مقاله ای جامع درباره بهداشت

[Isooda]

لثه وبيماريهاي آن :
لثه سالم صورتي رنگ است وكاملا به استخوان فك مي چسبد لبه لثه معمولاتيز است ومثل لايه اي روي دندان كشيده شده است . اگر بهداشت دهان ودندان رعايت نشود بافت نگهدارنده لثه دچار بيماري مي شود .در آغاز بيماري اول لثه پر خون قرمز ومتورم ميشود سپس با پيشرفت بيماري استخوان فك خورده شده ولثه عقب نشيني مي كند به تدريج دندان لق ميشود وخود به خود مي افتد .علت بيماري ماندن پلاك ميكروبي روي دندان به مدت طولاني وتبديل آن به لايه زرد يا قهوه اي كه به آن جرم دنداني گويند ميباشد.

روش درست مسواك كردن دندانها واستفاده از نخ دندان :
اول :انتخاب يك مسواك خوب :
-موهاي آن از نايلون نرم درست شده بود .
-موهاي آن مرتب ومنظم باشد

دوم :-خمير دندان :
قدرت پاك كنندگي كه باعث براق شدن دندانها مي شود
-خوشبو وخوش طعم كردن دهان و
-افزايش مقاومت دندانها در برابر پوسيدگي به دليل داشتن فلورايد .

*نكته مهم :لازم نيست مسواك كردن حتما با خمير دندان انجام گيرد بلكه اگر خمير دندان در دسترس نباشد بايد حتي با آب خالي مسواك كرد . توجه داشته باشيد كه استفاده از نمك خشك جوش شيرين يا ساير پودرها براي مسواك كردن درست نيست و باعث ساييدگي ميناي دندان و خراشيدگي لثه مي شود ولي استفاده از اب نمك رقيق شده ۰(نصف قاشق چاي خوري در يك ليوان آب جوشيده سرد شده )اشكالي ندارد .

سوم :مسواك كردن درست
۱- مسواك را با آب خيس كنيد وبه اندازه يك نخود از خمير را روي آن قرار دهيد .

۲- موهاي مسواك را به طور مايل (با زاويه ۴۵ درجه )روي سطح خارجي دندانها قرار دهيد به طوريكه نصف موهاي مسواك روي لثه قرار گيرد .در هر بار سعي كنيد مسواك روي دو دندان را به طور كامل بپوشاند .

۳-مسواك را همانطور كه روي دو دندان گذاشته ايد با دقت وملايمت به داخل فضاهاي بين دندانها ولثه فشار دهيد و۱۰ تا ۱۵ بار به سمت سطح جونده بكشيد .

۴-اين كار را براي سطحهاي خارجي و داخلي تمام دندانهاي آن فك انجام دهيد .

۵-براي سطحهاي داخلي دندانهاي جلو مسواك را به صورت عمودي بر روي دندانها قرار دهيد وبا حركات بالا وپايين اين سطحها را تميز كنيد .
۶-براي سطحهاي جونده مسواك را در روي سطح جونده دندانها كمي فشار دهيد تا موهاي مسواك به خوبي به داخل شيار هاي سطح جونده وارد شود . بعد چند بار مسواك را به جلو وعقب بكشيد تا سطح جونده به خوبي تميز شود

۷- چون خرده هاي مواد غذايي وميكروبها روي سطح زبان جمع مي شود بهتر است هر چند روز يكبار روي زبان را هم با مسواك تميز كنيد .براي اين كار مسواك را در عقب زبان قرار دهيد وبه طرف جلو بكشيد .(تميز كردن زبان نقش مهمي براي از بين بردن بوي بد دهان دارد .)

۸- پس از مسواك كردن دندانها وزبان دهان را چند بار با آب بشوييد.

۹- وقتي مسواك كردن دندانها تمام شد مسواك را خوب با آ ب بشوييد ودر جايي دور از آلودگي نگهداري كنيد .
توجه داشته باشيد كه هيچوقت مسواك خيس را در جعبه سر بسته نگذاريد چون هواي داخل جعبه دم مي كند و باعث رشد ميكروبها مي شود .

استفاده از نخ دندان :
با مسواك كردن نمي توان سطحهاي بين دنداني را به خوبي تميز كرد .براي اين كار بايد از نخ دندان استفاده شود .نخ دندان ، نخ مخصوصي است كه ا ز ابريشم يا نايلون ساخته شده است .قبل از مسواك كردن دندانها بايد با استفاده از نخ دندان سطحهاي بين دنداني را تميز كرد براي استفاده از نخ دندان بايد :

۱-قبل از استفاده از نخ ، دستها را باآب و صابون خوب بشوييد .

۲-حدود ۳۵ سانتيمتر از نخ دندان را ببريد .

۳-دو طرف نخي را كه بريده ايد ،در هر دو دست ، به دور انگشت وسط بپيچيد .

۴-سه انگشت آخر را ببنديد ودو دست را از هم دور كنيد تا نخ محكم كشيده شود .به اين ترتيب انگشت نشانه وشست هر دست آزاد مي ماند .

۵- قطعه اي از نخ به طول ۲ تا ۵/۲ سانتيمتر را بين انگشتا ن شست واشاره هر دست نگاه داريد .

۶-نخ را با حركتي شبيه اره كشيدن ،به آرامي به فضاي بين دندانها وارد كنيد ، مواظب باشيد فشار نخ لثه را زخم نكند .( براي وارد كردن نخ بين دندانهاي فك پايين از دو انگشت اشاره استفاده كنيد ،براي وارد كردن نخ بين دندانهاي فك بالا از دو انگشت شست يا يك شست ويك انگشت اشاره استفاده كنيد .)

۷- نخ را به كناره يكي از دندانها تكيه دهيد وبا ملايمت به زير لبه لثه ببريد . وقتي نخ را تا آنجا كه ممكن است به زير لثه برديد ، به سطح كناري دندان بچسبانيد و چند بار به طرف بالا وپايين حركت دهيد .

۸-نخ را كمي جابجا كنيد و قسمت تميز نخ را در همان محل ، به سطح كناري دندان ديگر بچسبانيد و همين كار را تكرار كنيد . بعد از آن ، نخ را از لاي دندانها خارج كنيد . آن قسمت از نخ را كه براي اين دندانها استفاده كرده ايد جا به جا كنيد و نخ كشيدن دندان بعدي را شروع كنيد . اين كار را براي تمام سطحهاي بين دندانها تكرار كنيد .

۹- پشت آخرين دندان هر فك را نيز مثل دندانهاي ديگر نخ بكشيد

[Isooda]

روش معاينه دهان و دندان:
وسائل مورد نیاز :
چوب زبان ، چراغ قوه و گاز تميز

روش كار :
۱- معاينه شونده را روي يك صندلي بنشانيد .خود شما ،جلو روي او با يستيد ، از او بخواهيد كه دهان خود را كاملا باز كند . با چراغ قوه فضاي دهان را روشن كنيد .

۲- براي اينكه لثه وهمه سطحهاي دندانها را به خوبي معاينه كنيد ،بايد در كار خود نظم داشته باشيد و از يك طرف فك شروع كنيد .

۳- براي اينكه لثه وسطح زباني دندانهاي فك پايين يك طرف به خوبي ديده شود . بايد از بيمار بخواهيد كه زبان را به طرف ديگر ببرد وبا استفاده از چوب زبان آن را نگهداريد.

۴- براي اينكه لثه وسطح لبي دندانهاي فك بالا وپايين را بخوبي معاينه كنيد بايد با چوب زبان ، لبها و گونه را از سطح لثه دور كنيد .

۵- در داخل دهان ولاي دندانها ، به باقي مانده خرده هاي غذا توجه كنيد . اگر در لاي دندانها خرده هاي غذا ديده شود ، نشانه آن است كه شخص از دندانهاي خود خوب مراقبت نمي كند .

۶- همه سطحهاي مختلف را در تك تك دندانها معاينه كنيد ، وجود پلاك ، جرم و پوسيدگي دندان ( از يك لك كوچك قهوه اي يا سياه رنگ گرفته تا سوراخ شدگي دندان ) را بررسي نماييد .

۷-به تمام قسمتهاي لثه ، خوب نكاه كنيد تا در صورت وجود تورم متوجه آن بشويد .

۸-كف دهان ( زير زبان ) ، كام ، داخل گونه ها ولبها را به خوبي نگاه كنيد تا اگر زخم يا هر چيز غير طبيعي ديگر وجود داشته باشد .

۹- نوك زبان را با گاز تميز بگيريد و كمي به سمت خارج از دهان بكشيد . روي زبان ، زير زبان و دو طرف آن را به دقت نگاه كنيد تا در صورت وجود زخم يا غده متوجه آن بشويد .

مراقبت از دهان ودندان زنان باردار :
بعضي ها مي گويند كه ، زنان با هر زايمان يك دندان خود را از دست مي دهند . اين عقيده درست نيست . مادران زيادي هستند كه ، چون بهداشت دهان ودندان خود را رعايت ميكنند ، در تمام زايمانهايشان حتي يك دندان هم از دست نداده اند .ولي بايد بدانيم كه در دوران آبستني ، تغييراتي در بدن زن حامله پيدا مي شود كه امكان ايجاد پوسيدگي دندان وبيماري لثه را در آنها زيادتر مي كند :

۱-بيشتر زنان حامله ، علاقه زيادي به مصرف مواد قندي وشيريني دارند . مصرف زياد مواد قندي زمينه را براي پوسيدگي دندان وبيماري لثه مساعد مي سازد .

۲-زنان حامله در دوران بارداري ، گاه دچار حالت تهوع واستفراغهاي مكرر مي شوند . استفراغ كردن باعث مي شود كه بزاق دهان آنها اسيدي شود . اسيدي شدن بزاق هم احتمال ايجاد پوسيدگي دندان و بيماري لثه را زياد مي كند .

۳-بيشتر زنان حامله در اين دوران كم حوصله هستند وكمتر به بهداشت دهان ودندان خود توجه دارند .

توجه مهم :
گاهي به دليل رعايت نكردن بهداشت دهان و دندان ، روي لثه زن حامله يك غده پيدا ميشود .
قطر اين غده ممكن است يك سانتيمتر يا بزرگتر باشد . گاهي اين غده دردناك است .اين غده خطرناك نيست وبه آن تومور حاملگي مي گويند .در صورت وجود تومور حاملگي زن حامله را به مركز بهداشتي درماني ارجاع فوري دهيد .

روش مراقبت دهان و دندان در زنان باردار :
۱- رعايت بهداشت دهان ودندان را به زنان حامله توصيه كنيد وآ موزش دهيد .

۲- ضمن مراقبتهاي دوران بارداري ، در هر بار مراجعه زن باردار ، ضمن ساير مراقبتها ، دهان ودندان ولثه او را هم بايد به طور كامل معاينه ولزوم رعايت بهداشت دهان ودندان و روش صحيح آن را ياد آ وري كنيد . بنابر اين ، هر زن باردار را در ماههاي سوم تا هفتم هر ماه يكبار ودر ماههاي هشتم ونهم ، هر ماه دو بار معاينه ودر ما ههاي سوم ، پنجم وهفتم حاملگي در فرم مربوطه ثبت کنيد ودر صورت لزوم ارجاع دهيد .

۳- در صورت وجود استفراغ توصيه كنيد كه بعد از هر استفراغ ، دهان را با دقت بشويند وبا جوش شيرين دهانشويه كنند . براي اين كار ،مي توانند نصف قاشق چايخوري جوش شيرين را در يك ليوان آب جوشيده سرد شده حل كنند و با اين محلول غرغره نمايند .

۴- در صورت وجود تورم و خون ريزي از لثه ،ادامه نخ كشيدن ومسواك كردن دندانها ودهانشويه با آ ب نمك رقيق را توصيه كنيد براي دهانشويه با آب نمك ، نصف قاشق چايخوري نمك را در يك ليوان آب جوشيده سرد شده حل مي نمايند ودهان را با اين محلول غرغره مي كنند .

۵- اگر تورم و خونريزي لثه ادامه پيدا كرد ، يا تومور حاملگي يا مورد غير عادي ديگر ديده شد ،بايد فوري به مركز بهداشتي درماني ارجاع داده شود .

۶- پس از زايمان مادران باردار بايد يك بار تا سه ماه پس از زايمان وبار ديگر از سه ماه تا يك سال پس از زايمان توسط شما معاينه شوند ، وضعيت دهان ودندان آنها در پرونده خانوار ثبت گردد ودر صورت لزوم به دندانپزشك يا بهداشتكار دهان ودندان ارجاع داده شوند.

[Isooda]

مراقبت از دهان ودندان كودكان زير ۲ سال :
گاهي ممكن است ، در هنگام تولد ناهنجاريهايي در ناحيه دهان نوزادان ديده شود . مثل :شكاف در ناحيه لبها كه در اصطلاح به آن لب شكري مي گويند . امكان دارد شكاف لبها يك طرفه يا دو طرفه باشد .

شكاف در كام كه ممكن است تنها يا همراه با شكاف لبها باشد .

امكان دارد بعضي از نوزادان هنگام تولد يك يا دو دندان داشته باشند يا تا يك ماهگي دندان در بياورند ، به اين دندانها ،دندانهاي نوزادي مي گويند . اين دندانها ممكن است موقع خوردن شير ، پستان مادر يا زبان نوزاد را زخم كند .گاهي هم ، لق شدن آنها باعث خونريزي وزخم شدن لثه نوزاد مي شود . همچنين ممكن است ، اين دندانها كنده شود وبه داخل حلق كودك بيفتد و خطر جدي ايجاد كند .

وظيفه شما : در اولين مراقبت هر نوزاد ،وقتي مي خواهيد پرونده مراقبت كودك را تشكيل دهيد ، بايد دهان كودك را نيز با ملايمت كامل وبا دقت معاينه كنيد .اگر هر يك از ناهنجاريهائی كه در بالا شرح داده شد وجود داشته باشد ، بايد كودك را به مركز بهداشتي درماني ارجاع فوري دهيد .

توجه مهم : هر وقت مي خواهيد دهان نوزاد را معاينه كنيد ، حتما اول دستهاي خود را با آب و صابون بخوبي بشويد .

نكات مهم :
-پستان يا شيشه شير را به مدت طولاني در دهان كودك نگه نداريد .

-مواد شيرين به پستانك نزنند .

-تا آنجا كه ممكن است ، از دادن مواد ومايعات شيرين مثل آب قند ،نبات داغ و … به كودك بخصوص در شب ،خودداري كنند .

- پس از سن ۶ ماهگي بعد از هر نوبت شير دادن ، بخصوص در طول شب ، مقدار كمي آب به كودك بدهند تا دهانش تميز شود .

- حداقل روزي دو بار ، بخصوص بعد از شير يا شربت دارويي يك تكه گاز يا پارچه تميز را به دور انگشت اشاره خود بپيچيد وآن را با آب خيس كنند ، بعد انگشت خود را با ملايمت وبا دقت روي لثه ودندانهاي شير خوار بكشند . لازم است اين كار را ، از همان آغاز رويش اولين دندان شيري انجام دهند .

- قطره آهن را در انتهاي زبان كودك بريزند تا با دندانها تماس پيدا نكند وباعث تغيير رنگ آنها نشود .

- از ماه سوم تولد كودك ، درباره مشكلات مربوط به دندان درآ وردن كودك با مادر صحبت كنيد تادر صورت بروز ناراحتي نگران نشوند . به مادر ياد بدهيد كه براي كمك به رويش دندان وكم كردن ناراحتيهاي كودك مي تواند پس از شستن دست با آب وصابون ، با انگشت تميز لثه كودك را با ملايمت ماساز دهد .

- از ماه ششم تولد كودك ، هر بار كه كودك را براي پايش رشد مي آ ورند رويش دندانها را بررسي و با جدول رويش دندانها مقايسه كنيد . اگررويش دندانها بيشتر از ۹ ماه تاخير داشته باشد او را به مركز بهداشتي درماني ارجاع غير فوري دهيد .

- عده اي از مردم اعتقاد دارند كه موقع دندان درآوردن ، بچه ها دچار اسهال مي شوند وبه اين دليل اين گونه اسهالها را جدي نمي گيرند . ولي اگر هم اسهال همزمان با در آمدن دندان كودك باشد . بايد اسهال را مثل هميشه جدي گرفت ودرمان كرد .

مراقبت از دهان ودندان كودكان ۲ تا ۶ سال :

آنچه كه بايد به مادران وخود كودكان ياد داد :
۱- اهميت دندانهاي شيري در جويدن غذا ، حرف زدن ، زيبايي ، الگو بودن براي رويش دندانهاي دايمي

۲- اهميت پر كردن دندانهاي شيري پوسيده و خودداري از كشيدن آنها .

۳-اهميت تغذيه صحيح وروش استفاده درست از مواد قندي

۴-انتخاب مسواك مناسب ( كوچك ونرم )براي کودكان .

۵-شروع مسواك كردن دندانها ي كودك از ۵/۲ سالگي
اين كار تا پايان ۳ سالگي كاملا به وسيله مادر يا پدر انجام مي گيرد . براي اين كار پدر يا مادر بايد سر كودك را روي زانوي خود بگذارد ( بعد از ۳ سالگي كودك مي تواند روبروي والدين به حالت ايستاده قرار گيرد ) وبا ملايمت وبه آرامي مسواك را روي سطحهاي داخلي وخارجي وجونده دندانهاي كودك به طور افقي حركت دهد .
در كودكاني كه خمير دندان را قورت مي دهند ، بهتر است تا رفع عادت از خمير دندان استفاده
نكنند .

توجه مهم :
الف – به هيچ وجه نبايد براي مسواك كردن دندان بچه خشونت بكار برد . بلكه بايد با آموزش و
تشويق مداوم كودك، او را به اين كار راضي كرد .

ب –براي آموزش كودكان ، بهتر است والدين در حضور فرزندانشان دندانهاي خود را مسواك بزنند .


نخ كشيدن دندان :
اين كار نيز بايد از ۳ سالگي شروع وبه وسيله پدر ومادر به روشي كه در بند ۵ گفته شد انجام گيرد . از حدود ۸ سالگي ، نخ كشيدن مي تواند توسط خود كودك . ولي با نظارت پدر يا مادر انجام شود . وقتي اطمينان حاصل شد كه كودك مي تواند نخ كشيدن و مسواك كردن را به طور صحيح انجام دهد . پدر ومادر مي توانند انجام اين كار را به خود كودك واگذار كنند .فقط مراقب باشند كه كودك همه روزه با نظم وحوصله اين كار را انجام دهد .

۷-اثرهاي بد ناشي از مكيدن انگشت يا پستانك بعد از سن ۴ سالگي :
مكيدن انگشت يا پستانك فقط تا ۴ سالگي اشكالي ندارد اگر بعد از آن ادامه پيدا كند ، اثر بدي در شكل گيري و رشد دندانها و فكها خواهد شد .

روش كار :
اول – در هر مراجعه متناسب با سن كودك بايد نكات ۱ تا ۷ را به مادر يا پدر بچه آموزش داد .

دوم – در هر مراقبت ، حتما دهان ، دندان و لثه كودك را معاينه كنيد وو ضعيت دهان ودندان او را در پرونده خانوار ثبت كنيد .

سوم- اگر رويش اولين دندان آسياي بزرگ دايمي در سن ۶ سالگي انجام شده باشد ، آن دندان را به كودك و اولياي او نشان دهيد و اهيمت نگهداري از آن را تاكيد كنيد .