نقش والدين در بحران دوران بلوغ

[Borna66]

پايان كودكى، تمرين بزرگسالى


نوجوانى دوره انتقال از كودكى به بزرگسالى است و از آنجايى كه با تغييرات جسمى و هورمونى فراوانى همراه است منجر به دگرگونى برخى رفتارها و خلقيات در نوجوانان مى شود و از سوى ديگر اين رفتارها با مقابله والدين روبه رو شده و بدين ترتيب نوجوان را براى رسيدن به بعضى اهداف و ارزش ها و هويتى كه به دنبال آن هستند، برمى انگيزد.
حال مى خواهيم با شما از دورانى حرف بزنيم كه به اصطلاح پيش از بلوغ است. در اين دوران والدين و ساير افرادى كه با نوجوان در ارتباط هستند بايد برخى ضوابط را رعايت كنند تا وقتى كودك به سن بلوغ رسيد و خود را در دنياى ناشناخته بلوغ ديد ، دچار نگرانى ها و تشويش ها و به اصطلاح اريكسون، دانشمند بزرگ روانشناسى ، دچار سردرگمى هويت و تشويش هويت نشود.

[Borna66]

نقش والدين پيش از بلوغ


امروزه مهمترين و بهترين و سالم ترين واحدى كه در جامعه ما وجود دارد «خانواده» است. عنصرى كه در صورت صحت و سلامت كامل مى تواند افراد متخصص، سالم و مفيد به جامعه عرضه كند. بنابراين بسيارى از ريشه هاى كودكى، نوجوانى، جوانى، بزرگسالى و پيرى در خانواده قرار دارد و براى اينكه هر دوره رشدى به خوبى سپرى شود بايد آنها ريشه و پايه خوبى داشته باشند. نوجوان براى اينكه بداند كيست، در اين جهان چه مى كند ، و آينده و شغل او چه خواهد بود و ... شروع به كاوش و جست وجو در محيط خود مى كند.
او براى رسيدن به هويت سازمان يافته و جواب سؤال هايش به گذشته رجوع كرده و در ابتدا به دنبال هويت خود در سال هاى نوباوگى و كودكى مى گردد بنابراين وقتى كه پدر و مادرى تصميم به بدنيا آوردن فرزندى در اين جهان مى گيرند بايد به تمامى شرايط زندگى شان توجه كنند كه آيا پس از اين مدت زندگى، آنها از بودن باهم احساس رضايت مى كنند آيا آنها به آن ملاك و معيارها و نقشه هايى كه قبل از ازدواجشان كشيده بودند، رسيده اند يا حداقل براى آن تلاش كرده اند و يا اينكه آيا آنها در سال هاى بعد نيز مى توانند در كنار هم خوب و خوش زندگى كنند يا خير اگر آنان در دادن پاسخ به اين سؤال ها و سؤال هاى مشابه آن ناتوان بودند و تا حدودى مطمئن باشند كه حتى پس از پاى گذاشتن يك بچه در زندگى شان باز هم كانون خانواده آنها ناپايدار است و منجر به طلاق آنها مى شود بايد از به دنيا آوردن فرزند خوددارى كنند.
زيرا بسيارى از تحقيقات نشان داده نوجوانان و يا حتى بزرگسالانى كه نمى توانند به خود انسجام ببخشند و يا حتى مضطرب و ناموفق اند كسانى هستند كه در كودكى كانون خانوادگى شان از هم پاشيده است و يا خانواده اى نامنسجم داشتند.
بدين ترتيب خانواده وقتى در موقعيت مطلوبى قرار داشته باشد و والدين به لحاظ عاطفى و خلقيات در حد مناسبى باشند مى توانند نسلى موفق و منسجم تربيت كنند بويژه آنكه در تربيت فرزندان خود شيوه قاطعانه داشته باشند. اين شيوه نه مانند پدر و مادر هاى سهل گير است كه آزادى فراوان به فرزندانشان مى دهند و نه مانند پدر و مادرهاى مستبد است كه حتى اجازه نفس كشيدن به فرزندانشان را نمى دهند. در اين شيوه (قاطعانه) پدر و مادر نقش مشاورى را براى فرزندشان بازى مى كنند كه دليل محدوديت ها و كنترل ها و ندادن آزادى ها را به آنها با جديت و به شكلى منطقى توضيح مى دهند و البته در موقعيت هاى مناسب تا حدودى به آنان آزادى مى دهند.
اگر والدين از همان ابتداى كودكى با فرزندشان به خوبى و با مهر و محبت رفتار كنند و نيز اين محبت را به آنان ياد بدهند آنها علاوه بر اينكه در دوران كودكى كمترين مشكلات و چالش ها خواهند داشت بحران هويت نوجوانى شان را نيز با موفقيت پشت سر مى گذارند.

[Borna66]

چند توصيه به والدين


- نقش پدرى يا مادرى خود را به خوبى ايفا كنيد. نقش ها متقابل باشند و پررنگى يكى بر ديگرى غلبه نداشته باشد.
- شيوه پرورش و تربيت قاطعانه داشته باشيد.
- سعى كنيد هميشه آرامش را در خانه فراهم سازيد.
- مشاور خوبى براى كودكتان باشيد.
- هنگام خطا از كودكتان او را مورد سرزنش قرار نداده و تنبيه نكنيد بلكه به او بفهمانيد كه كارش اشتباه بوده.
- بسيارى از مسائلى كه كودك در آن كنجكاوى مى كند به سؤالاتش پاسخ درست و منطقى بدهيد.
- تفريحات و سرگرمى هاى كودكتان را افزايش داده و اجازه دهيد با دوستان سالم رفت و آمد كنند چون اين دوستان در آينده مى توانند دوست دوره نوجوانى شان شوند.
- شاد و سرزنده باشيد. حتى اگر فاصله سنى زيادى با فرزندتان داريد نگذاريد اين فاصله شما را از هم دور كند.
- بپذيريد كه دوران عوض شده و حالا بايد خود را براى پذيرش برخى مسائل آماده كنيد.

وقتى كه شما به عنوان والدين توانستيد خود را بشناسيد و نيروهاى درونى خود را بسازيد قادر خواهيد بود والدين خوب و مشاورى دلسوز براى كودك امروز و نوجوان فردايتان باشيد.

[Borna66]

آستانه بلوغ

درست چندسال قبل از ورود كودك به سن نوجوانى تغييرات اندكى درجسم و رفتارش رخ مى نمايد.
خصوصاً اين تغييرات در دخترها شايع تر است. شايد دخترتان تا كلاس دوم - سوم دبستان همچنان به عروسك بازى و بازى با دوستانش مشغول باشد اما با ورود او به كلاس چهارم - پنجم دبستان متوجه برخى تغييرات رفتارى در او مى شويد. البته نبايد فراموش شود كه شروع بلوغ به عواملى چون وراثت، عرض جغرافيايى، شرايط بهداشتى خانواده و تغذيه كودك و شرايط روانى و رفتارى وى بستگى دارد اما در حال حاضر در كشور ما متوسط بلوغ دختران در سن ۱۱تا۱۳ سالگى و ۱۴ سالگى در پسران است.
با بروز نامحسوس علائم بلوغ كودكان نيز كم كم دست از بازى كشيده و بيشتر تمايل دارند اوقاتشان را با همسالان هم جنس خود بگذرانند. آنها ساعت ها با دوستانشان به صحبت مى نشينند. در ابتداى اين صحبت ها يعنى همان سال هاى پيش از بلوغ اين كودكان در آستانه نوجوانى درباره خانواده، افتخاراتى كه خانواده شان داشته، مسافرتى كه پدر و مادرشان داشتند، دارايى هاى خانوادگى، دوستان و آشنايانشان و بحث هاى داغى كه اين روزها در زندگى آنها جارى است صحبت مى كنند .

در اين دوره كودكان سعى مى كنند خود و خانواده شان را برتر از ديگرى دانسته و يا حتى با خيال پردازى هايى ذهن دوستانشان را به سمت خود سوق دهند. شايد شما فكر كنيد كه آنان به دوستانشان دروغ مى گويند اما خير! بيشتر اوقات آنان واقعيات زندگى شان را با خيالات آميخته كرده و به دوستانشان مى گويند. اين دوره بهترين دوره اى است كه شما مى توانيد به رفتارهاى كودكتان جهت مناسب بدهيد مثلاً مى توانيد دوستان آنها را كه اكثراً هم محله اى ها و همكلاسى هايشان هستند شناسايى كنيد و درباره خلقيات آنها و خانواده شان بيشتر آشنا شويد البته فراموش نكنيد كه بايد غيرمستقيم اين كار را انجام دهيد. زيرا احساس غرورى كه در سال هاى بعد تبديل به غرور جوانى مى شود در كودك شما در حال شكل گيرى است. هرگونه رفتار توهين آميز و تحقيرآميز شما باعث مى شود كه غرور و عزت نفس كودكتان خدشه دار شود.
بهتر است بگوييم كه با ورود كودكتان به اين مرحله و بروز اين قبيل رفتارها رفتار شما نيز بايد پخته تر و منطقى تر شود.
سعى نكنيد كودكتان را با همان شيوه هاى قبلى به سمت خود گرايش دهيد بلكه باور داشته باشيد كه او در تلاش براى رسيدن به يك استقلال فكرى و منطقى است. حتى در اين مرحله ممكن است شاهد نافرمانى هاى او باشيد. يادآور مى شويم كه در اين دوره ممكن است كودكان برخى رفتارهاى نادر نيز داشته باشند مثل شب ادرارى كه البته بيشتر از اينكه اين قضيه يك مسئله روانشناختى باشد مربوط به تغيير هورمون ها در بدن وى است.
ناگفته نماند كه شما در نقش پدر و مادرى كه هنوز كودكتان شديداً به شما وابسته است مى توانيد در پايان اين دوران نقش مهمى را همچون يك دوست ايفا كنيد. مثلاً برخى مسائلى كه دختران و پسران ممكن است در دوران بلوغ با آن مواجه شوند. بهتر است مادر يا زنى مورد اعتماد دختر نوجوان با او درباره دوران بلوغ و نيز مردى مورد اعتماد پسر نوجوان درباره بلوغ با او صحبت كند. زيرا در صورت نا آگاهى از پديده هاى بلوغ ممكن است آنها در مواجهه با اين موقعيت ها دچار اضطراب و نگرانى شده و عواقب روانى بدى در انتظار آنان باشد.
براى چگونگى مطرح كردن اين بحث ها بهتر است با مشاوران و روانشناسان صحبت كنيد.
چه با شكوهه كودكي
زندگي عروسكي
گريه هاي دروغكي
خنده هاي يواشكي

از ترس مادر پدرا
رفتن به خواب الكي

اما وقتي بزرگ مي شيم
زندگيمون راست راسكي
خنده هامون دروغكي
گريه هامون يواشكي
از ترس اين آدمكا
رو چهرمون صورتكي
كو كاغذ و چسب و حصير؟
تا بسازم بادبادكي