علم نجوم رصدی

[MIN@MAN]

مهمانهای ناخوانده فضایی شبی رویایی! ستارگان در سکوت آسمان چشمک می زنند، گویی همه آنها بر گنبد آسمان میخکوب شده اند. از آن شبهایی است که باید ساعتها نشست و به ستاره ها خیره شد: دب اکبر و ذات الکرسی رقصی را به دور ستاره قطبی آغاز کرده اند و ماکیان آسمان تابستان بالهای خود را گشوده است گویا این دو را در رقص ستاره ها همراهی می کند. اما ناگهان آرامش آسمان برهم می خورد! شیی بزرگ و نورانی، درخشان تر از سایر ستارگان در آسمان ظاهر می شود و با سرعتی باور نکردنی به پیش می تازد.به رنگهای سبز، قرمز، زرد و آبی می درخشد و دنباله ای چون دود هواپیما بر جا می گذارد. در آنی پهنه ی آسمان را طی می کند و ناگهان خاموش و ناپدید می شود. چه حادثه عجیبی این مهمان ناخوانده چه بود و از کجا آمد؟
این مهمان فضایی از دوردستهای فضا به زمین رسیده است. آنچه که در آسمان نور افشانی کرد در واقع یک شهاب بود. سنگی از گوشه های دور منظومه شمسی. سنگی چند میلیارد ساله که اگر به دست دانشمندان بیفتد، گوشه ای از تاریخ منظومه شمسی را از دلش بیرون می کشند. این میهمان با پای خود به زمین می آید. اگر برای آوردن مشتی خاک یا چند تکه سنگ از ماه و مریخ باید میلیونها دلار خرج کرد، سنگهای آسمانی مفت و مجانی به زمین می آیند. تعدادشان هم کم نیست. در همه جا می توان پیدایشان کرد. شاید در موقع کوهنوردی، در موقع گشت و گذار در دشت و بیابان، بی اعتنا پا بر روی یکی از این سنگها گذاشته و گذشته اید. شاید یکی از سنگهای پی و دیورا خانه تان سنگ آسمانی است.
زمین همیشه در معرض بمباران این سنگهای آوره است و هر سال بین 20000 تا 100000 تن ماده از فضای بیرون به جو زمین وارد می شود. این مواد اندازه های گوناگونی دارند از چند صدم گرم تا چند صد کلیو گرم. آنها خرده ریزه هایی هستند که از تشکیل منظومه شمسی باقی مانده اند.
این خرده ریزه های کوچک را شهابواره می نامند و وقتی شهابواره وارد جو زمین می شود اصطکاکش با مولکولهای هوا چنان شدید است که ملتهب می شود و می سوزد در این موقع می بینیم ستاره ای در آسمان به راه افتاده و حرکت می کند. این تیر های نورانی رونده یا شهابها از منظره های زیبای آسمان شب هستند. در جایی که آسمان صاف و تاریک است شما در ساعت می توانید پنج شش شهاب را ببینید.
شهابها لحظه به لحظه کوچکتر و کم نور تر می شوند، چون می سوزند و ماده آنها تمام می شود اما بعضی از آنها آنقدر بزرگ هستند که به صورت تکه سنگی بر روی زمین می افتند. این سنگ یعنی شهابسنگ سنگی است که شکارش آرزوی منجمان آماتور می باشد.
هر چه شهاب پرنور تر باشد احتمال اینکه ماده اش نسوزد و و بخشی از آن به زمین بیفتد بیشتر است. پس از روی نورانیت شهاب می توان حدس زد که آیا به طور کامل می سوزد و یا اینکه روی زمین می افتد
قدر (میزان نورانیت) سیاره زهره در حالت خود 4- است. اگر میزان نورانیت زهره را به خاطر بسپارید می توانید از آن به منزله مقیاس سنجش نورانیت شهابها استفاده کنید. شهابهای پرنورتر از زهره را آذرگوی (گوی آتشین) می نامند. یک آذر گوی به قدر 4- تکه آهن و یا سنگی به وزن 50 گرم است. برای آنکه آذرگویی با نورانیت شدید مثلا" از قدر 12- دیده شود وزنش حتما" باید 3 تا 5 کیلو گرم باشد. چنین آذر گویی حتما به زمین می افتد در واقغ شهابهایی نورانیتر از قدر 8- بدون شک خود را به زمین می رسانند.
نورانی ترین آذر گویی که تاکنون مشاهده و ثبت شده است شهابی از قدر تقریبی 22- (به نورانیت خورشید) بوده است که در شب 13 آذر 1351 آسمان منطقه سوماوا در کشور چک را برای مدتی روشن کرد. متاسفانه هیچ تکه ای از این آذر گوی یافت نشد. آذر گوی های نورانی گاهی چنان منفجر می شوند که چیزی از آنها باقی نمی ماند و آنها را بولید می نامند.

[MIN@MAN]

معمای دنباله دار ها این روز ها صحبت از حضور یک دنباله دار در آسمان است دنباله دار شواسمان-واخمان 3 یا P 73 که به ملاقات زمین و خوشید آمده است. دنباله داری که نمایش عجیب غریبی از خود نشان داده است!!! راستی دنباله دارها چیستند و از کجا می آیند؟ در این مقاله به دور دست های منظومه شمسی و سری به محل تولد دنباله دارها میزنیم با ما همراه شوید...
شاید کلمه ستاره دنباله دار را بارها شنیده اید!!! اما این کلمه کاملاً غلط است چون دنباله دار ستاره نیست! دنباله دارها کره های گازی و غباری اند. هنگامی که این کره ی منجمد به خورشید نزدیک می شود، با بخار شدن گازها و غبارها، هاله ای مه آلود آن را احاطه می کند و دمی بلند در اطرافش ایجاد می شود، هر بار که دنباله دار به خورشید نزدیک می شود، مقداری از جرمش را به صورت گاز و غبار بخار شده از دست می دهد. می دانیم که دنباله دار ها روزی خواهند مرد، در مورد چگونگی مرگ آنها نیز اطلاعات زیادی داریم. اما در مورد بوجود آمدنشان چه اطلاعاتی داریم؟
مکان و نحوه شکل گیری دنباله دارها ده ها سال همانند معمایی حل نشده باقی مانده بود. در چند سال اخیر، کشفیات ارزشمندی با کمک تلسکوپ فضایی هابل صورت گرفت که می تواند تا حد زیادی معمای چگونگی و مکان شکل گیری دنباله دارها را حل کند.
کمربند کویی پر

چهار اخترشناس تاکنون 30 جسم کوچک و کم نور را یافته اند که می تواند بهترین مدرک برای وجود کمربند کویی پر باشد.
کمربند کویی پر قرصی است مملو از اجرام دنباله دار مانند که در ورای مدار نپتون به دور خورشید می گردند. وجود آن را اخترشناسی به نام کویی پر پیش بینی کرده بود و دانشمندها مدت ها در جستجوی یافتن اجرامی از آن بودند. اعتقاد بر این است که کمربند کویی پر منبع 140 دنباله دار کوتاه دوره است که در مدتی کمتر از 20 سال به دور خورشید می گردند. از وقتی که گروه کاوشگران تلسکوپ فضایی هابل 30 عضو از گویهای یخی کمربند کویی پر را در بخش کوچکی از فضا کشف کردند، محاسبه شده است که حداقل 200 میلیون (و شاید بسیار بیشتر) از این اجرام، در آن ناحیه سرد وجود دارند. این ها هسته دنباله دارها هستند. و زمانی که به سوی خورشید رانده می شوند بر اثر گرمای آن، دمی از غبار و بخار در خلاف جهت خورشید ایجاد می شود.
یافتن مدارکی مبنی بر وجود کمربند کویی پر بسیار مهم است. از زمان کشف سیارک ها در حدود 200 سال پیش، این اجرام نخستین جمعیت مستقل در منظومه شمسی را تشکیل می دهند که تاکنون یافته ایم. در اطراف برخی از ستاره های نزدیک به ما، از جمله بتا-سه پایه و نسر واقع، قرص هایی غباری کشف شده است. از آنجایی که کمربند کویی پر ظاهراً شبیه این قرص ها است، می توان نتیجه گرفت که نحوه شکل گیری سیاره ها در ستاره های مختلف هم تقریباً یکسان است.
این فرضیه که کمربند از مواد در آن سوی مدار نپتون به دور خورشید می گردد. قدمتی بیش از نیم قرن دارد. در سال 1328/1949 اخترشناسی بریتانیایی به نام اجوورت دریافت که منظومه شمسی نمی تواند در مدار نپتون خاتمه یابد. دو سال بعد، اخترشناسی هلندی به نام جرارد کویی پر این نظریه را چنین تکمیل کرد: " تعداد زیادی جسم بسیار کوچک (که در آن زمان با هیچ تلسکوپی قابل مشاهده نبود.) در مداری فراتر از مدار نپتون به دور خورشید می گردد. محدوده این اجرام ناشناخته را "کمربند کویی پر ( The Kuiper Belt )" نامیدند.
کویی پر به دنبال یافتن سرچشمه دنباله دارها نبود، بلکه توزیع مواد را در منظومه شمسی بررسی می کرد. اخترشناس هلندی دیگری به نام یان اوورت، این نظریه را ارائه کرد که کره ای شامل تعداد زیادی دنباله دار منظومه شمسی را احاطه کرده است که سرچشمه اصلی دنباله دارها است. این منطقه را ابر اوورت می نامند. کمربند کویی پر در فاصله 35 تا چند صد واحد نجومی از خورشید قرار گرفته است. در حالی که ابر اوورت بسیار دورتر از آن است و در فاصله ای بین 20000 تا 100000 واحد نجومی قرار دارد. (یک واحد نجومی به فاصله بین زمین و خورشید می گویند که برابر 149598000000 متر است .)
برای مقایسه باید گفت که نپتون تقریبا 30 واحد نجومی و پلوتو تقریبا 39 واحد نجومی از خورشید فاصله دارند.
استدلال اوورت جنین بود: دنباله دارهایی که دوره تناوب مدارشان 20 سال یا بیشتر است از تمام جهات به سوی خورشید می آیند، بنابراین منبع شان می باید کره ای پیرامون خورشید باشد، و از آنجایی که مدار این دنباله دارها بسیار کشیده است، می توان نتیجه گرفت که این کره می باید بسیار دور باشد.
در سال 1350/1980 یک ستاره شناس اروگوئه ای به نام خولیو فرناندز پیشنهاد مشابهی را برای دنباله دارهای با دوره تناوب کمتر از 20 سال ارائه داد. او دریافت که این دنباله دارها، برخلاف نوعشان در ابر اوورت، در صفحه منظومه شمسی حرکت می کنند. این موضوع نشان می دهد که منبع آن ها نمی تواند ابری کروی باشد، بلکه قرصی سوراخی در مرکزش دارد که تمام منظومه شمسی تا مدار نپتون را در خود جای داده است. به این ترتیب فرناندز متوجه شد که منبع دنباله دارهای کوتاه دوره همان کمربندی است که پیش از این اجوورت و کویی پر با مدارکی متفاوت پی به وجودش برده بودند.
هال لویسون از اعضای تیم تلسکوپ فضایی هابل می گوید: "کامپیوتری که در سال 1350/1980 از آن استفاده می کردند بسیار ابتدایی بود به همین علت قرناندز نتوانست مدل قرص کویی پر را به خوبی بازسازی کند. " در سال 1367/1988 اسکات ترمین از دانشگاه تورنتو و همکارانش مارتین دانکان و تامس کویین توانستند مدل کامپیوتری کارآمدی بسازند. این مدل نشان می داد که اغلب دنباله دارهای کوتاه دوره از قرص یا کمربند کویی پر سرچشمه می گیرند. اما هنوز هیچ عضوی از این کمربند مشاهده نشده بود تا اخترشناسان متقاعد شوند چنین چیزی وجود دارد.
خانم جین لو از دانشگاه هاروارد با کمک سیاره شناسی به نام دیوید جیویت از دانشگاه هاوایی نخستین کسانی بودند که به جستجو برای یافتن اعضا کمربند کویی پر پرداختند. لو می گوید: "ما کارمان را از سال 1366/1987 آغاز کردیم، هدف اصلی ما این بود که ببینیم آیا فضای آن سوی سیاره ها خالی است یا نه، و چرا؟ من تمام مقاله های کویی پر و دیگران را خواندم، و به نظر می رسید جسمی در آن سوی نپتون نباشد. ما کاوشمان را چندین سال به طور متناوب ادامه دادیم، زیرا نمی توانستیم تمام وقت تلسکوپ را بگیریم. هیچکس بجز ما واقعاً به وجود این اجرام معتقد نبود!."
در تابستان سال 1372/1992، لو و جیوت پنج شب آسمان را با تلسکوپ 2/2 متری دانشگاه هاوایی رصد کردند. در شب دوم، هنگامی که تصویر بارکه ای از آسمان را با تصویر شب اول آن مقایسه می کردند، نقطه ای نورانی یافتند که در تصویر شب دوم کمی جا به جا شده بود. در تصاویری که شب های بعدی که از این منطقه ی آسمان گرفتند، این نقطه به اندازه تار مویی تغییر مکان می داد. لو می گوید:" ما بسیار محتاط بودیم، بنابراین سه شب دیگر هم به جستجوی آن پرداختیم."
لو و جیویت فاصله این جسم تازه را در حدود 44 واحد نجومی (فراتر از مدار نپتون) محاسبه کردند. قطر آن در حدود 200 کیلومتر و مدارش تقریباً دایره ای بود. این اولین عضو کمربند کویی پر بود که کشف شد و نام آن را 1992QB1 گذاشتند. چند ماه بعد، لویی و جیویت جسم دیگری را تقریباً با همان اندازه در این ناحیه یافتند و 1993FW نامیده شد. از آن پس حدود 20 عضو دیگر از این مجموعه یافتند که اگر یافته های دیگر گروه ها را به آن ها اضافه کنیم تهدادش به 28 می رسد. لو تخمی می زند احتمالا" در حدود 35000 جسم با این اندازه در نواحی بیرونی منظومه شمسی وجود دارد.

This image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 550x472 and weights 92KB.

[MIN@MAN]

تاریکی سنج آسمان بسازید آیا می دانید با ابزاری ساده می توانید روشنایی آسمان شب را اندازه گیری کنید؟
برای کسانی که به مشاهده زیبایی های آسمان شب علاقه دارند، آسمانی دلپذیر است که کاملا تاریک، شفاف و بدون غبار و هرگونه آلودگی باشد.
اما همیشه آسمان بالای سر ما کاملا تاریک نیست و در طول شب هر بخش آسمان تاریکی و روشنایی متفاوتی دارد. مثلا تا چند ساعت پس از غروب خورشید افق مغرب از دیگر قسمت های آسمان روشن تر است.
در یکی از شماره های مجله Sky and Telescope مقاله ای خواندم که در آن نحوه ساخت دستگاهی را شرح داده بود که می توان با آن روشنایی آسمان را سنجید. تصمیم گرفتم مشابه دستگاهی که نویسنده مقاله شرح داده بود، بسازم. پس از ساخت دستگاه متوجه شدم چقدر برای کسانی که فعالیت های رصدی و عکاسی نجومی می کنند، می تواند با ارزش باشد. اگر اهل رصدهای دقیق و عکاسی نجومی هستید پیشنهاد می کنم این ابزار را به مجموعه ابزارهای رصدی خوداضافه کنید.

در این مقاله سعی کرده ام چگونگی ساخت دستگاه را کمی متفاوت با مقاله اصلی بیان کنم.
ساختمان تاریکی سنج:

این ابزار از دوبخش تشکیل شده است:
1. بخش الکترونیکی:


این بخش از ابزار شامل یک میکرو آمپرمتر دقیق و یک مدار ساده است (شکل زیر)

فهرست قطعات استفاده شده نیز به شرح زیر است:

ردیف
نوع قطعه
تعداد
مشخصه روی نقشه
مشخصات
1
ترانزیستور
1
Q1
BC547 یا نمونه مشابه
2
مقاومت
1
R1
150 K Ω یک چهارم وات، 5 درصد خطا
3
مقاومت متغیر
1
R2
100 K Ω (بهتر است مقاومت متغیر خطی باشد)
4
مقاومت
1
R3
1.2 K Ω یک چهارم وات، 5 درصد خطا
5
کلید
1
S1
خاموش و روشن (کلید اصلی)
6
کلید
1
S2
فشاری
7
دیود نورانی سبز رنگ
1
LED
معروف به ذره بینی به قطر 5 میلیمتر
8
باتری
1
B1
باتری 9 ولت

2. لوله اصلی:

این بخش شامل یک لوله PVC به طول 35 سانتی متر،
صافی سبز رنگ (صافی شیشه ای دوربین عکاسی) به قطر 40 تا 52 میلی متر که در سر لوله PVC نصب می شود. قطر لوله باید متناسب با صافی در نظر بگیرید.

یک آینه تخت 3x4 سانتی متر که به صورت 45 درجه نسبت به محور لوله در ته آن قرار می گیرد. اگر از آینه هایی که در دوربین های عکاسی به کار می روند استفاده کنید، نتیجه بهتری می گیرید. این آینه ها را می توانید در تعمیرگاه های دوربین های عکاسی پیدا کنید.
LED سبز را جلوتر و رو به صافی در سر لوله طوری قرار دهید که وقتی از درون آینه نگاه می کنید LED در مرکز تصویر دیده شود.

طرز کار تاریکی سنج

پیش از به کارگیری تاریکی سنج باید آن را کالیبره کنید. در محلی کاملا تاریک با یک در پوش سر لوله را ببندید طوری که وقتی از درون آینه نگاه می کنید چیزی نبینید، یعنی کاملا تاریک باشد. پس از چند دقیقه که چشمانتان به تاریکی عادت کرد دستگاه را روشن کنید. کلید S2 (کلید فشاری) را نگه دارید. درحالی که داخل آینه لوله اصلی را نگاه می کنید، مقدار R2 (مقاومت متغیر) را تغییر دهید. به محضی که نور LED را مشاهده کردید، دیگر R2 را تغییر ندهید. حالا باید مقدار جریانی را که میکرو آمپرمتر نشان می دهد را یادداشت کنید. این مقدار باید 6/3 میکرو آمپر باشد.

البته اگر مقدار جریانی که میکرو آمپرمتر نشان می دهد با این اندازه تفاوت داشت، اشکالی ندارد. می توانید این تفاوت را در اندازه گیری نهایی در نظر بگیرید و خطای اندازه گیری را از نتیجه نهایی حذف کنید. برای مثال اگر هنگام کالیبره کردن، میکرو آمپرمتر مقدار 8/3 را نشان می دهد، در اندازه گیری های نهایی شما باید مقدار 2/0 میکرو آمپر را از نتیجه نهایی کم کنید.

باید توجه کنید دقت اندازه گیری دستگاه بیشتر به مقاومت متغیر R2 بستگی دارد. مقاومت متغیرهای معمولی که در بازار ایران موجود هستند، مقاومت هایی اند که مقدارشان به صورت لگاریتمی تغییر می کند. اگر از این مقاومت ها استفاده می کنید یک مقدار کارتان مشکل تر است. زیرا خطای دستگاه تغییر می کند. البته پیشنهاد می کند از مقاومت های خطی استفاده کنید. ولی اگر نشد به همان مقاومت متغیر لگاریتمی بسنده کنید. نویسنده مقاله اصلی، مقاومت متغیر multiturn را پیشنهاد کرده که در بازار ایران به سختی پیدا می شود. هرچقدر دقت تغییرات مقاومت شما بیشتر باشد، کارتان راحت تر است.

پس از اینکه دستگاه را کالیبره کردید و مقدار خطای آن تعیین شد، در یک شب تاریکی سنج را به سمت بخشی از آسمان نشانه روید. هنگامی که از درون آینه نگاه می کنید، زمینه سبز رنگی می بینید که مرکز آن لکه سیاهی قرار دارد. (این لکه همان LED است).

تاریکی سنج را روشن کنید. کلید S2 را نگه دارید و مقدار R2 را آنقدر تغییر دهید که نور LED با نور زمینه برابر شود. وقتی مطمئن شدید که نور LED با نور زمینه یکسان است مقدار جریانی که میکرو آمپرمتر نشان می دهد را یادداشت کنید. در واقع اساس کار دستگاه چنین است. که مقدار روشنایی آسمان از پشت صافی سبز متناسب است با مقدار جریانی که LED سبز را به اندازه روشنایی آسمان روشن می کند، یعنی یا این روش مقدار روشنایی آسمان را برحسب میکرو آمپرمتر اندازه می گیریم.

This image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 600x269 and weights 16KB.

[MIN@MAN]

دیدن کی بود مانند شنیدن! (شهاب ها را بشنویم!) هرشهابی با شیرجه به درون جو زمین ردی پر تلاطم از گازهای یونیده باقی می گذارد. این ردیونیده درمسیرش خطوط منظم میدان مغناطیسی زمین را آشفته می کند . با ترکیب مجدد گازهای یونیده، میدان مغناطیسی دوباره آرام می شود. حرکت شتابدار ذرات باردار در میدان مغناطیسی، امواج رادیویی تولید می کند که بسامد این امواج در محدوده باند 3 هرتز تا 30 کیلو هرتز (باند VLF) است. بنابراین با استفاده از گیرنده VLF می توان این امواج را دریافت کرد. این مقاله یک بار در مجله نجوم شماره 108 صفحه 30 منتشر شده است.
تصمیم گرفتم به هر قیمتی و زحمتی یک گیرنده VLF بسازم و این موضوع را بیازمایم. در مجله نجوم (شماره 21 صفحه 22) ،مقاله ای در این باره چاپ شده بود، اما طرح مداری که در آن مقاله است، مربوط به سالهای دهه 1340 بوده و اکثر قطعات آن در بازار نایاب می باشد، این امر باعث شد از ساخت آن گیرنده منصرف شوم تا اینکه در یکی از مجله های عمومی الکترونیک مدار دیگری برای ساخت گیرنده VLF پیدا کردم که قطعات آن در دسترس بودند.
در شکل 1 مدار گیرنده VLF را می بینید و شکل 2 پشت برد مداری است كه راهنمای سوراخکاری و الگوی سطحی مناسب برای فیبر مدار چاپی گیرنده را نشان می دهد. شکل 3 هم روی مدار و راهنمای نصب قطعات است. توصیه می شود که از یک سوکت آی سی برای U1 استفاده کنید.در شکل 3 توجه کنیدکه همه قطعات بجز SPKR1, S2, S1, R11, J1 - J3-, L1 بقیه روی یک فیبر مدار چاپی سوار شوند.فیش های J 1 -J 3 از نوع فیش صوتی اند. پس از نصب همه قطعات، چند تکه سیم به نقاط روی فیبر به استثناء J1 و J2 وصل کنید. این سیمها برای قطعات خارج فیبر استفاده می شوند.
برای ارتباط بین فیش ها و مدار چاپی باید از کابلهای هم محور ( کواکسیال) صوتی استفاده کنید. همچنین در هنگام سیم کشی J1 و J2 مطمئن شوید که اتصالها دقیقاً مانند شکل 3 باشند. اگر اتصالهای فیش را برعکس انجام دهید مدار کار نخواهد کرد.
هنگامی که اتصالهای پتانسیومتر تنظیم صدا (R11) یا بلند گو (SPKR1) را به مدار چاپی وصل می کنید، از سیم های کوتاه استفاده کنید. بلندگو باید از نوع کوچک با اَمپدانسی در محدوده 8 تا 16 اهم باشد. هنگام اتصال B1, S2 ,S1, R11 و بلند گو به مدار شکل 1و 3 نگاه کنید. منبع تغذیه مدار، یک باتری 9 ولت کتابی است که به آسانی در بازار قابل تهیه است.

This image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 600x248 and weights 24KB.
شکل 1 مدار گیرنده VLF
This image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 550x301 and weights 23KB.
شکل 2 الگوی مناسب برای فیبر مدار چاپی و راهنمای سوراخکاری
This image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 550x418 and weights 71KB.
شکل 3 راهنمای نصب قطعات روی فیبر مدار چاپی
This image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 500x290 and weights 48KB.

* ساخت آنتن حلقوی

سه نوع آنتن حلقوی ساخته و امتحان شده اند که اجزاء هر آنتن را درشکل مقابلمی بینید. قاب هر یک را می توانید از دو تکه تخته به طول یک تا دو متر بسازید. جدول زیر و شکل زیر، جزییات ساخت آنتن را نشان می دهند.

This image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 500x259 and weights 32KB.
راهنمای ساخت آنتن
آنتن ( L1 )
اندازه چوب به متر
نوع سیم استفاده شده (سیم لاکی)
A
یک متر

80 دور سیم نمره 28

B
یک متر و 20 سانتی متر

28 دور سیم نمره 22

C
2متر

5 شیار و در هر شیار دو دور سیم نمره 22
اگر چه آنتن C احتمالاً بهترین و مطمئن ترین دریافت را دارد اما آنتن B را پیشنهاد می کنم.بجز اندازه حلقه و تعداد دورهای سیم پیچ، ساخت آنتن های A و B تقریباً مانند هم است. برای ساخت آنتن های A و B دو تکه تخته را برابر اندازه های جدول 1 ببرید. شکافهایی هم در چوب مثل شکل - الف درست کنید. دو تکه را با چسب چوب،مانند شکل- ب به هم بچسبانید.آنتن C نیز با همین روش ساخته می شود ، امابجای یک شکاف درانتهای هرتکه چوب پنج شکاف مثل شکل -ج ایجادمی شود. اکنون با راهنمایی جدول 1 درباره اندازه سیم و تعداد پیچش ها، آنتن های حلقوی را روی قابهای مربوطه بپیچید. سیم های حلقه به فیش مربوط خود (J3) که روی بدنه آنتن قرار می گیرند، وصل شود. اتصالات بین مدار چاپی و آنتن ها باید با استفاده از سیم های هم محور صوتی انجام شود.

*هیجان آغاز می شود!

متاسفانه باند VLF بسیار شلوغ است. افزایش ناگهانی بار الکتریکی جو زمین که مربوط به فعالیت خورشید است تولید پارازیت می کند. هر قدر لکه های خورشیدی بیشتر باشند، پارازیت بیشتری در محدودة امواج VLF ایجاد می شود. بنابراین از این ابزار جای آشکار ساز فعالیتهای خورشیدی نیز می توان استفاده کرد. پارازیت های خطوط انتقال نیرو،آتش کوره های داغ و جرقه شمع های اتومبیل را هم باید به صداهای ناخواسته جهان امواج VLF افزود.
به همین دلیل تنها راه برای اطمینان از اینکه گیرنده واقعاً صدای یک شهاب را دریافت می کند یا نه، این است که آن را در شبهای صاف روشن کنید. البته دور از محیط شهرهای بزرگ! زمان بارشهای شهابی برای این کار مناسب اند. در جدول زیر مشخصات مهمترین بارشهای شهابی را می توانید ببینید.

نام بارش
زمان تقریبی
سرعت ساعتی
مختصات کانون بارش
شاخص جمعیتی
اوج بارش
ZHR
بعد
میل
r
شلیاقی
2 اردیبهشت
15
16:18
34+
9/2
اتا- دلوی
15 اردیبهشت
30
22:27
00
8/2
دلتا – دلوی جنوبی
7 مرداد
20
22:38
16-
2/3
دلتا – دلوی شمالی
21 مرداد
20
21:44
5-
4/3
برساوشی
22 مرداد
95
03:06
58+
2/2
جباری
30 مهر
20
06:22
16+
8/2
ثوری جنوبی
12 آبان
15
03:24
14+
3/2
ثوری شمالی
22 آبان
15
03:55
23+
3/2
اسدی
26 آبان
12
10:11
22+
5/2
جوزایی
23 آذر
95
07:30
33+
6/2
دب اصغری
2 دی
20
14:28
75+
0/3
ربعی
13 دی
85
15:30
50+
1/2

در شبی صاف همزمان با بارش شهابی با استفاده از یک کابل صوتی آنتن را به گیرنده وصل کنید. آنتن را در حداقل 2 متری گیرنده چنان قرار دهید که صفحه آن رو به کانون بارش باشد. برای شنیدن صدای شهابها هم می توانید از یک تقویت کننده صوتی استفاده کنید و هم از تقویت کننده و بلندگوی دستگاهی که ساخته اید. این بستگی به امکانات شما دارد.اگر از بلندگوی دستگاه خود استفاده می كنید، S 2 را روی وضعیت INT بگذارید. اما اگر از یک تقویت کننده خارجی استفاده می کنید، یک سر کابل صوتی را به J2 و سر دیگر را به تقویت کننده وصل کنید و S 2 را در موقعیت EXT بگذارید. پیچ تنظیم صدا (R11) را در موقعیت نزدیک به حالت حداکثر قرار دهید. صدای «هیس» متوسطی شنیده می شود. اگر صدای «وِز وِز» بلند شنیده شد، آنتن رادرموقعیت دیگری قراردهید.اطمینان پیدا کنیدکه دستگاه رادرنزدیکی سیم های برق نگذاشته اید.
هنگامی که شهابی از آسمان می گذرد ، صدایی شبیه « ***که » در گیرنده می شنوید. با ضبط این صداها حتی می توانید شهابها را شمارش کنید. برای ضبط کردن، خروجی J2 را با کمک یک کابل صوتی، به ورودی یک ضبط صوت متصل کنید (AUX) . و S2 را در موقعیت EXT بگذارید.
در بین علاقه مندان به رصد رادیویی شهابها، اگر کسی مایل به توسعه این کار است،می تواندمدارهای مبدل VLF که برای کار با رادیوهای AM و SW طراحی شده اند را به این مدار اضافه کند. چنین مدارهایی را می توان در کتابهای الکترونیکی یافت. مزیت این مدلها دراین است که می توانیم آنها را برای آشکار سازی بسامد خاصی تنظیم کنیم تا پارازیت های ناخواسته حذف شوند. با این روش دیگر نیاز نیست درمیان پارازیت ها به دنبال صدای شهابها بگردیم. با حذف پارازیت ها می توان به آسانی صدای شهابها را تشخیص داد.
*فهرست قطعات:

نوع
مشخصات
تعداد
علامت شناسایی در نقشه
مدار مجتمع تقویت کننده عملیاتی قدرت پایین چهارتایی
LM324
1
U1
ترانزیستور سیلیکونی
2N3053
1
Q1
مقاومت ( تمامی مقاومت ها 2/0 وات و 5% خطا می باشند )
10 کیلو اهم
2
R1, R5
مقاومت
100 کیلو اهم
5
R 2 -R4 , R9 , R10
مقاومت
8/6 کیلو اهم
1
R5
مقاومت
1 کیلو اهم
1
R6
مقاومت
120 کیلو اهم
1
R7
مقاومت
1 مگا اهم
1
R8
پتا نسیومتر (مقاومت متغییر)
5 کیلو اهمی
1
R11
مقاومت
22 کیلو اهم
1
R12
مقاومت
7/4 کیلو اهم
1
R13
مقاومت
27 اهم، نیم وات
1
R14
خازن الکترولیت
10 میکرو فاراد و 25 ولت
6
C1 -C6
خازن الکترولیت غیر پلاریزه
یک میکروفاراد و 25 ولت
1
C7
خازن الکترولیت
100 میکروفاراد و 25 ولت
2
C9 و C 8
باتری
9 ولت کتابی یا 6 عدد باتری قلمی به صورت سری
1
B1
ترانسفورمر خروجی صوتی
1000 اهم به 8 اهم (چوک قرمز)
1
T1
آنتن حلقوی VLF دست ساز
متن را ببینید
1
L1
فیش گوشی

3
J1 -J3
کلید
فشاری یا کشویی تک پل
2
S2 و S1
بلندگو
8 اهم مینیاتوری
1
SPKR1
مدار چاپی، گیره، فیش صوتی RCA ، کابل صوتی، سوکت آی سی، جای باتری 9 ولتی و رابط، چوب، سیم مغناطیسی شماره 28 یا 22، لحیم ، هویه .



نمونه آنتن ساخته شده: