بررسي تاريخ گذشتگان



توجه به تاريخ پيشينيان و مشکلات بزرگي که آنها با آن مواجه بوده اند ، در آماده ساختن روح انسان در برابر آزمايش هاي پروردگار بسيار موثر است ، زيرا انساني که خود را با مشکلات مواجه مي بيند ، اگر احساس تنهايي کنددر نيروي مقاومت و پايداري او ممکن است خللي رخ دهد ، اما توجه به اين که اين مشکلات براي اقوام ديگر نيز بوده و موفقيت و پيروزي نصيب آن دسته شده که از استقامت بيشتري برخوردار بوده اند ، نيروي پايداري انسان را بيشتر مي سازد ، و لذا قرآن مجيدذ در بسياري از موارد براي دلداري پيامبر و تقويت روح او در برابر مشکلات اشاره به تاريخ گذشتگان و حوادث دردناک زندگي آنها مي کند :



ولقد استهزيء برسل من قبلک



اگر تو را استهزا کنن نگران نباش پيامبران پيشين نيز گرفتار استهزائ مردم بودند و با استقامت براين مشکلات پيروز شدند.[1] [2]



امير مومنان مي فرمايند :



آن کس که از آزمايش ها و تجربه هاي خدادادي سودي نبرد ، از هيچ پند و اندرزي سود نخواهد برد ، و کوته فکري دامنگير او خواهد شد ، تا آنجا که بد را خوب ، و خوب را بد مي نگرد.[3]



و همچنين در جاي ديگر مي فرمايند :



مردم ! از آنچه که بر ملت هاي متکبر گذشته ، از کيفرها و عقوبت ها و سختگيري ها ، و ذلت و خواري فرود آمده ، عبرت گيريد و از قبرها و خاکي که بر آنچه ره نهادند ، و زمين هايي که با پهلوها بر آن افتادند پند پذيريد ، و از آثار زشتي که کبر و غرور در دل ها مي گذارد ، به خدا پناه ببريد ، همانگونه که از حوادث سخت به او پناه مي بريد !.[4]



و خطاب به معاويه مي فرمايند :



کسي که به دنياي حرام برسد از آنچه به دست آورده راضي و بي نياز نمي شود ، و در فکر آن است که به دست نياورده ، اما سرانجام آن ، جدا شدن از فراهم آورده ها ، و به هم ريختن بافته شده هاست. اگر از آنچه گذشته عبرت گيري ، آنچه را که باقي مانده مي تواني حفظ کني .[5]



و خطاب به مالک اشتر مي فرمايند :



آنچه بر تو لازم است آن که حکومت هاي دادگستر پيشين ، سنت هاي باارزش گذشتگان ، روش هاي پسنديده رفتگان و اثار پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم و واجباتي که در کتاب خداست ، را همواره به ياد آوري ، و از آنچه ما عمل کرده ايم پيروي کني ، و براي پيروي از فرامين اين عهد نامه اي که براي تو نوشته ام ، و با آن حجت را برتو تمام کرده ام ، تلاش کن ، زيرا اگر نفس سرکشي کرد و بر تو چيره شد عذري نزد من نداشته باشي .[6]



و در جايي ديگر مي فرمايند :



اي مردم ! بايد دنياي حرام در چشمانتان از پرکاه خشکيده ، و تفاله هاي قيچي شده دام داران ، بي ارزش تر باشد . از پيشينيان خود پند گيريد ، پيش از آنکه آيندگان از شما پند گيرند ، اين دنياي فاسد نکوهش شده را رها کنيد ، زيرا مشتاقان شيفته تر از شما رها کرد .[7]



و نيز مي فرمايند :



بندگان خدا ! روزگار بر آيندگان چنان مي گذرد که بر گذشتگان گذشت . آنچه گذشت ، بازنمي گردد ، و آنچه هست جاويدان نخواهد ماند، پايان کارش با آغاز آن يکي است ، ماجراها و رويداد هاي آن همانند يکديگرند ، و نشانه هاي آن آشکار است .[8]



و در پايان خطبه مي فرمايند :



پس از عبرت ها پند گيريد ، و از دگرگوني روزگار عبرت پذيريد ، و از هشداردهندگان بهره مند گرديد .[9]






[1]انعام _ 20

[2] تفسير نمونه ج 1 _ ص 391

[3] نهج البلاغه مرحوم دشتي خ 176/25

[4] نهج البلاغه مرحوم دشتي خ 192/36

[5] نهج البلاغه مرحوم دشتي نامه 49/2

[6] نهج البلاغه مرحوم دشتي نامه 53/152-153

[7] نهج البلاغه مرحوم دشتي خ 32/11

[8] نهج البلاغه مرحوم دشتي خ 157/2

[9] نهج البلاغه مرحوم دشتي خ 157/15