این دیوار بزرگ و تاریخی که گزینه پیشنهادی برای ثبت در فهرست میراث جهانی است

قدمت این طولانی ترین اثر تاریخی ایران به حدود دو هزار سال قبل باز می گردد و بقایای بر جای مانده از آن، رنج دوران رفته حکایت و تاریخی کهن مردمانی را تداعی می کند که برای حفظ آرمانها و میهن تلاشها کرده اند.
این اثر باستانی در منابع تاریخی و گزارشهای علمی به نامهای “سد سکندر”، “سد انوشیروان”، “سد فیروز”، “قزل آلانگ” و دیوار دفاعی شهرت دارد.
ساخت دیوار تاریخی گرگان بنا بر مدارک موجود به اواخر دوره ساسانی و اوایل دوره اشکانی باز می گردد و براساس قرائن و دلایل مختلف نیز می توان آن را به اواخر دوره اشکانی حدود دو هزار سال قبل و اوایل دوره ساسانی حدود ۱۶۰۰ سال منتسب کرد.
فلسفه وجودی ساخت دیوار به این دلیل بوده که در اواخر دوره اشکانیان در چین به دلیل حملات مکرر که از شمال چین صورت می گرفت، حکومت “هان” دستور ساخت دیوار چین را می دهد تا جلوی تهاجمات قبائل بیابانگرد را بگیرد و با احداث این دیوار، این تهاجمات به سمت غرب و مرکز آسیا و ایران به ویژه دو ایالات استراآباد یا گرگان و ایالات خراسان بزرگ کشیده می شود.
سه گروه “هیاطله”، “هونها” و “هبتها” و گروهی از بقایای آریایی ها و سکاها به سمت مرزهای شمال شرقی و شمال ایران هجوم آوردند و ایالت هیرکان یا وهرکان (ایالت استرآباد) را مورد هجوم قرار دادند و این بیابانگردان بیشتر کوچ رو بودند و نیمی از حیات و زندگی شان بستگی به غارت کشورهای مختلف داشت.
دیوار تاریخی گرگان، سومین دیوار دفاعی و تاریخی جهان پس از دیوار چین و آلمان است که دارای حدود دو هزار سال قدمت است و از ساحل شرقی دریای خزر از گمیشان آغاز شده و به طرف شمال آق قلا پیش می رود و پس از عبور از کرند و اینجه برون به شمال گنبد کشیده می شود.
همچنین این دیوار با گذشت از کلاله و عبور از منطقه زاغ و پیشکمر کلاله و مراوه تپه به سمت جنگل گلستان کشیده می شود.
این دیوار در جاها و مسیرهایی که تهاجمات سنگین بود از مصالحی مانند آجرهای بزرگ ۴۰ در ۴۰ و ضخامت ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر ساخته شد و ارتفاع دیوار نیز در این مناطق بیشتر و بلندتر بود.
در مناطقی که کمتر تهاجم صورت می گرفت از خاکها و یا خشتهای تلمبار شده استفاده می شد و علاوه بر دیوار در پشت آن نیز خندق حفر شد، در برخی مناطق نیز انشعابات رود گرگان در این خندق جاری می شد و در برابر مهاجمان با استحکاماتی مانند خندق، دیوار و قلعه ها و کلنی های نظامی حفاظت می شد.
تاکنون بقایای ۳۰ قلعه و کلنی نظامی در سرتاسر این دیوار تاریخی و قدیمی در گلستان شناسایی شد که بیشتر این قلعه ها در حاشیه جنوبی دیوار احداث شده است و هنوز هم در برخی مناطق این قلعه ها وجود دارد که قلعه بی بی شیروان، توپراق قلعه و دشت حلقه از آن جمله است.
در مسیر این دیوار نیز کوره های آجر پزی کشف و شناسایی شد و اکنون در منطقه “پیشکمر” شمال شرق کلاله بخشی از دیوار وجود دارد، بهترین جایی که اکنون می توان بقایای این دیوار را دید، شمال گنبد به سمت کلاله و مراوه تپه و بهترین محل در این مناطق نیز روستای “تمر قره قوزی” است.
همچنین در مسیر دیوار تاریخی گرگان به دلیل وجود کلنی ها، آثار سفال خاکستری و قرمز دوره اشکانیان یافت می شود که این آثار شامل ظروف غذاخوری و انواع مجسمه ها است.
دیوار گرگان بعد از دیوار چین و آلمان سومین دیوار دفاعی جهانی بوده که در زمان ساسانیان برای مقابله و جلوگیری از نفوذ دشمنان نواحی مرزهای شمالی( ایالت گرگان) و دفاع از ایالت گرگان احداث شده است.
منبع: شبکه ساختمان ایران