عنوان درس: تاريخ، فرهنگ و تمدن اسلامي
(مصوب جلسه 542 مورخ 23/4/83 شوراي عالي انقلاب فرهنگي)
ارزش : 2 واحد (32 ساعت نظري)
هدف: آشنايي با شكل گيري تمدن اسلامي و عناصر داخلي و خارجي مؤثر در تعالي و انحطاط آن به منظور تقويت خودباوري و تحكيم هويت ملي اسلامي.
سرفصل‌ها:
1. مباحث پايه
1-1- واژه شناسي تاريخ، فرهنگ، تمدن و تجدد
2-1- عناصر تشكيل دهندة فرهنگ و تمدن
3-1- تعريف تمدن اسلامي و محدوده تاريخي و جغرافيايي آن
2. تمدن اسلامي و علل و عوامل آن
1-2- ويژگي‌هاي تمدن اسلامي
2-2- نهضت شكوفايي علمي در تمدن اسلامي
3-2- نهادهاي سياسي، اجتماعي و علمي تمدن اسلامي
4-2- علل و عوامل اعتقادي، فرهنگي و اجتماعي، پيدايش و شكوفايي تمدن اسلامي
5-2- تأثير فرهنگ‌ها و تمدن‌هاي پيشين در پيدايش تمدن اسلامي (يونان، ايران و ...)
6-2- خدمات متقابل اسلام و ايران
3. زمينه‌هاي ضعف، علل و عوامل ركود تمدن اسلامي
1-3- تهاجم دشمنان خارجي (مغول، صليبيان و ...)
2-3- اشرافي گري و حكومت‌هاي خودكامه و دور شدن خلافت از معيارهاي اصيل اسلامي
3-3- تحجرگري و محدوديت‌هاي سياسي و اجتماعي
4-3- دنياپرستی و انحطاط اخلاقی و انحراف از اسلام راستين
4. تأثير تمدن اسلامي بر تمدن غرب و پيدايش رنسانس
5. ظرفيت‌هاي موجود در جهان اسلام
1-5- موقعيت جغرافيايي و ژئوپلتيك كشورهاي اسلامي
2-5- منابع زيرزميني و انساني كشورهاي مسلمان
3-5- سرمايه فرهنگي و معنوي اسلام
6. انحطاط معنوي و بحرانهاي دروني دنياي مدرن
منابع:
1. فرهنگ و تمدن اسلامي، علي‌اكبر ولايتي، دفتر نشر معارف.
2. تمدن اسلامي در انديشه سياسي امام خميني(ره) (مجموعه مقالات)، مؤسسة تنظيم و نشر آثار امام خميني(ره).
3. دانش مسلمين، محمدرضا حكيمي.
4. تاريخ تمدن اسلامي، ميان محمد شريف، ترجمة خليل خليليان.
5. خدمات متقابل اسلام و ايران، مرتضي مطهري.
6. علم و تمدن اسلامي در اسلام، سيدحسين نصر، ترجمه احمد آرام، تهران، نشر انديشه.
7. تاريخ و فرهنگ و تمدن اسلامي، زين العابدين قرباني.
8. مسلمانان در بستر تاريخ، يعقوب جعفري.
منابع تكميلي:
1. هفت قرن فراز و نشيب تمدن اسلامي در اسپانيا، ايگناسيو اولاگوئه، ترجمة ناصر موفقيان.
2. تاريخ تمدن غرب و تمدن آن در شرق، كرين برينتون و ديگران، ترجمه پرويز داريوش.
3. نقش پيامبران در تمدن انسان، فخرالدين حجازي.
4. تاريخ تمدن (مشرق زمين گاهوارة تمدن)، ويل دورانت، ترجمه احمد آرام، ج 1.
5. ريشه‌هاي ضعف و عقب افتادگي مسلمين، سميع عاطف الزين، ترجمة محمود رجبي و محمدتقي كمالي نيا
6. تاريخ دانشگاههاي بزرگ اسلامي، عبدالرحيم غنيمه، ترجمه نورالله كسايي.
7. تاريخ و فرهنگ، مجتبي مينوي.
8. تاريخ علوم اسلامي، جلال الدين همايي.
9. تاريخ و تمدن و فرهنگ ايران، از اسلام تا صفويه، احمد تاجبخش، انتشارات نويد شيراز.
10. تاريخ آموزش و پرورش اسلام و ايران، علي محمدالماسي.
11. منابع فرهنگ اسلامي، ميان محمدشريف، ترجمه خليل خليليان.
12. مقدمه ابن خلدون، عبدالرحمن ابن خلدون، ترجمه محمدپروين گنابادي، تهران، بنگاه ترجمه و نشر كتاب.
13. ميراث اسلام يا آنچه مغرب زمين به ملل اسلامي مديون است، سيزده تن از مستشرقين و استادان دانشگاههاي انگلستان، ترجمه مصطفي علم، تهران، كتابفروشي مهر.
14. دين و دولت در انديشه اسلامي، محمد سروش.
15. علم تاريخ در گستره تمدن اسلامي، دكتر صادق آئينه وند.
16. اسلام و تمدن اسلامي، آندره هيكل، ترجمه حسن فروغي.
17. نقش فرهنگ و تمدن اسلامي در بيداري غرب، ذكرالله محمدي.
18. تاريخ و تمدن، علي شريعتي.
19. ريشه‌هاي ضعف و عقب افتادگي مسلمين، سميع عاطف الزين، ترجمه محمود رجبي و ديگران.
20. سير حكمت در اروپا، محمدعلي فروغي.
21. علل پيشرفت اسلام و انحطاط مسلمين، زين العابدين قرباني.
22. مجموعه مقالات فرهنگ و تمدن اسلامي، تدوين محمد نصيري، انتشارات معارف.
23. مدارس نظامينه و تاثيرات علمي و اجتماعي آن، نورالله كسائي.
24. فرهنگ اسلام در اروپا، زيگريد هونكه، ترجمه مرتضي رجايي.
عنوان درس: تاريخ، فرهنگ و تمدن اسلامي
پاسخ با نقل قول
