تاریخچه جایزه نوبل
جایزه ادبی نوبل، به عنوان معتبرترین جایزه ادبی، فردا برنده خود در سال 2008 را معرفی میكند. جایزه نوبل ادبیات، معتبرترین و ارزشمندترین جایزه ادبی جهان به حساب میآید. این جایزه همه ساله بسیاری از نویسندگان، شاعران، مقالهنویسان، منتقدان و روزنامهنگاران را به هیجان میآورد و گمانهزنیهای بسیاری را موجب میشود.
صرف نظر از جهتگیریهای آكادمی نوبل در رشته ادبیات، به خصوص طی سالهای اخیر، همواره عدهای در طول 108 سال اخیر زبان به تحسین انتخابهای آكادمی گشودهاند و عدهای دیگر نیز به انتقاد از نوبل پرداختهاند.
كسانی كه موافق انتخابهای نوبل هستند، استدلال میكنند كه این انتخاب، براساس نظر بسیاری از ناشران، نویسندگان و منتقدان معرفی میشود. مخالفان هم خرده میگیرند كه چرا اولا نامزدهای دریافت جایزه در هر سال اعلام نمیشود و درثانی بسیاری از بزرگان ادبیات در زمان حیاتشان نوبل نگرفتند كه اعطای جایزه نوبل به آنها میتوانست سطح این جایزه را فراتر از آنچه كه امروز هست، ببرد. ضمن آنكه شائبه سیاسی بودن این جایزه نیز طی سالهای اخیر قوت گرفته است.
این دسته میگویند كه اگر هم نوبل اكنون اعتباری دارد به واسطه اهدای جایزه به بزرگانی چون آلبر كامو، ژان پل سارتر، رومن رولان، ویلیام فاكنر، ارنست همینگوی، جان اشتاینبك، گابریل گارسیا ماركز، توماس مان، هرمان هسه، روژه مارتین دوگار، ویلیام گولدینگ و ساموئل بكت است.
از جمله معروفترین چهرههای ادبی كه موفق به دریافت جایزه ادبی نوبل نشدند، از جیمز جویس، مارسل پروست، نیكوس كازانتزاكیس، آنتوان چخوف، لئو تولستوی، جورج اورول، جی.دی.سلینجر، فرانتس كافكا، ویرجینیا وولف و آلنربگریه میتوان نام برد.
این جایزه یكی از چند جایزهای است كه بنا بر وصیت "آلفرد برنهارد نوبل" (1833-1899) شیمیدان سوئدی، بهوجود آمد. نوبل كه با اختراع دینامیت و باروت بدون دود (نیتروگلیسیرین) ثروت سرشاری عایدش شده بود، وقتی مشاهده كرد كه از اختراع او، برخلاف انتظارش، برای افزایش قدرت سلاحهای جنگی و آدمكشی استفاده میشود، سخت متاثر و نگران شد و تمام سرمایه و دارایی خود را وقف پاداش به برگزیدگان علم و ادب و صلح جهان كرد.
بنابر وصیتنامه نوبل، از درآمد سرمایه نه میلیون دلاری او، پنج جایزه در رشتههای فیزیك، شیمی، پزشكی، ادبیات و صلح بهوجود آمد تا هر سال به مردان و زنانی، صرفنظر از ملیت آنها اعطاء شود كه خدمات ارزندهای به "نفع بشریت" انجام داده باشند. این جوایز نخستین بار در سال 1901 به برگزیدگان اعطاء شد. در 1969 هم جایزهای برای علوم اقتصادی شكل گرفت.
جایزه نوبل ادبیات به شخصی تعلق میگیرد كه در زمینه ادبیات، برجستهترین اثر- با ماهیت معنوی- را آفریده باشد. این جایزه شامل مدال طلا، دیپلم و مبلغی پول است كه مبلغ آن از 42 هزار دلار در 1953 به یك میلیون و 400 هزار دلار در 1993 افزایش یافته است.
جایزه در دسامبر هر سال، همزمان با سالگرد مرگ "نوبل" توسط آكادمی سوئد در استكهلم، با حضور پادشاه سوئد، اعطا میشود. معمولا هم جایزه به مجموع آثار چاپی نویسنده تعلق میگیرد، نه به یك اثر خاص. گاهی هم جایزه به دو یا سه نویسنده بهطور مشترك داده میشود. در بعضی از سالها هم ممكن است جایزه بدون برنده یا معوق بماند. كما اینكه در سالهای جنگ جهانی دوم، در فاصله سالهای 1940 تا 1943، جایزه به كسی داده نشد.
منبع:
http://sarapoem.persiangig.com/