سيدر
مقدمه
سيدر وسيله اي متشكل از ماده سيليكان آغشته به پروژسترون طبيعي است. زماني كه سيدر در داخل واژن قرار مي گيرد بطور يكنواخت تدريجا” به ميزان معين و ثابت از خود پروژسترون ترخيص مي كند كه از طريق ديواره واژن جذب و وارد خون مي گردد. سيدر بطور ساده بوسيله آپلي كاتور در داخل واژن گذارده مي شود و درصد افتادن آن بعد از جايگذاري كمتر از 2% است مگر اينكه درست جايگذاري نشده باشد.
سيدر در موارد زير استفاده مي شود:
1 - درمان گاوهاي آنستروس.
2 - درمان كيست هاي تخمداني.
3 - بهبود آبستني در گاوهاي برگشتي.
4 - همزماني براي زايمان متراكم و تلقيح بدون فحل يابي در گاو شيري و تليسه.
5 - همزماني براي انتقال جنين در گاوهاي گيرنده و دهنده.
6 - بهبود آبستني در گيرنده هاي جنين منجمد.
موج فوليكولي و رشد فوليكول غالب:
رشد فوليكولي يك مرحله دائمي است. موج فوليكولي شامل رشد يك فوليكول به تنهايي و همچنين تعدادي فوليكول بطور همزمان مي باشد كه ميتواند تا 15 فوليكول بطور همزمان تا قطر 7-5 ميلي متر رشد نمايد. در بين فوليكول هاي رشد كرده يك فوليكول غالب مي گردد و با ترشح Inhibin از رشد فوليكول هاي رقيب جلوگيري مي نمايد.
در هر سيكل معمولا” دو موج فوليكولي وجود دارد. اولين موج بعد از شروع اوولاسيون بوده و دومين موج بين روزهاي 12-8 بعد از شروع فحلي انجام مي گيرد.
بعضي گاوها موج سوم را در اواسط سيلكل دارا هستند و حتي در مورد معدودي موج چهارم هم وجود دارد. به هر حال آخرين موج فوليكولي است كه موجب فحلي و اوولاسيون مي گردد زيرا موج هاي فوليكولي اوليه تحت تاثير پروژسترون مترشحه از جسم زرد قبل از تشكيل فوليكول غالب متوقف مي گردد.
سيكل هاي فحلي كه شامل دو موج فوليكولي هستند كوتاه ترند (21-20) روز و سيكل هاي فحلي كه شامل سه موج فوليكولي هستند بلندترند (24-22 )روز البته سيلكل هاي فحلي خيلي كوتاه (12-8) روز نيز در بين گاوهايي كه يك دوره غيرفعال تخمداني را گذرانده اند و همچنين گاوهاي تازه زا وجود دارد.
تخمدان هاي غيرفعال (آنستروس):
معمولا” موج هاي فوليكولي در اولين ده روز بعد از زايمان وجود ندارد ولي در گاوهاي تازه زايي كه از نظر تغذيه اي انرژي زيادي دريافت مي دارند موج هاي فوليكولي همراه فوليكول غالب كه منجربه اوولاسيون شود در ده روز اول زايمان ديده شده است.
آنستروس:
حالتي است كه گاو بعد از زايمان فحل نمي شود . در اين حالت موج هاي فوليكولي صورت مي گيرد ولي موجي كه سبب ايجاد فوليكول غالب و اوولاسيون گردد اتفاق نمي افتد و در گاو فحلي آشكار مشاهده نمي شود.
براي اينكه فوليكول بيشتر از قطر 5-4 ميليمتر برسد و توانايي توليد استراديول را داشته باشد نياز به FSH و LH كافي دارد كه منشاء آنها هيپوتالاموس است.
گاوهايي كه در اوايل زايمان از تغذيه كافي برخوردار نباشند قادر به ترشح F SH , LH كافي نبوده و توانايي توليد فوليكول غالب را نخواهد داشت.
از طرفي چون ترشح استراديول براي تحريك ترشح LH كافي نيست يا اوولاسيون انجام نمي گيرد يا بدون بروز فحلي انجام مي شود كه فحلي خاموش گويند كه در گاوهاي تازه زا معمول است.
بيماري هاي كيست تخمداني:
كيست هاي تخمداني در 60-45 روز بعد از زايمان اتفاق مي افتد و گاوهايي كه از تغذيه خوبي برخوردار هستند بيشتر مبتلا مي شوند. توليد ناكافي LH از هيپوفيز موجب عدم اوولاسيون شده و در نتيجه از كيستي بوجود مي آيد كه تا قطر 25 ميلي متر رشد مي نمايد.
انواع كيست :
1 - كيست هاي فوليكولار كه شايع ترند.
2 - كيست هاي لوتئال كه در اثر لوتئينه شدن زودرس كيست فوليكولار بوجود مي آيند كه ميزان آنها با سن دام و ميزان توليد شير نسبت مستقيم دارد.
نقش پروژسترون :
پروژسترون هورمون استروئيدي است كه از جسم زرد و هنگام آبستني از جفت هم ترشح مي شود . اين هورمون موجب آماده سازي رحم قبل از چسبيدن جنين به ديواره رحم شده و بقاي آن براي دوام آبستني ضروري است. در گاوهاي شيري ميزان پايه پروژسترون پلاسما 1 نانوگرم در ميلي ليتر است . بعد از تشكيل جسم زرد بتدريج ميزان آن به 7 نانوگرم در ميلي ليتر مي رسد. در دوران آبستني ميزان آن ممكن است تا 20 نانوگرم در ميلي ليتر و حتي بيشتر نيز برسد.
ميزان پروژسترون خون بستگي به عنوان زير دارد:
1 - وضعيت فيزيولوژيكي حيوان.
2 - ميزان توليد پروژسترون از جسم زرد.
3 - ميزان متابوليسم هورمون در كبد.
4 - ميزان دفع آن از بدن.
ميزان بالاي پروژسترون در خون موجب پايين نگهداشتن توليد L H مي شود. از طرفي براي رشد فوليكول غالب و اوولاسيون ميزان بالاي L H مورد نياز است اگر فوليكول غالب به ماكزيمم رشد خود به قطر 9 ميلي ليتر باشد به تدريج تحليل رفته و موج فوليكولي جديدي شروع مي شود.
وقتي كه غلظت پروژسترون خون به كمتر از 2 نانوگرم در ميلي ليتر برسد ترشح L H افزايش مي يابد و رشد فوليكولها ادامه يافته و فوليكول غالب بوجود آمده اوولاسيون انجام مي شود. ولي اگر ميزان پروژسترون 4-2 نانوگرم در ميلي ليتر باشد فوليكول غالب به فوليكول مقاومي تبديل مي شود و موج فوليكولي متوقف مي گردد. فوليكول هاي مقاوم به علت مسن شدن تخمك از باروري پايين تري برخوردارند. رابطه مستقيمي بين ميزان توليد پروژسترون و درصد باروري وجود دارد. گاوهاي شيري كه از تغذيه كافي برخوردارند پروژسترون بيشتري توليد مي كنند و بارورتر هستند.
نقش سيدر به عنوان منبع خارجي پروژسترون :
اولين خالص سازي پروژسترون در سال 1934 انجام شد. پروژسترون حاوي سيدر ، طبيعي بوده منشاء گياهي دارد و همانند پروژسترون مترشحه از حيوان مي باشد.
وقتي سيدر در داخل واژن قرار گرفت بتدريج پروژسترون آن از طريق ديواره جذب شده و ميزان پروژسترون خون آنقدر بالا مي رود كه FSH و L H مهار مي گردد. اين مهار تا زماني است كه سيدر در داخل واژن باقي مي ماند و اين مدت براي درمان هاي مختلف متفاوت است. 6 ساعت بعد از اتمام دوران درمان و خارج نمودن سيدر از واژن ميزان پروژسترون به پايين ترين حد فيزيولوژيك خود رسيده و رشد فوليكول هاي جديد را كه همراه با فحلي آشكار است ميسر مي سازد.
نقش استراديول:
استراديول يك هورمون استروئيدي است كه از فوليكول در حال رشد ترشح مي گردد. زماني كه قطر فوليكول ها به 8/5ميلي متر ميرسد ميزان ترشح استراديول آنها افزايش مي يابد . غلظت استراديول در خون در حالت عادي 5 پكتوگرم در ميلي ليتر و در زمان فحلي 20 پكتوگرم در هر ميلي ليتر مي باشد.
ترشح استراديول از فوليكول هاي در حال رشد در فاز لوتئال موجب تحليل رفتن جسم زرد مي شود. براي تحليل جسم زرد نياز به وجود رسپتورهاي اكسي توسين در اندومتر رحم است. اين رسپتورها زماني تشكيل مي گردد كه حيوان 7 روز در معرض ميزان پروژسترون باشد يا پروژسترون پرايم شده باشد. اكسي توسين آزاد شده از جسم زرد به اين رسپيتورها متصل شده و منجربه آزادسازي پروستاگلاندين مي شود. در نتيجه آن جسم زرد تحليل مي رود. در گاوهاي غيرآبستن تحليل جسم زرد بين روزهاي 18-16 سيكل بطور خودبخود انجام ميگيرد و در گاوهاي آبستن عدم ترشح پروستاگلاندين باعث طول عمر جسم زرد مي گردد.
در گاوهاي غيرآبستن زماني كه جسم زرد به تحليل رفت، فوليكول غالب توليد استراديول مي كند كه باعث بروز فحلي و اوولاسيون مي گردد. استراديول بعد از اوولاسيون ميزانش به حداقل خود مي رسد. اثر استراديول روي محور مغز ميتوانند منفي يا مثبت باشد.
- باشگاه پیام نور
- اخبار پیام نور
- تبلیغات در باشگاه
- نمونه سوالات پیام نور
- پرسش پاسخ پیام نوری
- امکانات باشگاه
- امکانات سایت
- منوی سریع
پاسخ با نقل قول
