-
حسن عسکری
نقش
یازدهمین امام شیعیان
نام
حسن عسکری
کنیه
ابومحمد
تولد
۸ ربیع الثانی سال ۲۳۲ پس از هجرت
وفات
۸ ربیع الاول سال ۲۶۰ پس از هجرت
محل تولد
مدینه
مدفن
مرقد امامان علی الهادی و حسن عسکری، سامرا
طول عمر
پیش از امامت ۲۲ سال
(سال ۲۳۲ تا ۲۵۴ پس از هجرت)
دوران امامت ۶ سال
(سال ۲۵۴ تا ۲۶۰ پس از هجرت)
القاب
عسکری
زکی
همسر
نرجس خاتون
پدر
هادی
مادر
حدیث یا سوسن
فرزندان
مهدی
حسن پسر علی معروف به امام حسن عسکری (عسگری) از دیدگاه شیعیان سیزدهمین معصوم و یازدهمین امام میباشد.
نام، القاب و کنیه
نامش حسن، کنیه وی ابومحمّد و القابش: ابن الرّضا[۱][۲]، زکی، هادی و عسکری است[۳]. [۴]
تولد
وی در روز جمعه، ۸ ربیع الآخر سال ۲۳۲ به دنیا آمد[۵]. مکان تولد وی شهر مدینه است. پدر وی علی النقی (امام دهم شیعیان) و مادرش امّ ولدی بود که وی را «حدیث»، «سوسن»، «سلیل» نیز می‌گفتند. [۶]
خلفای معاصر
او با چند خلیفه عباسی هم عصر بود[۷]:
- المعتزّ بالله (معتز عباسی) (۱۵۲- ۲۵۵)
- المهتدی بالله (مهتدی عباسی) (۲۵۵- ۲۵۶)
- المعتمد بالله (معتمد عباسی) (۲۵۶- ۲۷۹)
دوران امامت
فشار واختناق
خلفای عباسی همواره امامان را تحت فشار و محدودیت قرار می‌دادند و این فشارها در دوران امام جواد، امام هادی و امام عسکری در سامرا به اوج رسید به طوری که این امامان عمر کوتاهی داشتند. تعقیب و مراقبت از امام دهم و یازدهم به قدری بود که آنان را در میان لشکریان جای داده بودند و به همین دلیل این دو امام را «عسکریین» لقب داده‌اند.[۹]. با این حال فشارها و محدودیت‌ها برای امام حسن عسکری از دو جهت بیش از دیگران بود:
- در دوران او شیعه به صورت یک قدرت عظیم در عراق درآمده بود (و این باعث میشد حاکمین احساس خطر کنند).
- دودمان عباسی می‌دانستند طبق روایات فراوان و متواتر مهدی موعود که از بین برنده حکومت‌های باطل و برپاکننده حق است فرزند امام حسن عسکری است؛ و این باعث میشد امام تحت نظر بیشتری باشد (بلکه مانند فرعون از تولد موسی جلوگیری کنند).
بنابر این امام را مجبور کرده بوند که هر دوشنبه و پنجشنبه در دربار حاضر شود.[۱۰] حتی معتز به این مقدار هم کفایت نکرده و امام را زندانی کرد (حتی نقشه قتل امام را کشیده بود که اجل مهلتش نداد[۱۱]).
فعالیت ها
با وجود همه فشارهای موجود امام فعالیت‌های سیاسی-اجتماعی-علمی در جهت حفظ اسلام و مبارزه با افکار ضد اسلامی انجام می‌داد:
حسن عسکری در شرایط اختناق و تحت کنترل شدید حکومت وقت قرار داشت. اما با این حال به صورت محدود، همانند پدرانش به تربیت شاگردان و گسترش علوم پرداخت.
- ایجاد شبکه ارتباطی با شیعیان:
در زمان وی، شیعیان در مناطق مختلف گسترش یافته بودند. این گسترش و پراکندگی باعث شد تا امام شبکه ارتباطی وکالت و نصب را در مناطق مختلف راه‌اندازی کند.
به خاطر محدودیت‌ها امام مجبور به رهبری یک سلسله فعالیت‌های مخفی برای راهبرد اهداف خود شده بود.
- حمایت‌های مالی از شیعیان:
یکی دیگر از موضع‌گیری‌های او حمایت مالی از شیعیان، بویژه از یاران خاص، بود. چرا که شیعیان تحت فشار دستگاه حکومت بودند.
- آماده سازی شیعیان برای دوران غیبت:
از آنجا که غایب شدن امام و رهبر هر جمعیتی یک حادثه نامأنوس است و باور و تحمل آن برای مردم دشوار است، پیامبر و امامان پیشین به تدریج مردم را برای این موضوع آماده می‌کردند؛ به‌ویژه امام هادی و امام عسکری که به زمان غیبت نزدیک می‌شدند. امام عسکری بر تولد مهدی تاکید می‌کرد و فضای ارتباطی امام با شیعیان (به خاطر محدودیت‌های حکومت) حالتی شبیه به غیبت صغری را داشت.
فعالیت دیگر وی تقویت و توجیه سیاسی رجال و عناصر مهم شیعه و استفاده گسترده از آگاهی غیبی برای از بین بردن شک‌ها و تردیدها بود.[۱۲]».
اصحاب
شیخ طوسی تعداد شاگردان امام حسن عسکری را بیش از ۱۰۰ نفر ثبت کرده‌است.[۱۳]
مشهورترین اصحاب و راویان ایشان عبارت‌اند از[۱۴][۱۵]:
مرگ حسن عسکری و مسئلهٔ جانشینی او
در روز جمعه ۸ ربیع الاول سال ۲۶۰ هجری در سن ۲۹ سالگی با زهر معتمد عباسی کشته شد[۱۶].[۱۷] در سامرا کنار پدرش امام هادی به خاک سپرده شد[۱۸].[۱۹].
از دید شیعیان دوازده‌امامی، فرزندی از او ماند که همنام پیامبر اسلام است و او را مهدی موعود میدانند. پس از مرگ حسن عسکری، پیروانش بر سر جانشینی او به چند گروه تقسیم شدند. بعضی می‌گفتند که او به غیبت رفته است و منتظر رجعتش بودند. برخی دیگر معتقد بودند که از او پسری همنام پیامبر اسلام مانده است که مهدی موعود است. فرقه‌ای هم معتقد بودند که یکی از کنیزانش از او حامله است و روزی مهدی موعود را به دنیا می‌آورد. گروه‌هایی هم امامت برادران حسن عسکری، جعفر یا محمد، را پذیرفتند.
در میان فرقه‌های مختلفی که پس از مرگش ایجاد شد، تنها تشیع دوازده‌امامی (که معتقد به وجود پسری از حسن عسکری، همنام پیامبر اسلام، بودند) دوام یافت.[۲۰]
شیعیان دوازده‌امامی جعفر (برادر حسن عسکری و از مدعیان اصلی جانشینی او) را «جعفر کذاب» می‌نامند. به عقیدهٔ آنان جعفر کذاب ویژگی‌های امامت را نداشت. به عقیدهٔ آنان، هنگام نماز گزاردن بر بدن امام، فرزندش حجت بن الحسن بر او نماز گزارد و شک را از شیعیان برداشت.[۲۱][۲۲][۲۳]
-
مهدی
نقش
دوازدهمین امام شیعیان
نام
مهدی
کنیه
ابالقاسمتولد۱۵ شعبان سال ۲۵۵ پس از هجرت
محل تولدسامرا
طول عمر
پیش از امامت ۵ سال
(سال ۲۵۵ تا ۲۶۰ پس از هجرت)
دوران امامت:
غیبت صغری، ۷۰ سال (سال ۲۶۰ تا ۳۲۹ پس از هجرت)
غیبت کبری، نامعلوم
القاب
مهدی
قائم
بقیه الله
حجه الله
صاحب الزمان
المنتظر
الغائب
صاحب الامر
ولی عصر
پدر
حسن عسکری
مادر
نرجس خاتون
حجت پسر حسن (مهدی) (?-۲۵۵ هجری) فرزند حسن پسر علی و نرجس است. به باور شیعیان دوازده امامی وی در شهر سامرا متولد شده و در ۵ سالگی به امامت رسیده‌است. آنان عقیده دارند که او دو غیبت دارد، غیبت صغری (کوتاه) حدود هفتاد سال و غیبت کبری که هنوز ادامه دارد. بر اساس باور شیعیان، امام دوازدهم شیعیان منجی عالم است و پس از ظهور جهان را پر از عدل و داد میکند و او آخرین امام (دوازدهمین امام) است. وجود روایات در خصوص ظهور و خروج قائم آل محمد و انتظار شیعیان در طول سالیان دراز، نه تنها موجب انشعابات متعدد در شیعیان گردید بلکه همواره موجبات حساسیت و یا نگرانی زمامداران وقت را فراهم می‌آورده‌است.
همینطور روایت دیگری که مشخصاً «قائم» را امام دوازدهم یا «نهمین فرزند از نسل حسین بن علی» معرفی میکند، موجب حساسیت یا نگرانی خلفای عباسی مخصوصاً بعد از امام هادی، علی بن محمد شده بود. بهمین دلیل شیعیان نزدیک به «ناحیه مقدسه»[۱] برای حفظ خود وامامان خود بسیار رازداری و تقیه می‌نمودند.
تولد
بنا بر اکثر روایات شیعه، حجت بن حسن در ۱۵ شعبان سال ۲۵۵ هجری در سپیده دم روز جمعه در شهر سامرا واقع در عراق امروزی، دیده به جهان گشود.[۲] شیعیان زادروز او را که «نیمهٔ شعبان» خوانده می‌شود جشن می‌گیرند.
اختلاف در تاریخ تولد ایشان بین سالهای ۲۵۴، ۲۵۶، ۲۵۷ ه.ق در ۸ شعبان، ۲۳ رمضان یا ۱۹ ربیع الاول میباشد.[۳] بعضی این اختلافات ازجمله در تاریخ تولد را بدلیل وجود حالت تقیه درآن سالها میدانند که اطلاعات تفصیلی مربوط به آن حضرت، تاریخ تولد و حتی نام وی تا سالها از عامه مردم مخفی نگه داشته میشد.[۴]
پس از مرگ محمد عسگری، چون مردم از ایشان فرزندی را نمیشناختند بنا را به اتمام امامت گزاردند. اما گروهی به سرکردگی عثمان بن سعید گفتند فرزندی از وی وجود دارد که تابحال در سردابی پنهان بوده‌است و امام اوست: «آن امام مرا [عثمان] میان خود و مردم میانجی گردانیده. اگر هر سخنی دارید به من گویید و هر پولی دهید به من دهید.» [۵]
در آن زمان، برادر حسن بن علی العسکری -فردی بنام جعفر بن علی- اعلام کرد که برادرش هیچگاه فرزندی نداشته‌است. وی بعدها در میان شیعیان به جعفر کذّاب شهرت یافت.[۶]
نام
در حدیثی از محمد پیامبر اسلام، نقل شده‌است که مضمون آن چنین است: «مهدی از نسل من است. نام او همنام من و کنیه اش هم کنیه من است...»[۷]
برخی از شیعیان از بردن نام اصلی وی «محمد» ابا می‌کنند و هنوز با «م.ح.م.د» از وی یاد می‌کنند، البته بسیاری نیز این منش را حاصل عمل به احادیثی میدانند که از جو شدید تقیه یا خفقان علی الخصوص از عصر پدر وی حسن بن علی العسکری و پس از آن از عصر غیبت صغری و غیبت کبری باقی مانده‌است.[۸]
شیعیان از ایشان با القابی همچون حجّت، قائم، منتظَر، حجة ابن الحسن، قائم آل محمد، بقیةالله، ولی عصر، صاحب الزّمان، خلف و ... از امام دوازدهم خود نام می‌برند که مشهورترین آنها مهدی است.[۹]
ابن خلکان می‌نویسد: «لقب معروف او حجّت است. شیعه همو را منتظر و قائم مهدی می‌داند.» و محدث نوری ۱۸۲ لقب او را از متون اسلامی گرد آورده که هر کدام بر فضیلتی از فضایل او دلالت دارد.[۱۰]
والدیـن
پدر وی «حسن بن علی العسکری» بود. وی بدلیل حساسیت خلفای عباسی معاصر در میان پادگان نظامی تحت محافظت شدید بود، بهمین دلیل شیعیان او را با لقب «عسکری» (لشگری) می‌شناسند.
مادر وی نرجس که در میان شیعیان بنام نرجس خاتون مشهور است. برخی از روایات رسیده حاکی از آنست که نرجس خاتون حتی تا زمان نزدیک به وضع حمل، هیچگونه نشان ظاهری از حالات بارداری نداشته‌است.
از دیگر القاب او حجت، قائم و خلف صالح است که مشهورترین آنها مهدی میباشد.
دوران امامت
از دیدگاه شیعیان دوران امامت وی به سه دوره غیبت صغری، غیبت کبری و ظهور تقسیم می‌شود.
غیبت
«غیبت» به معنای ناپیدا بودن در مقابل «ظهور» است ولی «ناپدید بودن» در مقابل «حضور» نیست. بنا بر اعتقاد شیعیان غیبت دوره‌ای است که امام در میان مردم ظهور ندارد و به دو دوره غیبت صغری(کوچک‌تر)و غیبت کبری(بزرگ‌تر) تقسیم می‌شود و با ظهور امام به پایان می‌رسد.
هانری کربن در توضیح معنای امام غایب می‌گوید:«صاحب الزمان عنوان ویژه امام غایب است. کسی که برای حواس ظاهری ناپیدا، ولی حاضر در قلب مومنان است.»[۱]
غیبت صغری
این دوره از مرگ حسن پسر علی (عسکری) در سال ۲۶۰ ه.ق. آغاز شده و تا سال ۳۲۹ ه.ق. به طول انجامیده‌است. در این دوره چهار نفر نائب خاص امام زمان بوده‌اند و شیعیان از طریق آنها با امام در ارتباط بوده و مسائل خود را طرح می‌کرده‌اند. در زمان غیبت صغری چهارتن از بزرگان شیعه وکیل و سفیر و نایب خاص حجت بن حسن بودند.
غیبت کبری
غیبت کبری از مرگ چهارمین نایب خاص امام مهدی در سال ۳۲۹ (قمری) آغاز می‌شود و تا ظهور او ادامه خواهد داشت. روایت شده‌است: مردم از امام در غیبتش همان گونه بهره مند می‌شوند، که از خورشید پشت ابر.[۱۱]
ظهور
منع تعیین وقت ظهور مهدی
در روایات شیعه، شدیدا شیعیان را از تعیین وقت ظهور مهدی برحذر داشتند، و به تعیین کننده‌گان وقت ظهور نسبت دروغگو داده‌اند. [۱۲]
علائم ظهور
بعد از ظهور
به باور شیعیان و احادیث بعد از ظهورش زمین نعمت‌های خود را نشان می‌دهد و امنیت برقرار می‌گردد و تمام ۲۷ رشته علم که قبل از ظهور فقط ۲ رشته آشکار بود، معلوم می‌گردد و...[۱۳][منبع ناقص است]
القاب
مهدی
مهدی در لغت به معنای «هدایت شده» است و در اصطلاح مسلمانان کسی است که پیامبر وعده داده در آخرالزمان ظهور میکند و دین را دوباره احیا میکند.
حجت
منتظر
قائم
منابع
- <LI id=cite_note-0>↑ شیعیان از زمان امام هادی به بعد امامان خود را به این عنوان یاد می‌کردند <LI id=cite_note-1>↑ نجم الثاقب، ص ۲۳) <LI id=cite_note-2>↑ منابع در پاورقی مکتب در فرآیند تکامل ص ۱۵۳ <LI id=cite_note-3>↑ مکتب در فرآیند تکامل ص ۱۵۲ <LI id=cite_note-4>↑ احمد کسروی، شیعه‌گری، ۱۳۲۳ <LI id=cite_note-5>↑ احمد کسروی، در پاسخ بدخواهان، ۱۳۲۴ <LI id=cite_note-6>↑ قال رسول الله ـ صلی الله علیه و آله ـ: «المهدی من ولدی اسمه اسمی و کنیته کنیتی اشبه الناس بی خلقاً و خُلقاً یکون له غیبه و حیره یضّل فیها الامم یقبل کالشهاب الثاقب یملاها عدلاً و قسط کما ملئت جوراً و ظلما.»(فرائد السمطین؛ به نقل از احقاق الحق، ج۱۳، ص۱۵۴.) <LI id=cite_note-7>↑ علت نهی از ذکر نام خاص امام زمان <LI id=cite_note-8>↑ فضائل المهدی، ص ۷-۸. <LI id=cite_note-9>↑ فضائل المهدی، ص ۷-۸. <LI id=cite_note-10>↑ مجلسی، بحارالانوار، ج ۱۳ صص ۸۴۴ تا ۸۴۶ <LI id=cite_note-11>↑ اصول کافی، کتاب الحجه، باب کراهیه التوقیت، ح ۳
- ↑ کتاب خورشید مغرب
برچسب برای این موضوع
مجوز های ارسال و ویرایش
- شما نمی توانید موضوع جدید ارسال کنید
- شما نمی توانید به پست ها پاسخ دهید
- شما نمی توانید فایل پیوست ضمیمه کنید
- شما نمی توانید پست های خود را ویرایش کنید
-
قوانین انجمن
پاسخ با نقل قول