بیماری برونشیت در طیور


برای اولین بار در سال ۱۹۳۱بیماری برونشیت در ایالات متحده گزارش شد و در سال ۱۹۶۰ میلادی همه گیری آن در تمام نقاط دنیا مخابره گردیده است.از آن تاریخ تا به امروز این بیماری به علت بر جای گزاردن اثرات سوء تنفسی و تناسلی از یك سو و شیوع شدیدو تكامل ضمنی از سوی دیگر یكی از مشكلات صنعت پرورش طیور بوده است. ابتلا به ویروس این بیماری ( I B V ) باعث بروز علایم بالینی ویژه ای در دستگاه تنفس می شود.






برای اولین بار در سال ۱۹۳۱بیماری برونشیت در ایالات متحده گزارش شد و در سال ۱۹۶۰ میلادی همه گیری آن در تمام نقاط دنیا مخابره گردیده است.از آن تاریخ تا به امروز این بیماری به علت بر جای گزاردن اثرات سوء تنفسی و تناسلی از یك سو و شیوع شدیدو تكامل ضمنی از سوی دیگر یكی از مشكلات صنعت پرورش طیور بوده است. ابتلا به ویروس این بیماری ( I B V ) باعث بروز علایم بالینی ویژه ای در دستگاه تنفس می شود. در طیور ویروس V I B براساس نوع ترشحات توده های فیبرین در شاخه های نای باعث بروز تلفات در گله می شود.بدین ترتیب ممكن است علایم تنفسی I B V چندان جدی نباشند اما بروز كاهش تخم(ویا تخمهای بدون پوسته آهكی) لاجرم غیر قابل اجتناب است.در نهایت تشكیل آلبومین آبكی و پوسته آهكی نازك از جذابیت محصول كاسته و باعث ضررهای اقتصادی می گردد. برخی از سویه های I B V جراحاتی را در كلیه ها به وجود می آ ورند كه منجر به مرگ پرنده می شود. این سویه موسوم به(سویه استرالیایی T - I B V ) اولین بار درسال ۱۹۶۳میلادی توسط Cumming و در سال ۱۹۸۷میلادی به وسیله Cowen و همكارانش گزارش شده است. بین سالهای دهه ۱۹۳۰ تا ۱۹۵۰ همه متفق القول بر این عقیده بودند كه ویروس ماساچوست سروتیپ I B V رایج و همه گیر درایالات متحده است. در حقیقت بیشتر سروتیپ های شناسایی شده از نوع ویروس ماساچوست(MMSS ) بودند ولی سروتیپهای دیگری نیز وجود داشتند كه دارای تفاوتهای اساسی با نوع یاد شده بودند. سروتیپهای جدید I B V بعدها در كانكتیكات و آركانزاس توسط Wei وهمكارانش گزارش شدند. از همان ابتدا از سویه ماساچوست واكسن تهیه شد كه امروزه در همه جای دنیا مورد استفاده قرار می گیرد.با شناسایی انواع جدیدتر متعاقبا؛واكسنهای جدید نیز ساخته شد.در صنعت وسیع پرورش طیور از هر دو نوع واكسنهای زنده و غیرفعال شده(واكسن مرده) I B V به طور گسترده استفاده می شود. سروتیپ كانكتیكات (موسوم بهCCON I B V ) اولین بار در سال ۱۹۵۰میلادی توسطJungherr و همكارانش گزارش شد و بلافاصله پس از شناسایی واكسن مربوطه نیز تولید شد.در حال حاضر این واكسن بصورت گسترده همراه با واكسن ماساچوست بكار می رود .این واكسن مركب را به نام واكسن MMAS_CONN IB می شناسند.به دلیل شیوع نسبتا وسیع سروتیپ اركانزاس ؛ واكسن مربوطه نیز به سرعت ساخته شد. اما پس از مدتی معلوم شد سویه آركانزاس مرغهایی را كه قبلا با واكسن MMSS, و حتی آنهایی را كه با واكسن MMSS_CONN IB مایه كوبی شده بودند را میتواند آلوده كند.در سال ۱۹۹۷ با كشف این موضوع واكسن متفاوتی به نام ARK-IB برضد نوع دیگر I B V معروف به IRK-type I B V در ایالت جورجیا بدست Sander و همكارانش تولید شد. شیوع یكسان I BV در میان مرغهای گوشتی و همچنین انواع تخمگذار در Delaware در خلال دهه نود كه توسط Gelbو همكارانش گزارش شد حقایق جدیدی را آشكار ساخت.بر اساس اطلاعات جدید وجود انواع دیگر I B V كه به لحاظ ریشه وراثتی و تشخیص سرمی یكسان بودند اثبات می شد .سویه های جدید با مشخصات فوق الذكر (مثل سویه DE /۰۷۲ /۹۲ ) قادر بودند هر دو گروه طیور گوشتی و تخمگذار را مبتلا كنند. سویه DE /۰۷۲ I B V را می توان بصورت نوعی واكسن تجاری بدست آورد (برگرفته از Scheriing _Plought Animal Health, union N.J. ) . بعدها آشكار شد سروتیپ DE /۰۷۲ رابطه نزدیكی با نوع DI۴۶۶ دارد كه در هلند از این سویه در واكسنهای تجاری استفاده میشود. در ایالت جورجیا اساسا آلودگی سروتیپ DE /۰۷۲ I B V به وفور دیده می شد اما بزودی رقیب جدیدی برای DE / ۰۷۲ پیدا شد. نام سویه جدید Georgia ۹۸ بود. بر اساس تحقیقات معلوم شد سویه جدید بسیار شبیه به DE /۰۷۲ است اما به لحاظ ژنتیكی متفاوت می باشد (lee و همكارانش) . وجود این واریته های جدید در مكزیك ( توسط Escorcia وهمكارانش) و همچنین در برزیل ، ونزویلا، ایتالیا، ، هلند وانگلستان گزارش شده است. واكسن جدیدی موسوم به ۴ / ۹۱ توسط Cook و همكارانش تعریف و تهیه شد كه Intervet برای اولین بار آن را آزمود و عرضه كرد. بر اساس گزارشهای Di Fabio و همكارانش واكسن ۴ / ۹۱ به طور وسیعی در اروپاو امریكای جنوبی به ویژه در برزیل بكار گرفته می شود. بسیاری از نمونه های خارجی ویروس I B V با سروتیپ های شناخته شده ای نظیر ۴ /۹۱ قرابت مولكولی نشان داده اند. بر اساس تحقیقات Collison و همكارانش ،امروزه همه بر این باورند كه نقل و انتقال طیور و انواع واكسنهای I B V بین مناطق مختلف موجب تلفیق ویژگیهای سروتیپ های I B V شده است. گزارش های جدید مطالب جالب و غیرقابل انتظاری در بر دارند مثلا Esorcia از مكزیك از سویهء متفاوت I B V گزارش داده است كه به واكسن ۴ /۹۱ پاسخ نداده است و در گزارش دیگری از مكزیك Gelb و همكارانش خبر از شیوع یك سویه منحصر بفرد مكزیكی I B V داده اند . این سویه از نوع ژنوتیپی BL_۵۶ است در حالی كه دیگر همه گیری ها منشاء سروتیپی CONN داشته اند. در گزارش قید شده علی رغم آنكه بسیاری از گله ها با واكسن MASS_CONN I B V مایه كوبی شده اند ، اما مبتلا به برونشیت شده اند. نمونه های بدست آمده از بسیاری فارمهای گوشتی آلوده به I BV در می سی سی پی جهش هایی را در سویه ARK نشان می دهند. این سویه ها قرابت های ژنتیكی بسیاری با نوع ARK_I B V دارند ، علاوه بر آن علایم آن نیز بسیار شبیه به همه گیری گزارش شده در جرجیا توسط Shi و همكارانش است.لازم به ذكر است همه گیری I B V در جرجیا از نوع ARK بود.بر اساس همین گزارش این نوع ARK_I B V ظرف مدت یكسال در تمام ایالت شیوع پیدا كرده است. علت گسترش سریع آن وجود ایمنی زیستی ضعیف ذكر شده است. Nix و همكارانش از شیوع I B V نوع ARK در فارمهای گوشتی Delmarva خبر داده اند.مبتلایان برخی آلوده به نوع معمول این سروتیپ بوده و بعضی نیز آلوده به ARK_DPI ,ARK ۹۹ وانواع شبیه به واریته دیده شده در جرجیا بوده اند. احتمالا دلیل به وجود آمدن جمعیتهای جدید ویروسی در ایالات متحده بكارگیری فصلی (در ماه های اكتبر و آوریل) واكسن نوع ARK است. به نظر می رسد پس از توقف واكسیناسیون ، واكسن بجا مانده در فارم و یا ویروسهای موجود در محیط ،گله های واكسینه نشده را مستعد و حساس یافته،تكثیر شده ،و در نهایت باعث آلودگی فارم می شوند.در تكمیل عوامل فوق N ix و همكارانش به ضعف حفظ بهداشت سالن های مرغداری و عدم استفاده كافی از مواد ضدعفونی كننده نیز اشاره كردهاند. در برخی از مرغداری های گوشتی از بسترهای بجا مانده از یك و یا حتی دو سال قبل نیز استفاده میشود. بر اساس تحقیقات چینی ها (Yu و همكارانش) بیست و چهار نمونهء شناسا یی شدهء I B V را می توان در سه گروه ژنتیكی امریكایی ؛ اروپایی ‍، و آسیایی طبقه بندی كرد.بر اساس گفته های این محققین تلفیق ژنتیكی مرتبا به خاطر تنوع ویروس I B V به وقوع می پیوندد. I BV توانایی زیادی در جهش ژنتیكی و تغییرات سروتیپی دارد و لذا بصورت خطری بالقوه برای صنعت پرورش طیور باقی خواهد ماند. به همین لحاظ پیش بینی میشود واكسن آن نیز پیوسته تكامل یابد و همواره بازار گرمی داشته باشد ، هر چند كه ایمنی كامل آن جای سوال خواهد داشت. رفتار ویژه این ویروس را می توان قابل مقایسه با ویروس نیوكاسل دانست كه با گذشت شصت سال از تاریخ كشف آن هیچ تغییر سروتیپی نداشته است. لذا به جهت آنكه جوجه ها را نمی توان در مقابل سروتیپ های گوناگون I B V واكسینه كرد ، بهتر است از واكسنهایی استفاده شود كه بهترین مقاومت را در برابر سویه های شایع در منطقه ایجاد می كنند. برای انجام این مهم بررسی سرولوژیك سویه های موجود در منطقه ، نمونه برداری و ایزولاسیون ویروس ها و در نهایت انجام مطالعات ایمنی وحفاظتی ضروری است.در پایان باید اضافه كرد كه جلوگیری از بیماریهای تضعیف كننده دستگاه ایمنی و عفونتهای باكتریایی به همراه شرایط مساعد محیطی مقاومت پرنده را در مقابل این بیماری افزایش داده و از عكس العمل منفی در مقابل واكسن می كاهد ، همچنین تلفات ناشی از بیماریهای تنفسی و هزینه های دامپزشكی وجود بیماری در فارم نیز به حد اقل می رسند.
مترجم: مهندس وحید حقی