حتی با وجود ابزارهایی مانند تلویزیون، تلفنهای همراه و اینترنت خواندن به شیوهی ستنی همچنان یک توانایی مهم محسوب میشود. چه یک کتاب درسی باشد، چه یک دفترچهی راهنما یا یک کتاب معمولی، مردم همچنان نیز مطالعه میکنند هر چند که این میزان مطالعه به آن اندازهای که باید نیست. یکی از دلایلی که بسیاری از مردم چندان علاقهای به مطالعه ندارند این است که خوب مطالعه نمیکنند. مطالعه برای آنها کاری کند و سخت است و آن طور که باید مطالبی که خواندهاند را به یاد نمیآورند. به عنوان مثال میتوان به برخی از دانشآموزان و دانشجویان اشاره کرد که گاهی برای فهمیدن و به یادآوردن مطلبی مجبور میشوند آن مطلب را چندین بار بخوانند.
برای این مشکل دلایل مختلفی میتواند وجود داشته باشد که بدون شک بخش قابل توجهی از آنها مربوط به ابزارهایی همچون تلویزیون، تلفن همراه و اینترنت میشود. عدم آموزش شیوهی درست مطالعه و همینطور دشوار بودن یادگیری نحوهی مطالعهی صحیح در سنین پایین و … را میتوان دلایل دیگری برای این مشکل برشمرد.
در ادامه به بررسی نکاتی میپردازیم که باعث افزایش سرعت خواندن و همینطور درک مطلب میگردند.
۱) هدف خود را بشناسید
افراد باید برای مطلبی که میخوانند هدف داشته باشند و در هنگام مطالعه این هدف را مد نظر قرار دهند. این که به طور پیوسته هدف مطالعه در ذهن فرد وجود داشته باشد باعث میشود تا خواننده بتواند به بخشهای مناسبتر متن متمرکز شود و آن بخش را تکرار کند. این کار همچنین از اتلاف وقت و تلاش اضافی جلوگیری میکند چرا که فقط بخشهای مناسب متن مورد توجه قرار میگیرد.
اگر مطلب مورد نظر را به طور آزادانه انتخاب کردهاید، شناسایی هدف کار سادهای است. کافیست از خود بپرسید “چرا من این مطلب را میخوانم؟”
وقتی در محیطهایی نظیر مدرسه یا دانشگاه قرار داریم، بسیاری از چیزهایی که میخوانیم مطالبی است که خواندنش از ما خواسته شده است. حتی در یک محیط کاری ممکن است رئیس از ما بخواهد تا یک کتاب راهنما را مطالعه کنیم. در چنین مواردی چنانچه نتوانید هدف مطالعه را تشخیص دهید کافیست این سوال را از استاد یا رئیس خود بپرسید: “میخواهید با خواندن این مطلب چه چیزی یاد بگیرم؟” چنان چه امکان تشخیص دقیق هدف برای تان وجود نداشت میتوانید بر اساس یک حدس مناسب در مورد آنچه باید بخوانید و یاد بگیرید اقدام به مطالعهی مطلب مورد نظر کنید.
۲) ابتدا یک مرور کلی انجام دهید
برای خواندن برخی مطالب شاید فقط یک مرور به تنهایی کافی باشد. یک مرور مناسب شامل توجه کردن به عناوین، عکسها، نمودارها، جدولها و پاراگرافهای اصلی (که معمولا در ابتدا و انتهای مطلب قرار دارند) میشود. با توجه به هدف مورد نظر، باید سرعت خواندن را پایین آورده و فقط بخشهایی که پاسخگوی هدف تان هستند را به دقت مطالعه کنید.
حتی مطلبی که باید به طور دقیق یاد گرفته شود نیز نیازمند یک مرور کلی میباشد. در مورد مزایای مرور اولیه میتوان به این موارد اشاره کرد:
- حافظه را آماده میکند و سبب میشود تا وقتی برای بار دوم مطلب را میخوانید آن را راحتتر به یاد بیاورید
- به فکرتان جهت میدهد و به شما کمک میکند تا بخشهای مهم مطلب را پیدا کنید
- یک درک کلی را از مطلب در اختیارتان قرار میدهد و سبب میشود تا بخشهای مورد نظر را راحتتر به یاد بیاورید
۳) متن را با اصول درست بخوانید
برای آن که مطلبی به طور دقیق خوانده شود، باید چشمها را به صورت منظم و کنترلشده حرکت داد. در هنگام مرور سریع، چشمها با نظم خاصی حرکت نمیکنند. وقتی قصد دارید مطلبی را به دقت مطالعه کنید و بخشهای وسیع متنی را یاد بگیرید چشمهای شما بایستی با حرکتی از راست به چپ بر روی نقاط تثبیت، توقف کند. توقفها نباید یک حرف یا حتی یک کلمه باشند بلکه هر توقف باید چند کلمه را شامل شود.
افرادی که توانایی خواندنشان ضعیف است یک مطلب را به صورت کلمه به کلمه میخوانند و در حقیقت درکشان از مطلبی که میخوانند پایین است چرا که در این حالت ذهن این افراد درگیر تشخیص حروف و آرایش آنها در هر کلمه میشود. این یکی از دلایل مهمی است که باعث میشود افراد نتوانند آن چه را که خواندهاند به یاد بیاورند. ممکن است برخی از دانشآموزان بگویند “این فصل را سه بار خواندهام ولی هنوز هم نمیتوانم به سوالات پاسخ دهم”. وقتی از این افراد یک سوال مفهومی در مورد مطلبی که خواندهاند پرسیده میشود معمولا قادر به پاسخگویی نمیباشند زیرا نمیتوانند معنی آن چه را که خواندهاند به بیاد بیاورند. حتی پاسخ سوالهای حفظی ساده را نیز نمیتوانند به یاد بیاورند چرا که تمرکز آنها روی کلمات آنها را از تطبیق دانش قبلی خود با آنچه میخوانند باز میدارد و در نتیجه مانع آسانی و تسهیل در به یادآوردن میشود. به طور خلاصه میتوان گفت برای به یادآوردن آن چه که خواندهاید باید در مورد معنی کلمات فکر کنید.
برای آن که بتوانید متنی را با اصول درست بخوانید، این موارد پیشنهاد میشود:
- با تمام متن ارتباط چشمی برقرار کنید و فقط به یک مرور کلی بسنده نکنید
- در هر تثبیت چشمی، چندین کلمه را ببینید
- سعی کنید عرض هر تثبیت چشمی را افزایش دهید (در یک عرض ۲۱ سانتیمتری سه توقف یا حداقل دو توقف برای هر خط داشته باشید). این مهارت را باید در چند مرحله تقویت کرد. ابتدا پنج یا شش توقف در هر خط را تمرین کنید سپس چهار توقف و بعد از آن سه توقف.
- چشمها را از یک نقطهی تثبیت به نقطهی دیگر بچسبانید. (این کار برای خطوط عریض به صورت افقی انجام میشود و چنانچه عرض متن کوچک و چینش آن به صورت ستونی باشد به صورت عمودی انجام میشود).
یادگیری این روش نیازمند تمرین است.