارسال‌ مي‌ شود، يعني‌ اگر به‌ صورت‌ انبوه‌ و گروهي‌ هم‌ ارسال‌ نشده‌ باشد، از نظ‌ر ما، آن‌ پيام‌ هرزنامه است‌. نامه‌ هايي‌ كه‌ ارسال‌ كنندگان‌ آنها رعايت‌ اصول‌ اخلاقي‌ را كرده‌ اند، نامه‌ هايي‌ هستند كه‌ اگر به‌ صورت‌ گاهنامه‌، ماهنامه‌ يا خبرنامه‌ ارسال‌ مي‌ شوند، گيرندگان‌ براحتي‌ و بدون‌ دردسر و دغدغه‌ مي‌ توانند از آن‌ فهرست‌ خارج‌ شوند. متاسفانه‌ برنامه‌ نويساني‌ آمده‌ اند و برنامه‌ هايي‌ نوشته‌ اند كه‌ مانند روبات‌ از سايت‌ وبي‌ به‌ سايت‌ ديگر مي‌ روند و به‌ قول‌ معروف‌ آدرس‌ هاي‌ پست‌ الكترونيكي‌ مردم‌ را - كه‌ براي‌ تماس‌ هاي‌ ضروري‌ و كاري‌ بر روي‌ صفحات‌ اينترنتي‌ خود قرار داده‌ اند - از روي‌ صفحات‌ و سايتهايشان‌ جمع مي‌ كنند كه‌ اصط‌لاحا" به‌ اين‌ نوع‌ برنامه‌ ها email harvesters مي‌ گويند. استفاده‌ از اينگونه‌ برنامه‌ ها، كاري‌ غير اخلاقي‌ است‌ و استفاده‌ كنندگان‌ از اين‌ گونه‌ برنامه‌ ها، مسلماً نامه‌ هايي‌ كه‌ به‌ اين‌ سوي‌ و آن‌ سوي‌ اينترنت مي‌ فرستند، چيزي‌ جز هرزنامه نيست‌ و اين‌ كار، همانا ناديده‌ گرفتن‌ حقوق‌ ديگران‌ است‌.

[Borna66]

راهنمای سادهِ ترفندهای فایرفاکس

قدم اول، پروفایل

در فایرفاکس، هر کاربر می‌تواند پروفایلی جداگانه داشته باشد. اگر از یک کامپیوتر مشترک استفاده می‌کنید و نمی‌خواهید دیگران از تنظیمات شخصی شما استفاده کنند -حالا یا به دلیل حسادت یا به دلایل امنیتی- می‌توانید پروفایلی جداگانه تعریف کنید و فایرفاکس را با پروفایل خودتان شروع کنید. اگر فایرفاکس در حال اجراست ببندیدش، حالا در کادر محاوره‌ای Run از منوی استارت تایپ کنید:

firefox.exe -p

پنجره‌ای شبیه به تصویر روبرو می‌بینید که می‌توانید پروفایل جدیدی ایجاد کنید و به دلخواه شخصی‌ش کنید، با افزونه‌ها و بوک‌مارک‌های شخصی خودتان.
اما چگونه از فایرفاکس پشتیبان تهیه کنیم؟ اصلا این پروفایل فایرفاکس کجای دیسک سخت است اگر خواستیم روی ماهش را ببینیم؟
پروفایل فایرفاکس بسته به سیستم‌های عامل مختلف، در آدرس‌های زیر قرار دارد

1- Windows Vista/XP/2000
%AppData%\Mozilla\Firefox\Profiles\ .default\
NOTE:
Browse C:\Documents and Settings\[User Name]\Application Data\Mozilla\Firefox\Profiles\ on Windows XP/2000 or C:\users\[User Name]\AppData\Roaming\Mozilla\Firefox\Profiles\ on Windows Vista.
2- Windows 95/98/ME
C:\WINDOWS\Application Data\Mozilla\Firefox\Profiles\ .default\
3- Linux
~/.mozilla/firefox/ .default/
4- Mac OS X
~/Library/Application Support/Firefox/Profiles/ .default/

برای تهیه‌ی پشتیبان از فایرفاکس هم راه‌هایی وجود دارد. یکی‌ش استفاده از نرم‌افزار Mozbakup است که قابلیت تهیه‌ی پشتیبان از فایرفاکس، تاندربرد، موزیلا، seaminkey و netscape را هم دارد و دیگری‌ش استفاده از افزونه‌ی FEBE است. افزونه‌ای که ابزار دست کاربر برای ذخیره یا بازیابی پروفایل فایرفاکس است. FEBE را از این آدرس دانلود کنید و توضیحات فارسی در مورد این افزونه را در وبلاگ عصرونه بخوانید، ضمن اینکه می‌توانید در این آدرس تصاویر بیشتری از این افزونه را مشاهده کنید. با استفاده از این افزونه، به راحتی می‌توانید از پروفایل فایرفاکس‌تان پشتیبان تهیه کنید و نگران نصب مجدد فایرفاکس یا حذف پروفایل‌تان نباشید



فایرفاکس سریع‌تر، کم کردن مصرف حافظه

براى شروع، در کادر آدرس تايپ کنيد:

about:config

اگر فایرفاکس از حافظه‌ی زیادی استفاده می‌کند می‌توانید استفاده‌اش از Ram را محدود کنید.

browser.cache.disk.capacity

قدار آن به‌طور پیش‌فرض 50000 است، اما با توجه به مقدار Ram می‌توانید تغییرش بدهید. برای Ram بین 128MB تا 512MB مقدار 5000 و برای Ram بین 512MB تا 1GB مقدار 15000 اعداد مناسبی هستند.

browser.cache.memory.capacity

عدد پیش‌فرض آن برای حافظه‌های مختلف، متفاوت است
256MB ← 14336
512MB ← 22528
1 GB ← 32768
مقدار مناسب آن 16384 است.
یک داده از نوع Boolean ایجاد کنید، نامش را config.trim_on_minimize بگذارید و مقدارش را true قرار دهید.

config.trim_on_minimize

browser.sessionhistory.max_entries

مقدار پیش‌فرض 50 است، اما مقدار 5 عدد مناسبی‌ست

browser.sessionhistory.max_total_viewers

مقدار آن را صفر بگذارید و مقدار این پائینی را به none تغییر دهید.

image.animation_mode

توصیه‌های غیر جدی:
از منوی Tools گزینه‌ی options را انتخاب کنید.
1- مقدار disk cache memory را کم کنید، چیزی مثل 50MB
2- بیشتر از 5 افزونه نصب نکنید.
3- جاوا را غیر فعال کنید.
4- در صورت امکان، از این افزونه‌ها اجتناب کنید: Adblock, Fasterfox, IE Tab, Session Saver و به جای Adblock از Adblock Plus استفاده کنید.
اما اگر با حافظه و به‌طور خاص با Ram مشکل دارید از نرم‌افزار رایگان FreeRAM XP Pro برای مدیریت Ram استفاده کنید.

[Borna66]

9نكته تكميلي در وب

دسترسي به همه حساب ها با استفاده از سرويس وبي رايگاني كه در سايت http://www.fusemail.com ارائه مي شود، تمام حساب هاي پست الكترونيك وبي و pop3 خود را از يك نقطه منترل كنيد.


تحويل نكته در محل سرويس رايگان «نكته ها با email» از طرف نويسندگان كتب Tips for Dummies راه اندازي شده كه مسائل فني، تكنولوژي، تفريحي و غيره را پوشش مي دهد. نشاني: http://etips.dummies.com/signup.asp

فرعي به جاي اصلي براي مكاتبه با گروه هاي خبري يا شركت ها، از حساب هاي رايگاني چون Yahoo و Hotmail استفاده كنيد تا صندوق اصلي تان از هرزنامه پر نشود.
زرنگ باشيد سايت http://www.another.com هزاران اسم ميزبان را نشان مي دهد كه قبلا ثبت شده اند، بنابراين هر وقت به فكر يك حساب پست الكترونيك وبي افتاديد، چيزي را انتخاب كنيد كه بياد ماندني تر باشد.

نامه نگاري خودكار مي توانيد هر وقت دلتان خواست نامه را بنويسيد، ولي براي ارسال و خواندن پيام ها زمان بندي كنيد. اين برنامه زمان بندي را از نشاني Task Scheduler - AlarmWiz - Automate email,FTP,dialup,audio alarms,reminders,and more دريافت كنيد.
يك برنامه جديد به نظر مي رسد نقطه ضعف هاي امنيتي outlook Express تمامي ندارند. براي امتحان يك چيز مطمئن تر، ساده تر و كارآمد تر خيلي ها روي pegasus Mail (نشاني http://www.pmail.com) قسم مي خورند.

تزئين outlook Express طرح ها و نقش هاي رنگارنگ و متنوع را براي رويدادهاي مختلف از نشاني http://www.thundercloud.net دريافت كنيد.


نگهداري آدرس ها ورود تمام اطلاعات به كتابچه آدرس ها اگر غير ممكن نباشد، بسيار طاقت فرسا است. اجازه بدهيد Email Verifier اين كار را براي شما بكند. به نشاني Email Validation : Email Verifier برويد. نام مستعار با استفاده از سرويس «ارجاع نامه»، آدرسي بگيريد كه نامه ها را به حساب اصلي تان ارجاع (forward) مي دهد. در اين حالت مي توانيد ISP و آدرس تان را با خيال راحت عوض كنيد بدون اين كه مجبور باشيد آدرس جديد را به ديگران بدهيد.

منبع: مجله شبكه

[Borna66]

چكيده:
خط فارسي داراي مشكلات مختلفي ميباشد كه در جستجو و بازيابي اطلاعات مسائل و مشكلات فراواني را فراروي كابران اينترنت قرار ميدهد. به خصوص با رشد سريع انتشارات الكترونيكي بر روي وب در شكلهاي مختلف پايگاههاي اطلاعاتي، وبلاگ و ... و اينكه هيچ قاعده مشخص و ثابتي براي رسم الخط فارسي وجود ندارد باعث شده است كه جستجوگران مطالب فارسي با مشكلات فراواني روبرو بشوند. اين مقاله سعي دارد تا با اشاره به موارد مختلفي كه ميتواند در جستجو و بازيابي اطلاعات سرعت و دقت و جامعيت و مانعيت جستجو را بالاببرد موجب افزايش مهارت كاربران اينترنت فارسي بشود.


كليد واژه ها: اينترنت، خط فارسي، جستجو و بازيابي اطلاعات.

مقدمه
اينترنت به عنوان يك محمل اطلاعاتي عظيم، منابع اطلاعاتي را در مقياسي وسيع در دسترس مخاطبان بالقوه قرار داده است. اغلب سهولت دسترسي به منابع اطلاعاتي اعم از متن و ساير رسانه‌ها عمده‌ترين مزيت اينترنت محسوب مي‌شود. اما اين توانايي كه هركس ناشر آثار خود باشد عواقب ناخواسته‌اي را نيز در پي خواهد داشت و آشكارترين معضل، آن است كه انبوهي از منابع بسيار متنوع و غير قابل مديريت را فراهم ميآورد. افزايش سريع منابع اينترنتي نيازمند يك سازمان دهي مفيد و موثر است. هرچند در حال حاضر راهنماهايي براي منابع اينترنتي تهيه شده است كه براساس فايل‌هاي مقلوب ساخته شدهِ توسط موتورهاي جستجو و با استفاده از قابليت‌هاي مختلف اين موتورها از جمله : استفاده از عملگرهاي بولي، جستجوي دقيق عبارت، محدود كردن يك جستجو به بخش خاصي از ركورد (مانند عنوان ، آدرس) ، كوتاه‌سازي كلمات، جستجوي نزديك‌يابي واژه‌ها، ايجاد محدوديت زماني و منطقه‌اي و زباني، و .... به جستجوي اطلاعات كمك ميكند، اما بايد تاكيد كرد كه در امر بازيابي اطلاعات از اينترنت بدون نمايه‌سازي نظام يافته نمي‌توان انتظار بازيابي مفيد و موثر را داشت. هرچند بيش‌تر اطلاعات موجود بر روي اينترنت به زبان انگليسي است، ولي حجم اطلاعات به زبان فارسي نيز با سرعت در حال افزايش است و كاربران به دلايل مختلفي علاقه زيادي به اطلاعات فارسي نشان ميدهند و از آنجائي كه زبان غالب در اينترنت انگليسي است جستجو به زبان‌هاي غير انگليسي از جمله فارسي، مسايل و مشكلات مختلفي را جداي از مشكلات عمومي اينترنت دارد.


خط فارسي
اشكال و نقصي كه در همه خطوط جهان است دو علت دارد كه يكي در اصل خط است و ديگري بر اثر تغيير و تحول زبان ايجاد مي‌شود. دقت فراوان در ثبت همه دقايق تلفظ اغلب موجب دشواري شيوه خط است و اين دقت زماني ضرورت مي‌يابد كه زباني توسعه بسيار بيابد و در كشورهاي ديگري كه به آن زبان سخن نمي‌گويند رايج شود. به عنوان مثال در خط عربي نقطه و علامت‌هاي حركات وقتي به وجود آمد كه زبان عربي نزد ملت‌هاي غير عرب معمول شد، در خط يوناني نيز نشانه‌هاي آهنگ و تكيه[3] پس از رواج آن زبان در مصر ايجاد شد تا كساني كه زبان مادري‌شان يوناني نبود و با تلفظ آن مانوس نبودند بتوانند كلمات و عبارات يوناني را هر چه درست‌تر ادا كنند. با اين حال هيچ خطي هر قدر دقيق و شماره علامات آن فراوان باشد، ممكن نيست كه كاملاً نشانه شيوه تلفظ باشد. و با كمك علامات متعدد علم حروف نيز تا كسي چگونگي تلفظ زباني را نشنود نمي‌تواند عبارت و كلمات آنرا مانند اهل آن زبان ادا كند.
اما نقصي كه بر اثر تحول زبان و به تدريج در خط حاصل مي‌شود، مشكلي است كه همه ملت‌ها با آن رو به رو هستند. بعضي از حروف و اصوات زبان در طي زمان تغيير مي‌پذيرند و اين تغيير در گفتار حاصل مي‌شود، اما خط هميشه صورت كهن تلفظ را حفظ مي‌كند، و از اينجا ميان "گفتار" و "نوشتار" اختلاف روي مي‌دهد. ديگر آن كه هر زباني ناگزير لغاتي از زبان‌هاي ديگر به عاريت مي‌گيرد و اگر علائم خط در اين دو زبان يكي باشد كلمه خارجي به همان املاي اصلي در نوشتن به كار مي‌رودكه اغلب با املاي كلمه مشابه در زبان ثانوي تفاوت دارد و از اينجا براي اصوات واحد علائم خطي متعدد پديد مي‌آيد. در خط فارسي نمونه همه اين موارد را مي‌توان يافت. چون خط عربي براي نوشتن فارسي به كار رفت كلماتي كه از آن زبان اخذ شده بود به همان صورت اصلي نوشته شد. حال آنكه به يقين در هيچ دوره‌اي حروف خاص عربي را فارسي زبان‌ها درست مثل اصل تلفظ نكرده‌اند. در زبان‌هاي ديگر نيز اين گونه موارد نمونه‌هاي متعدد دارد. شايد دو زبان انگليسي و فرانسه بيش از همه زبان‌هاي جهان دچار اختلاف تلفظ و خط باشند. به طور كلي نقائص و معايبي كه در خطوط معمول جهان است را مي‌توان به طريق زير طبقه‌بندي كرد:

1. شكل واحدي اصوات مختلف را بيان مي كند. چنانكه در فارسي حرف "ي" را گاهي براي حرف لين بكار مي­بريم (يك) و گاهي براي حرف مد (بي) و گاهي به جاي الف (عيسي) و گاهي براي نشان دادن مصوت مركب (ري). و يا حرف «و» در كلمات (سوار، سود، تو)

2. اصوات واحد به صورت‌هاي مختلف نوشته مي شود. در فارسي حرف "س" سه صورت (س – ص – ث) و حرف "ز" چهار صورت (ز – ذ- ض- ظ) دارد؛ در زبان فرانسه حروفي كه "سن" خوانده مي‌شود پنج رسم الخط دارد كه اگر صورت‌هاي جمع را نيز به حساب بياوريم ده شكل مي‌شود از اين قرار saint, ceint, sein, seing, sain

3. بسياري از حروف نوشته مي‌شود ولي خوانده نمي‌شود. يعني علاماتي بي‌فايده در نوشتن به كار مي‌رود در فارسي نوشتن "واو معدوله" و "هاء غير ملفوظ" از اين قبيل است. در انگليسي نمونه اين مورد بسيار است مانند high كه دو حرف آخر آن به كلي از تلفظ ساقط است. و يا “K” در كلمه “Know” .

4. اصواتي هستند كه تلفظ مي‌شود اما در خط نشانه‌اي براي آن‌ها نيست. در فارسي سه مصوت كوتاه ( َ ِ ُ ) از اين قبيل است هم چنين الف در كلمات اسحق و الله كه در كتابت نمي‌آيد. [4]

زبان و خط فارسي نيز مشكلات خاصي را دارا مي­باشد و نظام نوشتاري فارسي براي ثبت دقيق گفتار، نارسائي دارد و قواعد نگارش آن مدون نيست، از اين رو فاصله ميان گفتار و نوشتار در فارسي قابل توجه است. بيش‌ترين مشكلات نيز به جهت نبود يك رسم الخط واحد كه عموم اساتيد و اهل فن روي آن اجماع كرده باشند به وجود آمده است. به طوري كه در حال حاضر جداي از چندين شيوه‌نامه رسمي همچون" شيوه‌نامه سمت، نشر دانشگاهي، فرهنگستان، آموزش و پرورش" به تعداد افراد جامعه، رسم الخط و شيوه نگارش زبان وجود دارد، هر ناشري براي خود به قاعده‌اي دلخواه عمل مي‌كندكه اين تعددها موجب پريشاني و پراكندگي شده و با يك­ديگر تفاوت‌هايي دارند. از ديگر دلايل مي‌توان به عاريتي بودن خط فارسي و چاره‌انديشي براي حركات و عدم تطابق واج‌ها با حروف اشاره كرد. متصل و منفصل‌نويسي نيز يكي ديگر از حوزه‌هاي مورد اختلاف است از ديگر مشكلات: گوناگوني معادل‌هاي علمي، انواع مختلف ضبط اسامي خارجي، سرهم‌نويسي، جدانويسي، بي‌فاصله‌نويسي، انواع جمع‌ها، صورت‌هاي مختلف نوشتاري، آوانويسي اسامي عناصر و تركيبات شيميايي، سرواژه‌ها و كوته‌‌نوشت‌ها ميباشد.

به طور كلي نقص‌هايي كه براي زبان فارسي شمرده‌اند به شرح زير مي‌توان عنوان كرد:
1.سه مصوت كوتاه يعني حركات زير و زبر و پيش ( َ ِ ُ ) را از نوشتن ساقط مي­كنيم. و اين باعث مي‌شود به جاي اين كه از خط و نوشتار پي به معني ببريم بايستي از معني كلمه و جايگاه آن در جمله آنرا درست بخوانيم مانند كلمات (كَرَم، كَرَم، كِرِم، كُر‏ُم، كِرْم) و (مَلَك، مَلِك، مُلك، مِلك) و يا سه كلمه (حَكَم، حُكم، حِكَم) و نيز ننوشتن مصوت‌هاي كوتاه در داخل متن باعث مي‌شود كه براي تلفظ صحيح اجباراً لاتين كلمات به صورت پانويس متن آورده شود كه همين امر باعث اتلاف وقت و انرژي مي‌شود. كه البته همين لاتين‌نويسي هم قاعده خاصي ندارد و هر ناشر و نويسنده‌اي سليقه خاص خودش را براي آوانويسي حروف فارسي به لاتين دارد. كه به عنوان نمونه براي نشان دادن حركت فتحه و الف و آ هيچ‌گونه هماهنگي در كتاب‌ها و خصوصا فرهنگ‌هاي مختلف ديده نمي‌شود. ”هر چند برخي معتقدند همين ننوشتن حركات مزيتي است و موجب تندنويسي مي‌شود“[5].

2.براي يك حرف چند علامت مختلف داريم مانند علامت‌هاي (س،ص، ث) كه هر سه در فارسي يكسان خوانده مي‌شوند و هم چنين (ذ، ز، ض، ظ) و نيز (ت، ط). البته اين امر در زبان انگليسي هم وجود دارد چنان كه «ف» ممكن است به شكل‌هاي «F. GH. PH. V » باشد.
3.يك علامت را براي دلالت بر چند حرف مختلف استعمال مي‌كنيم مانند "و" كه پنج مورد نوشتن دارد يكي براي بيان ضمه در كلمات "خوش" و "تو". ديگر بيان مصوت ممدود يا "واو ماقبل مضموم" مانند "شور" و "او". سوم بيان حرف صامت "واو" در كلماتي چون "آواز" و "والي" و "عفو" . چهارم بيان حرف مصوت مركبي كه در كلمات "نو" و "جوشن" و مانند آن‌هاست. پنجم حرفي كه در زبان كنوني خوانده نمي‌شود مانند "واو معدوله" در كلمات "خواهر" و "خواستن" و "واو" در كلمه "عمرو"[6]

4.حرف‌هايي هم هست كه در كلمات خاصي از نوشتن حذف مي‌شود مانند "الف" در كلمات "اسحق" و "اسمعيل" و "الله"

5.نقطه‌هايي متعدد در بالا و پائين حرف كه هم سبب دشواري و هم موجب اشتباه در خواندن مي‌شود. اهميت بيش از حد نقطه درخط فارسي هنگام تشخيص نوري كاراكترها[7] توليد اشكال اساسي مي‌كند. به عنوان مثال در نظر بگيريد كه تفاوت ‹ر› و ‹ز› و يا تفاوت ‹د› و ‹ذ› و يا تفاوت ‹ب› ‹ت› ‹ پ› ‹ث› فقط در نقطه است و چون نقطه جزء بسيار كوچكي است در اين امر مشكلات زيادي را فرا روي متخصصين قرار مي‌دهد. و يا كلمات زير را در نظر بگيريد كه با يك يا چند نقطه عوض مي‌شوند (بُر، بَر، پُر، پَر، تَر، پُز، پَز، بُز، تِز).

6. يك عيب ديگر هم كه براي خط فارسي ذكر كرده‌اند اين است كه از راست به چپ نوشته مي‌شود. و براي اين مورد دلايل مختلفي ذكر شده است از جمله عدم هماهنگي و ايجاد مشكل در نوشتن متون رياضي و شيمي و نت‌هاي موسيقي و دستورات شطرنج و اين‌ كه خط تصويري يعني علائم گرافيكي كه در كل جهان استفاده مي‌شود مانند علائم راهنمائي و رانندگي تماماً از چپ خوانده مي‌شوند.

7.پيوسته‌نويسي و جدا‌نويسي كلمات مركب كه در اكثر موارد به صورت سليقه‌اي عمل مي‌شود مانند تنوع استفاده از ‹مي› چسبان و غير چسبان و يا تنوع نحوه به كار بردن «علامت‌هاي جمع ‹ها، ان، جات› ، هم، هيچ، كه، (ضماير شخصي متصل مان، تان، شان)، شناسي، را، چه، چون، تر، ترين، بي (پيشوند نفي)، به، اي (نشانه ندا)، آن و اين» در كلمات به صورت پيوسته و يا جدا گانه: (آنچه ، آن چه)؛ (همچنانكه، همچنان‌كه) ؛ (جنابعالي، جناب‌عالي)؛ (هيچكس، هيچ‌كس)‏‎؛ (ميتواند، مي‌تواند)؛ (آن ها، آنها) در اين مورد كلماتي كه پيشوند و يا پسوند دارند نيز در شكل‌هاي مختلف نوشته مي‌شوند. برخي از كلمات در دو شكل متصل‌نويسي و منفصل‌نويسي به دو شكل مختلف ظاهر مي‌شوند، مانند «علاقمند و علاقه‌مند؛ انديشمند و انديشه‌مند». مصدرها و فعل‌هاي مركب و اسم‌هاي مشتق از آنها نيز به دو صورت متصل و منفصل نوشته مي‌شوند مانند «نگه‌داشتن و نگهداشتن». در جستجوي مطالب از اينترنت اين مورد توليد اشكال مي‌كند چنانكه جستجوي «هيچ‌كس» نتايج متفاوتي را با جستجوي «هيچكس» مي‌آورد و يا جستجوي «كتاب‌شناسي» و «كتابشناسي» در موتور جستجوي گوگل نتايج متفاوتي را ارائه مي‌كند. اين گونه كلمات با اين كه در خواندن متن اشكال كمي به وجود مي‌آورند و هر آشناي به زبان فارسي به راحتي مي‌تواند آن را بخواند اما در فن‌آوري امروزه و تجزيه و تحليل كلمات به كمك رايانه اشكال اساسي توليد مي‌كند و شايد اگر قاعده‌اي جامع و مانع براي آن وضع گردد، بتوان گفت بزرگ‌ترين مشكل خط فارسي حل شده است. منظور اين كه، براي مثال خواندن سه كلمه «بي‌حوصلگي، بيحوصلگي، بي‌حوصله‌گي» مشكلي ايجاد نمي‌كند. اما در محيط الكترونيكي و شبكه اينترنت براي بازيابي اين كلمه بايستي براي تمام اشكال اين كلمه، جستجو را انجام دهيم، البته اگر آگاهي از تمام اشكال نوشتاري آن داشته باشيم.

8.سي و دو حرف الفباي فارسي همراه با چهار علامت مد، همزه، تنوين، تشديد به 130 شكل مختلف ظاهر مي‌شوند و تفاوت اين اشكال در اتوماسيون خط فارسي توليد اشكال مي‌كند. « تنوع و تعدد نويسگان، يادگيري زبان و خط فارسي را براي آموزگار و آموزنده دشوار و براي نوآموز توان‌فرسا مي‌سازد. تعداد زياد نويسگان در رابطه با اتوماسيون زبان توسط رايانه مشكلاتي در خصوص تعداد و ترتيب قرار گرفتن نويسگان در جداول كد ايجاد مي‌نمايد و طراحان كد در جاي دادن اين تعداد نويسه در جداول با مساله كمبود جا رو به رو هستند. هر چند كه مشكل جا با كد 16 بيتي حل شده است اما مسايل ديگري هم چنان باقي مي‌مانند كه احتياج به برطرف شدن دارند»[8]

9. نوشتن ك و گ (كـ گـ ك گ گ ك) در اشكال مختلف نيز باعث سردرگمي و عدم جستجوي صحيح مي‌شود.
10. در اغلب اوقات يك فاصله اضافي معني متفاوتي و يا متضادي را مي‌دهد (مثل مادر ، ما در).
11. سه كرسي مختلف براي حرف‌هاي مختلف الفبا باعث مي شود كه در مقايسه با اكثر زبان‌ها تعداد سطرهاي هر صفحه به مراتب بيش‌تر گردد چون برخي حروف روي خط كرسي قرار مي‌گيرند و برخي پائين خط كرسي و برخي بالاي خط كرسي مثل (ا ب م )

12.از آنجائيكه حروف در نوشتن غالباً به صورت چسبيده و پيوسته نوشته مي‌شوند و اين امر تشخيص حرف به حرف نوشته به وسيله رايانه را، دچار مشكل مي‌كند.

13. در او. سي. آر. فارسي هم چنين اعداد نيز مشكل ساز هستند چنانچه صفر در فارسي يك نقطه كوچك است كه مي‌تواند رايانه را به اشتباه بياندازد و نيز اعداد 1 و 2 و 3 بسيار شبيه هم هستند و تفاوت‌شان در يك دندانه كوچك است.

14. تنوع املائي يا تنوع در رسم الخط بعضي از كلمات كه همه شكل‌هاي آن نيز درست است مانند( اتاق و اطاق) و يا (امپراتور و امپراطور). و كلماتي كه فقط يك شكل آنها صحيح مي‌باشد ولي شكل ناصحيح آن نيز زياد استفاده مي‌شود مانند «ذغال و زغال؛ خوشنود و خشنود». البته اين جداي از تنوع در مفهوم كلمات است كه در ديگر زبان‌ها نيز وجود دارد، يعني براي بعضي از مفاهيم ممكن است كلمات متنوعي استفاده بشود. مانند كامپيوتر و رايانه.

15. بكار بردن همزه درصورت‌هاي مختلف مانند (مساله، مسئله) ‍؛ (مسئول، مسوول)

16. استفاده از ‹ا› و ‹آ› به جاي يك­ديگر مانند (فرايند و فرآيند).

17. شكل‌هاي مختلف ضبط نام­هاي بيگانه در فارسي: ورود واژه‌هاي بيگانه معمولا از راه ورود پديده‌هاي فرهنگي نو در عرصه‌هاي مختلف فني ، علمي، اجتماعي، سياسي و هنري و .... و يا از طريق افراد دو زبانه انجام مي‌گيرد كه به قرض‌گيري زبان معروف است و كم و بيش در تمام زبان‌ها وجود دارد. واژه‌هاي بيگانه اغلب براي پر كردن خلاء واژه‌هاي علمي و يا ارتباطي سودمند هستند، اما وجود آن‌ها مسائلي از قبيل چگونگي ضبط آن‌ها در زبان قرض‌گيرنده را به‌ وجود مي‌آورد. براي ضبط واژه‌هاي قرضي به سبب اختلاف فاحش نشانه‌هاي الفباي فارسي با نشانه‌هاي الفباي خارجي مشكلات جدي وجود دارد. از جمله اين كه الفباي فارسي آوانگار نيست و به همين جهت در ضبط دقيق تلفظ واژه‌هاي زبان فارسي نيز ناتوان است و اين ناتواني در ضبط واژه‌هاي بيگانه به مراتب بيش‌تر است و اين كه در مورد برگردان اسامي خارجي به خط فارسي قاعده خاصي وجود ندارد و هر كس بنا بر سليقه و ذوق خود اين كار را انجام مي‌دهد كه در نتيجه يك كلمه واحد به صورت‌هاي مختلف نوشته مي‌شود. براي مثال (اتومبيل و اتوموبيل)؛ (كلسيم، كلسيوم، كالسيوم) و يا اسم Franklin به صورت (فرانكلين، فرانكلن، فرنكلين، فرنكلن) ضبط شده است. خانم صديق بهزادي اين مشكلات را به سه دسته تقسيم كرده است: ” 1- نام‌هايي كه در برگردان آن‌ها هم‌خوان‌ها ايجاد مشكل مي‌كنند. 2 – نام‌هايي كه در برگردان آن‌ها واكه‌هاي ساده مشكلاتي را به‌ وجود مي‌آورند . 3 – و سوم نام‌هايي كه در برگردان آن‌ها مشكل اصلي مربوط به واژه‌هاي مركب است[9].

18.استفاده يا عدم استفاده از ‹ي› در كلمات مختوم به ‹الف › مانند (موسي و موسا).

19.استفاده يا عدم استفاده از ‹ء› براي كلمات مختوم به هاي بيان حركت در حالت مضاف مانند (خانه مسكوني و خانهء مسكوني و يا خانه‌ي مسكوني).

20.استفاده يا عدم استفاده از اعراب براي كلمات.

21.انواع مختلف جمع براي يك واژه مفرد: به عنوان مثال جمع بستن يك واژه با علايم جمع فارسي وعلايم جمع عربي و نيز جمع بستن بي قاعده (جمع مكسر)، استفاده ازجمع جمع، مانند (معلم، معلمين، معلمان، معلم‌ها).

22.تنوين‌هاي زبان عربي نيز از جمله دشواري‌هاي رعايت اصل هم‌خواني نوشتاري و گفتاري هستند.

23.در نگارش ياء وحدت يا نكره در آخر كلماتي كه به هاء مختفي يا غير ملفوظ ختم مي‌شوند سه نوع املاء‌ ديده مي‌شود. (خانه‌اي، خانه‌يي، خانة).

24.كلمه‌هاي عربي در شكل‌هاي گوناگون در زبان فارسي نوشته مي‌شوند. (مبدا، مبداء)؛ (ابتدا، ابتداء)؛ (نسبتاً، نسبته، نسبتا) و ....

25.ناتواني خط فارسي در نشان دادن تلفظ واژه‌هاي ايران باستان و ميانه و گويش‌ها و لهجه‌هاي ايراني و واژه‌هاي بيگانه حتي با نشانه‌ها.

26.وجود دندانه‌هاي متعدد دركلمات خواندن كلمات و به خصوص در او.سي.آر. فارسي ايجاد اشكال مي‌كند مانند كلمات: نشستن و استشهاد.

27. حروف فارسي غالباً مشابه‌اند و با اندگي غفلت به جاي هم نوشته مي‌شوند و مطلب را به كلي دگرگون مي‌كنند مانند (در، رد، ور).


زبان و خط فارسي در اينترنت :
حجم اطلاعات به زبان فارسي در روي اينترنت در اشكال مختلف آن به سرعت رشد كرده است. در حال حاضر توسعه وبلاگ‌هاي فارسي و سايت‌هاي علمي و تبليغاتي و دانشگاهي به زبان فارسي باعث شده است كه جايگاه زبان فارسي تا حد زبان اول ارتباطات اينترنتي نزد ايرانيان و فارسي‌زبانان در سراسر جهان ارتقا يابد. شايد بتوان گفت كه اولين مرجع وبلاگ‌نويسي فارسي با انتشار راهنماي ساخت وبلاگ فارسي آغازشده است. بدون شك دومين موج نيز با شروع به كار سايت پرشين بلاگ كه امكان راه‌اندازي وبلاگ براي كاربران فارسي زبان را با سهولت بيش‌تري فراهم مي‌كند آغاز شده است. اما پيامد قابل توجه ديگري كه رشد وبلاگ‌نويسي در ايران داشته است پيدايش سايت‌هاي اينترنتي فارسي زباني است كه صاحبان وبلاگ‌ها ايجاد كرده‌اند و اين خود موج جديدي از گسترش كاربرد اينترنت در جامعه ايران به حساب مي‌آيد. اكنون روي آوردن برخي از روزنامه‌نگاران ، پژوهش­گران، دانشجويان و .... به وب فارسي و استفاده از منابع خبري و علمي و .... آن موجب تقويت نقش رسانه‌اي وب فارسي شده است.

پديده ديگري كه باعث گسترش زبان و خط فارسي در اينترنت شده است ايجاد كتابخانه‌هاي ديجيتالي فارسي در شبكه جهاني است، با اين كه از شكل‌گيري كتابخانه‌هاي فارسي در شبكه جهاني مدت زيادي نمي‌گذرد با اين حال به سرعت در حال رشد و گسترش است. شماري از اين كتابخانه‌ها در پايگاه‌هاي اينترنتي شكل گرفته‌اند و بسياري وبلاگ‌هايي هستند كه براي اين‌ كار راه‌اندازي شده‌اند. از ويژگي‌هاي اين‌ كتابخانه‌ها اين است كه هيچ‌ يك جنبه تجاري ندارند و نيز به جز عده معدودي اكثر كتابخانه‌ها كوشيده‌اند جانب بي‌طرفي را رعايت كرده و از اعمال سليقه شخصي پرهيز كنند. آنچه در بسياري از كتابخانه‌هاي مجازي فارسي در دسترس است تنها شامل كتاب نيست بلكه نوشته‌هايي اعم از داستان ، مقاله، تك نگاشت و .... نيز در ميان مجموعه‌ها ديده مي‌شود. هم چنين است آثاري كه احتمالاً هيچ گاه چاپ كاغذي ندارند و البته وجود كتاب‌هايي كه مدت‌هاست ناياب‌اند و مجال انتشار دوباره نيافته‌اند و يا آثاري كه امروز به دلايلي بازچاپ آن‌ها مقدور نيست از جاذبه‌هاي كتابخانه‌هاي مجازي‌اند. در اينجا شماري از اين كتابخانه‌ها ذكر مي‌شوند: پايگاه اينترنتي كتاب‌هاي رايگان فارسي، پايگاه اينترنتي باني تك، كتابخانه مجازي داستان‌هاي فارسي، آواي آزاد، پايگاه اينترنتي خوابگرد، كتابخانه دوات، پايگاه اينترنتي سخن، وبلاگ كتابخانه هرمس، پايگاه اينترنتي گفتمان، پايگاه تاريخ و فرهنگ ايران زمين،‌پايگاه مركز جهاني اطلاع‌رساني آل البيت، كتابخانه پايگاه اينترنتي حوزه، پايگاه اينترنتي امام علي (ع)، پايگاه اينترنتي كتابخانه ديجيتال و .... كه لازم به ذكر است غلبه با كتاب‌هاي دو حوزه ادبيات و دين است.

كاربران به دلايل مختلفي از قبيل" دسترسي آسان و ارزان به حجم عظيم اطلاعات ، عدم نياز اطلاعات يافته شده از اينترنت به تايپ مجدد ، دسترسي سريع و اطلاعات جديد، صرفه‌جويي در وقت و مهم‌ترين دليل، عدم تسلط اكثر كاربران به زبان انگليسي "كه زبان غالب بر اينترنت است" به دنبال اطلاعات فارسي از اينترنت هستند. گسترش زبان و انبوهي از نوشتارها ايجاب مي‌كند كه خط ضابطه داشته باشد و از سوي ديگر پيشرفت فن‌آوري و پيدايش اينترنت خواستار ضابطه و قانونمندي است. اطلاع‌رساني كه جنبه بی الملي پيدا كرده است بدون دستورِ خطي سامان يافته و نظام‌مند ميسر نيست و دست‌كم دشواري‌ها مي‌آفريند. در حال حاضر وبلاگهاي فارسي مقام دوم يا سوم را در جهان دارا ميباشد. به نظر دكتر آشوري“ اگر زبان فارسي به همين صورت بدقت در اينترنت به كار رود در سطح زباني براي تفنن باقي خواهد ماند و كم­تر حرفي جدي به اين زبان زده خواهد شد. آينده زبان فارسي در اينترنت بستگي به اين دارد كه نويسندگان فارسي تا چه حد كار خود را جدي بگيرند و اين زبان را بازسازي كنند كه از لحاظ قدرت بيان و دقت مفاهيم و استواري ساختار دستوري به زبان انگليسي نزديك شود“.[11]

نبود استاندارد ثابت رسم الخط فارسي موجب اين شده است كه به تعداد صفحات وب فارسي سبك و سياق نگارش به كار رفته باشد لكن مي‌توان چنين ارزيابي نمود كه اكثر وب‌هاي فارسي در برخي خصوصيات مشترك مي‌باشند از جمله اين كه نگارش برخي از آن‌ها زبان غير رسمي و محاوره‌اي مي‌باشد و به خصوص در متون علمي اغلب واژه‌هاي بيگانه به دفعات استفاده مي‌شود. رسم الخط مورد استفاده نيز متفاوت و سليقه‌اي است و برخي از آن‌ها غلط‌هاي تايپي و نگارشي فراواني دارند و اين خصوصيات، اغلب به جهت محدوديت‌هاي محيط الكترونيكي و عدم تطابق رسم الخط فارسي با آن مي‌باشد كه نمايه‌سازي و سپس جستجو به اين زبان را با دشواري‌هايي رو به رو مي‌سازد.

با توجه به اين نكته كه اطلاعات ارزشمند فراواني در اينترنت وجود دارد و اينترنت با شتابي فراوان به يك منبع اطلاعاتي ممتاز تبديل شده است. موتورهاي جستجو به عنوان يكي از اساسي ترين دروازه هاي ورود به منابع اينترنتي داراي ضعف هايي هستند. كه مي توان به اين موارد اشاره كرد:
- در يك مجموعه از يافته هاي بازيابي شده مدخل هاي تكراري فراواني ملاحظه ميشود.
- نتايج غير قابل پيشبيني هستند.
- نتايج چه بسا گمراه كننده باشند: ممكن است جستجويي در يك موتور كاوش نتيجه اي نداشته، ولي در موتور ديگر داراي يافتههاي فراوان باشد.
- موتورهاي كاوش محتويات پايگاههاي اطلاعاتي خودشان را نشان نمي­دهند و از معيارهايي كه براي گنجاندن يك مدرك در فايهايشان دارند حتي شرحي ارائه نمي كنند.
- مهار واژگاني وجود ندارد و قواعد نقطه گذاري و بزرگنويسي نيز استاندارد نيست.
- بدون بررسي عملي هر عنصر، اغلب نميتوان ميزان ربط و رابطه ها را تحليل كرد. يعني اطلاعات كافي در مدخل نمايه نيست تا فرد بتواند دست به انتخاب بزند.[12]

- عدم توان موتورهاي جستجو در تمايز ميان مداركي كه توسط فرد الف نوشته شده و مداركي كه در باره فرد الف نوشته شده است.

- منابع قابل توجهي در شبكه وب وجود دارند كه توسط موتورهاي جستجو نمايه نميشوند. به اين بخش از وب اصطلاحاً وب نامرئي ميگويند. "وب نامرئي بخش بزرگي از وب است كه موتورهاي جستجو آنها را نمايه نميكنند يا نميتوانند نمايه كنند و عبارتند از: سايتهاي داراي رمز عبور، فايلهاي پي.دي اف از متون آرشيو شده، ابزارهاي تعاملي نظير ماشين حساب­ها و برخي از واژهنامهها و همچنين بعضي از پايگاههاي اطلاعاتي، منابع محافظت شده از طريق اسم كاربر و گذرواژه، منابع و صفحات وب بدون پيوند و صفحات افزون بر حداكثر تعداد صفحات قابل مرور"[13].

جستجوي اطلاعات در اينترنت به دو روش مي‌تواند صورت گيرد يكي استفاده از جملات زبان محاوره‌اي است و ديگري بكارگيري كلمات كليدي. در روش استفاده از جملات زبان محاوره‌اي كه اغلب به كاربران تازه‌كار پيشنهاد مي‌گردد، مورد سوال خود را در قالب يك جمله سوالي مطرح مي‌سازند. يكي از عيب‌هاي بزرگ اين روش تعداد نتايج جستجوي زيادي است كه بازگردانده مي‌شود. به همين دليل اين روش توسط كاربران حرفه‌اي و حتي توسط همه، كمتر استفاده مي‌شود. اما چنانچه از اين روش استفاده بشود بايستي سعي در انتخاب بهترين نوع جمله بشود و توصيه مي‌شود در انتخاب يك يك كلمات لحظه‌اي درنگ نموده و با ظرافت خاصي جمله نهايي را مطرح نمود.

يكي از كاراترين و مقتدرترين روشهاي جستجوي اطلاعات در دنياي وب استفاده از واژه‌هايي است كه اصطلاحاً كلمات كليدي ناميده مي‌شوند. اغلب كاربران حرفه‌اي و جستجوگران ورزيده دنياي اينترنت مي‌توانند با طرح بهترين كلمات كليدي و بكار بستن قوانين تركيب آن‌ها با هم براي نيازهاي اطلاعاتي خود پاسخي در خور بيابند. در اين روش توصيه‌هاي زير براي انتخاب كلمات كليدي و نيزجستجوي دقيق و مفيد پيشنهاد مي‌شود:

1- حتي‌المقدور سعي شود كلمات كليدي از ميان اصطلاحات منحصر به فرد و اسامي خاص انتخاب بشود.

2- حتي‌المقدور از آوردن كلمات عمومي كه عناوين بسياري را در زير مجموعه خود شامل مي‌شوند جداً خودداري كنيد.

3 – هميشه اسم شخص يا نام شي يا هر چيز ديگري را كه مد نظر داريد بطور كامل وارد كنيد.

4 – دقت كنيد كه اگر موتور جستجو ميان حروف بزرگ و كوچك تفاوتي مي‌گذارد، اين مسئله را در طرح كلمات كليدي خود مد نظر داشته باشيد.

5 – در نظر داشته باشيد اگر نتيجه جستجو صفر بود به احتمال زياد مي‌تواند از يك اشتباه تايپي باشد.

6 – اگر املاي صحيح و كامل كلمه‌اي را نمي‌دانيد از كاركتر جانشين كه اغلب * و يا ؟ است استفاده كنيد.

7 – اگر يك كلمه كليدي را براي طرح دقيق و تمام و كمال يك مورد جستجو كفايت نمي‌كند از تكنيك‌هاي جستجوي عبارتي، استفاده از اپراتورهاي جبر بولين (AND, OR, NOT) استفاده كنيد. جستجوي عبارتي يكي از مهم‌ترين و قدرتمندترين امكانات جستجو در اغلب موتورهاي جستجو مي‌باشد و مي‌توان يك عبارت يا جمله مشخص را به همان ترتيبي كه كلمات وارد شده‌اند مورد جستجو قرار داد. براي اين روش جستجو عبارت مورد نظر را داخل گيومه"" بگذاريد

8 - استفاده از عملگر AND : and به مفهوم "و" براي محدود كردن دامنه جستجو از طريق تركيب كليدواژه‌هاي مختلف به كار مي‌رود و براي تركيب كليدهاي جستجو زماني‌كه براي شما مهم است كه دو يا چند كلمه كليدي حتماً وجود داشته باشد و علامت آن در پايگاه‌هاي مختلف به صورت استفاده از عبارت and ،استفاده از + ، انتخاب عبارت all the word از منو، انتخاب عبارت match on all words (and) بوسيله كليك كردن بر روي دكمه‌هاي راديويي مي‌باشد.

9 – استفاده از عملگر OR: اپراتور OR به مفهوم "يا" و برخلاف عملگر AND باعث گسترش دامنه جستجو و بازيابي اطلاعات بيش‌تر شده براي تركيب كليدواژه‌هاي جستجو زماني كه انتظار داريد تنها يك، دو يا چند كلمه كليدي حضور داشته باشند و علامت آن استفاده از عبارت or، نحوه اجراي ساده و معمولي آن، انتخاب عبارت any of the words از منو، انتخاب عبارت match on any words (or) با كليك بر روي دكمه هاي راديويي مي‌باشد. يكي از كاربردهاي مهم اين عملگر پوشش مفاهيم يا اصطلاحات مترادف، مرتبط، يا با املاهاي متفاوت مي‌باشد.

10 – استفاده از عملگر NOT : اپراتور Not به مفهوم "نه" و يا به جز كه در اين صورت تمامي جواب‌هاي بازگشتي كه حاوي عبارت يا كلمه كليدي هستند حذف خواهند گرديد و براي اجراي آن تنها كافيست كه not را قبل از عبارت يا كلمه كليدي مورد نظرتان با يك فاصله بياوريد.

11 – استفاده از كوتاه‌سازي [14]كليد واژه‌ها: اين تكنيك به ما امكان مي‌دهد كه با وارد كردن بخشي از يك كليدواژه بتوانيم مشتقات مختلف آن را نيز در فرآيند جستجو بازيابي كنيم. اكثر موتورهاي جستجو اين تكنيك را با استفاده از علامت ستاره (*) ارائه مي‌دهند. يكي از مشكلات استفاده از اين تكنيك اين است كه باعث بازيابي اطلاعات غيرمرتبط و ناخواسته زيادي مي‌شود.

12 – استفاده از عملگر نزديك‌يابي[15]: در بسياري از موارد استفاده از عملگر and باعث بازيابي اطلاعاتي شود كه براي ما مفيد نمي‌باشد، به اين دليل كه اين عملگر كليدواژه‌ها را در هر كجاي متن كه باشند بازيابي مي‌كند. در اين موارد استفاده از تكنيك نزديك‌يابي مي‌تواند از ريزش كاذب اطلاعات و يا بازيابي اطلاعات غير مرتبط جلوگيري نمايد. همه موتورهاي جستجو قابليت استفاده از اين تكنيك را ندارند ولي به عنوان مثال در موتور جستجوي آلتاويستا مي‌توان با استفاده از عملگر NEAR از اين تكنيك استفاده نمود.

13 – جستجوي تركيبي با استفاده از پرانتز: اين تكنيك يكي از مهم‌ترين تكنيك‌هاي جستجو مي‌باشد كه به وسيله آن مي‌توان تا حدود زيادي از بازيابي موارد غير مرتبط در محيط وب جلوگيري كرد. در اين روش مي‌توان از همه عملگرهاي جستجو كه در بالا گفته شده يك‌جا استفاده كرد و آن‌ها را با هم‌ديگر تركيب نمود.

14 – جستجوي كليدواژه در عنوان صفحات وب: اين تكنيك با اين پيش فرض كه عنوان يك صفحه وب تا حدود زيادي نمايان‌گر محتواي اطلاعات موجود در آن است به جستجوي واژه‌هاي كليدي در عنوان سايت‌ها مي‌پردازد. علامت آن در موتورهاي جستجو متفاوت است ولي اغلب موتورهاي جستجو از طريق فهرست انتخابي و يا گزينه‌هاي ديگر اين امكان را فراهم مي‌آورند.
15 – جستجوي حوزه سايت‌ها: با توجه به اين‌ كه به صورت قراردادي هر كشوري حوزه خاصي در محيط وب دارد، قابليت جستجوي حوزه سايت‌ها به ما اين امكان را مي‌دهد كه فرايند جستجو را به حوزه خاصي نظير سايت‌هاي وب ايران (ir) و يا سايت‌هاي وب سازمان‌هاي غير انتفاعي (org) محدود كنيم. دستورات استفاده از اين تكنيك در موتورهاي جستجو مختلف مي‌باشد.
16 – محدود كردن جستجو به زبان‌هاي مختلف؛ باعث مي‌شود نتايج جستجو به زبان‌هاي ديگر آورده نشود و انتخاب مطلب مورد نظر آسان‌تر است.

17 – محدود كردن جستجو به تاريخ انتشار منابع در وب: تاريخ انتشار يا به اصطلاح روزآمدي مطلب به خصوص در منابع علمي اصل مهمي است و اين‌گونه محدوديت باعث مي‌شود بنا به نياز كاربر جديدترين و يا قديمي‌ترين منبع بازيابي بشود.

18 – جستجوي رسانه‌هاي مختلف: موسيقي، عكس، ويدئو : زماني‌ كه فقط نوع خاصي از رسانه مورد نياز است به عنوان مثال زماني كه به عكس يك شخصيت نياز داريم، جستجو در ميان عكس‌ها باعث مي‌شود نتيجه جستجو شامل اطلاعات ديگري در مورد آن شخصيت نباشد.

19 – جستجوي صفحات با فرمت‌هاي مختلف: PDF, Word, MP3, MPEG, ….: زماني كه فرمت خاصي مورد نظر است مي‌توان از اين تكنيك استفاده كرد . به عنوان مثال اگر مايل باشيم منبع بازيابي شده در فرمت PDF باشد، اين تكنيك مي‌تواند مفيد باشد.

20 – آگاهي از پيش‌فرض‌هاي جستجو در موتور جستجو: با توجه به اين كه هر موتور جستجو براي تركيب واژه‌ها يك پيش‌فرض دارد و اگر از هيچ گونه عملگري استفاده نشود، كليدواژه‌ها را به صورت پيش‌فرض با يكي از عملگرهاي جبر بولي تركيب مي‌كند؛ آگاهي از اين پيش‌فرض‌ موتورهاي جستجوي مختلف مهارت ما را در جستجو بالا مي‌برد.

21 – وب نامرئي: وب نامرئي به دو دليل كمّي و كيفي اهميت دارد كمّي از اين نظر كه موتورهاي جستجو فقط قادر هستند حدود 16 درصد از اطلاعات موجود دراينترنت را بازيابي كنند و اندازه وب نامرئي تقريبا 500 برابر وب مرئي است و كيفي از اين نظر كه منابع اطلاعاتي موجود در وب عميق معمولا ارزشمند و مفيد هستند و در بسياري از موارد پاسخگوي نياز كاربران ميباشند. آشنايي با ابزارهايي كه براي شناسايي منابع وب نامرئي به وجود آمده اند و كاربران را به سايت­هاي مناسب راهنمايي ميكنند، باعث دسترسي به اين بخش عظيم از اطلاعات مفيد و ارزشمند ميشود. مثل سايت Invisibleweb كه فهرستي از منابع نامرئي را و سايت Completeplaset كه فهرستي از تقريبا 40000 پايگاه اطلاعاتي وب نامرئي را ارائه مي­دهد.[16]


راهبرد جستجو در اينترنت
جستجو عبارت از جستجو در منابعي مشخص با استفاده از كليدواژه‌ها و عبارت‌هاي خاص در حوزه‌هاي موضوعي ويژه است. طراحي نظام‌مند مراحل انجام يك جستجو را راهبرد جستجو مي‌گويند به نظر پائو «راهبرد جستجو عبارت است از فرايندي كه از طريق آن فايلي مورد جستجو قرار مي‌گيرد تا مدارك متناسب با نياز كاربر شناسايي شود. اين مدارك بر اساس مجموعه‌اي از معيارهايي كه شخص متقاضي مطرح مي‌كند بازيابي مي‌شود»[17] هر فرايند جستجو مي‌تواند به مراحل ارائه درخواست دقيق، انتخاب منابع اطلاعاتي مناسب، آماده كردن جستجو و اجراي جستجو تقسيم شود. بر خلاف منابع نمايه‌سازي شده در پايگاه‌هاي اطلاعاتي كتاب‌شناختي؛ مدارك در اينترنت از طريق واژگان كنترل شده قابل بازيابي نيستند. بنابراين جستجوگر براي بازيابي بايد بر فنون خاص اينترنت متكي باشد. نخست آگاهي از ابزارهاي مختلف جستجو در اينترنت و در ادامه انتخاب يكي از اين ابزار براي جستجوي اطلاعات مورد نياز مي‌باشد. هزاران موتور جستجو،‌ صدها ابرموتور جستجو و راهنماهاي موضوعي وب و پايگاه‌هاي تخصصي وجود دارد و انتخاب درست ابزار جستجو در ابتداي كار جستجو مي‌تواند يك جستجوي موفق را باعث گردد. در زير چند معيار براي انتخاب ابزار جستجو آورده مي‌شود:

- اگر در جستجوي اطلاعات خاصي باشيد بهتر است از موتورهاي جستجو استفاده كنيد.

- اگر در جستجوي يك واژه مبهم يا منحصر به فرد هستيد از ابرموتورهاي جستجو استفاده نمائيد.

- اگر در جستجوي اطلاعات عمومي روي موضوعات عام هستيد از راهنماهاي موضوعي وب استفاده كنيد.

- اگر در حال جستجوي اطلاعات علمي هستيد از كتابخانه‌هاي مجازي استفاده كنيد.

- اگر در جستجوي آخرين اطلاعات يا براي تغيير پوياي فهرست مطالب، آخرين خبرها، راهنماهاي دفتر تلفن، دسترسي به زمان پروازهاي هوايي و غيره هستيد از پايگاه‌هاي تخصصي استفاده كنيد.[18]

براي جستجوي اطلاعات از اينترنت چهار شيوه وجود دارد شيوه نخست دسترسي به اطلاعات از طريق نشاني پايگاه اطلاعاتي مورد نظر بر روي اينترنت (URL) است، كه در اين صورت نشاني پايگاه اطلاعاتي در سطر نشاني برنامه مرورگر وب تايپ مي‌شود و برنامه مرورگر وب مراجعه كننده را به وب سايت آن نشاني هدايت خواهد كرد. اما اگر فقط يك حرف يا علائم نقطه‌گذاري از قلم بيفتد، برنامه مرورگر نخواهد توانست آن پايگاه را باز نمايد. روش دوم دنبال کردن لينک‌های موجود در صفحات وب است که کاربران را از صفحه‌ای به صفحه ديگر هدايت می‌کند. اين سهولت دسترسی به منابع در وب از امتيازات بزرگ آن است و برای کاربران امکان مرور سريع و آسان در منابع مختلف را فراهم می‌کند. روش سوم بازيابی گزينشی اطلاعات است که در آن در واقع به جای آنکه کاربران شخصا در جستجوی اطلاعات مورد نظر باشند، موضوعات مورد نياز خود را به سيستم­های بازيابی گزينشی می‌سپارند و سپس در طول زمان، اطلاعات دريافتی جديد توسط سيستم برای آنها به طور خودکار ارسال خواهد شد.
چهارمين روش که در واقع معمول‌ترين و متداول‌ترين راه بازيابی اطلاعات در وب است استفاده از موتورهاي جستجو است. هنگام جستجو بايد دقت كرد كه موتور جستجو به طور معمول هوش‌مند نيست و معمولاً به دنبال كليه كليدواژه‌هايي كه شما به دستگاه داده‌ايد بدون توجه به معناي آن‌ها مي‌گردد.


نكات كليدي جستجو به زبان فارسي
براي جستجوي مطالب فارسي طبق گفته‌هاي پيشين چنانچه آدرس سايت به خصوصي كه در زمينه موضوعي مورد نظر ما فعاليت مي‌كند را داشته باشيم؛ مي‌توان مستقيماً به آن سايت رفته و از مطالب آن استفاده نمود. به عنوان مثال سايت تخصصي برنامه‌نويس مطالب مفيدي در زمينه رايانه و علوم وابسته، به ما ارائه مي‌دهد و يا سايت عمران در زمينه موضوعي عمران فعاليت مي‌نمايد و نيز سايت‌هاي انجمن رياضي در زمينه رياضي، سايت انجمن فيزيك ايران در زمينه فيزيك، سايت انجمن روانشناسي ايران در زمينه روانشناسي و علوم تربيتي فعاليت مي‌نمايند، مركز اطلاعات و مدارك علمي ايران با دارا بودن پايگاه‌هاي اطلاعاتي مختلف مخصوصا پايگاه پايان‌نامه‌ها مي‌تواند مورد استفاده متخصصين تمام رشته‌ها گردد. ولي چنان­چه امكان استفاده از اين سايت‌ها نباشد و يا آدرس اين سايت‌ها را نداشته باشيم بايستي مطلب مورد نظر خود را بوسيله يكي از موتورهاي جستجو پيدا بكنيم.
انتخاب موتور جستجو عامل مهمي در فرايند جستجو است. در حال حاضر ابزارهاي كاوش مختلفي در ايران ظهور پيدا كرده اند. ليكن ابزارهاي جستجويي كه امكان جستجوي اطلاعات به زبان فارسي را در اختيار قرار مي‌دهند، محدودند. از طرف ديگر، امكانات و قابليت‌هاي‌ آن‌ها براي بازيابي موثر و مناسب اطلاعات متغير هستند. برخي از ابزارهاي كاوش با امكانات جستجوي فارسي عبارتند از: ان.پي. ايرانNPiran ، ايران‌هوIranhoo ، ايران‌مهرIranMehre ، پارسيك Parseek ، گوگل Google.
در بين ابزارهاي كاوش فوق ، تنها موتور كاوش گوگل داراي برنامه روبات به منظور شناسايي و نماي سازي صفحات يا سايت هاي وب به زبان فارسي و نماي سازي خودكار ميباشد و قادر است صفحات فارسي را در قالب يوني‌كد شناسايي و در پايگاه خود نمايه كند و سايت پارسيك نيز از پايگاه گوگل براي جستجو و بازيابي اطلاعات استفاده مي­كند. به تعبير ديگر، چهار ابزار كاوش ديگر توسط نمايه‌سازي انساني اداره مي‌شوند و از اين لحاظ راهنماي موضوعي تلقي مي‌شوند و انسان، فرآيند شناسايي، بررسي و نمايه‌سازي سايت‌ها يا صفحات وب را بر عهده دارد.[19]

معمولاً به جهت دامنه وسيع موضوعي و نيز صفحه به زبان فارسي گوگل اكثر كاربران از اين موتور جستجو استفاده مي‌نمايند. براي جستجوي بهتر توجه به نكات زير ضروري به نظر مي‌رسد:
- با تركيب چند واژه كليدي مهم خيلي سريع مي‌توانيم مطلب مورد نظر خود را بدست بياوريم.
- دقت در انتخاب كليد واژه‌ها به طوري‌كه واژه‌هاي انتخابي بطور دقيق نماينده نياز اطلاعاتي ما باشند كمك خواهد كرد تا از نتايج جستجوي گسترده‌اي كه در اكثر موارد بار اطلاعاتي مفيد ندارند دوري گزينيم.
- استفاده از تكنيك جستجوي عبارتي كه در آن عبارت جستجوي مورد نظر خود را داخل گيومه" " مي‌گذاريم و به اين ترتيب به موتور جستجو مي‌گوييم كه مطلب مورد نظر ما بايستي عين اين عبارت باشد، نيز در محدود كردن نتايج جستجو كمك فراوان مي‌كند.

- استفاده از انواع محدودگرهاي زباني، زماني، مكاني، شكلي، و موضوعي و ... در جستجوي پيشرفته گوگل به ما در رسيدن سريعتر به مطلب مورد نظر كمك فراواني مي‌كند.

- به علت اين كه منابع و اطلاعات موجود در اينترنت بوسيله افراد مختلف و بدون كنترل در شيوه‌هاي رسم‌الخط و بدون ويرايش صاحب‌نظران منتشر مي‌گردد آشنايي با گونه‌هاي مختلف نوشتاري و املاهاي مختلف يك واژه و يا يك مفهوم در زبان فارسي به ما كمك مي‌كند كه با جستجوي گونه‌هاي مختلف نوشتاري يك واژه يا يك مفهوم و استفاده از واژه‌هاي مترادف و متشابه و شكل‌هاي ديگر نوشتاري آن واژه و نيز استفاده از انواع شكل‌هاي جمع و مفرد يك واژه جامعيت جستجوي خود را بالا ببريم . به عنوان مثال براي جستجوي مطلبي در زمينه بتن بايستي آنرا به دو صورت «بتون» و « بتن» جستجو نمائيم تا به تمام مطالبي كه در زمينه بتن مي‌باشد دسترسي داشته باشيم و يا به عنوان مثال دوم براي جستجوي مطلبي در باره «آبگرمكن» براي دستيابي به همه اطلاعات موجود بايستي آن را به چهار شكل زير بنويسيم «آب گرم كن، آب گرمكن، آبگرم كن، آبگرمكن» واضح است كه هر كدام از اين كلمات نتايج متفاوتي را در موتور جستجو بدست مي‌دهد. «استاد، اساتيد، استادان، استادها» «آمريكا، امريكا» «ئيدروژن، هيدروژن» «آنلاين، پيوسته، درون خطي» از مثالهاي ديگري هستند كه جستجو به تمام اين شكل‌ها جامعيت جستجوي ما را زياد مي‌كند و به ما در از دست ندادن مطالب مفيد كمك مي‌كند .

- با استفاده از عملگرهاي بولي، دقت جستجو را بالا برده و نتايج جستجوي كم و مفيدي را بدست بياوريم.

- مترادفات: با استفاده از شكل‌هاي مختلف مترادفات موجود براي يك مفهوم و هم چنين شبه مترادفات و يا حتي گاهي كلمات متضاد مثل بي‌سوادي و سوادآموزي در جستجو مي‌توان جامعيت جستجو را بالا برد.

- اسامي مشهور و اسامي علمي: آگاهي از شكل‌هاي مختلف اسامي علمي و مشهور عاميانه و اسامي تجاري يك پديده و يا وسيله و ... و استفاده از آن‌ها مي‌تواند جامعيت جستجو را بالا ببرد.

- با توجه به اين كه در اكثر وب‌ها از واژه خارجي يك كلمه به همان صورت و با همان الفبا استفاده مي‌شود استفاده از شكل خارجي اين لغات و واژه‌ها نيز مي‌تواند جامعيت جستجوي ما را بالاتر ببرد.

- با توجه به اين كه در برخي از سايت‌ها و نيز وبلاگ‌ها روش خاصي براي رفع مشكلات فارسي پيشنهاد كرده‌اند و واضح است كه خودشان نيز از آن رسم‌الخط استفاده مي‌كنند، آگاهي از اين شكل‌هاي مختلف و جستجو به اين شكل‌ها مي‌تواند باعث جامعيت جستجو گردد. از اين موارد مي‌توان به حذف واو معدوله در برخي سايت‌ها و وبلاگ‌ها اشاره كرد كه به عنوان مثال «خواهر» را به صورت «خاهر» مي‌نويسند و يا حذف تنوين در برخي منابع كه به عنوان مثال «عملاً» را به صورت «عملن» مي‌نويسند.

در نهايت اين كه «در تشكيل صفحات وب فارسي ، جاي يك استاندارد حاكم بر عملكرد تاليف نويسندگان وب، خالي است. استانداردي كه انتخاب بعضي كلمات داراي چندين رسم‌الخط و حتي انتخاب بعضي كلمات كه بر مفاهيم متنوعي دلالت دارند را منحصر به فرد نمايد و مولفان را از طرفي ترغيب به انتخاب گونه زباني مناسب، براي تضمين كيفيت ارتباط و انتقال مؤثر پيام و از طرف ديگر موظف به حفظ سلامت زبان و رعايت استانداردهاي آن به‌عنوان يك وظيفه رسانه‌اي نمايد. ايجاد و گسترش چنين استانداردي به عهده "فرهنگستان زبان و ادب فارسي" و با هماهنگي انجمن‌ها و شوراهاي علمي يا صنفي انفورماتيك در ايران است. تعويق در تنظيم اين استاندارد ، با توجه به رشد روز افزون وب‌هاي فارسي زبان ، هزينه‌هاي جبران ناپذيري در بر خواهد داشت.

__________________

[Borna66]

بهترین Extension های فایرفاکس

همیشه یکی از دلایلی که فایرفاکس را نسبت به رقیبان خود برتر می سازد وجود Extension های مختلفی است که میتواند قابلیت های بسیار بالایی به این مرورگر ببخشد و به کاربران این امکان را میدهد تا بتوانند بصورت بسیار آسان تر و راحت تر به کارهای روزانه خودشان در اینترنت بپردازند.



Flashblock جلوگیری از باز شده تبلیغات فلش و بنرها

Reveal نمایش صفحات بازدید شده بصورت Thumbnails

Firefox Extension Backup Extension ایجاد قابلیت backup گرفتن از bookmark، Extension ، theme نصب شده بر روی فایرفاکس

BlogThis ایجاد پست در سرویس Blogger

coComment ثبت نظر در یک وبلاگ

mozCC آگاه ساختن شما ، زمانی که مطالب یک وبلاگ زیر نظر قوانین Creative Comment میباشد

OpenBook جلوگیری از باز شدن پنجره add bookmark

Locate in Bookmark Folders ایجاد قابلیت جستجو در bookmark ها

Foxylicious ثبت bookmark ها در سایت del.icio.us

Clipmarks ذخیره و تگ گذاری قسمتهایی از یک صفحه وب و به اشتراک گذاری آنها

GreaseMonkey ایجاد تغییرات بر روی قسمت های مختلف یک سایت

StumbleUpon پیدا کردن وب سایت های جدیدی توسط کاربران دیگر توصیه میشود

Download Sort ذخیره کردن فایل های دانلود شده در directory های متفاوت

DownThemAll! یک دانلود منیجر قدرتمند برای فایرفاکس

FireFTP یک FTP/Download منیجر برای فایرفاکس

Disable Targets For Downloads جلوگیری از باز شدن پنجره blank هنگام کلیک بر روی یک لینک برای دانلود

Gmail Manager مدیریت واستفاده از چند اکانت Gmail بطور همزمان

Gmail Space استفاده از فضای اکانت Gmail برای آپلود فایل و ...

WebMailCompose باز شدن صفحه ارسال ایمیل بجای outlook هنگام کلیک بر روی لینک های mailto

CustomizeGoogle ایجاد قابلیت افزایش تعداد نتایج جستجوی گوگل در یک صفحه و پاک کردن تبلیغات متنی گوگل

Google Toolbar for Firefox تولبار گوگل برای فایرفاکس

Cacheout! مشاهد صفحات غیر قابل مشاهده و دسترسی از طریق آرشیو گوگل

IE Tab مشاهده صفحات وب در فایرفاکس همانند IE

Backgroundimage Saver ذخیره کردن تصاویری که اجازه ی ذخیره آنها در بعضی وب سایت ها داده نمی شود

Firefox Extension Backup Extension ایجاد قابلیت backup گرفتن از bookmark، Extension ، theme نصب شده بر روی فایرفاکس

Restart Firefox restart کردن فایرفاکس تنها با یک کلیک

PDF Download مدیریت نحوه باز شدن فایل های pdf در فایرفاکس

FoxyTunes ایجاد قابلیت کنترل موزیک پلیر کامپیوتر از درون مرورگر فایرفاکس

BugMeNot دور زدن ثبت نام اجباری در بعضی سایت ها برای استفاده از مطالب آنها

Fasterfox افزایش دهنده سرعت مرورگر فایرفاکس

NetcraftToolbar جلوگیری از باز شدن سایت های phishing

Switch***** Tool استفاده از پروک30 سرورهای گوناگون برای مشاهده سایت ها

Mycroft اضافه کردن جستجوگرهای دلخواه به search box مرورگر

Reload Every reload کردن صفحات وب بطور خودکار بعد از چند ثانیه بطور مداوم

BetterSearch اضافه کردن اطلاعات کاملتر به نتایج جستجو

SessionSaver بازگرداندن آخرین صفحات بسته شده در مروگر که آخرین بار مشاهده شده اند

Mozilla Calendar استفاده از تقویم در مرورگر فایرفاکس

All-in-One Sidebar اضافه کردن یک sidebar برای کنترل قسمتهای مختلف مرورگر

Wizz RSS News Reader یک rss reader

SearchStatus استفاده از جستجوگر alexa

NoScript مدیریت و کنترل کدهای جاوا اسکریپت

Tab X اضافه کردن دکمه close بر روی هر تب

Tab Mix Plus مدیریت و کنترل بر تب های مرورگر و تنظیم قسمتهای مربوط به آن

Undoclosetab بازگرداندن تب هایی که به اشتباه بسته شده اند

gTranslate ترجمه لغات انتخاب شده توسط مترجم گوگل

Text size toolbar قابلیت تنظیم اندازه فونت نوشته ها

Xinha Here! استفاده از ادیتور WYSIWYG

Forecastfox Enhanced مشاهده وضعیت آب و هوا به همراه تصاویر ماهواره ای در status bar مرورگر

ColorZilla تعیین کد رنگ های استفاده شده در صفحات وب

domainFinder بدست آوردن اطلاعات whoise یک وب سایت

ShowIP نمایش ip آدرس یک وب سایت

[Borna66]

Zope چيست؟


مقدمه
در اين مقاله به معرفی Zope، قابليتها و مفاهيم اساسی آن پرداخته شده است. براي استفاده از اين مقاله، شما بايد مفاهيم پايه اي HTML و URL ها و همچنين نحوه استفاده از مرورگرها را بدانيد. بمنظور استفاده از Zope و نوشتن برنامه های تحت وب با آن لازم نيست که يک برنامه نويس ماهر باشيد اما مقداري پيش زمينه برنامه نويسي، بخصوص برنامه نويسي شي گرا، مفيد خواهد بود.

اين مقاله شامل آموزش کار با رابط مديريتی Zope و برنامه نويسی با آن نمی باشد. هدف آن مقايسه Zope با محصولات مشابه و بيان بر تری های آن نسبت به برنامه های رقيب است.

1- معرفيZope
Zope يک Framework است که به Developer ها، با مهارتهاي متفاوت،امکان ساخت برنامة تحت وب مي دهد. در اين بخش اهداف Zope همراه با جزئيات ، همچنين وجه تمايز آن با برنامه هاي مشابه مورد بررسي قرار خواهد گرفت .

1-1- برنامه تحت وب چيست ؟
• يکي از موارد مهم در مورد وب سايتها اين است که بازديدکنندگان مطالب به روز شده ببينند . محتواي وب سايت نسبت به زمان بايد بطور پيوسته تغيير کند . براي مثال، اگر يک وب سايت تجاري، که به کاربران در خريد و فروش اتومبيلهاي دسته دوم کمک مي کند، در نظر بگيريم، احتياجي که در اين وب سايت بايد برآورده شود اين است که تبليغاتي مخصوص اتومبيلهايي که هنوز فروش نرفته اند بطور مداوم در سايت وجود داشته باشد. همچنين تبليغات جديدي که فروشندگان جايگزين مي کنند حد اکثر بعد از يک يا دو روز در سايت قرار گيرند . اگر هيچکدام از اين موارد برآورده نشوند ، مسلماً اين وب سايت موفق نخواهد بود .

بعضي از وب سايتها ايستا هستند . سايتهاي ايستا به فردي با قدرت دسترسي زياد (اصطلاحاً webmaster) ، به منظور به روز کردن محتواي وب سايت ، به صورت دستي، نياز دارند. به روز کردن محتوا به صورت دستي نيازمند اين است که کدهاي HTML تک تک صفحاتي که نياز به تغيير دارند به روز شوند . معمولاً اين کار از طريق به روز کردن يکسري ازفايلهابرروي سرويس دهنده وب انجام مي گيرد.

ايجاد تغييرات در وب سايتهاي ايستا نيازمند آن است کهwebmasterتمام فايلهايي که وب سايت را تشکيل مي دهند، ببيند و به روز کند. معمولاً وب سايتها رشد مي کنند و هزاران فايل را در بر مي گيرند، در نتيجه انجام اين کار مشکل خواهد بود. وظيفه webmaster در مورد وب سايت تبليغاتي اتومبيل،جهت تازه نگه داشتن تبليغات، مسئوليت زيادتري در بر خواهد داشت. اگر هر صفحه اين وب سايت يک تبليغ براي يک اتومبيل خاص ارائه دهد، او بايد صفحات مربوط به تبليغاتي که از اعتبار ساقط شده اند را حذف کند و نيز صفحات جديد براي تبليغ خريدهاي اخير بوجود آورد، سپس بايد مطمئن شود که هيچ پيوندي به صفحات اشتباهي اشاره نمي کند .

تمام اين کارها مي توانند خيلي سريع و با به روز شدن تعداد کمي فايل انجام شوند، اگر از برنامه هاي تحت وب استفاده شود .

برنامه هاي تحت وب برنامه هايي هستند که مي توانند صفحات خود را به صورت پويا بوجود آورند. وب سايتهايي که ساختار پويا دارند از يک برنامة کامپيوتري جهت مهيا کردن پويايي استفاده مي کنند. اين نوع برنامه ها مي توانند با هر زباني نوشته شوند.

در وب سايتهاي با ساختار پويا، به منظور به روز شدن محتوا يا نوع، نيازي نيست که webmaster سايت را صفحه به صفحه ببيند. در عوض او بايد براي مجموعه صفحاتي که وب سايت را تشکيل مي دهند ظاهر و قيافه مشترکي بسازد. اگر webmaster روش تبليغات به کمک برنامه تحت وب را انتخاب کند، براي ساختن برنامه تحت وب، کافي است که فهرستي از تبليغات را جدا از کدهاي HTML (مثلاً در يک پايگاه داده) نگهداري کند سپس برنامه تحت وب راطوري طراحي کندکه بااستفاده از يک پرس و جو و ساختن کدهاي HTML ، صفحه اي بوجود آورد که کاربر در نظر دارد .

برنامه هاي تحت وب همه جا وجود دارند. براي نمونه جاهايي که امکان جستجو در وب را به ما مي دهند، مانند Google؛ کار کردن بصورت مشترک بر روي پروژه ها، مانند SourceForge؛ خريد اشياء از حراجيها، مانند eBay؛ برقراري ارتباط با افراد ديگر از طريقe-mail، مانندHotmail ؛ يا مشاهده آخرين اخبار مانند CNN.com.
قالبي که به افراد امکان ساخت برنامه تحت وب مي دهد، Web Application Server (بعضي اوقات فقط Application Server ) ناميده مي شود . Zope يک Application Server است که با محصولاتي نظيرBEA WebLogic، Macromedia ColdFusionو(در بعضي موارد)Vignette StoryServer رقابت مي کند. Application Server ها به گسترش دهنده ها امکان ساخت برنامه هاي تحت وب، با استفاده از برخي از زبان هاي برنامه نويسي معمول کامپيوتر، مي دهند. همچنين اين قالب علاوه بر قابليتهاي اساسي نظير templating ، security model و sessions ، سرويسها و ترکيبهايي را در اخـتيار افراد قرار مي دهد که در زمان ساختن برنامه تحت وب مفيد واقع مي شوند.

1-2- چگونه مي توان از مزاياي Application Server ها بهره مند شد
اگر قصد داريد برنامه تحت وب بسازيد ، استفاده از يک Application Server کمک زيادي به شما خواهد کرد. شما با استفاده از Application Server مي توانيد سرويسهاي FrameWork آن، که نوشته شده اند و آماده می باشند، را در اختيار بگيريد و نيازي نداشته باشيد که براي نوشتن مجدد آنها خود را به زحمت بيندازيد.

بيشتر Application Server ها امکان انجام وظايف زير را به شما مي دهند.
نشان دادن محتوا به صورت پويا : ممکن است که شما بخواهيد متحواي سايت خود را به کمک يک ساختار جستجو به کاربران خود وابسته کنيد. Application Serverها امکان بوجود آوردن محتوا بصورت پويا را فراهم مي کنند. Application Server ها معمولا ابزارهايي جهت خصوصي سازي، پايگاه داده مجتمع فهرست کردن محتواو جستجو با خود دارند.

مديريت وب سايت : مديريت وب سايتهاي کوچک آسان است، اما وب سايتهايي که از هزاران فايل، تصوير و سند تشکيل شده اند نياز به ابزارهاي قوي مديريتي دارند. همچنين مديريت داده هاي سايت ، کارهاي منطقي و نمايش وب سايت به صورت متمرکز مفيد خواهد بود . بطور معمول Application Server ها اين امکان را مهيا مي سازند .

ساختن برنامه هاي تجارت الکترونيک :با استفاده از FrameWork مربوط به Application Server مي توان برنامه هاي تجارت الکترونيک خبره ساخت .

مديريت وظايف همکاران بطور محفوظ: هنگاميکه با بيش از چند تن کاربر وب سر و کار داريد، امنيت به يک مسئله خيلي مهم تبديل مي شود. مطلوب خواهد بود اگر بتوان افرادي که در رده ها و کلاسهای متفاوت هستند را مسئول کارهاي مختلف با امنيت خاطر کرد. براي مثال افرادي که در حوزه مهندسي هستند نيــاز به مديريت صفحات وب و کارهاي منطقي شان دارند، طراحان احتياج به به روز کردن Templateهاي سايت دارند و مديران پايگاه داده ها نياز به مديريت پرس و جو هاي پايگاه داده دارند. Application Server ها مکانيسمي جهت کنترل دسترسي ها و وظايف مهيا مي سازند.

فراهم آوردن سرويسهاي شبکه : يک وب سايت که از سرويسهاي شبکه استفاده مي کند بايد قادر به پذيرفتن درخواست از برنامه هاي کامپيوتري ديگر باشد. براي مثال، اگر شما يک وب سايت خبري داشته باشيد، شايد بخواهيد بايگاني اخبار خود را در اختيار وب سايتهاي ديگر قرار دهيد. Application Server ها روشهايي را براي بکار گيري سرويسهاي شبکه در اختيار ما قرار مي دهند.
• مجتمع کردن سيستمهاي گوناگون: محتواي فعلي وب سايت شماممکن است در مکانهاي متفاوتي باشند: پايگاه داده هاي رابطه اي، فايلها، وب سايتهاي مجزاو نظاير آن . Application Server ها با استفاده از اين امکان، ديد واحدي از داده هاي فعلي وب سايت به شما ارائه مي دهند. Zope Application Server تمام امکانات گفته شده را فراهم مي کند.

• 1-3- چرا از Zope بجاي Application Server هاي ديگر استفاده کنيم
• اگرکارشما ساختن برنامه هاي تحت وب است، Zope ميتواند سريعترو ارزانترازبرنامه هاي مشابه به شما کمک کند.اين ادعاتوسط خصوصيات زير پشتيباني مي شود
• Zope مجاني است و تحت يک پروانه Open-Source گسترش يافته است. Application Server هاي ديگر معمولاً گران هستند.

• Zope شامل يک Platform است که تمام اجزاءمورد نياز جهت گسترش برنامه ها را با خود به همراه دارد. به منظور توسعه برنامة خود نيازي به پشتيباني نرم افزارهاي جانبي (مثلاً پايگاه داده هاي رابطه اي) نداريد. بيشتر برنامه هاي مشابه به خاطر نيازمند بودن به به پشتيباني نرم افزار هاي کمکي داراي هزينه هاي پنهان مي باشند .

• Zope براي Developer ها اين امکان را مهيا مي سازد که تنها با استفاده از مرورگرها بتوانند برنامه هاي تحت وب خود را بسازند. Internet Explorer ، Mozilla،Netscape ،Omniweb ،Konqueror وOpera مرورگرهاي شناخته شده اي هستند که مي توانند جهت نشان دادن و کار کردن در محيط گسترش Zope (ZMI) مورد استفاده قرار گيرند. همچنين Zope امکان محول کردن وظايف مربوط به گسترش برنامه ها به Developer های ديگر ، با اطمينان خاطر ، از طريق وب و با استفاده از يک رابط واحد ، مهيا مي سازد.
• Zope داراي قالب امنيتي توسعه پذير است. همچنين مي توان به آساني مدلهاي پيش ساختة شناسايي و اجازه دهنده سيستمهاي ديگر نظير LDAP ، Windows NT و RADIUS را بــا Zope مجتـــمع کــــــرد و از آنها استفاده کرد . بيشتر Application Server هاي ديگر از طرف سيستمهاي شناسايي و اجازه دهنده پشتيباني نمي شوند.

• Zope به گروه Developer ها امکان همکاري بطور مؤثر را مي دهد. محيطها يي که اين امکان را مهيا مي کنند نياز به ابزارهايي جهت جلوگيري دخالت افراد با يکديگر دارند ، بدين منظور Zope داراي Undo ، Versions ، History و ديگر ابزارها ست تا افراد بتوانند با آسودگي خاطر با يکديگر کار کنند و از اشتباهات يکديگر جلوگيري کنند. بيشتر Application Serverهاي ديگر اين نوع از خصوصيت را ندارند.

• Zope بر روي بيشتر سيستم عاملهاي ريز کامپيوترها قابل اجراست: Linux ، Windows NT/200/XP ، Solaris ، FreeBSD ، NetBSD ، OpenBSD و Mac OS X. Zope حتي بر روي Windows 98/ME قابل اجراست. اغلب Application Server هاي ديگر نيازمند آن هستند که بر روي سيستم عاملي که پروانه آن را انتخاب کرده اند اجرا شوند.

• Zope مي تواند توسط مفسر زبان Python گسترش يابد. Python داراي کتابخانه هاي متعددي مي باشد که در هنگام ساختن برنامه ها مي توانند مورد استفاده قرار گيرد. اغلب Application Server هاي ديگر توسط زبانهاي ترجمه اي نظيرJAVA ، که سرعت گسترش را کاهش مي دهند ، توسعه مي يابند و يا از زبانهاي غير معمول استفاده مي کنند که کتابخانه هاي کمي دارند.

2- مفاهيم بنيادي Zope
قالب Zope داراي مفاهيم اساسي متعدد زير مي باشد ، فهميدن هرکدام از آنها تجربيات شما را در استفاده از Zope افزايش خواهد داد.

2-1- Zope يک Framework است
Zope ، بيشتر جزييات سخت و طاقت فرساي مربوط به برنامه هاي تحت وب نظير ماندگاري داده ها، مجتمع کردن داده ها و کنترل دسترسي ها، از ديد Developer ها پنهان مي کند و به آنها اجازه مي دهد تا بيشتر بر روي مشکلات موجود متمرکز شوند. همچنين با استفاده از سرويسهاي آماده آن مي توان برنامه هاي تحت وب را خيلي سريعترنسبت به زمانيکه از زبانها و قالبهاي ديگر استفاده مي کنيم ساخت. همچنين Zope دو Solution براي Template کردن متون ، XMLوHTML به نام هاي Document Template Markup Language (DTML) و Zope Page Templates (ZPT) به همراه خود دارد.

2-2- شي گرايي
برخلاف زبانهاي File-base نظيرASP و PHP، Zope بطور زيادي شي گرا مي باشد. شي گرايي مفهومي است که بين تمام زبانهاي برنامه نويسي مشترک مي باشد ، از جمله Python که Zope با آن انجام شده است.

2-3- مديريت از طريق وب
براي ساختن و کار با اشياء Zope ، کافي است از مرورگرتان جهت دسترسي به رابط مديريتي Zope (ZMI) استفاده کنيد. تمام اهداف مديريتي و گسترش برنامه مي توانند بطور کامل و با استفاده از تنها يک مرورگر انجام شوند. از طريق اين رابط مديريتي گسترش دهنده ها مي توانند از اشياء Zope استفاده کنند و يا حتي اشياء جديدي تعريف کنند بدون اينکه به سيستم فايل خدمتگزار وب دسترسي داشته باشند.

اشياء در ساختار سلسله مراتبی اشياء مي توانند هر جا قرار بگيرند. مديــــران سايت مي توانند بوسيله کليک کردن بر روي برگه ها ، که نماي متفاوتي از اشياء را مي دهند ، با اشياء کار کنند. اين نماها بسته به نوع شي متفاوت مي باشند.

-4- امنيت و ايمني وظايف محوله
امروزه برنامه هاي تحت وب موفق نيازمند دخالت و نظر دادن افراد با تخصصهاي متفاوت ، در ضمن سازمان دهي برنامه مي باشند. Zope طوري طراحي شده که اين مدل را تطبيق دهد و اين امکان را به مديران سايت مي دهد که کنترل پروژه را با امنيت خاطر به طراحان خبره ، مديران پايگاه داده ماهر و مديران محتوا محول کنند.

در وب سايتها سنتي نگهداري و امنيت خيلي سريع به يک مشکل تبديل مي شد. اينکه چقدر امنيت در مورد مديران محتوا بخرج دهيم؟ چگونه براي مديران محتوا هنگام ورود به سيستم اعمال امنيت کنيم؟در مورد کدهاي جاسازي شدهSQL در فايلهاي ASP چطور که کار کردن با آن کدها مي تواند دخول به سيستم پايگاه داده ها را به خطر بيندازد؟

اشياء Zope مجموعه غني تري از مجوزها نسبت سيستمهاي سنتي File-Based ارائه مي دهند. مجوزها بر اساس نوع اشياء و قابليتها متفاوت مي باشند. مثلاً مي توان دسترسي ها را طوري تنظيم کنيد که مديران محتوا بتوانند از شي SQL Method استفاده کنند اما نتوانند آنها را تغيير دهند.

Zope امکان مديريت کاربران ازطريق وب بااستفاده ازUser Folder مهيا مي سازد. User Folder يک نوع Folder مخصوص است که شامل شامل اطلاعات مربوط به کاربران مي باشد. User Folder هاي توسعه يافته اي وجود دارند که اطلاعات مربوط به کاربران را مي توانند از منابع ديگري نظير پايگاه داده هاي رابطه اي و يا دايرکتوريLDAP بگيرند.

2-5- توسعه پذيري
Zope توسعه پذير است وکاربران پيشرفته مي توانند انواع جديدي از اشياء ، بوسيله Python و يا بطور کامل از طريق وب و با استفاده از ZMI ، براي Zope بوجود آورند.

3- اجزاي اساسي Zope
Zope از اجزاي مختلفي تشکيل شده است که ، بمنظور کمک به شما در ساختن وبرنامه تحت وب ، با هم در تعامل هستند. اين اجزا در شکل زير نشان داده شده اند و در ادامه در مورد آنها توضيح داده شده است.

شکل1- اجزایZope
Zserver - Zope همراه خود يک Web Server دارد که محتوا را به شما و کاربران نشان مي دهد.همچنين اينWeb Server مي تواند محتوا را ازطريق FTP ، WebDAV و XML-RPC نمايش دهد.

Web Server – البته ممکن است شما در حال حاضر يک Web Server نظير Apache يا IIS داشته باشيد و نيازي به Web Server مربوط به Zope نداشته باشيد. Zope مي تواند با اين Server Web ها و همچنين با هر Server Web ديگري که از CGI پشتيباني کند کار کند.
Zope Core - اين موتوري است که نحوه نشان دادن را هدايت و رابط مديريتي و پايگاه داده اشياء را راهبري مي نمايد.

Object Database – هنگامي که با Zope کار مي کنيد ، در واقع با اشياء ذخيره شده در اين پايگاه داده کار مي کنيد.

Relational Database - اگر نمي خواهيد ، مجبور نيستيد که اطلاعات خود را در پايگاه داده اشياء ذخيره کنيد. Zope مي تواند با پايگاه داده هاي رابطه اي ديگر نظيرOracle ، PostgreSQL ، Sybase ،MySQL و غيره کارکند.

File System- Zope مي تواند با اسناد و فايلهاي ذخيره شده بر روي سيستم فايل خدمتگزار وب کار کند.

ZClasses- Zope به مديران سايتها امکان اضافه کردن اشياء جديد با استفاده از رابط مديريتي Zope را مي دهد. ZClasses از اين نوع اشياء مي باشد.

Products- Zopeهمچنين به مديران سايتها امکان اضافه کردن اشياء جديد بوسيله نصب Product بر روي سيستم فايل خدمتگزار Zope را مي دهد.

خلاصه
اين مقاله مقدمه ای بود بر معرفی Zope و اکنون شما با مفاهيم و اهداف Zope آشنا شده ايد. البــته اگر قانون Copy Write در کشور ما رعايت می شد بيشتر به مزايای آن پی می برديد. مخصوصاً اينکه Zope بر روی بيشتر سيستم عاملها (که اغلب مجانی نيز می باشند) قابل اجرا می باشد ، اين خصيصه را بيشتر نمايان می کرد. همچنين مفهوم شي گرايی که اين محصول را از سيستمهاي File-Based سنتی مانند ASP و PHP متمايز کرده است.
زمانی که مديران وب سايت و برنامه نويسان بخواهند از Zope استفاده کنند ، محدوديت مکانی نخواهند داشت و تنها با استفاده از يک مرورگر می توانند از هر مکانی با Zope ارتباط برقرار کنند و تمام اهداف مديريتی و کارهای مربوط به گسترش برنامه ها را از طريق اين مرورگر انجام دهند.

اکنون شما آماده برنامه نويسی با Zope می باشيد. شما می توانيد به منظور شروع کردن برنامه نويسی با Zope و دانستن نحوه کد نويسی با آن، از وب سايت www.zope.org کمک بگيريد.

فهرست منابع
The Zope Bible by Scott Robertson and Michael Bernstein.
The Book of Zope by Beehive.
The Zope Web Application Construction Kit edited by Martina Brockman, et. al.
Zope: Web Application Development and Content Management edited by Steve Spicklemire et al.