تذكر هميشه تازه شاپور دوم در رد جنگ غيرمنصفانه


تاريخ نگاران اروپايي متخصص در اوضاع و رويدادهاي هفت سده نخست هزاره يكم ميلادي كه متون انتقال داده شده در سال 1453 از قسطنطنيه به رم (واتيكان) را مطالعه و تحليل كرده اند در تاليفات خود به استناد اين متون كه عمدتا از مكاتبات دولتي و گزارش هاي رسمي و تجسسات استخراج شده اند موارد جالبي از سياست ها و تدابير دولتي عهد ساسانيان را به دست داده اند كه مورد توجه استادان مربوط در دوران معاصر قرار گرفته و در تفسيرها و نظريه هاي خود به آنها اشاره مي كنند. يك مورد از اين سياست ها (به گزارش عامل مخفي دولت روم در تيسفون)، از سخنان شاپور دوم در يك جلسه عمومي (ماه آخر تابستان ـ ماه برداشت محصول) استخراج شده است كه به مناسبت زمان وقوع (كه با تطبيق تقويم ها تنظيم شده است) در زير مي آيد.

28 اوت 378 ميلادي شاپور دوم (ذوالاكتاف) شاه وقت ايران از دودمان ساساني در كاخ تيسفون در جمع مقامات كشور به پيشنهاد تني چند از ژنرالهاي ايران كه قبلا به او اطلاع داده بودند كه «والنس» امپراتور روم در جنگ با ويزيگوتها در منطقه ادريانوپل كشته شده است و خواسته بودند كه از فرصت استفاده كند و تا رومي ها كمر راست نكرده اند آنان را به آن سوي دانوب عقب زند پاسخ داد و گفت كه :

اين پيشنهاد به اين جهت پذيرفتني نيست كه دليلي براي جنگ وجود ندارد.
شاپور در آن جلسه تاكيد كرده بود كه داشتن قدرت و به دست آوردن فرصت نمي تواند تعرض به ديگران را توجيه كند.

شاپور دوم خطاب به آن جمع گفته بود كه ما (ايرانيان) هونها را به اروپا رانديم و آنان ويزيگوتها [دسته اي از ژرمن ها] را به اطراف دانوب فراري دادند تا جايشان را بگيرند و در اينجا، اين فراريان با وجود دريافت پناهندگي از امپراتور روم، تحت ظلم و ستم كارگزاران و عمال آن قرار گرفتند، شكيبايي خود را از دست دادند و سر به شورش برداشتند كه والنس مغرور از باده قدرت، خود به سركوب كردن ايشان شتافت كه بر خلاف تصورش [در جنگ اوت 378] نابود شد. نتايج جنگ، چه در كوتاه و چه در دراز مدت، قابل پيش بيني دقيق نيست؛ بنابراين «جنگ» بايد آخرين راه حل مسائل باشد، مگر اين كه دشمن به خاك وطن تعرض كرده باشد. شاپور دوم گفته بود: گذشته از اين، آموزگار ما (زرتشت) جنگ غير منصفانه را رد كرده است.

شاپور دوم كه 70 سال سلطنت كرد، سال بعد (379 ميلادي) درگذشت. مقايسه اين مورد، با اوضاع امروز جهان نشان مي دهد كه تمدن، صرف نظر از تبليغاتي كه براي آن مي شود و پيشرفتهاي فني و تكنولوژي، از لحاظ رعايت حق و انصاف، وجدان و احوال انساني ترقي چشمگير نداشته است.



تصوير شاپور دوم بر سكه نقره زمان خود



تصوير شاپور دوم برسكه زرين دوران او كه وي را هنگام شكار نشان مي دهد