ماركوس اورليوس ـ جنگ با ايران ـ انتقال طاعون به اروپا و مرگ 5 ميليون اروپايي



Marcus Aurelius



«ماركوس اورليوسMarcus Aurelius» هفتم مارس سال 161 ميلادي امپراتور روم شد.
همان روز «آنتونيوس پيوسPius» امپراتور قبلي روم درگذشته بود.

چند ماه پس از آغاز امپراتوري ماركوس، بلاش سوم شاه ايران از دودمان اشكانيان درصدد اخراج روميان از شرق مديترانه برآمد، نيروهاي رومي را در غرب فرات شكست داده و از سوريه بيرون رانده و حكمران ارمنستان را كه به طور پنهاني با روميان دوستي مي كرد بركنار و «تيگران» را برجايش نشانيده بود.
براي جلوگيري از پيشروي ايرانيان در غرب، ماركوس «لوسيوس وروسLucius Verus» نايب امپراتوري (شريك خود در سلطنت) را ماموريت شرق داد ولي توصيه كرد كه بكوشد مسئله را با ايران از طريق مذاكره حل كند تا جنگ. وروس با سپاهي كامل و چند ژنرال ازجمله ژنرال «گايوس كاسيوسGaius cassius» عازم شرق شد، ولي بلاش سوم حاضر به مذاكره او نشد. وروس كه چنين ديد تصميم به جنگ گرفت. بلاش تاكتيك نظامي اشكانيان را بكاربرد و نيروهايش را به آن سوي فرات بازگردانيد تا در محل مناسبي وارد جنگ شود. وروس به ماركوس اطلاع داد كه ارتش ايران سوريه را ترك كرده و به آن سوي فرات بازگشته و به بازگشت به پايتخت (تيسفون) در كنار دجله ادامه مي دهد. در اين هنگام ميان نيروهاي رومي بيماري مرموزي بروز كرد كه «ديوكاسيوس» مورّخ رومي آن را طاعون گزارش كرده و برخي ديگر نوعي آبله و يا سرخك (بيماري عفوني واگيردار) نوشته اند. وروس ژنرال كاسيوس را در سوريه گذارد و با بخشي از يگانها به رم بازگشت و آن بيماري را هم با خود به آنجا برد. بيماري منتقل شده از شرق سالها بلاي جاي اروپاييان بود.

ديوكاسيوس جمع تلفات اروپا از اين بيماري را پنج ميليون تن (!) ذكر كرده است. اين بيماري تا سال 180 ميلادي در اروپا باقي بود و در اين سال ماركوس اورليوس هم به آن مبتلا شد و درگذشت. گزارش شده است كه اين بيماري «وروس» را هم از پاي درآورده بود. اورليوس كه در همه گيري دوم به اين بيماري دچار شده بود قبلا با كودتاي ژنرال كاسيوس در سوريه، شورش ژرمن ها در اروپاي مركزي و ايلريايي ها در بالكان رو به رو شده بود زيرا كه تلفات ناشي از طاعون، نيروهاي مسلح روم در اروپا را به يك سوم تقليل داده بود. ديوكاسيوس نوشته است كه بيماري 15 سال (از سال 165 تا 180 ميلادي) ادامه داشت و هر روز تنها دو هزار نفر را در شهر رم مي كشت و «وروس» 11 سال پيش از ماركوس از اين بيماري درگذشته بود. «ماركوس اورليوس» درعين حال يك فيلسوف رواقيStoic Philosopher و يك نويسنده بود و يكي از تاليفاتش كه به زبان انگليسي ترجمه شده و تا به امروز در دسترس و مورد استفاده است «مديتيشنز Meditations» عنوان دارد.