پریقلیطوس یا پارقلیطا

«پارقلیطا» كلمه‏اى است سریانى از اصل یونانى «پریقلیطوس» كه به معنى بسیار ستوده و پسندیده است و ترجمه عربى آن محمد یا احمد مى‏باشد. ولى در انجیلهایى كه بعد از اسلام نگارش یافته «پارقلیطا» را مشتق از كلمه «پاراقلیطوس» دانسته‏اند كه به معناى «تسلى دهنده» مى‏باشد. (46) محمود بن الشریف مى‏نویسد: ان الاربعة الذین كتبوا الاناجیل قد اتفقوا على ان عیسى (ع) قال للحواریون حین رفع الى السماء: انا ذاهب الى ابى و ابیكم و الهى و الهكم و ابشركم بنبى یأتى من بعدى اسمه الپارقلیط و هذا الاسم هو باللسان الیونانى و تفسیره بالعربیة محمد (ص) قال الله فى كتاب العزیز: و مبشرا برسول یأتى من بعدى اسمه احمد (47) . یعنى، به اتفاق همه كسانى كه انجیلهاى چهارگانه را نوشته‏اند، حضرت عیسى (ع) موقعى كه به آسمان مى‏رفت به حواریون گفت: من به سوى پدر و خدایم و پدر شما و خدایتان مى‏روم و شما را به پیغمبرى بشارت مى‏دهم كه بعد از من مى‏آید كه نام او «پارقلیط» است و این اسمى است یونانى و معنى آن به عربى محمد (ص) مى‏باشد (و این اشاره به همان گفته قرآن مجید است كه از قول عیساى مسیح) گوید: بشارت مى‏دهم شما را به پیامبر بعد از خودم كه نام او احمد است.

در انجیلهاى فارسى كنونى نیز كلمه «پارقلیطا» را از «پارقلیطوس» گرفته و به معنى «تسلى دهنده» بكار برده‏اند: در فصل 14 انجیل یوحنا آمده است: «اگر مرا دوست دارید احكام مرا نگاه دارید و من از پدر سؤال مى‏كنم، و «تسلى دهنده»«پارقلیطا» دیگر به شما عطا خواهد كرد تا همیشه با شما بماند... این سخنان را به شما گفتم وقتى با شما بودم لیكن «تسلى دهنده» یعنى روح القدس كه پدر او را به اسم من مى‏فرستد او همه چیز را به شما تعلیم خواهد داد، و آنچه به شما گفتم به یاد شما خواهد آورد.» (48)

«و من به شما راست مى‏گویم كه رفتن من براى شما مفید است زیرا اگر نروم «تسلى دهنده» نزد شما نخواهد آمد.» (49)

«لیكن چون «تسلى دهنده» كه او را از جانب پدر نزد شما مى‏فرستم آید یعنى روح راستى كه از پدر صادر مى‏گردد، او بر من شهادت خواهد داد» (50)

گرچه مفسرین انجیل پافشارى كرده‏اند كه بگویند مقصود از «پارقلیطا»«روح القدس» است ولى با اندك تأمل و تحلیل در آیات گذشته و علامات و امتیازاتى كه براى شخص مورد بشارت ذكر كرده‏اند روشن و مبرهن مى‏شود كه تطبیق «پارقلیطا» ى موعود با «روح القدس» از جهاتى چند غیر قابل قبول و امكان‏ناپذیر است.

زیرا آیات گذشته بشارت از ظهور كسى پس از حضرت عیسى (ع) مى‏دهد كه:
1 ـ آمدنش مشروط و منوط به رفتن مسیح بوده و شخصیت عظیم روحانى او به اندازه‏اى از مسیح برتر و والاتر است كه رفتن عیسى (ع) به منظور ظهور و تابش آن خورشید فروزان براى بشریت بسى سودمند و مفید بوده است.

2 ـ او «پارقلیطا» ى دیگرى است كه براى همیشه و تا انقراض (51) جهان شخصیت و آیینش بر بشریت حكومت كند.

3 ـ وى درباره مسیح شهادت داده او را تصدیق خواهد كرد. (52)

4 ـ «پارقلیطا» آیین مسیح را تكمیل و ناگفته‏هاى او را بیان خواهد كرد و آن حضرت را جلال و شكوه خواهد بخشید و...

بنابراین، اگر بنا باشد كه پارقلیطاى موعود «روح القدس» باشد از لحاظ آنكه حضرت مسیح آمدن او را مشروط به رفتن خود كرده و بودنش را در عصر خود ممتنع دانسته است، نبوت آن بزرگ مرد آسمانى محال خواهد بود. زیرا كه «روح القدس» حامل وحى و واسطه بین حضرت اقدس الهى و انبیاى خداست كه در طول بعثت پیغمبران اولى العزم با آنان مصاحبت و ملازمت داشته است و نیز چون رفتن خویش را به منظور آمدن وى مفید خوانده و در نتیجه پارقلیطا را بزرگتر از خود معرفى كرده است. اگر بنا باشد كه پارقلیطا «روح القدس» باشد لازم آید كه فرشته حامل وحى كه در حكم نامه‏رسان انبیاى الهى است مقام و منزلتش از آنان فراتر و برتر باشد . از مجموع آنچه پیرامون بشارات و آیات گذشته نگارش یافت براى محققان روشن مى‏شود كه فرد مورد بشارت پیغمبرى است پس از حضرت مسیح كه از وى بزرگتر و تكمیل كننده شریعت و تصدیق كننده شخص او و كتاب اوست كه داراى ریاست و زعامت روحانى ابدى بشریت بوده و موجب جلال و عظمت مسیح گردد. یعنى ساحت قدس آن حضرت را از شوائب نقص و گناه مبرا سازد. (53)

به هر حال، وقتى علما و دانشمندان مسیحى بخواهند با تغییر این كلمات متون صحیحه اناجیل را مخفى داشته و بدین وسیله بشارت ظهور پیامبر اسلام را نادیده انگارند، قرآن مجید متكفل بیان آنها خواهد بود: «یا اهل الكتاب قد جائكم رسولنا یبین لكم كثیرا مما كنتم تخفون من الكتاب و یعفو عن كثیر. قد جائكم من الله نور و كتاب مبین. یهدى به الله من اتبع رضوانه سبل السلام و یخرجهم من الظلمات الى النور باذنه و یهدیهم الى صراط مستقیم» . (54) اى اهل كتاب! فرستاده ما (محمد (ص)) به سوى شما آمد و بسیارى از حقایق آسمانى را كه شما كتمان كردید روشن مى‏سازد و از بسیارى (كه فعلا مورد نیاز نیست) صرف نظر مى‏كند . به راستى از طرف خدا نور و كتاب آشكارى به سوى شما آمده است. خداوند به بركت آن، پیروان رضایت خود را به راههاى سلامت هدایت مى‏كند و به اذن خویش از تاریكیها به سوى روشنایى مى‏برد و آنها را براه راست رهبرى مى‏كند.








پى‏نوشت‏ها:
.1 بقره/ .135
.2 آل عمران/ .77
.3 چنان كه قرآن مجید در سوره «صف» آیه 6 ضمن تأیید توراة حضرت موسى (ع) توسط عیساى مسیح (ع) مبعوث شدن حضرت محمد (ص) را نیز به امت خود بشارت داده مى‏گوید: «و اذ قال عیسى بن مریم یا بنى اسرائیل انى رسول الله الیكم مصدقا لما بین یدى من التوراة و مبشرا برسول یأتى من بعدى اسمه احمد...»
.4 بحار الانوار، ج 16، باب 12، ص 402، دار الكتب الاسلامیة، چاپ جدید، آخوندى، تهران .
.5 اعراف/ .157
.6 صف/ .6
.7 فلیسین شاله، تاریخ كوچك ادیان بزرگ، ترجمه دكتر محبى، دیماه 46، تهران، ص .273
.8 امروز دانشمندان، اناجیل: متى، مرقس و لوقا را تحت عنوان اناجیل، جامع به هم ملحق كرده و نشان مى‏دهند كه این سه انجیل روابط بسیار نزدیك با یكدیگر دارند و در مقابل آنها انجیل «یوحنا» قرار دارد. (تاریخ ادیان، دكتر محبى، ص 406) .
.9 انجیل متى، باب پنجم، آیه .18
.10 فلیسین شاله، تاریخ كوچك ادیان بزرگ، دكتر محبى، دى ماه 46، ص .407
.11 سفر پیدایش، باب .12
12 و .13 سفر پیدایش، بابهاى 13 و 15، دار السلطنة لندن، 1895 ـ م.
.14 حاج بابا قزوینى یزدى، دانشمندى بزرگ از دانشمندان یهود یزد، در اواخر سده دوازده هجرى بشمار مى‏رفته كه در اثر بحث و كنجكاوى بسیار در ادیان مختلفه و ارشادات پدر بزرگوارش محمد اسماعیل جدید الاسلام كه او نیز از بزرگان و دانشمندان یهود آن سامان بوده است، به شرف اسلام مشرف و در راه اثبات حقانیت این دین آسمانى با یهودیان به مباحثه و جدل مى‏پرداخت.
.15 سفر پیدایش، باب 16 ـ دار السلطنة لندن، 1895 ـ م.
.16 محضر الشهود فى رد الیهود، كتابخانه وزیرى یزد، چاپ نجف اشرف، ص .20
.17 سفر تثنیه، باب 18، دار السلطنه لندن، 1895 ـ م.
.18 عنكبوت/ .47
.19 بقره/ .146
.20 محمود بن الشریف، الادیان فى القرآن، دار المعارف بمصر، قاهره، ص .298
.21 میرخواند، روضة الصفا، ج 2، انتشارات خیام، ص .193
.23 محمود بن الشریف، الادیان فى القرآن، دار المعارف بمصر، قاهره، 1119 ـ م، ص .229
.24 همان مأخذ، ص .311
.25 غلامحسین مصاحب، دائرة المعارف فارسى، ذیل كلمه «بحیرا» ، ج اول، لغتنامه دهخدا، ذیل كلمه «بحیرا» .
.26 دایرة المعارف مصاحب مى‏نویسد: ابواسحاق كعب بن ماتع 32 یا 34 ه ـ یكى از یهودیان «یمن» بود كه در خلافت ابوبكر یا عمر خطاب اسلام آورد و منبع بسیارى از اطلاعات مسلمین در باب داستانهاى بنى اسرائیل بشمار مى‏رود. هنگامى كه به مدینه آمد كتاب و سنت را از صحابه آموخت و ایشان نیز اخبار اقوام پیشین را از وى آموختند. عنوان او را به صورت «كعب الحبر» نیز ضبط كرده‏اند. و «حبر» كه جمع آن «احبار» است كلمه‏اى است عبرى كه به معنى روحانى یهودى مى‏باشد.
.27 فاران شامل كوههاى سه‏گانه: ابوقبیس، قیعقان و حرا است كه به نام جبال بنى‏هاشم موسومند و مكه معظمه در میان آنها قرار گرفته است. قاموس كتاب مقدس مى‏نویسد: فاران دشتى است وسیع و مرتفع كه به صحراى اطراف خود سرازیر شود و داراى بعضى از كوههاى آهكى است... هاجر هنگامى كه از نزد ابراهیم رانده شد در این دشت ساكن گردید... فاران یكى از اسماء مكه است كه در توراة مذكور است و گویند نام یكى از كوههاى مكه است.
.28 محمد بن عبدالكریم شهرستانى، الملل و النحل، ج 2، ص 18، عربى، قاهره.
.29 ابن حزم اندلسى، الفصل فى الملل و الاهواء و النحل، ج اول، ص 88، قاهره، مصر.
.30 سفر پیدایش، باب 21، دار السلطنه لندن، 1895 ـ م.
.31 ابراهیم/ .37
.32 تین/3 ـ .1
.33 محمد فى التوراة و الانجیل و القرآن، ابراهیم خلیل، احمد، ص 30 مكتبة الوعى العربى .
.34 دعاى سمات.
.35 انجیل یوحنا، باب .16
.36 سفر تثنیه، باب .18
.37 نجم/5 ـ .3
.38 انجیل متى، باب 21 ـ دار السلطنة لندن، 1895 ـ م.
.39 محمد فى التوراة و الانجیل و القرآن، ص 48، نقل از صحیح مسلم، كتاب الفضائل.
.40 نساء/ .41
.41 «مسیا» كلمه آرامى و به معنى رسول است و كلمه «مسیح» به معنى ممسوح یعنى روغن مالیده شده، متبرك آفریده شده، رجال، نیمه روى ساده، پادشاه یهود و یا هر پادشاه دیگر، عنوان پیامبران و رسولان، منجى و نجات دهنده موعود به ملت یهود، مرد بسیار سفر كننده و بالاخره به قول علامه دهخدا به پنجاه و شش معنى آمده است كه معروفترین آنها لقب حضرت عیسى بن مریم (ع) مى‏باشد، و آنچه مورد نظر ماست همین معنى آخر است كه شاید داراى بعضى از صفات یاد شده نیز بوده است.
.42 انجیل برنابا، فصل 42، سردار كابلى، تهران، چاپخانه حیدرى.
.43 انجیل برنابا، فصل 163، حیدر قلیخان قزلباش (سردار كابلى)، تهران، چاپخانه حیدرى، مهرماه .1345
.44 محمد صادق فخر الاسلام یكى از علماى محقق و متتبع مسیحى ارومیه بوده است كه پس از تأمل و بررسى عمیق به آیین اسلام مشرف گشته و كتبى چند در رد یهود و نصارا نگاشته كه از جمله آنها كتاب «انیس الاعلام» است كه از بهترین كتب ردیه مى‏باشد.
.45 انیس الاعلام، چاپ قدیم، ص 195، ج دوم، بشارت .25
.46 انیس الاعلام فخر الاسلام، جلد اول، ص 13، چاپ جدید، انتشارات مرتضوى.
.47 الادیان فى القرآن، ص 313، نقل از مخطوطه «تحفة اللبیب فى الرد على اهل الصلیب» ، ص .42
.48 این عبارات اشاره به آیات شریفه قرآنى است كه مى‏گوید: «و نزلنا علیك الكتاب تبیانا لكل شى‏ء» و یا «ما فرطنا فى الكتاب من شى‏ء» و یا «لا رطب و لا یابس الا فى كتاب مبین» (سوره‏هاى: نحل/89 ـ انعام/38 و 59).
.49 انجیل یوحنا، باب 16، دار السلطنة لندن، 1895 ـ م.
.50 انجیل یوحنا، باب 14، آیه .16
.51 اشاره به گفته رسول اكرم است كه فرمودند: «انه لا نبى بعدى و لا سنة بعد سنتى فمن ادعى ذلك فدعواه و بدعته فى النار» . و یا «حلال محمد حلال الى یوم القیمة و حرام محمد حرام الى یوم القیامة» (وسائل الشیعة، ج 18، ص 555، چاپ جدید ـ بحار الانوار، ج 22، ص 531، چاپ جدید دار المكتبة الاسلامیة، تهران) .
.52 یوحنا، باب 15، آیه 26، اشاره به این آیه شریفه قرآنى است: «مصدقا لما بین یدى من التوراة و الانجیل.» تصدیق كردن و شهادت پارقلیطا (محمد (ص)) درباره مسیح (ع) دلیل بر این است كه وى روح القدس نیست زیرا حواریین نیازمند به شهادت روح القدس براى تصدیق عیسى (ع) نبودند.
.53 دكتر محمد صادقى، بشارات عهدین، تهران، محرم 87 ه ـ ، ص .223
.54 مائده/16 ـ .15



منبع: مجله مشكوة، شماره 22
نویسنده: غلامرضا دشتى رحمت آبادى
پایگاه اطلاع رسانی موعود