خواندني هاي جالب روانشناسي

[Borna66]

پیش بینی آنلاین خطر ابتلا به افسردگی

محققان دانشگاه لندن با استفاده از اطلاعات به دست آمده از معاینات بیش از 6 هزار مبتلا به افسردگی در کشورهای اروپایی، برنامه ای آنلاین را برای پیشگویی دقیق خطر ابتلا به این بیماری ارائه کردند.
به گزارش خبرگزاری مهر، دانشمندان دانشگاه لندن به تازگی تست آنلاینی را تولید و ارائه کرده اند که "predictD" (پیشگویی افسردگی) نام داشته و قابلیت تشخیص بیماری افسردگی را در افراد مختلف خواهد داشت.
این برنامه در سطح جهانی قابل استفاده بوده و پزشکان خانوادگی و درمانگاه های محلی می توانند با استفاده از آن خطر ابتلا به این بیماری را در افراد مختلف تعیین کرده و درمانهای مورد نیاز برای مقابله با آن را تجویز کنند.
محققان با استفاده از محاسبه خطر ابتلا به این بیماری که اطلاعات آن از نتیجه معاینات به عمل آمده 6 هزار نفر بیمار در 6 کشور مختلف اروپایی به دست آمده است، موفق به ارائه این برنامه شدند. در عین حال دقت این برنامه بر روی سه هزار داوطلب در کشور شیلی مورد آزمایش قرار گرفت و افرادی که در این آزمایش شرکت داشتند برای 6 الی 12 ماه تحت نظر بودند.
برنامه پیشگویی افسردگی که بر مبنی تجهیزات پیشگویی بروز اختلالات قلبی تولید شده است از دقت بالایی برخوردار بوده و دقت آن با تجهیزاتی که برای پیشگویی بیماری قلبی در کشورهای اروپایی مورد استفاده قرار می گیرد، قابل مقایسه است. افراد با مراجعه به سایت www.ucl.ac.uk/predict-depression می توانند میزان خطر افسردگی را در خود تعیین کنند.
با استفاده از این برنامه محققان قصد دارند برای اولین بار و طی مطالعه ای گسترده میزان کاربردی بودن این ابزار را در چین و در تخمین تعداد مبتلایان به افسردگی و پیشگویی تعداد مبتلایان آینده این کشور مورد آزمایش قرار دهند.
بر اساس گزارش ساینس دیلی، محققان دانشگاه لندن بر این باورند که این اولین حرکت مختص تشخیص بیماری افسردگی در مردم جهان است و این گروه قصد دارند در آینده ابزاری را نیز جهت جلوگیری از بروز این بیماری گسترش دهند.

[Borna66]

بهترین روش شناخت فرد برای ازدواج

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به اینکه بهترین روش شناخت فردی برای ازدواج مشاوره است گفت: این تفکر که با برقراری یک رابطه طولانی قبل از ازدواج می توان فردی را شناخت اشتباه است. به گزارش خبرنگار مهر، دکتر بختیاری در همایش تخصصی سلامت جنسی دختران که ظهر امروز در خانه شهریاران جوان برگزار شد گفت: کسانی که به پرهیز کاری جنسی قبل از ازدواج اعتقاد دارند و آن را رعایت کرده اند در زندگی زناشویی خود موفقتر بوده اند.
وی با اشاره به اینکه توجه به روابط سالم جنسی مقدمه ای برای ازدواج است ادامه داد: رفتار جنسی تنها بحثی محدود به جسم نیست بلکه در حوزه های روانشناسی، اجتماعی و حتی معنوی قابل بررسی است.
این روانشناس ادامه داد: انتخاب یک نفر به عنوان همسر کاری بسیار دشوار و مهم است. برای ایجاد یک رابطه سالم بین زن و مرد باید به این نکات که دارای باورهای مشترک باشند توجه کنند.
بختیاری با اشاره به اینکه احترام دو جانبه بین طرفین در مقابل باورهای همدیگر بدون آنکه تلاش بکنند تا همدیگر را شبیه به خود کنند نشانه روابط سالم است افزود: دو طرف باید بگیرند به تمام اعتقادات و باورها و عواطف همدیگر در مسیر انتخاب و سپس ازدواج احترام بگذارند.
وی با تاکید بر اینکه زن و مرد باید بدون رابطه جنسی احساس خود را ابتدا نشان بدهند تصریح کرد: دو طرف باید بیاموزند و این توانایی را داشته باشند که احساسات خود را نسبت به یکدیگر درست و سالم نشان دهند.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: در حال حاضر در دنیا روندی تحت عنوان پرهیزکاری جنسی قبل از ازدواج شکل گرفته است برخلاف آنچه که چهره نمایشی غرب نشان می دهد خود آنها به دنبال راه حلی برای رفع مشکلات ناشی از روابط ناسالم هستند.
دکتر بختیاری خاطرنشان کرد: متاسفانه جوانانی که درگیر یک رابطه عاطفی با جنس مخالف می شوند برای اینکه طرف مقابل را برای خود نگاه دارند دست به هر کاری می زنند که این اشتباه است.
به گفته وی بیش از نیمی از جوانانی که درگیر رابطه جنسی قبل از ازدواج بوده اند احساس خوبی نداشته اند.
این روانشناس با تاکید بر اینکه عشق نشانه روابط جنسی نیست و برعکس افزود: دوست داشتن واقعی در بین زن و شوهر در طول زمان بر اساس شناخت ایجاد می شود.
بختیاری با اشاره به اینکه یکی از نشانه های رفتار ناسالم جنسی وجود سوء رفتار است ادامه داد: آموزش و گرایش به مباحث معنوی در مسیر روابط زن و مردی برای ازدواج می تواند در ایجاد روابطی سالم که منتهی به ازدوداجی موفق شود بسیار تاثیر گذار است.

[Borna66]

پدران عصبی اعتماد به نفس فرزندانشان را پایین می آورند

بررسیها نشان می دهد فرزندانی که پدر عصبانی دارند دو برابر بیشتر از سایر کودکان در معرض استرس و اضطراب قرار دارند.
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از هفته نامه " سایکالوجی تودی " نتایج تحقیقات روانشناسان نشان می دهد که عصبانیت پدران به منزله بمبی برای فرزندان به خصوص کودکان است که هر لحظه امکان انفجارشان وجود دارد و موجب بروز اضطراب در فرزندان می شود.

بنا بر مشاهدات روانشناسان چند دانشگاه معتبر آمریکایی چنین پدرانی در روز چندین بار منفجر می شوند و یا حتی در آغاز ملایم بوده و پس از چندین ساعت به تدریج عصبانی و عصبانی تر می شوند.
بسیاری از این گونه افراد در مقابل بزرگسالان خود را کنترل کرده اما در حضور فرزندان قادر به کنترل خود نیستند و مرتب دچار عصبانیت می شوند .شاید به این دلیل که دیگران چنین رفتاری را تحمل نمی کنند اما کودکان توانایی مبارزه و مقابله ندارند.
کودکان در مراحل بعدی علاوه بر اضطراب و استرس دچار ضعف اعتماد به نفس می شوند زیرا تصور می کنند با هر رفتار و حرکتی ممکن است پدر عصبانی شود و واکنش تندی نشان دهد.
بهترین راه در چنین مواردی استفاده از کلمات و رفتار جایگزین و ملایم است که فرد به عنوان قرارداد برای خود در نظر گرفته و یا حتی چند دقیقه استراحت و سکوت می تواند مفید واقع شود.

[Borna66]

مدیران بد عامل سکته قلبی کارمندان

محققان سوئدي گفتند رئيس‌هاي بي ملاحظه نه تنها باعث تنش در محيط کار مي شوند بلکه ممکن است خطر بروز امراض قلبي يا سکته قلبي را در کارمندان خود افزايش دهند. به گزارش سرويس بهداشت و درمان خبرگزاري دانشجويان ايران - واحد علوم پزشکي ايران؛ يک گروه از محققان سوئدي در مطالعه اي که در استکلهم انجام دادند متوجه ارتباط مستقيم ميان مديريت ضعيف با خطر ابتلا بر عارضه هاي قلبي در کارمندان شدند .
به گفته اين محققان با طولاني تر شدن اين وضعيت سلامت قلب کارمندان بدتر و بدتر مي شود.
طي اين تحقيق مشخص شد اگر کارمند احساس کند به کارش اهميت لازم داده نمي شود و يا از او حمايت نمي‌شود ، دچار تنش خواهد شد.
تحقيقات قبلي نشان داده بود که مديراني که عدالت را رعايت نمي کنند باعث مي شوند، فشار خون کارمندان افزايش يابد.
اين تحقيق بر روي 3 هزار مرد کارمند 19 تا 70 ساله ، طي 10 سال انجام شد ، در اين مدت 74 نفر از داوطلبان با مشکل قلبي مواجه شدند.
خطر بروز مشکلات قلبي جدي براي کارمندان که به توانا بودن مديران ارشد خود ترديد داشته اند ، 25 درصد بالاتر از ساير داوطلبان بوده است. اين خطر براي کساني که بيش از 4 سال در اين وضعيت کار کنند ، 64 درصد بود.
ميزان تحصيلات، طبقه اجتماعي، درآمد، ميزان کار، رفتارهاي چون سيگار کشيدن، ورزش نکردن و يا عوامل خطر ساز براي قلب مثل فشار خون بالا و بيماري قند تاثيري در يافته هاي اين تحقيق ندارد.
سرپرست اين گروه تحقيقاتي گفت : وقتي فرد احساس مي کند به کارش اهميت داده نمي شود يا حمايت نمي شود ، دچار تنش مي شود .
همچنين داشتن تنش اغلب باعث مي شود فرد به رفتارهاي غير بهداشتي مثل سيگار کشيدن ، خوردن غذاهاي ناسالم، مصرف بي رويه مشروبات الکلي و کم تحرکي روي بياورد که اين رفتارها عوامل خطر ابتلا به مشکلات قلبي را تا 2 برابر افزايش مي‌دهد.

[Borna66]

روانشناسی شخصیت با خوردن ساندویچ !



یک تحقیق علمی ‌در رابطه با ساندویچ نشان می‌دهد روش میل کردن ساندویچ توسط شما می‌تواند بیانگر بسیاری از احساسات درونی شما و بطور کلی شناخت شخصیت شما باشد.

کدام یک از روش‌های زیر را برای خوردن ساندویچ در نظر می‌گیرید؟
1- ساندویچ خود را به قطعات کوچک تر تقسیم می‌کنید؟
2- ساندویچ خود را دو لقمه می‌کنید؟
3- ساندویچ خود را آرام و با اشتهایی وصف ناپذیر می‌خورید؟
4- ساندویچ خود را نصف کرده و باقی مانده را در بشقاب می‌گذارید؟
5- ساندویچ خود را کاملاْ باز کرده و محتویات آن را تنها با تکه ای نان می‌خورید؟
۱. چنانچه ساندویچ خود را به قطعات کوچک تر تقسیم می‌کنید :
فردی منظم، حساس، دقیق و عاطفی هستید. در واقع نظم در زندگی شما حرف اول را می‌زند. دیگران به خوبی می‌دانند که از چه جایگاهی باید با شما وارد سخن شوند. گذشت شما در زمینه‌های مختلف زبانزد خاص و عام است. صبر و استقامت از دیگر ویژگی‌های شماست. دیگران برای انجام کارها و رفع نیازهای روزمره خود روی شما حساب می‌کنند.

۲. چنانچه ساندویچ خود را دو لقمه می‌کنید :
شما ظاهراً فردی عجول و نسبتاً خشن بوده و این خصوصیت راحتی در غذا خوردن را نیز نشان می‌دهد. ظاهراً خیلی از خودتان مطمئن هستید و می‌توان گفت که در اکثر اوقات به خاطر عجول بودنتان بدون مشورت با دیگران تصمیم می‌گیرید که در بسیاری از موارد عواقب آن را نیز متحمل می‌شوید. معمولاً شما فرصت رسیدگی به حرف و سخن دیگران و یا حتی خود را ندارید، که این نیز ناشی از همان عجول بودن ذاتی شماست.

۳. چنانچه ساندویچ خود را آرام و با اشتهایی وصف ناپذیر می‌خورید :
به راحتی با دیگران دوست می‌شوید و خوشرو و دست و دلباز هستید و به رای و نظر فرد مقابل احترام می‌گذارید و از درگیر شدن با اطرافیان پرهیز می‌کنید، آرامش خاصی دارید و دیگران از بودن در کنار شما احساس لذت می‌کنند.

۴. چنانچه ساندویچ خود را نصف کرده و باقی مانده را در بشقاب می‌گذارید :
آینده نگری و نگاهی به فردا داشتن از ویژگی‌های شخصیتی شماست. در هر زمینه‌ای و برای اقدام در مورد هر مساله ابتدا به عواقب آن اندیشیده و با مروری به آینده حال را برنامه ریزی می‌کنید. مصمم و هوشیارید و نسنجیده حرف نمی‌زنید. دیر با کسی دوست می‌شوید اما دوستی هایتان پایدار است.

۵. چنانچه ساندویچ خود را کاملاْ باز کرده و محتویات آن را تنها با تکه ای نان می‌خورید :
شخصیتی قابل احترام دارید. سعی می‌کنید هیچ گاه به دنبال کارهای بیهوده نروید. نگاه گیرا و نافذ شما می‌تواند مخالفانتان را به سرعت سر جای خودشان بنشاند. بخش بسیار قوی و ممتاز شخصیت شما آن است که قادرید از جنبه‌های ناچیز و مادی فراتر رفته و ماورای آنها را نیز ببینید. انرژی شما برای یافتن دوستان جدید و کم نظیر نیز مثال زدنی است. در حل مشکلات بسیار ماهر و زبر دست بوده و عاشق رقابت سالم با دیگران هستید.

[Borna66]

چطور همسر خسيس‌مان را درمان كنيم؟ :

کنترل دخل و خرج و آینده‌نگری اصلاً صفت بدی نیست اما بعضی از ما مثل میرزا نوروز - که به کفش‌های پاره و زهواردررفته‌اش چسبیده بود - چنان به پول می‌چسبیم که جداشدن از آن محال است. روان‌شناسان خساست را یک نوع مشکل «روانی» می‌دانند چون معتقدند افراد مبتلا به این اختلال روحی- روانی در همه رفتارهایشان دچار خست و امساک هستند؛ حتی در ابراز احساسات و نشان‌دادن محبتشان به همسر، فرزندان و اقوام نزدیک.
در این شماره، تلاش کردیم تا با خساست به‌عنوان یک مشکل روحی- روانی و تاثیر آن بر روابط زوج‌ها و شیوه رفتار با همسر مبتلا به این اختلال روحی - روانی آشنا شویم.
خسيس‌ها از دیدگاه علم
از نظر علم روان‌شناسی «سخاوت روح» یکی از ویژگی‌های مثبت روحی – روانی و رفتاری است که تقریبا در همه افراد- با اندکی تفاوت در میزان آن- وجود دارد. اما در برخی افراد این ویژگی رفتاری اجازه یا فرصت بروز و ظهور پیدا نمی‌کند و همین ناتوانی ، آنها را به فردی خسیس(اسكروچ) تبدیل می‌کند.
خساست در شیوه خرج و پس‌انداز کردن، رفتارهای فردی و اجتماعی، ناتوانی در برقراری ارتباط با دیگران، گوشه‌گیری، امتناع از حضور در جمع، توجه بیش از حد به رفتارهای دیگران و بررسی رفتارهای آنها به قصد انتقاد و ... مشاهده می‌شود.
آنها حتی در ابراز احساسات هم خساست می‌کنند! به این مثال توجه کنید؛ مدیر مؤسسه‌ای از اينكه کارمندان‌اش به خوبی کار می‌کنند، آگاه است اما خساست او اجازه نمی‌دهد تا با پاداش مالی يا حداقل تشويق زباني از همکاران‌اش تشكر و تقدير كند.
در واقع «سخاوت» به صورت بالقوه در این فرد وجود دارد چون متوجه تلاش کارمندانش می‌شود ولی خسیس بودن او مانع از آن می‌شود که سخاوتمندی‌اش را نشان بدهد. این نمونه یکی از هزاران نمونه ناتوانی در برقراری ارتباط با دیگران به دلیل خساست است.
خانواده در سایه خست
شاید زمان مجردی، خساست مشکلات فراوانی را برای فرد خسیس ایجاد کند که مهم‌ترین آن، جدا ماندن از جمع و تنها ماندن است. در واقع خساست اجازه نمی‌دهد اندکی از درآمد شخصی‌مان را صرف رفت و آمد یا خرید هدیه برای دیگران کنیم و در برنامه‌های دسته‌جمعی حاضر شویم. به این ترتیب، هر لحظه بیش از قبل از جمع فاصله می‌گیریم و در نهایت به فردی منزوی تبدیل می‌شویم. تا اینجای قضیه، فقط خودمان ضرر می‌کنیم؛ ولی بعد از ازدواج، وضعیت کاملا فرق می‌کند چون پای نفر دیگری هم در میان است.
بعد از تشکیل خانواده، خسیس بودن یکی از طرفین، به شدت بر روابط زوجين و رابطه آنها با يكديگر تاثیر می‌گذارد؛ تا حدی که شاید به جدایی بینجامد؛ مگر آنکه هر دو نفر (زن و شوهر) مبتلا به مشکل خساست باشند تا بتوانند از بودن در کنار هم لذت ببرند. از مهم‌ترین مشکلات زندگی افراد خسیس با خانواده (همسر و فرزندان) می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- ناتوانی در برقراری ارتباط عاطفی؛ این افراد حتی نمی‌توانند از ساده‌ترین کلمات محبت‌آمیز برای بیان احساسات خود استفاده کنند. جالب اینکه اگر هم از این کلمات استفاده کنند، آزادی و آرامش در رفتارشان دیده نشده و همیشه حالتی از گرفتگی و ناراحتی در رفتار آنها مشاهده می‌شود.
- به نظر آنها خرید هر چیزی غیر ضروری است و بهتر است به جای آن در بانک پول پس‌انداز شود. خرید هدیه هم که اصلا محلی از اعراب ندارد و دور ریختن پول به حساب می‌آید. در مواقع اجبار هم پرداخت نقدی، بهتر از هر هدیه‌ای است.
- فاصله عمیقی در روابط زن و شوهر دیده می‌شود؛ سایه دائمی خساست در زندگی مشترک، باعث جدایی آنها از هم می‌شود چون یکی از طرفین نمی‌تواند نیازهای عاطفی و روحی- روانی طرف مقابل را برآورده کند. بگذریم از اینکه رفع نیازهای دیگر به طور کامل از یاد رفته است.
- ارتباط زن و شوهر به بحث‌ها و رفع نیازهای مالی محدود می‌شود. در نهایت نیز برای رفع هر نیاز- پس از یک جدال طولانی – باید همه افراد خانواده از چهارچوبی که فرد خسیس تعیین می‌کند، پیروی کنند.
- والد یا والدین (بسته به اینکه کدام‌یک به بیماری خساست دچار باشند) همواره از رفتارها و تلاش‌های فرزندشان در هر زمینه‌ای ناراضی هستند. این نارضایتی از مسائل درسی تا کارها و رفتارهای روزمره آنها را شامل می‌شود. اما این والدین برخلاف والدین کمال گرا - که برای موفقیت فرزندشان هزینه كرده و آنها را همراهی می‌کنند - هیچ تلاش و کمکی برای پیشرفت بیشتر فرزندشان نمي‌كنند و فقط توقع دارند.
- مردان یا زنان خسیس هر مسئله‌ای را با مسائل مالی می‌سنجند و «پول و درآمد» مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده در زندگی آنهاست. مثلا معیار محبتشان، مبلغ، کیفیت یا نوع هدایای خریداری شده است، نه زیبايی این كار.
- تصمیم‌گیری برای خرید هر وسیله ساده‌ای برای منزل باید با اجازه زن یا شوهر خسیس باشد. برای صدور این اجازه هم باید همیشه دلیل قانع‌کننده‌ای وجود داشته باشد؛ دلیلی که بتواند فرد خسیس را قانع کند. به این ترتیب، طرف مقابل از هر خریدی منصرف می‌شود.
به نظر شما زندگی‌ای که یکی از طرفین اختیار کامل دارد و دیگری هیچ اختیاری ندارد، به زندگی در زندان شبیه نیست؟
- رفتارها آزادانه نیست؛ ترس از بروز واکنشی نامطلوب از سوی فرد خسیس بر همه رفتارها و روابط سایه افکنده و آزادی عمل را از همه افراد خانواده - به ویژه همسر - سلب کرده است.
- این افراد در برآوردن نیازهای فردی‌شان هم امساک می‌کنند؛ تا حدی که سلامتی‌شان هم در معرض خطر قرار می‌گیرد.
روح و روان، اسیر امساک
بررسی‌ها نشان می‌دهد «افسردگی» یکی از مهم‌ترین اختلالات روحی- روانی است که فرد خسیس به آن دچار می‌شود. روان‌شناسان دلیل اصلی بروز این حالت را منزوی‌شدن آنها می‌دانند.
از طرفی عناد دائمی آنها با جمع، باعث تنها ماندن‌شان می‌شود و همین امر باعث تشدید افسردگی خواهد شد. در واقع عقاید آنها باعث می‌شود تا همیشه تنها بمانند؛ حتی اگر به ظاهر، دیگران آنها را طرد نکنند.
یکی دیگر از مشکلات روحی- روانی این افراد، «بی‌تابی و بروز حالت‌های هیجانی» است. نگرانی درباره همه چیز، به‌ویژه مخارج ( فقط فکرکردن به مخارج و نه خرج‌کردن واقعی)، آنها را به افرادی بهانه‌جو، بی‌تاب، ایرادگیر و... تبدیل می‌کند. این نکته را هم فراموش نکنیم که حالتی «تهاجمی و عصبی» در رفتارهای آنها دیده می‌شود که هم باعث آزار خانواده و هم باعث آزار خودشان می‌شود.
رفتارهای دیگری مثل حرص و ولع دائمی برای همه چیز، شک و تردید، حسابگری و خود‌محوری از دیگر اختلالات روحی- روانی افراد مبتلا به بیماری خساست است. این افراد فراموش کرده‌اند که تیر تیز رفتارهای نامطلوب و تهاجمی آنها، بیش از همه، روح و روان همسر و فرزندان‌شان را زخمی می‌کند.
با آنها چه کنیم؟
اول از همه به‌خاطر بسپاریم که بیماری همسر خسیس ما هیچ گاه درمان نمی‌شود؛ بنابراین فقط باید تلاش کنیم تا رفتار او را تعدیل و ترمیم کنیم. درمان قطعی‌ای برای این بیماری وجود ندارد؛ فقط با این شیوه‌ها مي‌شود با او مدارا کنیم:
- طبیعت افراد خسیس را باور کنیم و بپذیریم که به بیماری امساک و خساست بیمارگونه دچار هستند. این باور باعث می‌شود تا رفتارهای او برایمان قابل تحمل باشد.
- مقابله به مثل نکنیم؛ این مقابله هیچ اثری جز تکرار رفتارهای نامطلوب او ندارد. حتی این رفتارها می‌تواند با شدت بیشتری تکرار شود.
- پیش از خرید هر وسیله‌ای برای منزل با همسرمان مشورت کنیم. با وجود اختلاف‌نظر، مشورت‌کردن ضروری است تا پس از خرید با لجبازی او روبه‌رو نشویم. به این ترتیب، مانع از جنجال شده و زمینه‌سازی کرده‌ایم.
- برای خرید‌های شخصی تنها برویم ولی قبل از بیرون‌رفتن از منزل، حتما به همسرمان اطلاع بدهیم تا احساس کنارگذاشته‌شدن به او دست ندهد. توافق کنیم که این تصمیم برای سلامت روحی- روانی هر دوی ما لازم است.
- بعضی افراد مبتلا به خساست، تلاش می‌کنند تا این صفت نامناسب را اصلاح کنند. در اين صورت با درك مشكلشان و تلاشي كه براي ترك اين صفت مي‌كنند، به آنها کمک کنیم.
فراموش نکنیم نباید اين افراد را مسخره کنیم یا دائم از آنها ایراد بگیریم. كنارشان باشيم تا با كمك هم به تدريج بر مشكل غلبه كنيم.
- زمانی که از رفتار همسرمان غمگین و عصبی می‌شویم، ناراحتی‌مان را ابراز کنیم؛ البته نه با دعوا و جنجال بلکه به او توضیح بدهیم که از رفتارهای او ناراحت می‌شویم و خجالت می‌‌کشیم. این توضیح و ابراز ناراحتی ما به شکل منطقی، تلنگری برای تجدیدنظر در رفتارهای نامناسب اوست.
- همان‌طور که اشاره کردیم، این افراد در ابراز احساسات نیز ناتوان هستند. در مقابل این ناتوانی، لجبازی و بی‌اعتنایی نکنیم اما طوری رفتار کنیم که طرف مقابل هم با کمی کم‌اعتنایی ما روبه‌رو شود. با کمی تغییر در رفتارهای گذشته خود می‌توانیم به راحتی تغییراتی در رفتار همسرمان ایجاد کنیم.
- اگر فرزندمان از رفتار همسرمان رنجید، مقابله به مثل را به او یاد ندهیم. فقط به فرزندمان توضیح بدهیم که این عقیده پدر یا مادر توست و باید به عقیده آنها احترام بگذاری. فقط دفعه بعد طوری رفتار کن که با سرزنش او روبه‌رو نشوی.
- افراد خسیس با وجودی که ممکن است سلیقه خوبی داشته باشند اما برای خرید هر چیزی، ابتدا به مبلغ آن توجه می‌کنند؛ بنابراین به جای دلخورشدن یا مسخره‌کردن همسرمان از او تشکر کنیم. همین که او هزینه‌ای را بابت خرید چیزی پرداخت کرده، کافی است. تشکر ما نوعی تشویق برای تکرار این رفتارهای مثبت و از بین رفتن برخی مشکلات رفتاری همسرمان است.
- برای تقسیم دخل و خرج منزل، همفکری کنیم تا به تدریج تغییراتی در شرایط ایجاد شود.
- با دوستان و آشنایان قطع رابطه نکنیم؛ این راه چاره نیست. با حفظ تعادل در رفت و آمدها این مشکل به تدریج برطرف خواهد شد.
- از روانپزشک، روان‌شناس يا مشاور کمک بگیریم.

[Borna66]

راهكارهايي براي زندگي بهتر :

براي به‌دست آوردن فوايد ارتباطات اجتماعي چه كاري مي‌توان انجام داد؟ مثل تمام آدم‌هايي كه در اين دنياي پرسرعت، سرشار از استرس، خودمحوري و غربي‌گرايي هستند، شانس شما نيز براي بدست آوردن مهارت‌هاي اجتماعي و دوستان بيشتر محدود است.
اين امر نه تنها براي شخص شما سودمند و باارزش مي‌باشد، بلكه داراي فوايد فيزيولوژيك نيز است. دوستان وسيله بسيار مناسبي براي پشتيباني اجتماعي هستند چرا كه به عنوان نوعي منبع آرامش براي تخليه استرس به شمار مي‌روند و شما را در زماني كه دچار خلاء عاطفي هستيد همراهي مي‌‌كنند.
در اين قسمت ليستي از اموري را كه به وسيله آن مي‌توانيد زندگي اجتماعي خود و بالطبع سلامت جسماني‌تان را بهبود بخشيد، آورده‌ايم.
1- دوستي‌هاي قديمي را تجديد كنيد: چرا به دوستاني كه مدت‌هاست از آنها خبر نداريد زنگ نمي‌زنيد و با آنها قرار ملاقات نمي‌گذاريد تا كار جالبي نظير ماهي‌گيري يا رفتن به استخر را انجام دهيد؟
اين كار به شما كمك مي‌كند كه آرامش خاطر پيدا كنيد و از زندگي روزمره و پردردسر شغلي براي مدت زماني هر چندكوتاه خلاص شويد و اگر گرفتن ماهي قزل‌آلا به نظر شما كار جالبي نيست، چرا به بازار نمي‌رويد و سيستم تصويري جديدي كه مدت‌ها ‌آرزوي آن را داشتيد نمي‌خريد؟
در اين صورت مي‌توانيد دوستان خود را در تعطيلات آخر هفته براي تماشاي يكي از جديدترين فيلم‌ها به خانه خود دعوت كنيد و از با هم بودنتان نهايت استفاده را ببريد. در نهايت اينكه خلاق باشيد و ديگران را نيز شريك كنيد.
2- وقتي را با خانواده خود بگذرانيد: خانواده عزيزترين و نزديكترين كس به شما است و به عنوان يكي از ارزشمندترين منابع پشتيباني اجتماعي به شمار مي‌رود. چه با پدر و مادر خود چاي بنوشيد و يا فرزندانتان را به تفريح و ورزش ببريد، با اين كار با عزيزترين كسانتان ارتباط برقرار كرده‌ايد و اين كار درصد زيادي از بار عاطفي شما را مرتفع مي‌سازد.
3- با افراد جديد آشنا شويد: در يك تيم ورزشي عضو شويد، در كلاس‌هاي مطالعه آزاد شركت كنيد و كارهاي داوطلبانه انجام دهيد. راه‌هاي بي‌شماري براي شما وجود دارد كه از طريق آن مي‌توانيد ارتباط‌هاي جديدي را شكل دهيد. بدن شما به خاطر مزاياي فعاليت‌هاي گروهي براي هميشه از شما قدردان خواهد بود.
4- گوش دهيد و ياد بگيريد: سعي كنيد هفته‌اي 20دقيقه‌ وقت بگذاريد تا حداقل با دو تا از دوستانتان صحبت كنيد. معاشرت با ديگران باعث مي‌شود كه از فشار و استرس كاسته شود و احساس حمايت و پيشتيباني به وجود آيد.
اين كار شما را به چالش وا مي‌دارد و باعث مي‌شود تا از اولويت‌هاي ديگران در زندگي با خبر شويد. شما هر چه بيشتر در مورد اطرافيان خود بدانيد، خيلي بهتر مي‌توانيد ارتباط برقرار كرده و با آنها همدل و همراه شويد.
اگر با ديدي كلي‌گرايانه بخواهيم به زندگي نگاه كنيم بايد براي تمام جنبه‌هاي زندگي به‌ويژه بعد اجتماعي آن ارزش قائل شويم.
دوستان به اين دليل كه كيفيت زندگي را در نظر شما بهبود مي‌بخشند، وابستگي‌هاي مثبت احساسي به وجود مي‌آورند و بعد از اتمام بازي و ورزش، شركاي خوبي براي شما هستند. به راحتي مي‌توانيد فشارها و تنش‌هاي موجود در زندگي را تا حد قابل ملاحظه‌اي كاهش دهيد.
تلاش كمي براي تقويت ارتباط‌هاي فعلي و مشاركت در رويدادهاي عمومي و برقراري رابطه با چيز ديگري به جز كامپيوتر به طور جدي سلامت روحي و رواني شما را تضمين مي‌كند. «جان دان» فيلسوف، اين امر را به زيباترين شكل منتقل ساخته.
وي اظهار مي‌دارد كه «يك مرد به تنهايي قادر به هدايت پدافندهاي جنگي نيست.» و شما هم مطمئناً‌ دوست نداريد زماني كه بيمار هستيد در خانه بنشينيد و وقت خود را بيهوده تلف كنيد. من هم چنين احساسي دارم.

[Borna66]

به خودت بگو: منو بشناس :

فرهنگسراي خانواده را خيلي از خانواده‌ها مي‌شناسند. اين روزها در آنجا نشست‌هايي با حضور روان‌شناسان و استادان دانشگاه برگزار مي‌شود به نام سراي خانواده كه هر بار يك موضوع روان‌شناسي به بحث گذاشته مي‌شود. حاضران مي‌توانند سؤال‌هايشان را همان‌جا مطرح كنند و جواب بگيرند. موضوع يكي از نشست‌ها، خودشناسي بود كه مورد استقبال بسيار مردم قرار گرفت. حيف بود كه شما آن را نخوانيد!
گاهی ما فکر می‌کنیم برای اینکه بتوانيم آدمي باارزش، موفق و مورد تایید دیگران باشيم باید شرایط خاصی داشته باشیم. مثلا پول زیاد يا خانه بزرگی داشته باشیم يا داراي تحصیلات عاليه و موقعیت اجتماعی خیلی خوبی باشیم.
در واقع ما برای باارزش‌بودن‌مان شرط و شروط می‌گذاریم و بنابراین تصور می‌کنیم باید بهتر از اینکه هستیم، شویم و جرأت نمی‌کنیم خودمان باشیم اما برای رسیدن به تمام این آرزوها شرط اول این است که خود واقعی‌مان را بشناسیم و تصویر ذهنی غیرواقعی‌مان را اصلاح کنیم. این تصویر تغییر نمی‌کند، مگر با تمرین و تلاش و رسیدن به خودآگاهی و خودشناسی.

• قدم اول: آگاهی از خود

در خود‌شناسی، هدف این است که فرد، خود واقعی‌اش را بشناسد و اولین قدم برای شناخت خود این است که درباره خودش فکر نکند. بله، درست است. تعجب نکنید. شاید بگویید همیشه در مباحث روان‌شناسی از قدرت تفکر و تاثیر آن در زندگی گفته‌ایم. درست اما این‌بار راه‌حل قضیه این است که برای چند لحظه هم که شده، فکر نکنید. هر فردی یک کلیشه و تصویر ذهنی از خودش دارد که بر اثر تفکر، قضاوت‌ها و پیش‌داوری‌های فردی ایجاد شده است.
انسان خودش را دوست دارد و یک تصویر دوست‌داشتنی از خودش دارد. گاهی این دوست‌داشتن و علاقه به خود موجب می‌شود تصویری بهتر از آنچه واقعا هست از خودش داشته باشد. حتی گاهی پیش می‌آید که رفتارهای نادرست خودش را هم توجیه می‌کند.
برای شناخت بیشتر خود و رسیدن به خودآگاهی کافی است بدون اینکه داوری و قضاوت کنید فقط خودتان را مشاهده کنید. برای خودشناسی و خودآگاهی و رسیدن به ادراک واقع‌بینانه، مشاهده محض بدون داوری و تفسیر لازم است.
در پایان هر روز زمانی را به این کار اختصاص دهید و مشاهده کنید و ببینید از صبح تا شب چه کرده‌اید. فراموش نکنید روش و ابزار مشاهده و ادراک، دیدن، شنیدن، بوییدن و لمس‌کردن است، نه فکرکردن. شاید باور نکنید اما اگر فقط یک هفته به خودتان نگاه کنید و رفتار و گفتارتان را ببینید و بشنوید، بدون اینکه فکر كرده، قضاوت يا پیشداوری کنید چیزهایی درباره خودتان کشف می‌کنید که تا به حال از آن آگاه نبوده‌اید.

• قدم دوم: بیان خود، بیان انگیزه‌ها

دومین قدم برای رسیدن به خودآگاهی، بیان خود و بیان انگیزه‌های شخصی برای خودتان است. ببینید واقعا از زندگی چه می‌خواهید؟ می‌خواهید به چه برسید و هدفتان چیست؟ از خودتان بپرسید: من از زندگی چه می‌خواهم؟. به دنبال جواب بگردید و با صدای بلند به این پرسش پاسخ دهید.
متاسفانه ما گاهی از ترس اینکه شکست بخوریم، با واقعیت روبه‌رو نمی‌شویم. شاید این کار به‌نظر ساده و آسان باشد اما در عمل وقتی می‌خواهید اهداف و انگیزه‌های واقعی‌تان را بیان کنید، متوجه می‌شوید این کار خیلی هم آسان نیست ولي باید آن‌قدر تمرین کنید و آن‌قدر از اهداف و انگیزه‌هایتان بگویید تا خواسته‌ها و اهداف واقعی‌تان را بشناسید و قادر باشید به راحتی و به‌وضوح، آن را بیان کنید.
تمرین
شنيده‌ايد که هر فرد در درونش سه تا خود دارد؛ یک خود والد، یک خود بالغ و یک کودک درون. انسان اگر بتواند خودش را از کودک و والدش رها کند و به خود بالغش توجه کند، موفق می‌شود خود واقعی‌اش را بشناسد. نیاز به توجه دیگران و مورد تاییدبودن از دید دیگران دستورات خود بالغ است. دفاع‌کردن و توجیه خود را هم کودک درون انجام می‌دهد.
برای اینکه خودتان را بشناسید و بدانید در این لحظه چه فکر می‌کنید و چه می‌خواهید و چه می‌گویید، می‌توانید از یک تمرین ساده شروع کنید. برای انجام این تمرین ابتدا در یک محیط آرام، ساکت و بی سروصدا قرار بگیرید. به اتاقی ساکت و آرام برويد، چراغ‌ها را خاموش کنید، صداي تلويزيون و رادیو را کم كرده و به دور از هر سروصدايي باشيد. در حالت راحتی بنشینید. چشم‌هایتان را آرام ببندید و خودتان را دقیقا همان‌طور که هستید با همان لباس‌هایی که به تن دارید و با تمام جزئیات تجسم کنید.
بعد شروع کنید از خودتان انتقاد كرده و با باید و نباید با خودتان صحبت کنید. در مرحله بعد، صحنه را تغيير دهيد و به‌عنوان کسی که خودش از خودش انتقاد کرده است، پاسخ دهید و از خودتان دفاع کنید. طی تمرین، خودتان را مشاهده كرده و به حالات‌تان توجه کنید. وقتی مورد انتقاد قرار‌می‌گرفتید، چه حسی داشتید؟ خوشحال یا خشمگین بودید؟ آيا به خودتان مسلط بودید؟ شرمسار بودید یا احساس گناه می‌کردید؟
بعد از تمرین، اگر متوجه شدید در زمان انتقاد ناراحت و عصبی می‌شوید و ضربان قلبتان کمی بیشتر می‌شود و عرق می‌کنید و انگشتان‌تان می‌لرزد، این یعنی تحمل انتقاد را ندارید و سعی می‌کنید تصویری از خودتان بسازید که خود واقعی‌تان نیست.

• کلام آخر

کلام آخر اینکه درباره خودتان داوری و قضاوت نکنید؛ باید و نباید نگویید. سعی کنید خودتان را همان‌طور که واقعا هستید، مشاهده کنید و بپذیرید. در این لحظه همین هستید که هستید. بعد تصمیم بگیرید و بخواهید تغییر کنید. آنچه باید در شما تغییر کند را شناسایی كرده و برای این تغییر، یک روش و رویه انتخاب و مطابق آن عمل کنید.

[Borna66]

هنر تمركز حواس :

اين مقاله ترجمه‌اي‌است از مطلب مندرج در مجله geo آلمان كه تحت عنوان تمركز حواس به چاپ رسيده است. هدف مقاله اين است كه تمركز را در كودكان تقويت كند چرا كه تمركز در كودكي و زمان تحصيل، در تمام مراحل زندگي راهگشا خواهد بود و برعكس عدم تمركز موجب شكست و ناكامي خواهد شد.
تمركز فكر حالتي از عميق شدن در موضوع است كه بدون آن، تكاليف مدرسه، بازي‌هاي رايانه‌اي و تعادل بدن امكان‌پذير نيست.
چرا نبود تمركز فكر براي خيلي‌ از بچه‌ها اين‌قدر مشكل ايجاد مي‌كند؟ آيا انسان مي‌تواند تمركز فكر را ياد بگيرد؟
***
از پشت بلندگو صداي ساعت حركت قطارهاي بعدي در سالن مي‌پيچد. از جلوي پنجره‌هاي قطار، تكنيسين‌هاي برق ايستگاه قطار عبور مي‌كنند.
در واگن‌هاي بزرگ مسافران آماده پياده شدن مي‌شوند. در وسط هياهو، يك دختر بچه نشسته. به نظر مي‌رسد كه در يك جزيره به تنهايي زندگي مي‌كند.
خيلي آرام روي قوطي كبريت خم شده. چوب كبريت را بين انگشت سبابه و شست دارد و در دست ديگر قوطي كبريت را.
اين دختر بچه كاملا غرق در افكارش خود است، با مشكل يكي شده. قوطي كبريت را مرتب پر و خالي مي‌كند. او‌ به تحريكات خارجي (رفت و آمد مردم در ايستگاه قطار) توجهي ندارد.
***
بيشتر انسان‌هايي كه از كنار اين دختربچه عبور مي‌كنند برمي‌گردند و با تعجب به او مي‌نگرند.
براي اين كه آنچه در ايستگاه قطار به راحتي براي اين دختر رخ داده است، (تمركز فكر) امروز به صورت يك استعداد كمياب جلوه مي‌كند.
بازار كتاب و اسباب بازي از عرضه تمرينات مختلف براي داشتن تمركز فكر در حال اشباع شدن است.
اهميت تمركز فكر حتي در كودكستان هم بسيار مهم است و آن را با تعمق در مديتيشن چيني، موزيك باروك، ورزش يوگا و بسياري چيزهاي ديگر مي‌توان تقويت كرد.
حتي از تمام زمينه‌هاي فرهنگي بچه‌ها بايد در بهبودتوسعه و تقويت اين استعداد و تمركز فكري آنها كمك گرفت.
وقتي در كتاب لغت يا ادبيات به صورت كلي معني «تمركز فكر» جست‌وجو مي‌شود 3 برابر معني اين لغت، فضا به مشكلاتي كه نبودن تمركز فكر ايجاد مي‌كند، اختصاص داده شده است. اين نشان مي‌دهد كه ادبيات و كتاب‌هاي لغت تصويري از واقعيت‌ها را به ما مي‌نماياند.
تمركز فكر چيست؟
زير عنوان لغت تمركز فكر اصلاً چه مي‌شود فهميد؟ تمركز نه تنها براي انجام دادن تكاليف مدرسه است، بلكه براي تيك‌تيك كردن بازي‌هاي رايانه‌اي بچه بايد تمركز داشته باشد، همين‌طور براي اشعاري كه معلم در كلاس استفاده مي‌كند.
در ترافيك خياباني، در تعادل راه رفتن روي يك ديوار باريك و براي همه كارها احتياج به تمركز حواس است.
حتي شاگردي كه در كلاس تمام انرژي خود را مصرف مي‌كند كه بقيه شاگردان به او توجه كنند روي اين مسئله تمركز دارد.
غيبت و حضور ذهني، هر دو، دو موقعيت مختلف تمركز فكر هستند كه بعضي‌ها مي‌توانند داشته باشند.
وقتي كودك دست در دماغ مي‌كند و يا بالا و پايين مي‌پرد تمركز ذهني ندارد، در حالي كه كودك بعد از 10 دقيقه فارغ شدن از تحريكات بدني به آرامش ذهني مي‌رسد.
تمركز مي‌تواند ارادي يا غيرارادي باشد. ممكن است تمركز روي يك انسان يا شيء باشد ولي در هر حال كودك بايد اين قدرت را داشته باشد كه روي تمام موضوعات تمركز داشته باشد.
در حال حاضر به همان صورت كه شكل‌هاي مختلف تمركز وجود دارد، به همان اندازه از اين كلمه استفاده‌هاي مختلف مي‌شود.
دانشمندان اعصاب و روان به جاي تمركز از واژه «دقت» نيز استفاده مي‌كنند. عده‌اي ديگر براين عقيده هستند كه تعمق و دقت 2 مقوله جدا از هم هستند و دقت مربوط به اتفاقات و تحريكات خارجي افراد است.
چه كنيم كودكان تمركز داشته باشند؟
بايد سعي كنيد كه بچه شما در مدرسه ساعت‌هاي بيشتري را به ورزش اختصاص دهد.
تمرينات طناب‌بازي، بالا و پايين پريدن، ورزش‌هاي دفاعي مانند جودو، كاراته و كنترل شخصي را نيز انجام دهد.
با تمرين‌هاي زير مي‌توانيد قدرت تصور فانتزي كودك را بالا ببريد؛ بدين صورت: تصاويري را به كودك نشان دهيد تا او واقعيت تصاوير را در ابعاد مختلف تصور كند.
ماندگاري تصاوير در ذهن بيشتر از لغات است.به صورت بازي در يك پياده‌روي نام اشياي قرمز رنگي را كه مي‌بيند نام ببرد. صداهايي كه در خانه و يا جنگل مي‌شنود تقليد كند.
تمام اشياي پلاستيكي در يك اتاق را نام ببرد و يا حرف مشخصي را در يك متن نشان دهد.
به بچه كمك كنيد با برنامه‌ريزي كار كند، به طوري كه در ساعات مشخص كار مشخصي را انجام دهد و اين كار تداوم و تكرار داشته باشد. با مدادهاي رنگي قسمت‌هاي مهم درس را خط بكشد. يادداشت كمك زيادي به تقويت حافظه آنها مي‌كند.
براي كودكان تكاليفي را تعيين كنيد كه مطمئن هستيد از پس انجام آن برمي‌آيند و براي انجام آن كودك را مامور و مسئول كنيد.
براي مثال سرپرستي از يك گياه در خانه و يا كتابخواني براي خواهر و برادر كوچك‌تر را انجام دهد.
آرامش بدني و ذهني را با كودكان به‌وسيله متدهاي يوگا و يا متدهاي پيشرفته آرامش عضله تمرين كنيد.
به همراه كودك روي زمين دراز بكشيد و چشم‌ها را ببنديد و به سفرهاي خيالي (فانتزي) برويد. در پاسخ به سوال چه چيزي در مغز است كه باعث مي‌شود انسان تمركز فكر داشته باشد؟
بين دانشمندان اختلاف‌نظر وجود دارد. در چندين سال اخير با تحقيقي در سيستم اعصاب مركزي مياني مشاهده شده كه مكانيسم‌هاي عصبي براي تمركز فكر لازم و ضروري هستند. يك متخصص اعصاب به نام «آلن زامتكين» در سال 1990 انرژي لازم مغز را با كمك يك دستگاه توموگرافي ثبت كرد.
او در حالي كه آزمايش شونده‌ها تست انجام مي‌دادند، مدت استقامت تمركز حواس را اندازه‌گيري مي‌كرد. در نتيجه مشخص شد افرادي كه تمركز حواس ضعيف داشتند انرژي كمتري مصرف كرده‌اند مخصوصا در قسمت جلوي مغز.
اين مركز به‌عنوان «يك هنرمند تركيباتي تحريكاتي» كار مي‌كند و وقتي فرد تمركز فكري بيشتري دارد فعاليتش اضافه مي‌شود.
احساس خشنودي يادگيري را افزايش مي‌دهد
خانم «ركساندرا زيرتنا» متخصص بيولوژي اعصاب از انستيتو «ماكس‌پلانك» در فرانكفورت آلمان عقيده دارد، افرادي كه تمركز حواس و مهارت و تجربه بالايي دارند بدون زحمت زياد مي‌توانند فكر كنند و تأكيد مي‌كند كه يادگيري براي فعاليت مغزي خيلي مهم است، چون كاري كه انسان روي آن تسلط كامل دارد مي‌تواند دوباره و دوباره با انرژي كمتري انجام دهد.
او مي‌داند كه در حل مشكل مطرح شده چه مسائلي نقش دارند؟ و مجبور نيست بين راه حل‌هاي ‌مختلف، تصميم منطقي را پيدا كند. براي تسلط روي حل مسائل تجربه و مهارت كمك زيادي مي‌كنند كه فعاليت‌هاي مغزي آسانتر و دقيق‌تر انجام شود.
متخصص اعصاب و روان ديگري به‌نام «آنتونيو داماسي‌يو» آمريكايي معتقد است كه فكر كردن و احساس كردن مانند روح و بدن واحدهاي جدانشدني هستند.
مورد مهم براي اين دانشمند تحريكات بدني است كه باعث جنبش مغزي مي‌شود و بدون دقت كامل و دخالت حافظه هيچ فعاليت مغزي امكان‌پذير نيست. فقط از طريق دقت است كه انسان اين امكان را دارد كه يك تصوير ذهني در ضمير آگاهش داشته باشد و در طول اين مدت بقيه فعاليت‌هاي عصبي مي‌خوابند.
اين فعاليت‌ها از طريق تجربه به‌دست مي‌آيد و نشان مي‌دهد كه سيستم مركزي اعصاب يك فرد چه هنگام احساس تحريكات مثبت و چه وقت احساس آزار مي‌كند؟ حتي در مورد يادگيري در موقعيت‌هاي اجتماعي مانند يادگيري در گروه.
«داماسي‌يو» معتقد است كه انسانها سعي مي‌كنند درد و آزار را از خود دور كنند و به جاي آن ميل و لذت مثبت را تشويق كنند.
وقتي بدن علامت‌هاي منفي مي‌فرستد مغز ميل ندارد روي آنها تمركز كند

[Borna66]

مراحل حافظه



اصطلاح حافظه مفهومی کلی دارد و به آن گروه از جریانات روانی که فرد را به ذخیره کردن تجارب و ادراکات و یادآوری مجدد آنها قادر می‌سازد، اطلاق می‌شود. بر این اساس گفته می‌شود که حافظه سه مرحله دارد: رمز گردانی ، اندوزش و بازیاب. مقصود از رمز گردانی تبدیل اطلاعات فیزیکی به نوعی رمز قابل قبول برای حافظه است. اندوزش عبارت است از نگهداری اطلاعات رمزگردانی شده و بازیابی فرایندی است که از طریق آن اطلاعات به هنگام نیاز از حافظه فرا خوانده می‌شوند.


نگاه اجمالی
به نظر می‌رسد ما آدمیان هر چه داریم یا هر چه که هستیم از برکت حافظه (Memory) است. حافظه پدیده‌های بیشمار هستی را در کل واحدی یکپارچه می‌کند. اگر نیروی پیوند دهنده و وحدت ‌بخش حافظه نبود، هوشیاری انسان به لحظه‌های زندگی‌اش تجزیه می‌شد. مطالعات زیادی در حوزه حافظه صورت گرفته و امروزه روان شناسان برای حافظه انواع مختلفی قائل هستند که ساده‌ترین آن تقسیم حافظه به «حافظه کوتاه مدت» (Short-Term Memory) و حافظه بلند مدت (Long-Term Memory) است. اما حافظه در هر نوعش یک چیز مشترک دارد و آن «مراحل حافظه» هم در حافظه کوتاه مدت و هم در حافظه بلند مدت مراحل حافظه وجود دارند. اگر چه از لحاظ «روانشناسی و زیست شناسی» کارکردها و ساختارهای متفاوتی را شامل می‌شوند.
تاریخچه
حافظه از نظر فلسفه کلاسیک یکی از توانائی‌ها یا قوای ذهنی است. از این رو قرنها اعتقاد بر این بود که بعضی از مردم حافظه بد و بعضی دیگر حافظه خوب دارند. امروزه کمتر بر حافظه به عنوان قوای ذهنی تاکید می‌شود، بلکه تاکید بیشتر بر شرایطی است که رمزگردانی ، اندوزش و بازیابی را تسهیل می‌کند. « نورمن » (Norman,D.A) از جمله روانشناسانی است که در نظریه خود تحت عنوان پردازش اطلاعات در یادگیری بر اهمیت حافظه و مراحل آن تاکید دارد.
نقش و تاثیر در زندگی
همه یادگیریها نشانی از حافظه دارند. اگر ما تجربه‌هایمان را به کلی فراموش می‌کردیم، نمی‌توانستیم چیزی یاد بگیریم، چرا که در این صورت زندگی ما متشکل تجربه‌های گذرایی می‌شد که هیچگونه پیوندی بین آنها وجود نداشت و حتی از عهده یک مکالمه ساده هم بر نمی‌آمدیم. برای ایجاد ارتباط با دیگران شما باید اندیشه‌هایی را که می‌خواهید، بیان کنید و همچنین مطلبی را که چند لحظه پیش شنیده‌اید، به یاد آورید. این مورد تنها یک مورد ساده از تاثیر حافظه در زندگی روزمره انسان است. روشن است در عظیم‌ترین یافته‌های علمی ، پیشرفتهای فنی و ... ردپای حافظه و تاثیر آن کاملا پیداست.
مراحل اصلی حافظه
بسته به اینکه اندوزش مطالب برای چند ثانیه (حافظه کوتاه مدت) یا برای مدت طولانی‌تری (حافظه بلند مدت) مورد نظر باشد، شیوه کار مراحل حافظه متفاوت خواهد بود. بطور کلی در مرحله رمزگردانی ، اطلاعات به شکل معینی یا به صورت رمز معینی در حافظه اندوخته می‌شوند.


رمز گردانی در حافظه کوتاه مدت به صورت رمز صوتی ، دیداری و یا شنیداری است، ولی در حافظه بلند مدت به صورت رمز معنایی است.

در مرحله اندوزش اطلاعات رمز گردانی شده در حافظه نگهداری می‌شوند. میزان مواد اندوخته شده بسته به نوع حافظه متفاوت خواهد بود. گنجایش حافظه کوتاه مدت برای اندوزش مطالب ماده است، در حالی که گنجایش حافظه بلند مدت نامحدود است.

در مرحله بازیابی پی‌گردی در حافظه اتفاق می‌افتد و این پی‌گردی در حافظه کوتاه مدت با سرعت بسیار زیاد انجام می‌گیرد. در واقع با چنان سرعتی که ما از آن آگاه نمی‌شویم. در حافظه بلند مدت سرعت بازیابی بر حسب نوع طبقه بندی مطالب در حافظه ، مدت زمان سپری شده از زمان اندوزش تا بازیابی و دیگر عوامل متفاوت خواهد بود.
اساس زیستی مراحل حافظه
مراحل مختلف حافظه ساختارهای مختلفی در مغز دارند. گویاترین شواهد در این زمینه حاصل بررسی‌هایی است که در آنها از طریق عکسبرداری از مغز به جستجوی تفاوتهای «عصب شناسی ، کالبد شناسی» بین مراحل رمز گردانی و بازیابی پرداخته‌اند. در این آزمایشها آزمودنی‌ها در بخش اول (رمزگردانی) مطالبی را می‌خواندندو در بخش دوم بازیابی اطلاعات خوانده شده را بازیابی (فراخوانی) می‌کردند و همان حال بوسیله «پی.ای.تی»(P.E.T) فعالیت مغزیشان ثبت می‌شد. یافت‌ها نشان داد که در جریان خواندن مطالب (رمزگردانی) بیشتر نواحی نیمکره چپ مغز و در جریان فراخوانی (بازیابی) اطلاعات بیشتر در نیمکره راست مغز فعال می‌شود. بنابراین تمایز بین مراحل رمز گردانی و مرحله بازیابی اساس زیستی مشخصی دارد.
فراموشی و مراحل حافظه
فراموشی با مراحل حافظه رابطه تنگاتنگی دارد. اگر در هر یک از این سه مرحله خطایی صورت گیرد، دیگر مطالب آموخته شده یا وقایع و چیزها به خوبی بازیابی نخواهند شد. برای مثال اگر برای بار دوم نام فردی که با او آشنا شدید را نمی‌توانستید به یاد بیاورید، این احتمال وجود دارد که این ناتوانی ناشی از وقوع خطا در هر یک از سه مرحله مورد نظر باشد. امروزه اغلب پژوهش‌ها درباره حافظه هدفشان اینست که عملیات ذهنی هر یک از این مراحل را مشخص کنند و توضیح دهند که چگونه ممکن است در هر یک از این عملیات اشکالی پیش آید و به خطای حافظه منجر شود. در نظریه‌های حافظه ، فراموشی ناشی از وقوع خطا در یک یا چند مرحله از این مراحل سه‌گانه شناخته می‌شود.

مبحث حافظه و مراحل آن هر چند عمدتا مورد توجه روان شناسان می‌باشد، اما از لحاظ اینکه اساس بیولوژیکی برای حافظه شناخته شده است، به علوم عصب فیزیولوژیک نیز مرتبط است. بر اساس این نظریه در طول گذر اطلاعات از سه مرحله حافظه تغییرات بیولوژیکی در یاخته‌های عصبی اتفاق می‌افتد. روانشناسی تربیتی نیز جهت بهبود فرایند یادگیری از یافته‌های مربوط به پژوهشهای حافظه استفاده می‌کند. امروزه شیوه‌های نوین برای بهسازی حافظه با استفاده از بهبود شرایطی که منجر به تحکیم عمل هر یک از مراحل حافظه می‌شود، بکار می‌روند.

بطور کلی شناخت مراحل حافظه و ویژگیهای هر یک از مراحل و اینکه چگونه در هر یک از این مراحل تغییراتی روی اطلاعات اعمال می‌شود، متخصصان را در شناسایی علل فراموشی و درمان آنها ، شیوه‌های بهسازی حافظه به صورت شیوه‌های مناسب برای رمز گردانی بهتر ، نگهداری طولانی‌تر و بازیابی سریعتر مفید فایده خواهد بود.