خانواده مهمترین کانون اجتماعی شدن فرد انسانی به حساب می آید و اولین مرکزی است که نقش های سنی ، جنسی و رفتار و نقش های اجتماعی را برای افراد تعیین و مشخص می نماید و خانواده یکی از نهادهای اجتماعی نخستین است که شالوده حیات اجتماعی محسوب می شود و گذشته از وظیفه فرزند آوری و پرورش کودک در نتیجه استمرار نسل ها و بقای نوع بشر، وظایف متعدد دیگری از قبیل فعالیت های اقتصادی ، آموزش و پرورش و اجتماعی کردن فرد را نیز بر عهده دارد . هم چنین خانواده به عنوان عامل واسطی است که قبل از ارتباط مستقیم فرد با گروه ها ، سازمان و موسسات اجتماعی ، نقش مهمی در انتقال هنجارهای اجتماعی و میراث های فرهنگی بر عهده دارد . با توجه به این که خانواده با نظام پایگاهی جامعه در ارتباط است ، پایگاه اجتماعی فرد نیز تا حد زیادی متکی بر پایگاه اجتماعی خانواده خواهد بود ( کوئن ، ص 127-129) .

هر فرزندی آئینه تمام نمای خصلت های خانوادگی است . تاریخ به ما می آموزد که تواناترین جوامع آنهایی بوده اند که خانواده در آن ها قوی ترین بنیاد و سازمان را داشته است . موقعیت اجتماعی خانواده ، وضع اقتصادی آن ، افکار و عقاید ، آداب و رسوم ، ایده ها و آرزوهای والدین و سطح تربیت آنان ، در رفتار کودکان تأثیر فراوان دارد . خانواده در تمایلات کودکان ، افکار و عقاید و هم چنین شیوه برخورد ایشان با دیگران نفوذ می نماید . نظر اعضای خانواده نسبت به کودک و شیوه پرورش او ، از جمله طرز نگرش آنان نسبت به بهداشت ، تعلیم و تربیت ، تغذیه وزندگی جمعی آنان ، در پرورش کودک موثر است . با توجه به اینکه کودک موجودی انعطاف پذیر بوده ، همچون موم نرم و قابل تغییر به هر شکلی است ، بنابراین ، نوع آموزش و پرورش خانواده مهمترین تأثیر را در شکل گیری شخصیت نخستین کودک خواهد داشت .

والدین و دیگر اعضای خانواده می توانند کودک را به هر شکلی که خود بخواهند تربیت کنند . بنابراین مسئولیت اجتماعی و تربیتی خانواده ایجاب می کند کودک به تناسب و اقتضای شرایط اجتماعی و تربیتی جامعه ای که می خواهد در آن زندگی کند ، پرورش یابد . چنان چه غیر از این باشد ، هنگامی که کودک از محیط عاطفی و حمایتی خانواده وارد محیط رقابتی و عملگرایانه جامعه می شود ، خود را در حالتی نامتعادل و ناسازگار خواهد یافت و توانایی برقراری ارتباط سازنده و مطلوب با دیگران را نخواهد داشت . به ویژه درجهان امروز که این دیگران فراتر از سطح منطقه و حتی مرزهای جغرافیایی یک کشور ، بلکه در سطح جهانی مورد نظرند .