آب استخرها حاوی مقدار زيادی باکتريهای طبيعی است. اين باکتريها از جريان هوا و يا بدن شناگران وارد آب می شوند. بنابراين مواد شيميايی مختلفی برای ضدعفونی کردن آب استخرها و نيز تسهيل در اموری چون فيلتراسيون، کنترل رشد جلبکها، تميزی آب و کنترل PH به آنها اضافه می گردد.
مواد شيميايی معمول در استخرها عبارتند از گاز کلر، هيپوکلريت سديم، هيپوکلريت کلسيم برای ضد عفونی کردن آب و مواد مرکبی چون سيانوراتها و اسيدهای سولفوريک و مورياتيک برای کنترل PH آب استخر، مواد ضد جلبک برای کنترل رشد جلبکها و سولفات آلومينيوم بعنوان منعقدکننده و کنترل کيفيت آب استخر بکار برده می شود.




نکاتی در ارتباط با شيمی آب استخرها و سيستم تصفيه آب



آب استخرها حاوی مقدار زيادی باکتريهای طبيعی است. اين باکتريها از جريان هوا و يا بدن شناگران وارد آب می شوند. بنابراين مواد شيميايی مختلفی برای ضدعفونی کردن آب استخرها و نيز تسهيل در اموری چون فيلتراسيون، کنترل رشد جلبکها، تميزی آب و کنترل PH به آنها اضافه می گردد.
مواد شيميايی معمول در استخرها عبارتند از گاز کلر، هيپوکلريت سديم، هيپوکلريت کلسيم برای ضد عفونی کردن آب و مواد مرکبی چون سيانوراتها و اسيدهای سولفوريک و مورياتيک برای کنترل PH آب استخر، مواد ضد جلبک برای کنترل رشد جلبکها و سولفات آلومينيوم بعنوان منعقدکننده و کنترل کيفيت آب استخر بکار برده می شود.

تصفيه آب استخرها

تصفيه شيميايی
آب استخرهای شنا مجموعه ای از انواع باکتريها، چربيها، نمکهای محلول در آب، گرد و غبار ، ذرات معلق و ... را درخود دارند. لذا ضدعفونی کردن اين آب جهت تامين بهداشت عمومی بسيار ضروری و مهم می باشد. معمولی ترين ماده ای که به آب استخر اضافه می گردد تا آن را ضدعفونی و قابل استفاده نمايند، کلر است. کلر بصورت گاز و يا پودرهای گرانولی قابل تهيه بوده و با توجه به درصد خلوص آن قابليت تزريق و اضافه نمودن به آب را دارا است. در صورتيکه از گاز کلر استفاده می گردد. لزوما به دليل مسموميت شديد ناشی از تنفس اين گاز که گاهاً منجر به مرگ سريع می گردد. استفاده تجهيزاتی که مخصوص تزريق آن به آب می باشد، ضروری است. گاز کلر معمولا در سيلندرهای 40 و 60 و 80 کيلوگرمی با درصد خلوص بالای % 95 قابل تهيه می باشد. نشت يابی سيستم و لوله های ارتباطی توسط محلول آمونياک دستگاه مربوطه ( کلريناتور) در صورت استفاده از اين سيستم را نبايد فراموش کرد. کلريناتورهای گازی با مارکها و شکل های ظاهری قابليت تنظيم گذر حجمی گاز را داشته و بر اساس ميزان نياز به سيستم نصب می گردد. بر اساس تجربه ثابت گرديده که گاز کلر به محض وارد شدن به داخل آب، در آن حل نمی گردد و حبابهای کلر در سطح آب پاره شده و فضا را به شدت مسموم می نمايند، لذا در اختيار داشتن ميزان کافی فشار آب در حدود 3 اتمسفر طول مسيری بيش از 15 متر و وجود آب در جريان داخل لوله حداقل شرايطی است تا گاز کلر بصورت کامل در آب حل گردد. لذا استفاده از کپسول گاز بدون تجهيزات مخصوص و استفاده از شيلنگ پلاستيکی و تزريق گاز از طريق اسکيمرهای استخر به هيچ وجه توصيه نمی گردد. خلوص بالای اين گاز، پايش گاز کلر پس از تزريق و حل شدن در آب و مقرون بصرفه بودن محاسن استفاده از اين شکل از کلر می باشد.
پودر گرانولی کلر که معمولا با % 70 خلوص در بازار عرضه می گردد، نيازمند تانک ذخيره، پمپ مخصوص تزريق کلر مايع (کلر خشک + آب) با قابليت تنظيم دبی کلر مايع از لوازم مورد نياز تزريق پودر کلر به آب می باشد. به دليل خورندگی بالای محلول کلر غليظ بر روی شبکه لوله کشی و پمپ ها، تزريق آن بصورت دستی و ازطريق لوله مکش پمپ تصفيه روشی است نادرست که درآينده هزينه های سنگينی را به دنبال دارد. به هرحال در هر صورتيکه کلر به آب اضافه گردد. ميزان کلرين آزاد در آب نبايد بيش 1 PPM تا 1.5 PPM باشد.در تصويه شيميايی آب استخرهای شنا و جکوزي ها، کنترل ميزان PH آب امری در تصويه شيميايی آب استخرهای شنا و جکوزي ها، کنترل ميزان PH آب امری است حياتی و ضروری. در صورتی که ميزان PH از کنترل خارج گردد، آب استخر به سمت اسيدی و يا قليايی شدن خواهد رفت. در اينصورت آب مناسب شنا نبوده و تغيير رنگ آب کاملا محسوس خواهد بود ( شيری رنگ و يا سبز رنگ شدن آب استخر ). بر اساس ميزان درجه اسيدی يا قليايی بودن آب لازم است افزودنی هايی با آن اضافه نمود تا PH آب تحت کنترل درآيد. ميزان PH مناسب جهت آب استخر شنا 7.2 تا 7.4 می باشد.

اخيرا روش های نوينی جهت ضدعفونی نمودن آب ابداع گرديده که استفاده از اشعه ماوراء بنفش يا اولترا ويولت (UV) تزريق گاز اوزن به آب است. در اين روش، آب ابتدا از مجاورت اشعه ماوراء بنفش عبور کرده و سپس به آب گاز اوزون توليد شده تزريق می گردد. در اين روش آب کاملا پاک و ضدعفونی شده و اکسيژن حل شده در آن آب را از مطلوبيت ويژه ای برخوردار می نمايد.

تصفيه فيزيکی:
هدف از تصفيه فيزيکی خارج نمودن ذرات معلق و يا ته نشين شده خارجی از چرخه و سيکل تصفيه می باشد. در يک تصفيه متعارف، آب توسط پمپ های تصفيه به جريان افتاده و پس از عبور از لايه های مختلفی از دانه بندی های سليس و يا عبور از غشاء نازکی از پارچه دياتومايت به داخل مبدل حرارتی وارد شده و پس از دريافت انرژی گرمايی کافی و گرم شدن به ميزان دلخواه مجددا وارد استخر می گردد. در اين روش فيلترهای موجود توانايی جذب ذرات معلق را به ميزان قطر حدودا تا 5 ميکرون دارند. فيلترها پس از زمان مشخصی به حد اشباع رسيده و بايد از طريق شستشوی معکوس يا Back Wash مجددا احيا گردند. در اين روش ذرات معلق به هنگام شستشوی معکوس از فيلتر خارج شده و ديگر در چرخه و سيکل تصفيه حضور نخواهند داشت.
گاها ذرات موجود در آب به حدی سنگين هستند که در کف استخرها ته نشين می گردند، در اين صورت ميزان بسيار کمی از اين ذرات در چرخه و سيکل سيرکلاسيون قرار داشته و مابقی از دسترس فيلترها بدور خواهند ماند. در اينصورت معمولا استفاده از سيستم لايروبی مکشی و يا اصطلاحا استفاده از پمپهای جارو بسيار موثر می باشند. استفاده از اين روش بهترين نتيجه را خواهد داشت. ضمنا چربيها و ساير ذراتی که به دليل سبکی بر روی آب باقی می مانند، توسط سر ريز کردن استخر و يا استفاده از سيستم اسکيمر از آب استخر زدوده می گردند.بعد از مدتی که از آب استخر استفاده می شود، و با وجود سالم بودن سيستم تصفيه و کلرزنی مناسب آب روز به روز کدرتر شده و PH آب تغييرات و نوسانات مختلف را نشان خواهد داد. در اينصورت آب از ذرات معلق و جامد ی اشباع گرديده که به دليل کوچک بودن قطر اين ذرات از فيلترها عبور کرده ولی آنقدر سنگين نيستند که در آب ته نشين و يا آنقدر سبک نيستند که روی آب قرار گيرند، آب تبديل به محلولی سوسپانسيون و مملو از ذرات معلقی می گردد که درصورت بی توجهی به آن آلودگی آب به شدت کيفيت آن را تحت تاثير قرار خواهد داد. در اينصورت استفاده از منعقد کننده های مانند سولفات آلومينيم %17 و بصورت پودر توصيه می گردد. درصورتيکه محلولی با درصدی مناسب از اين ماده تهيه و به آب اضافه گردد، ابتدا آب استخر شيری رنگ شده و سپس مواد معلق در آب در اثر انعقاد به هم چسبيده و توده های سنگين ژله مانندی را تشکيل می دهند که فلاک نام دارند. اين فلاکها به دليل سنگينی در کف آب ته نشين می گردند و بعد از مدت زمان مشخصی آب استخر مجددا صاف و زلال و شفاف خواهد شد. اين ذرات بايد توسط لايروبی مکشی از کف استخر جمع آوری و خارج گردد.
از آنجاييکه جلبکها و در استخرهای شنا به سرعت تکثير می گردند و گاها در اثر ميزان ثابتی از کلرين آزاد، جلبکها نسبت به اين مقدار کلر مصونيت يافته و مقاوم می شوند. در اينصورت کف ديواره ها و يا کنجهای استخر سرعت تغيير رنگ داده و نشانه هايی از تکثير جلبک را در استخر به نمايش می گذارند. استفاده از سراميک مرغوب و يا پوشش مناسب جهت نمای داخلی جام استخر در کاهش اين مشکل نقش مهمی را دارند ولی جهت جلوگيری از تکثير و ادامه توليد مثل جلبکها لازم است. آب استخر را توسط يک شوک ناگهانی با بالا بردن ميزان کلر تا 3.5 PPM در مجاورت کلر قرار داد. پاشيدن کلر خشک به قسمتهايی که جلبک ها حضور دارند بصورت بذر پاشی نيز در اين حالت توصيه می گردد. نبايد فراموش کرد که در اين حالت به دليل افزايش غلظت کلر در آب شنا کردن و استفاده از استخر خطرناک بوده و احتمال بروز بيمايهای پوستی، سوزش چشم، حساس شدن مخاط بينی، سر دردهای شديد و رنگ بری از مايوهای شنا و حتی بی رنگ شدن رنگ موی استفاده شده توسط بانوان وجود دارد. به تلاطم درآوردن آب استخر و يا پاشيدن آب توسط شلنگ و يا استفاده از پمپ های جارو برای کم کردن ميزان کلر آب، پيشنهاد می گردد. استفاده از اسيد جلبک (Algae Acid) که ماده ای شيميايی است و خاصيت اسيدی وارد به عنوان کشنده جابکها در استخر مورد استفاده قرار می گيرند.

نويسنده : شهروز مقدم