فلات ایران و ویژگی‌های طبیعی آن
فلات (نَجد) ايران بزرگ سرزمين وسيعى به مساحت حدود دو ميليون و ششصد هزار کيلومتر مربع در آسياى جنوب غربى است. اين فلات بين رودهاى جيحون (آمو دريا) در شمال شرقى، کورا در شمال غربى، سند در جنوب شرقى، و دجله در جنوب غربى قرار دارد. فلات پامير در مشرق، فلات ارمنستان و آسياى صغير (ترکيه) و دشت بين‌النهرين (سرزمين ميان دو رود دجله و فرات) در مغرب، کوههاى قفقاز و درياى خزر و جلگهٴ ماوراءالنهر (سرزمينهاى ميان رود جيحون و سيحون، سير دريا) در شمال و شمال شرق، و خليج فارس و درياى عمان در جنوب، محدودهٴ طبيعى فلات ايران را مشخص می‌کند.
ايران امروز، با مساحتى نزديک به يک ميليون و ششصد و چهل و هشت هزار کيلومتر مربع، بخشى از اين فلات است. سرتاسر شمال فلات ايران را رشته کوههاى البرز فرا گرفته است که از آرارات، در کوههاى قفقاز در غرب ايران، تا هندوکش، در شمال افغانستان، و از آنجا تا هندوستان ادامه دارد. اين ديوار طبيعى سدى است که جز در دو نقطه راه ورود به داخل نَجد ايران را می‌بندد.
يکى از اين دو شکاف طبيعى در ناحيهٴ کوهستانى غور و در مسير رود جيحون قرار دارد. جايى که شهر بزرگ و تاريخى بلخ نزديک آن ساخته شده است. در نيمهٴ هزارهٴ دوم پيش از ميلاد مسيح، شاخه‌اى از اقوام آريايى از ا ين راه به نجد ايران رخنه کردند و در دره‌هاى حاصلخيز سرزمينى که خراسان بزرگ ناميده می‌شود سکونت گزيدند. شکاف ديگر در غرب درياى خزر واقع شده است. جايى که رشته کوههاى البرز در آذربايجان به کوههاى زاگرُس نزديک می‌شود. رشته کوههاى زاگرُس، از شمال غربى به جنوب شرقى، در مسير سواحل خليج فارس و درياى عمان، به صورت چين‌خوردگی‌هاى موازى قرار گرفته‌است. دره‌هاى اين قسمت، که در بعضى نقاط حدود ١٠٠ کيلومتر درازا و ١٠ تا ٢٠ کيلومتر پهنا دارد، از چراگاههاى سرسبز و درختان جنگلى کهن پوشيده شده است.
پاسخ با نقل قول
