وخامت بيماري ايدز چگونه است ؟
به طور مسلم وخامت بيماري برحسب تغييرات عفونت حاصل بر اثر ويروس ايدز ظاهر مي گردد. واضح است كه در اشكال بدون نشانه يا اشكال سبك، مسئله تهديد حيات مطرح نمي باشد. هنگام وجود نشانه هاي بيماري و يا علائم مشايعت كننده ايدز، خطر وخامت بيماري به شكل بسيار جدي مسئله مهمي است. علاوه بر آن در ابتلا دستگاه عصبي خطر مرگ وجود دارد. بايد ياد آور شويم كه طرح بيماري ايدز تحت عنوان يك بيماري وخيم ضرورت ندارد، زيرا بر اساس تحقيقات متعدد مشخص شده كه از زمان آغاز و اعلام بيماري مرگ يگانه راه است.

چنانچه نتايج بدست آمده از بررسيهاي متعدد را مورد توجه قرار بدهيم در مي يابيم كه 45 درصد افرادي كه به بيماري ايدز مبتلا بوده اند از بين رفته اند. اما با تمام احوال اين نتايج در پاسخ به اين سؤال كه افراد مبتلا به بيماري زنده خواهند ماند گويا نيست. ولي براساس آمار موجود 90 درصد افرادي كه در سال 1981 به بيماري مبتلا شده بودند، فوت كرده اند. همچنين 70 درصد از فرادي كه در سال 1983 بيماريشان تشخيص داده شده بود، از بين رفته اند. به طور كل بايد در نظر داشت كه ارقام ياد شده نعكس درستي در درك واقعيت ندارند. به عنوان مثال در موارد ابتلا به تومور و يا عفونت سير بيماري بسيار متفاوت است. به عبارت ديگر، پيشآگهي زمان متوسط زندگي در ساركم كاپوزي 2 سال و در موارد ابتلا به عفونتهاي سينومگال ويروس 2 ماه است.
به طور خلاصه وخامت بيماري ايدز به درجه نقص ايمني فرد بستگي دارد.
آيا ويروس ايدز را مي توان از بين برد ؟
از آنجا كه بيماري ايدز و كليه تظاهرات ناشي از آن، به علت ويروس ايدز است، بنابراين انديشه توقف سير بيماري از راه از بين بردن ويروس، براي كليه محققين به سرعت مطرح گرديد.

از آغاز سال 1983 ميلادي، ابتدا در آزمايشگاه و سپس در انسان، بررسيهايي درباره موادي كه اثر آنها بر رتروويروسهاي حيواني به اثبات رسيده بود، به عمل آمد. كي از اين فراورده ها « تنگستو آنتي مونيات » يا HPA23 بود كه 10 سال قبل از پيدايش ويروس ايدز كشف شده است. تاثير آن بر روي بعضي از تومورها و لوسمي هاي حاصل به وسيله ويروسهاي حيواني نشان داده شده بود. بزودي اين فكر اشاعه پيدا كرد كه اين فراورده ممكن است از تكثير ويروس در بيماران جلوگيري نمايد. اما تجويز اين دارو از يك سو در بهبود باليني و بيولوژيك همشه نتيجه رضايت بخش نداشت و از سوي ديگر قطع درمان سبب تكثير مجدد ويروس مي شد بنابراين تكرار درمان ضرورت پيدا مي كرد و مصرف طولاني دارو به علت اثرات سمي مانع ادامه درمان مي گرديد.

سپس درباره تاثير ساير داروها بر روي ويروس ايدز بررسي نمودند. تجويز « سورامين » به علت اثرات بسيار سمي نا اميد كننده بود. « آنسامايسين » داروي ضد سل نيز خصوصيت وقفه دهنده بر ويروس دارد.

اثر ضد ويروسي اينترفرون ( آلفا ) در انسان تائيد شده است. اما در يك بررسي تحت كنترل در بيماراني كه تورم طولاني غدد لنفاوي داشته اند نتيجه اي بدست نيامده است. استفاده از FOSCARNET كه تاثير آن بر ويروسهاي گروه تبخال نشان داده شده است اثر تقليل دهنده ويروس ايدز در بيماران دارد.

داروي ضد ويروسي كه اكنون روي آن تاكيد مي شود و به نظر مي رسد در آينده طيف وسيعي داشته باشد عبارت از AZIDOTHYMIDINE يا AZT مي باشد. يكي از مزاياي آن اين است كه از راه خوراكي مصرف مي شود و انتشار دارو در بدن و به ويژه در دستگاه عصبي رضايت بخش است. به طور كلي پاسخ به درمان با AZT اميدوار كننده است لذا به شكل تجارتي تهيه مي شود. اين مولكول به طور واضح در تقليل مرگ و مير و شيوع حوادث جدي در بيماران مبتلا به ايدز مؤثر مي باشد.

بيماراني كه تحت درمان با اين دارو قرار گرفته اند به طور متوسط بهبود شخصي در اعمال ايمني خود پيدا كرده اند. اما بايد توجه داشت كه اين دارو نيز همانند ساير داروهاي ضد ويروسي در مرحله اوليه بيماري مؤثر است. به طور خلاصه، اكنون كوشش محققين بر اين است كه از ميان مولكولهاي متعدد مشتق از اين دارو، فراورده اي را مورد بررسي قرار دهند كه داراي حداكثر فعاليت در برابر ويروس، شرايط انتشار مناسب در بدن، اثر طولاني و حداقل سميت باشد. لازم به يادآوري است داروهاي ضد ويروسي كه در حال حاضر به كار برده مي شوند فقط تكثير ويروس را متوقف مي سازند و ويروس در حالت خفته باقي مي ماند، اما قادر به اخراج ويروس از سلولهايي كه در آن جايگزين شده است نمي باشد.

آيا نقص دستگاه ايمني را مي توان ترميم نمود ؟
آسيبهاي حاصل از ويروس ممكن است غير قابل برگشت باشند و در نتيجه اقدام به درمان اختصاصي را ايجاب نمايند. در سالهاي اخير بررسيهاي متعدد درباره تاثير داروها بر دستگاه ايمني به عمل آمده است. همزمان با كشف ويروس ايدز و تاييد آن به عنوان عامل بيماري، مشاهده گرديد كه تجويز فراورده هاي محرك دستگاه ايمني سبب تسريع تكثير ويروس مي شود.

از ميان فراورده هايي كه از نظر آزمايشگاهي به مثبت شدن آزمونهاي ايمني منجر شده اند ـ بدون اينكه در تخفيف فيزيكي و يا نشانه هاي باليني تاثير داشته باشند ـ اينترفرون گاما و انترلوكين2 مي باشند. اما تجويز اين داروها، سبب پيدايش آثار ثانويه قابل توجه، با مشكل روبرو شده است. براي جانشين ساختن گلبولهاي سفيد سالم به جاي گلبولهاي سفيد معيوب آزمايشاتي بر روي چندين بيمار انجام گرفته است. پيوند يا به عبارت ديگر، انتقال مغز استخوان كه حاوي گلبولهاي پيش ساز گلبولهاي سفيد مي باشد روش درمان ديگري است اما اين پيوند زماني امكان پذير است كه برداشت مغز استخون از افرادي بايد انجام گيرد كه گروه نسجي دهنده و گيرنده سازگار باشد. بهبود عمل ايمني هنگاميكه پيوند گرفته باشد سبب از بين رفتن نشانه هاي بيماري شده است. بالاخره بايد توجه داشت كه براي احتراز از آلودگي مجدد سلولهاي پيوند شده، استفاده از داروها ضد ويروسي كاملا ضرورت دارد.