شرم بر ما ایرانیها ؛افزایش نگرانی ها در مورد اثرات سد سیوند ؛ رسیدن رطوبت به آرامگاه کوروش . تخریب محوطه پاسارگاد

[Borna66]

تصوير ديگري از نحوه مرمت يا تخريب سنگهاي اصلي سقف آرامگاه. تراشه سنگ تاريخي در پايين تصوير قابل مشاهده است. كارشناسان معتقدند كه اين شيوه در مرمت يك اثر باستاني امري كاملاً منسوخ است و حتي اگر بكار بردن سنگهاي جديد در قسمتهاي مورد مرمت ضروري مي نمود هرگز نبايد سنگ تاريخي تراش داده مي شد. بلكه بايد از سنگهاي مطابق با الگوي مورد نياز استفاده مي شد.

از جمله مواردي كه مديران بنياد پارسه در جريان مرمت آرامگاه كوروش بر آن تأكيد دارند موضوع " گلسنگ زدايي " از بدنه آرامگاه است كه در اثر رطوبت محيطي دائماً بر روي سنگهاي اين اثرتاريخي تاثيرات مخرب خود را اعمال مي كنند. در حاليكه مديران بنياد پارسه معتقدند بدنه آرامگاه كاملاً " گلسنگ زدايي " شده است، برخي كارشناسان امر مرمت مي گويند اين شيوه " گلسنگ زدايي " كاملاً غير علمي و براي اين اثر باستاني به شدت خطرناك است. چرا كه گلسنگ داراي "هاگ" هايي است كه اين روش موجب گسترش آن در تمام سنگهاي بدنه تاريخي مي شود. كارشناسان امر معتقدند كه براي مقابله با اين پديده طبيعي بايد پس از مطالعات تخصصي راهكارهاي غير مخرب را شناسايي و پس از وصول اطمينان و آزمايش در محل آن را بر روي بدنه اثر باستاني اعمال كنيم.
با اين همه چنانكه در تصوير مي بينيد، كار " گلسنگ زدايي" در بدنه آرامگاه با كاردك، برس پلاستيكي و تيغ آهن بري انجام شده است و اين شيوه از " گلسنگ زدايي " باعث مي شود سطوحي كه فاقد " گل سنگ " هستند نيز آلوده به " گل سنگ " شوند.

[Borna66]

تخريب بخشهاي ديگري از سقف. همانطور كه در تصوير مي بينيد سنگ 2500 ساله سقف آرامگاه با ابزار و شيوه اي كاملاً غير علمي تراشيده شده است.

چنانكه در تصوير مي بينيد كارگر مرمت (كه قاعدتا بايد كارشناسي متبحر و ويژه باشد!) با استفاده از ابزار ضربه اي بسيار مخرب ( چكش بادي ) بخشهايي از سنگ سقف آرامگاه را تخريب و سوراخي را به منظور تعبيه ميلگرد فلزي در دل سنگ ايجاد كرده است. اين موضوع در حالي اتفاق مي افتد كه به دليل پيامدهاي مخرب ناشي از تعبيه فولاد در دل سنگ، بكارگيري چنين شيوه اي در مجامع علمي از سوي كارشناسان به شدت نهي مي شود

[Borna66]

استفاده از چكش بادي براي سوراخ كردن سنگ سقف آرامگاه يكي ديگر از مواردي است كه كارشناسان امر مرمت را به واكنش و انتقاد نسبت به نحوه مرمت سقف آرامگاه كوروش واداشته است. چرا كه اين چكشها به عنوان ابزار ضربه زننده قوي (شوك سنگين به سنگ در زماني كوتاه) باعث فرود آمدن ضربات مخرب و شديد بر بدنه سنگ و باز شدن تركها و ريز تركها در سنگ مي شود.

نمونه اي از تركهاي باز شده در آرامگاه كوروش.

[Borna66]

تركهاي ديگري كه بر پيكره آرامگاه قابل مشاهده است. كارشناسان مي گويند اين تركها در اثر استفاده از ابزار سنتي و غير علمي در مرمتهاي اخير آرامگاه بر بدنه آن ايجاد شده است.

همانطور كه در تصوير مي بينيد گروه مرمت آرامگاه كوروش اقدام به فولادگذاري در دل سنگهاي اين اثر تاريخي ثبت شده جهاني كرده است. برخي از كارشناسان علم مرمت معتقدند كه اين فولادگذاريها بي مورد است و باعث ايجاد پديده "پيش تنيدگي" در سنگهاي سقف آرامگاه مي شود و در دراز مدت به علت نوسانات حرارتي و اختلاف چگالي باعث بوجود آمدن تركهاي مخربي در سنگ مي شود و در صورت رسيدن رطوبت به آنها و دچار شدن به پوسيدگي، اثر باستاني به شدت تهديد مي شود.

[Borna66]

تصوير ديگري كه نشان مي دهد كه سنگهاي سقف آرامگاه به صورت پلاك كار شده است و گويا زير آن را با ملاط ماسه و سيمان پر شده است!

نمونه سيمان به كار رفته در سنگهاي آرامگاه و روش احياي بستهاي فلزي كه در آن از سيمان استفاده شده است

[Borna66]

تصويري از نحوه جابجايي سنگهاي سقف آرامگاه كوروش كه در آن بكارگيري از شيوه ها و ابزار ابتدايي و غير حرفه اي در جريان مرمت اين اثر جهاني كاملاً مشخص است. چنانكه در عكس ملاحظه مي كنيد نحوه بكارگيري اهرم فلزي براي جابجايي سنگ موجب صدمه به سنگهاي زيرين و خراش و خسارت آنها شده است.

در اين تصوير استخواني را مي بينيد كه هنگام مرمت سقف و در حين تخريب بتون سقف و حركت به سمت فضاهاي خالي در درون سقف پيدا شده است. برخي از كارشناسان با توجه به فرضيه احتمال دفن كوروش در سقف آرامگاه احتمال مي دهند كه اين استخوان به هر حال مي توانسته با اين موضوع ارتباطي داشته باشد. سئوالي كه اين كارشناسان مطرح مي كنند اين است كه آيا درباره اين استخوان مطالعاتي انجام شده است؟ اين استخوان الان كجاست؟ آيا اين استخوان نمي توانسته فرضيه دفن كوروش در سقف آرامگاه را تقويت يا حتي رد كند؟

[Borna66]

در اين تصوير نمونه اي از نحوه بست هاي فلزي بكار رفته در مرمت آرامگاه كوروش را ملاحظه مي كنيد. چنانكه مي بينيد براي اين كار از آهنهاي معمولي كه دچار زنگ زدگي هم هستند براي احياي بست ها استفاده شده است. كارشناسان امر مرمت بر اين نكته تأكيد دارند كه بايد لااقل براي استفاده از بستهاي فلزي از آهنهاي استيل و روكش دار استفاده شود. از نظر آنها علت اين امرنيز چگالي سرب و آهن و وضعيت قرار گيري اين بست ها در معرض عوامل جوي است كه خطر تاثيرات مخرب ناشي از اختلاف نوساني حرارتي باعث مي شود تا در صورت رسيدن آب به فلز، فلز دچار زنگ زدگي در درون سنگها شود و اين امر خطرات غير قابل بازگشتي براي سنگهاي آرامگاه دارد.
خبرگزاري مهر در حالي اين تصاوير را منتشر مي كند كه چندي پيش مدير پايگاه پارسه پاسارگاد از مرمت كارشناسي شده و مناسب سقف آرامگاه كوروش خبر داده و گفته بود : خوشبختانه مرمت سقف آرامگاه كوروش كاملا دقيق و كارشناسي و مبتني بر اصول علمي و حرفه اي انجام شده است.
محمد حسن طالبيان افزوده بود: در مرمت سقف اين اثر تاريخي از سنگهاي خام مشابه سنگهاي به كار رفته در آرامگاه كه در محوطه موزه جديد پاسارگاد موجود بود استفاده شده است.
بنا بر اظهارات مدير بنياد پژوهشي پارسه از آنجا كه حدود 50 سال پيش و دوره " علي سامي" مرمتگر از سيمان به جاي قطعات سنگي استفاده مي شده به مرور زمان سيمان و سنگها از هم جدا شده بودند لذا تصميم به مرمت آناستيلوز گرفته شد كه مرمت به روش استفاده از سنگهاي مشابه است و اين شيوه بيش از شش دهه است كه در تخت جمشيد و پاسارگاد انجام مي شود.
طالبيان مي افزايد: مرمتگر سقف آرامگاه كوروش از سابقه اي درخشان در مرمت سنگ برخوردار است و داراي مدرك ممتاز هنري در اين زمينه و آموزش ديده ايتاليا است. از اين رو كار مرمت آناستيلوز اين اثر را كاملا دقيق و اصولي انجام داده است.
وي تصريح كرده است به دليل نفوذ آب باران در سقف آرامگاه كوروش، مطالعات بر روي اين سقف از سه سال گذشته آغاز و مستند نگاري اين اثر با شيوه هاي مختلفي از جمله ليزر اسكن، قبل از اقدامات مرمتي صورت گرفت.
مهر همچنان پيگير اين موضوع خواهد بود و باز هم از تعامل منطقي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري براي ارائه توضيحات لازم و ارائه آن به افكار عمومي استقبال مي نمايد