آموزش حسابداری مقدماتی

[مژگان]

برای شروع حسابداری عملی دانستن مقداری تعاریف و اصطلاحات الزامی به نظر میرسه بخاطر همین سعی کردم تعاریف ابتدایی و اولیه رو به شکل زیر براتون ارائه بدم .

دفتر روزنامه : تمامي معاملات روزانه واحد تجاري به ترتيب تاريخ وقوع در اين دفتر به شكل خاصي كه بعداً خواهيم گفت ثبت ميشوند .


دفتر كل : معاملا ت ثبت شده در دفتر روزنامه به صورت حداقل هفته اي يك بار به دفتر كل منتقل ميشوند .


حساب : به منزله پرونده اي مفصل از تغييراتي است، كه در يك دارائي خاص يا يك بدهي خاص يا سرمايه صاحب مؤسسه، طي يك دوره زماني معمولاً يك سال رخ مي دهد و ابزار اصلي ثبت و خلاصه كردن اطلاعات مالي است.


حساب به شكل t : معمولا براي خلاصه كردن هر حساب از شكل t استفاده ميشود كه به سمت راست آن بدهكار و به سمت چپ آن بستانكار ميگويند .

عنوان حساب

بدهكار

بستانكار

بدهكار : سمت راست هر حساب را بدهكار يا كيرنده انتفاع ميگويند .


بستانكار : سمت چپ هر حساب را بستانكار يا دهنده انتفاع ميگويند .


دارايي : شامل منابع اقتصادي واحد تجاري هستند كه انتظار ميرود درآينده منافعي براي مالكان آن واحد داشته باشد.


بدهي : حقوق مالي اشخاص غير از مالكان نسبت به دارائي هاي يك واحد اقتصادي را بدهي گويند.


سرمايه : حق يا ادعاي مالك يا مالكين نسبت به دارائي هاي يك واحد اقتصادي را، سرمايه گويند.


سال مالي : در حسابداري معمولاً يك سال شمسي را بعنوان سال مالي انتخاب ميكنند ولي گاهي از دوره هاي 3 ماهه، 6 ماهه و 9 ماهه نيز استفاده ميشود كه به آن دوره مالي ميگويند .


معادله حسابداري : دارائي = بدهي + سرمايه


ثبت : عبارت است از نگارش حسابداري يك رويداد مالي در حساب هاي مربوطه يه شكلي خاص .

[مژگان]

حسابداري بعنوان يك سيستم اطلاعاتي است كه داده هاي ورودي آن يعني اطلاعات و اسناد معاملات مالي است كه پس از پردازش به شكل صورتهاي مالي و گزارشات مختلف از سيتم خارج ميشوند



چرخه حسابداري :



اطلاعات مالي در يك سيستم حسابداري و بر اساس تعريف حسابداري براي رسيدن به نتيجه نهايي يعني گزارش دهي بايستس مراحل زير را طي كند .

ا ) شناسايي و ثبت معاملات و رويدادهاي مالي

2) نوشتن در دفتر روزنامه

3) انتقال مانده ها از دفتر روزنامه به دفتر كل

4) تهيه تراز ازمايشي

5) انجام ثبت هاي اصلاحي لازم

6) تهيه صورتهاي مالي

7) بستن حسابها در پايان سال و مجدداً گشايش حسابها درسال بعد

[مژگان]

حالا باتوجه به تعاریفی که گفته شد برای بهتر فهمیدن مطالب یک مثال ساده رو با هم شروع میکنیم . مثال ۱:
رويداد مالي زير در شرکت الف در ابتداي سال 13۸۴ انجام شده است .
محمد و حسن درفروردين ماه سال ۱۳۸۴ تصميم به تأسيس شرکت الف گرفتند . پس از ثبت شرکت محمد در ۱٥ فروردين یک حساب جاري در بانک ملی به نام خود و شریکش افتتاح مي كند و مبلغ ۵۰.۰۰۰.۰۰۰ ريال به عنوان سرمايه شرکت به آن حساب واريز مي نماید.
تجزيه و تحليل:
با تأسيس شرکت يك واحد اقتصادي كه به آقايان محمد و حسن تعلق دارد با شخصیت حسابداری مستقل از آنها ايجاد مي شود و با افتتاح حساب جاري و واریز ۵۰.۰۰۰.۰۰۰ ريال به اين حساب، شرکت صاحب یك قلم دارائي به نام نقد و بانك مي گردد که طرف مقابل آن حساب سرمایه است.
ثبت حسابداری آن به شکل زیر در دفتر روزنامه نوشته میشود :
تاریخ شرح مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار ۱۵/۱/۸۴ بانک ۵۰.۰۰۰.۰۰۰
سرمایه ۵۰.۰۰۰.۰۰۰
بابت سرمایه گذاری اولیه محمد و حسن
* بر طبق اصول حسابداری شخصیت حسابداری شرکت بعنوان یک شخصیت حقوقی مستقل از شخصیت سرمایه گذاران و اداره کنندگان شرکت است که در این باره بعداْ مفصل بحث خواهیم کرد .

[مژگان]

فرض کنید که آقای محمد در تاریخ ۱۷ فروردین تعدای میز و صندلی اداری (اثاثه) به مبلغ ۲.۰۰۰.۰۰۰ ریال جهت شرکت خریداری نماید که وجه آنرا از طریق بانک پرداخت نموده است . تجزیه و تحلیل :
اثاثه نوعی دارایی به حساب می آید که اصطلاحاْ به آن دارایی ثابت می گویند بنابراین با توجه به تعریف دارایی چون خرید دارایی انجام پذیرفته است پس حساب اثاثه بعنوان یک دارایی افزایش یافته (بدهکار)و از آن طرف دیگر چون جهت خرید اثاثه از یک دارایی دیگر بنام بانک استفاده شده است بنابراین حساب بانک کاهش یافته است (بستانکار) .
ثبت حسابداری که بایستی در دفتر روزنامه انجام شود به شرح زیر است : تاریخ شرح مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار
۱۷/۱/۸۴ اثاثه ۲.۰۰۰.۰۰۰ بانک ۲.۰۰۰.۰۰۰
بابت خرید اثاثه اداری توسط محمد

* دارایی ثابت (اموال ماشین آلات و تجهیزات) دارایی هایی هستند که خرید آنها جهت استفاده در شرکت بوده یعنی برای فروش نمی باشند و دارای عمر طولانی بوده و ضمناْ استهلاک پذیر هم هستند .

[مژگان]

بنظرم ميرسه براي ادامه مطالب بايستي با دو مفهوم جديد درآمد و هزينه آشنا بشيم كه به شكل زير تعريف ميشوند : درآمد : عبارت است از افزايش در سرمايه ( حقوق صاحبان سهام ) بجز موارد مرتبط با آورده صاحبان سرمايه مي باشد به عبارت ديگر درآمد شامل مبالغي است كه بابت انجام خدماتي كه باري ديگران انجام ميدهيم دريافت ميكنيم و يا طلبكار ميشويم.
هزينه : عبارت است از كاهش در سرمايه ( حقوق صاحبان سهام ) بجز موارد مرتبط با برداشت هاي صاحبان سرمايه مي باشد به عبارت ديگر هزينه شامل بهاي اشيا و خدماتي است كه براي بدست آوردت درآمد بايستي پرداخت شود. مانند هزينه آب و برق و تلفن هزينه اجاره و ...
به شكل ساده تر ميتوان گفت درآمد يك عامل مثبت و هزينه يك عامل منفي در بدست آوردن سود مي باشد .
حالا با توجه به مطالب بالا مثال قبل را با هم ادامه ميديم
فرض كنيم حسن در تاریخ ۳۰/۱/۸۴ مبلغ 1.000.000 ريال بابت اجاره فروردين ماه محل شركت بوسيله چك پرداخت نمايد .
تجزيه و تحليل :
بايد توجه داشت كه هزينه ماهيت بدهكار دارد در رويداد مالي بالا از يك طرف حساب هزينه اجاره افزايش پيدا كرده پس بدهكار ميشود و از طرف ديگر براي پرداخت هزينه مذكور يك دارايي كاهش پيدا كرده پس حساب بانك بستانكار ميشود .
ثبت حسابداري آن بصورت زير در دفتر روزنامه انجام ميشود :


تاریخ شرح مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار ۳۰/۱/۸۴ هزینه اجاره ۱.۰۰۰.۰۰۰ بانک ۱.۰۰۰.۰۰۰
بابت پرداخت اجاره فروردین ماه دفتر شرکت توسط حسن
* مفهوم حقوق صاحبان سهام شامل سرمایه سهام عادی و سود انباشته و اندوخته ها می باشد که بعداْ در مورد آن مفصل بحث خواهیم کرد .

[مژگان]

فرض كنيم موسسه تاسيس شده توسط محمد و حسن يك موسسه آموزشي است و در ازاي برگزاري كلاسهاي آموزشي مبالغي را دريافت مي كند .
مثال زير را با دو فرض شرح ميدهيم: فرض 1 :
طي فروردين ماه 1384 مبلغ 5.000.000 ريال از شركت كنندگان در دوره هاي آموزشي مختلف بر اساس فيشهاي واريزي بانك دريافت شده است .
تجزيه و تحليل :
با توجه به اينكه مبلغ مذكور به حساب بانك واريز شده است پس يك دارايي (حساب بانك)افزايش پيدا كرده (بدهكار) و درمقابل حساب درآمد كه ماهيتاً بستانكار است قرار دارد.
ثبت حسابداري آن در دفتر روزنامه به شكل زير انجام ميشود :

تاریخ شرح مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار
۳۰/۱/۸۴ بانک ۵.۰۰۰.۰۰۰
درآمد ۵.۰۰۰.۰۰۰
بابت دریافت حق ثبت نام در کلاسهای آموزشی فروردين ماه
فرض 2 :
از مبلغ 5.000.000 ريال مبلغ 3.000.000 ريال به حساب بانك واريز شده و مابقي بعنوان طلب موسسه از شركت كنندگان در دوره هاي آموزشي قرار است حداكثر تا تاريخ 15/2/1384 به حساب بانك واريز گردد .
تجزيه و تحليل :
در اين حالت 2 حساب دارايي در مقابل حساب درآمد بدهكار ميشوند (حساب بانك و حساب بدهكاران)چون ازكل مبلغ مقداري به حساب بانك واريز شده و مقداري در طلب شركت از ديگران مانده است .
ثبت حسابداري آن در دفتر روزنامه به شكل زير انجام ميشود :
تاریخ شرح مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار
۳۰/۱/۸۴ بانک ۳.۰۰۰.۰۰۰
بدهکاران ۲.۰۰۰.۰۰۰
درآمد ۵.۰۰۰.۰۰۰
بابت در يافت حق ثبت نام كلاسهاي آموزشي فروردين ماه
ضمناْ در تاريخ ۱۵/۲/۸۴ زماني كه مابقي طلب موسسه به حساب بانك واريز شد ثبت زير در دفتر روزنامه عمل ميشود :
تاریخ شرح مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار
۱۵/۲/۸۴ بانک ۲.۰۰۰.۰۰۰
بدهكارن ۲.۰۰۰.۰۰۰
بابت دریافت تتمه حق ثبت نام در کلاسهای آموزشی فروردين ماه

[مژگان]

در اين يادداشت 3 رويداد مالي رو مثال زدم كه 2 موردش رو قبلاً نمونه داشتيم ولي يك موردش يعني شماره 2 كمي جديدتره بايد بگم كه من سعي كردم مثالها رو تا ميتونم ساده بيان كنم كه قابل فهم باشه ولي اگر باز هم نقطه ابهامي هست پيام بگذاريد سعي ميكنم جواب دقيقتري بدم.

1) آقاي علي از ابتداي فروردين ماه بعنوان حسابدار موسسه استخدام شده و در 15 ارديبهشت آقاي محمد چكي به مبلغ 1.000.00 ريال بعنوان حق الزحمه فروردين ماه به آقاي علي داد .
2) در تاريخ 1۶ ارديبهشت آقاي محمد چكي به مبلغ 500.000 ريال صادر نمود تا پس از نقد شدن جهت پرداخت هاي ضروري در صندوق موسسه نگهداري شود .
3) در تاريخ 1۶ ارديبهشت آقاي محمد مبلغ 250.000 ريال جهت پرداخت هزينه هاي آب و برق و تلفن بصورت نقد به آقاي علي داد.
توضيح :
رويدادهاي 1 و 3 مانند گذشته يك حساب هزينه بدهكار شده و در مقابل آنها حساب صندق يا بانك بدليل كاهش دارايي بستانكار شده اند اما در رويدا مالي 2 بايد دقت داشت كه يك حساب داريي (صندوق) افزايش پيدا كرده پس بدهكار شده و در مقابل آن حساب دارايي ديگري (بانك) كاهش پيدا كرده و بستانكار شده است.
ثبت 1 :
تاریخ شرح مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار
15/2/84 هزينه حقوق 1.000.000
بانك 1.000.000
بابت پرداخت حقوق فروردين ماه حسابدار موسسه

ثبت 2 :
تاریخ شرح مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار
16/2/84 صندوق 500.000
بانك 500.000
بابت شارژ صندوق موسسه

ثبت 3 :
تاریخ شرح مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار
16/2/84 هزينه آب و برق و تلفن 250.000
صندوق 250.000
بابت پرداخت هزينه هاي آب و برق و تلفن بصورت نقد

[مژگان]

اين هم 2 مثال ديگه براي امروز كه تعدادي اصطلاحات جديد درشون هست سعي ميكنم از هر موضوع يك مثال ساده بزنم اميدوارم مورد استفاده قرار بگيره . 1) در تاريخ 20 ارديبهشت آقاي حسن تعدادي لوازم التحرير و كتب آموزشي به مبلغ 500.000 ريال خريداري نمود كه قرار شد وجه آنرا در پايان خرداد ماه به فروشنده پرداخت نمايد .

تاریخ شرح مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار
20/2/84 ملزومات 500.000
بستانكاران 500.000
بابت خريد لوازم التحرير و كتاب آموزشي
2) در تاريخ 25 ارديبهشت موسسه الف وام يكساله بدون بهره اي به مبلغ 30.000.000 ريال دريافت كرد كه در ازاي آن سفته اي به همان مبلغ به سررسيد يكسال بعد صادر كرد و به وام دهنده تسليم نمود .
تاریخ شرح مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار
25/2/84 بانك 30.000.000
اسناد پرداختني 30.000.000
بابت در يافت وام يكساله در ازاي تسليم يكبرگ سفته به سررسيد يكسال بعد
* ملزومات شامل لوازم مصرفي كم ارزشي هستند كه انتظار ميرود در طول يكسال مصرف شوند .
** بستانكارن به اشخاص حقيقي يا حقوقي كفته ميشه كه از واحد مالي طلبكار هستند به عبارت ديگر واحد مالي به آنها بدهكار است .
*** اسناد پرداختني شامل چك ، سفته كه داراي سررسيد معين ميباشند و در قبال طلب اشخاص به آنها تسليم ميشود .

[مژگان]

1) در تاريخ 28 ارديبهشت آقاي حسن مبلغ 1.500.000 ريال از حساب بانك براي استفاده شخصي برداشت نمود .
توضيح :
حساب برداشت جزو حسابهاي موقت است كه ماهيت بدهكار دارد
تاریخ شرح مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار
28/2/84 برداشت 1.500.000
بانك 1.500.000
بابت برداشت از حساب بانك توسط حسن براي مصرف شخصي
2) در تاريخ 30 ارديبهشت آقايان محمد و حسن براي توسعه كار خود مبلغ 10.000.000 ريال ديگر بعنوان سرمايه گذاري مجدد به حساب بانك واريز كردند .
تاریخ شرح مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار
30/2/84 بانك 10.000.000
سرمايه گذاري مجدد 10.000.000
بابت سرمايه گذاري مجدد آقايان محمد و حسن

* برداشت عبارت است از مبالغي كه صاحبان واحد مالي براي مصارف شخصي خود از واحد مالي برداشت ميكنند (با توجه داشت كه طبق تعاريف گذشته شخصيت حقوقي واحد مالي جداي از صاحبان آن است)
** حسابهاي موقت حسابهايي هستند كه در پايان سال مالي بسته ميشوند يعني مانده آنها صفر ميشود البته در آينده نزديك در اين باره بيشتر توضيح ميدهيم .

[مژگان]

دراين درس ميخواهيم مبحث جديدي رو شروع كنيم كه در اصل ادامه چرخه حسابداري است . تا به اينجا كليه مطالبي كه گفته شد مربوط به قسمت ثبت در تعريف حسابداري بود حالا ميخواهيم بپردازيم به قسمت طبقه بندي كه براي اين كار تو دفتر كل شروع ميكنيم به افتتاح حساب هاي لازم به شكل زير و گردش هر حساب را با توجه به ثبت هاي زده شده در دفتر روزنامه اگر بدهكار باشه در قسمت بدهكار و اگر بستانكار باشه در قسمت بستانكار به شكل زير مي نويسيم و در قسمت مانده ما به التفاوت مبالغ بدهكار و بستانكار رو مينويسيم اين كار رو طبق تعريف حسابداري كه قبلاً براتون گفتم طبقه بندي ميگن يعني انتقال اطلاعات مالي از دفتر روزنامه به دفتر كل
(ضمناً چون اين يادداشت طولاني ميشه براي اينكه خسته كننده نباشه اون رو طي دو يا سه يادداشت ميگذارم)
عنوان حساب : صندوق تاريخ شرح مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار مانده


16/2/84 واريز به صندوق 500.000 500.000
16/2/84 هزينه آب و برق و تلفن ۲۵۰.۰۰۰ 250.000


عنوان حساب : سرمايه تاريخ شرح مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار مانده
15/1/84 سرمايه گذاري اوليه 50.000.000 50.000.000
30/2/84 سرمايه گذاري مجدد 10.000.000 60.000.000


عنوان حساب : بانك تاريخ شرح مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار مانده 15/1/84 سرمايه گذاري اوليه 50.000.000 50.000.000
17/1/84 خريد اثاثه 2.000.000 48.000.000
30/1/84 هزينه اجاره 1.000.000 47.000.000
30/1/84 درآمد دوره آموزشي 3.000.000 50.000.000
15/2/84 حقوق حسابدار 1.000.000 49.000.000
16/2/84 واريز به صندوق 500.000 48.500.000
25/2/84 دريافت وام 30.000.000 78.500.000
28/2/84 برداشت حسن 1.500.000 77.000.000
30/2/84 سرمايه گذاري مجدد 10.000.000 87.000.000