سال های طلایی
این گرایش به تلفیق روحمعماری گذشته در معماری جدید به حیات خود ادامه داد و در سال های اواخر دهه چهل ودهه پنجاه به تکامل بیشتری رسید.
بدون هیچ تردیدی برج شهیاد که بعد از انقلاب نام برج آزادیبه خود گرفت، یکی از موفق ترین نمونه های برداشتی آزاد از معماری گذشته ایران درقالب معماری مدرن است. برج آزادی را "حسین امانت" در سن بيست و شش سالگی و در سال١٣۴۵خورشیدی طراحی کرد و در سال ١٣۵٠ عملیات ساخت آن به پایان رسید. در این برج چکیده معماری ایران از دوران باستان تا دوران اسلامی با بیانی خلاصه و انتزاعیتصویر شده بدون آن که استفاده از این الگوها به تقلید یا تکرار ناشیانه عناصر منجرشود. حرکت قوس ها در دهانه های برج از قوس های پیش از اسلام شروع شده و به قوس درساختار معماری پس از اسلام منتهی می شود. همچنین فضاسازی اطراف این یادمان با الهام از پردیس های و باغ های ایرانی و تزیینات برج با الگوگرفتن از معماری ایرانی پس ازاسلام است. اگر این بنا را با ساختمان موزه ایران باستان مقایسه کنید می بینید که در ساختمان موزه، طاق کسری بدون هیچ تغییری عینن تکرار و بازسازی شده در حالی که دربنای برج آزادی، قوس های معماری ایرانی در ترکیبی نو و خلاقانه به کار گرفته شدهاند.
در کنار حسین امانت و برج آزادی باید از کامران دیبا وموزه هنرهای معاصر او نیز یاد کنیم. در این پروژه که به سفارش دفتر مخصوص فرح طراحی و اجرا شد، معمار با درونی کردن شکل ها و فرم های معماری کویری ایران و استفاده ازفضا سازهایی با اسلوب ایرانی توانسته مجموعه ای خلق کند که جوابگوی نیازهای مدرناست.
این بخش را با ذکر نمونه های برجسته ی دیگری در تهران بهپایان می بریم: باغ و فرهنگسرای نیاوران و همچنین فرهنگسرای شفق یوسف آباد اثرکامران دیبا، ساختمان سازمان میراث فرهنگی در خیابان آزادی طراحی حسین امانت وتئاتر شهر اثر سردار افخمی.
پربار بودن معماری پیشامدرن ایران و جذابیت عناصر و موتیفهای آن، همواره بسیاری از معماران را در به کارگیری و اداغام آنها با معماری جدیدوسوسه کرده است.
قضاوت این نکته که معماران ایرانی تا چه حد در استفاده ازمفاهیم و عناصر معماری گذشته در معماری امروزی، موفق بوده اند، بررسی جداگانه ای میطلبد. در فرصتی دیگر به بحث در این مورد ادامه خواهیم داد