ایمنی توانایی مقاومت در برابر بیماریهاست . بایستی توجه داشت که برای هر نوع بیماری ، ایمنی اختصاصی وجود دارد . ایمنی در واقع قسمتی از دفاع ( مقاومت ) بدن در برابر بیماریهاست . البته بایستی خاطرنشان کرد که بدن در برابر بسیاری از بیماریها ایمنی ندارد و یا حداقل هنوز ایمنی بدن در برابر برخی از بیماریها ناشناس میباشد .



1 . ایمنی ارثی :

نوعی مقاومت طبیعی مخصوص به هر گونه ، زنجیره ، نژاد ، نسل و یا در محدوده آنهاست .



2 . ایمنی اکتسابی :

نوعی ایمنی که با آنتی بادیها گسترش می یابد . آنتی بادیها بر اساس قرارگیری در معرض بیماریها گسترش میابند .



الف ) ایمنی اکتسابی فعال :

این نوع ایمنی با بهبود یافتن از بیماری ( با عوامل بیماری زایی خاص ) و یا در پاسخ به برخی واکسنها بدست می آید .



ب ) ایمنی اکتسابی منفعل ( ایمنی کسب شده از والدین ) :

این نوع ایمنی زمانی بدست می آید که آنتی بادیها از طریق مرغ به جوجه منتقل شود . روش دیگر بدست آمدن این نوع ایمنی تزریق آنتی سرم میباشد .

ایمنی یا مقومت ارثی را براحتی نمیتوان دستکاری کرد . اینکار را تنها با روشهای انتخاب ژنتیک میتوان انجام داد . ایمنی جوجه ها در برابری Lymphoid Leukosis ( LL ) مثالی از اینگونه دستکاریهاست .

متخصصین ژنتیک توانایی این کار را دارند که جوجه هایی را مقاوم در برابر LL ایجاد نمایند و یا برعکس . در محیطهای آلوده به LL میزان مرگ و میر در گروه جوجه های مقاوم به LL ، یک بیستم گروه های مستعد در برابر این بیماری میباشد .

مقاومت ارثی ممکن است بصورت کامل صورت بگیرد و یا بی ثبات باشد . این موضوع بصورت کامل مورد بررسی قرار گرفت . پس از بررسیهای صورت گرفته مشخص گشت در تمامی کلاسهای پرندگان ایمنی های ارثی اختصاصی در برابر بیماریها وجود دارد . بعنوان مثال بوقلونها در برابر بیماری Laryngotrocheitis مقاومت دارند . همچنین مشخص شد که مقاومت ژنتیکی به یک بیماری در محدوده هر کلاس نیز متغیر است .

بعنوان مثال اردکهای مسکویی بطور ژنتیکی در برابر ویروس Entertitis اردکها ، از سایر اردکها حساس تر هستند . مقاومت ارثی در برابر بیماری ها در بسیاری از پرندگان ، ممکن است خاص باشد . این موضوع میتواند دلیل بی ثباتی پاسخهای ایمنی در محدوده یک گله باشد .

حساسیت و یا مقاومت در برابر بیماریها به نیازهای عوامل بیماریزا نیز مربوط میباشد . بسیاری از عوامل بیماری زا تنها میزبانان خاصی را بیمار میکنند .

در برخی موارد تنها میزبانان خاصی محیط مورد نیاز عامل بیماریزا را فراهم میکند . مثالهای متعددی در این موارد وجود دارد :

بعنوان مثال Laryngotrocheitis و کوریزا تنها سبب بیمار شدن مرغها میشوند و تمامی گونه های دیگر طیور به این بیماری مقاوم هستند . همچنین مایکوپلاسنا ملگریدیس بوقلومنها را بیمار میکند ولی مرغها در برابر آن مقاوم میباشند .

اما بیماری زایی مایکوپلاسما گالی سپتیکوم و مایکوپلاسما سینویا بطور مساوی سبب بیماری در مرغها و بوقلمونها میشود .

در اغلب موارد واکسیناسیون بعنوان دارویی پیشگیرانه مورد استفاده قرار می گیرد . واکسیناسیون وسیله ایی است در جهت موفقیت در خلال کسب ایمنی .

بوسیله ایمنی اکتسابی فعال ، پرنده ، حیوان و یا انسان آنتی بادیهای زیادی را در جهت حفاظت در برابر بیماری تولید میکند . قسمتهایی از مکانیسم بیماری – دفاعی حیوانات توانایی گسترش آنتی بادی را دارد . زمانی که یک عامل بیماریزا به بدن راه می یابد ، مکانیسم دفاعی بدن راه اندازی میشود و بنابراین ساخت آنتی بادیهای خاصی آغاز می گردد . پس از بهبودی حیوان ایمنی در برابر آن بیماری در حیوان باقی خواهد ماند . اما ایمنی اکتسابی معمولا عمر کوتاهی دارد . برخی از آنتی بادیها مانند آنتی بادی بیماری نیوکاسل ممکن است برای مدت زمان کمی حیوان را در برابر این بیماری ایمن نماید .در عوض برخی از آنتی بادیها مانند آنتی بادیهای Fowl Pox ممکن است مادام العمر سبب ایمنی پرنده شود .

در جهت گسترش آنتی بادیهای درازمدت برای بیشتر بیماریها مرغ بایستی حداقل شش هفته عمر داشته باشد . به همین دلیل واکسیناسیون برخی بیماریها تا رسیدن پرنده به سن شش هفتگی به تاخیر می افتد و یا پرنده بین هفته ششم زندگی و بلوغ واکسینه میشود . توجه به عمر طولانی آنتی بادی و توانایی میزبان در سنین مختلف و همچنین انتخاب بهترین سن و فاصله تکرار واکسیناسیون برعلیه بیماریهای خاص بسیار مهم است .

ایمنی اکتسابی فعال ، زمانی موفقیت آمیز است که آنتی بادیهای تولید شده مناسب باشد . ایمنی حاصل از والدین از این نوع است . مرغ آنتی بادیهای خود را از طریق تخم مرغ به جوجه ها منتقل میکند . تزریق آنتی سرم به موارد مستعد نیز همان نتایج را میدهد . آنتی بادیهای منفعل دوره زندگی سه تا چهار هفتگی دارند . بنابراین حفاظت در برابر بیماری برای مدت زمان کوتاهی وجود دارد .

با گسترش ایمنی فعال ، ایمنی منفعل غالبا دچار اختلال میشود . این اختلال ، علل تکرار برخی واکسیناسیونها مانند نیوکاسل و برونشیت در سن سی و پنج روزگی میباشد . تکرار واکسیناسیون بایستی یک پاسخ ایمنی قویتر ، یکپارچه تر و طولانی تر به پرنده بدهد .