تعريف اختراع
ماده 26 قانون ثبت علايم و اختراعات مصوب تيرماه 1310 به جاي تعريف اختراع به احصاي موارد در مقام تعريف برآمده و مقرر مي‌دارد: هر قسم اكتشاف يا اختراع جديد در شعب مختلفه صنعتي يا فلاحتي به كاشف يا مخترع آن حق انحصاري مي‌دهد كه برطبق شرايط و در مدت مقرر در اين قانون از اكتشاف يا اختراع خود استفاده نمايد مشروط بر اينكه اكتشاف يا اختراع مطابق مقررات اين قانون در اداره ثبت تهران به ثبت رسيده باشد نوشته‌اي كه در اين مورد اداره ثبت تهران مي‌دهد ورقه اختراع ناميده مي‌شود. اختراع حاصل خلاقيت ذهني بشر است يا مي‌توان گفت اختراع راه‌حل جديد براي مشكلات فني جامع به شمار مي‌آيد. ماده 27 قانون مارالذكر مقرر مي‌دارد: هر كس مدعي يكي از امور ذيل باشد مي‌تواند تقاضاي ثبت نمايد :
ابداع هر محصول صنعتي جديد
كشف هر وسيله جديد با اعمال وسايل موجوده به طريق جديد براي تحصيل يك نتيجه يا محصول صنعتي يا فلاحتي
ابداع در ترمينولوژي حقوق دكتر جعفر لنگرودي چنين تعريف شده است
در لغت به معني اختراع و ايجاد چيز تازه است بنابراين وقتي كسي هرگونه محصولي با استفاده از فكر خود در امر صنعت (استفاده از صنعت به لحاظ عام بودن و گسترده بودن كلمه مي‌باشد و اطلاق آن به كليه محصولات بوجود آمده بدون وجود سابقه جايز ميباشد)بوجود آورد يك پديده جديد بوجود آورده كه داراي صفت تازگي و نو بودن است فلذا استحقاق آن را دارد كه تقاضاي ثبت و حمايت نمايد و هم چنين است كسي كه يك وسيله جديد را كشف مي نمايد در ترمينولوژي حقوق كلمه كشف چنين تعريف شده: در لغت به معني نمودار ساختن و پرده برداشتن از چيزي كه در پنهاني وخفا بوده است يا وسايلي كه قبلا موجود بوده به طريقه جديدي مورد بهره‌برداري جهت دستيابي به نتيجه جديد قرار مي‌گيرد.
بنابراين قانونگذار قصد ايجاد محدوديت براي ايجاد نتيجه جديد از محصولات قديم نداشته و به همين جهت مشوق آحاد مردم مي‌باشد كه با اتكا به فكر و انديشه خدادادي خود به تفكر وتعقل در زمينه‌هاي گوناگون براي دستيابي و رسيدن به نتايج جديد بپردازند متفكران و انديشمندان مي‌توانند با مختصر تغييراتي در وسايل موجود و يا قديمي نتيجه جديدي بدست آورند در اين صورت علاوه بر آن كه حقوق مخترعين وسايل موجود حفظ مي شود حمايت از نوآوري نيز خواهد شد .
ارائه تعريف جامع و مانع از اختراع كاري بس دشوار است ليكن مي‌توان بطور اختصار بيان نمود كه از قوه به فعل در آمدن يك فكر يا اعمال يك فكر جديد در روي وسايل موجود با ايجاد تغيير و تبديل در روي وسايل موجود براي دستيابي به نتيجه جديد اختراع محسوب مخترع اجاره آن را دارد كه از قانونگذار با تقاضاي ثبت اختراع خود درخواست حمايت نمايد و وفق ماده 29 قانون ثبت علائم و اختراعات كسي كه بدواً تقاضاي ثبت اختراع بنام خود مي‌نمايد مخترع شناخته شده و پس از ثبت اختراعش مورد حمايت قانونگذار قرار مي‌گيرد .

اختراعات قابل ثبت

كليه مواردي كه در زمينه علوم وصنعت و كشاورزي در جهت بهبود و ارتقاي وضعيت زندگي آحاد جامعه بوده و جنبه تازگي دارد بعنوان اختراع قابل ثبت مي‌باشد در مقابل آن بنا به دستور ماده 28 قانون ثبت علائم و اختراعات براي نقشه‌هاي مالي تقاضاي ثبت پذيرفته نمي‌باشد و همچنين قانونگذار جهت صيانت از حقوق مردم وخارج ساختن سلطه شخص يا اشخاص خاص بر امور دارويي و بهداشتي ممنوعيتي براي ثبت فرمولها و ترتيبات دوايي مقرر داشته و براي دفاع از ارزشهاي اجتماعي هرگونه اختراع يا هرگونه اختراع تكميلي كه محل انتظامات عمومي يا منافي عفت و اخلاق حسنه اجتماع يا مخالف حفظ الصحه عمومي باشد و يا تضادي با مقررات شرع مقدس داشته باشد قبال ثبت ندانسته است. بعنوان مثال اگر شخصي وسيله اي اختراع نموده كه با استفاده از آن در سرقت از منازل مردم تسريع و تسهيل شود قاعده چنين اختراعي كه مخالف نظم عمومي جامعه مي‌باشد قابليت ثبت نخواهد داشت .
كسي كه مطابق قانون ثبت علائم تجارتي و اختراع مصوب تيرماه 1310 اختراع خود را در اداره مالكيت صنعتي به ثبت رسانده و ورقه اختراع دريافت نمايد وفق ماده 33 قانون مذكور بنا به تقاضاي مخترع به مدت 10 يا 15 يا نهايتا 30 سال مورد حمايت قانوني قرار خواهد گرفت در مدت فوق‌الذكر مخترع با رعايت مواد قانوني مجاز به هرگونه استفاده قانوني خواهد بود. بعد از انقضاي مدت حمايت قانوني حتي به درخواست مخترع اين مدت قابل تمديد نخواهد بود و منافع اختراع ديگر متعلق به شخص خاصي نيست بلكه متعلق به عموم مردم جامعه خواهد بود و هر كس مي‌تواند بطور مجاني بدون پرداخت وجهي به مخترع از دانش فني آن اختراع استفاده نمايد .
روشهاي ثبت اختراع در ايران و جهان
الف : روش اعلامي
ب : روش تحقيقي
روش اعلامي: ثبت اختراع به نحو روش اعلامي براساس ادعاي مخترع صورت مي‌گيرد در اين روش ادعاي مخترع مقرون به صحت تلقي شده و به شرط عدم سابقه ثبت ادعاي مخترع به ثبت مي‌رسد ماده 36 قانون ثبت علايم تجارتي واختراعات مقرر مي‌دارد كه: ورقه(سند ) اختراع به هیچ وجه براي قابل استفاده بودن و يا جديد بودن و يا حقيقي بودن اختراع سنديت ندارد و همچنين ورقه اختراع مزبور به هيچ وجه دلالت بر اين نميكند كه تقاضكننده يا موكل او مخترع واقعي مي‌باشد و يا شرح اختراع يا نقشه‌هاي آن صحيح است و اشخاص ذينفع مي‌توانند نسبت به موارد مزبور در محكمه ابتدايي تهران اقامه دعوي كرده وخلاف آن را ثابت نمايند .
با عنایت به ماده فوق الذکر روش ثبت اختراع در ایران روش اعلامی می باشد مخترع موظف است که مدارک اختراع ادعایی خود را به اداره مالکیت صنعتی ارائه نماید و اداره مالکیت صنعتی با بررسی ادعای مخترع در سوابق ثبتی خود بشرط اینکه اختراع مذکور قبلا بنام دیگری به ثبت نرسیده باشد اقدام به ثبت اختراع خواهد نمود و سند اختراه (ورقه ) به نام مخترع را صادر خواهد کرد در این حالت اداره مالکیت صنعتی که مسئوولیت صدور ورقه (سند) اختراع را بعهده دارد مسئول صحت و سقم اختراع مخترع نمی باشد بلکه مخترع شخصا پاسخگو خواهد بود و اگر شخص یا اشخاصی ادعایی نسبت به اختراع ثبت شده دارند در محاکم ذیصلاح قضایی مستقر در تهران با خوانده قرار دادن مخترع اقامه دعوی نمایند و نتیجه رسیدگی و صدور حکم قطعی بیانگر واقعیت امر خواهد بود .

ادامه....

منابع: نکات مربوط به ثبت اختراع