احکام اعتکاف:تعریف اعتکاف-اقسام اعتکاف-زمان اعتکاف-شرایط معتکف-شرایط اعتکاف نیت اعتکاف روزه اعتکاف مدت اعتکاف مکان اعتکاف خروج از مسجد محرمات اعتکاف
تعریف اعتکاف
۱- اعتکاف،در لغت ‏به معناى توقف در جایى است و در احکام عبارت است از ماندن در مسجد به قصد عبادت خداوند با شرایطى که خواهد آمد.
۲- انسان مى‏تواند در حال اعتکاف، بنشیند، بایستد، بخوابد یا راه برود.
اقسام اعتکاف
۳- اعتکاف بر دو قسم است، مستحب و واجب، که در اصل یک عمل مستحبى است ولى ممکن است ‏به سببى واجب شود مانند:
نذر، عهد یا قسم مثلا انسان نذر کند یا با خداى خود عهد کند یا قسم بخورد که اگر در فلان کار موفق شد یا از فلان بیمارى شفا پیدا کرد چند روز در مسجد معتکف شود.
زمان اعتکاف
۴- در طول سال در هر زمانى که انسان بتواند حداقل سه روز در مسجد بماند و روزه بگیرد صحیح است ولى بهترین زمان براى اعتکاف ماه مبارک رمضان و دهه آخر آن است.
شرایط اعتکاف کننده:
۱- عقل (از دیوانه صحیح نیست)
۲- ایمان (از غیر مؤمن صحیح نیست)
۳- قصد قربت (هرگونه ریا و خودنمایى، اعتکاف را باطل مى‏کند)
۴- روزه دارى در ایام اعتکاف
۵- اجازه گرفتن از کسى که اجازه او لازم است مثلا فرزند از والدین
شرایط اعتکاف:
۱- زمان آن از سه روز کمتر نباشد
۲- مکان آن در مسجد باشد
۳- ادامه ماندن در مسجد و خارج نشدن از آن
نیت اعتکاف
۱- اعتکاف همانند سایر عبادات باید با نیت و قصد قربت ‏باشد و هرگونه ریا و خودنمایى و قصد غیر الهى آن را باطل مى‏کند.
۲- در نیت اعتکاف قصد وجه شرط نیست یعنى لازم نیست قصد کند که اعتکاف واجب است‏ یا مستحب.
۳- از آغاز تا پایان اعتکاف باید با نیت و قصد قربت‏باشد بنابر این اگر به همین قصد اعتکاف را شروع کند صحیح است همچنین اگر به قصد اینکه فردا معتکف شود به مسجد برود و از اول وقت (طلوع فجر) در آنجا باشد صحیح است.
روزه اعتکاف
۱- انسان در ایام اعتکاف باید روزه بگیرد، بنابر این کسى که نمى‏تواند روزه بگیرد مانند: مسافر، مریض و … و کسى که عمدا روزه نگیرد، اعتکافش صحیح نیست.
۲- لازم نیست که روزه، مخصوص به اعتکاف باشد بلکه هر روزه‏اى باشد صحیح است مثلا در ایام اعتکاف روزه قضا یا نذرى بجا آورد.
۳- انسان مى‏تواند نذر کند در سفر روزه بگیرد و به نظر برخى مراجع معظم تقلید حتى هنگام سفر هم مى‏تواند نذر کند که روزه بگیرد و در این صورت اعتکافش صحیح است.
مدت اعتکاف
۱- مدت اعتکاف حداقل سه روز است و در کمتر از آن صحیح نیست ولى در زیادتر از سه روز حدى ندارد.
۲- این سه روز از طلوع فجر روز اول تا مغرب روز سوم است بنابر این اگر بعد از طلوع فجر حتی با چند دقیقه تاخیر به مسجد برسد آن روز جزو اعتکاف به حساب نمى‏آید و چنانچه قبل از مغرب روز سوم اعتکاف را قطع کند، افزون بر آنکه کار حرامى کرده اعتکاف نیز باطل است.
۳- سه روز اعتکاف با شبهاى آن است که حداقل سه روز و دو شب است بنابر این نمى‏تواند شبها را از مسجد خارج شود یا نذر کند که سه روز بدون شبها در مسجد معتکف شود.
مکان اعتکاف
۱- اعتکاف تنها در مسجد صحیح است بنابر این اگر کسى در خانه خود یا در حسینیه یا در حرم معتکف شود صحیح نیست و از مساجد نیز تنها در این مساجد،اعتکاف صحیح است.
مسجد الحرام
مسجد النبى صلى الله علیه و آله
مسجد جامع کوفه
مسجد بصره
و به قصد رجاء ( یعنى به نیت مطلوب بودن و به امید پاداش و ثواب) مى‏توان در مسجد جامع هر شهر معتکف شد.
۲- اگر جاى شخص دیگرى را غصب کند یا عمدا بر فرش غصبى بنشیند هر چند گناه کرده است ولى اعتکافش باطل نیست.
تعریف مسجد جامع
تعریف مسجد جامع چیست؟
مسجد جامع مسجدى است که اغلب اوقات بیشتر از سایر مساجد جمعیت داشته باشد و یا مسجدى که براى اجتماع زیادى از اهالى آنجا ساخته شده و اختصاص به گروه خاصى یا اهالى محله‏اى نداشته باشد.
خروج از مسجد در اعتکاف
۱- در موارد ذیل معتکف مى‏تواند از مسجد خارج شود:
براى گواهى دادن در دادگاه.
براى تشییع جنازه، در صورتى که میت ‏یک نحو وابستگى به معتکف داشته باشد به طورى که شرکت در تشییع جنازه او از ضرورتهاى عرفى او به حساب آید.
براى انجام سایر کارهاى ضرورى عرفى یا شرعى، خواه واجب باشد یا مستحب، مربوط به امور دنیوى باشد یا اخروى ولى مصلحتى در آن نهفته باشد.
۲- در این موارد بر معتکف واجب است از مسجد خارج شود:
براى انجام غسل جنابت.
براى پرداخت طلب دیگران در صورتى که نتواند در مسجد آن را بپردازد.
براى انجام کار واجب دیگرى که لازم باشد از مسجد خارج شود.
۳- کسى که خارج شدن از مسجد بر او واجب شده باشد ولى تخلف کند و خارج نشود هر چند گناه کرده است ولى اعتکاف باطل نیست، مگر کسى که با حال جنابت در مسجد توقف کند.
۴- اگر به سبب فراموشى از مسجد خارج شود، اعتکافش باطل نیست.
محرمات اعتکاف
۱- آنچه بر معتکف حرام است‏ بدین شرح است:
استفاده از عطریات و گیاهان خوشبو
خرید و فروش
مجادله در امور دنیوى و دینى در صورتى که به قصد غلبه بر طرف مقابل و اظهار فضیلت و برترى باشد.
استفاده شهوانى از جنس مخالف
استمناء (یعنى انسان با خود کارى کند که از او منى بیرون آید.)
۲- معتکف باید روزها را روزه‏دار باشد و از هر کارى که روزه را باطل مى‏کند پرهیز کند و هر آنچه روزه را باطل مى‏کند اعتکاف را نیز باطل مى‏کند.
۳- به جز مبطلات روزه سایر محرمات، اختصاص به روز ندارد و بلکه در شب نیز باید از آنها پرهیز کند.
فلاح زاده، محمد حسین، کتاب احکام اعتکاف

برگرفته از تبیان