به پيشنهاد اتحاديه بين‌المللي شيمي محض و كاربردي و با حمايت سازمان علمي، فرهنگي و هنري ملل متحد، يونسكو سال 2011 ميلادي را به نام سال جهاني شيمي نامگذاري كرده است. سنت نامگذاري سال‌هاي مختلف به‌نام علوم گوناگون، چندين سال است كه پيگيري مي‌شود و اين فرصت بهانه‌اي را در اختيار فعالان آن رشته قرار مي‌دهد تا بتوانند بر فعاليت‌هاي ترويجي تمركز كنند.
شايد معروف‌ترين نامگذاري سال‌ها در يك دهه قبل به 3 سال رياضيات، فيزيك و ستاره‌شناسي مربوط ‌شود. پيش از اين، سال 2000 ميلادي به نام سال جهاني رياضيات نامگذاري شده بود، سال 2005 سال جهاني فيزيك و سال 2010 نيز سال جهاني ستاره‌شناسي معرفي شده بودند و امسال نيز به نام سال جهاني شيمي نام گرفته است.
هدف از برنامه‌ريزي براي چنين سال‌هايي، افزايش آگاهي عموم مردم درباره دانش است. در دوره‌اي كه ما در آن زندگي مي‌كنيم، ‌تمام شوون زندگي انسان به مسائل علمي و فناوري‌هاي حاصل از آن گره خورده است. از سوي ديگر، نمود بارزي كه فناوري‌هاي مدرن دارند و از سوي ديگر جاذبه‌هاي اقتصادي و شان اجتماعي برخي رشته‌هاي خاص مانند گرايش‌هاي مهندسي و پزشكي باعث مي‌شود دانش‌آموزان بيشتر به سمت اين رشته‌هاي پر جاذبه كشيده شوند و رشته‌هاي مادر و پايه چندان در كانون توجه مردم قرار نگيرند. رشته‌هايي مانند زيست‌شناسي، فيزيك، شيمي و رياضيات كه زيرساخت‌هاي لازم براي توسعه فناوري‌هاي مدرن را بر دوش مي‌كشند به معرفي بيشتري به مردم نياز دارند تا مردم بتوانند با شناختن آنها از فعاليت فرزندانشان در آن حمايت كنند و در عين حال خود به اهميت كار دانشمنداني كه در چنين رشته‌هايي فعاليت مي‌كنند و تاثير آن بر زندگي خود آگاه شوند.
شيمي، رشته‌اي آميخته با زندگي
يكي از قديمي‌ترين رشته‌هاي علمي كه بشر در طول تاريخش با آن درگير و مواجه بوده، شيمي است. رشته شيمي با شناخت ماهيت مواد و تركيب آنها با يكديگر در طول تاريخ مسير پر پيچ و خمي را طي كرده است. تجربه‌هاي اوليه كه ريشه‌ها و بنيان‌هاي اين رشته را پايه گذاشت در عصري تبديل به فني شد كه بسياري آن را‌ همسطح جادوگري ارزيابي مي‌كردند. شيميدان‌ها كه نمايي از دانشمندان دوره قديم بودند در ميان لوله‌هاي شيشه‌اي و ابزارهاي آزمون‌هاي خود تصوير مي‌شدند، در حالي كه سوداي تاريخي پيدا كردن سنگ كيميا را داشتند؛ عنصري كه مي‌تواند فلزات كم‌ارزش را به طلا تبديل كند. همين كيميا بود كه به زبان انگليسي وارد شد و از آنجا به شكل شيمي به فارسي آمده است، اما شيميدان‌هاي تاريخ در زير تهمت‌هاي ديگران، اگرچه نتوانستند كيمياي جادويي را بيابند اما ارزش كار آنها در طول تاريخ چيزي كمتر از تبديل فلزات كم‌ارزش به طلا نداشت. شيميدان‌ها زندگي مردم را متحول كردند و شيمي به علمي براي زندگي تبديل شد.
امروزه شيمي يكي از هيجان‌انگيزترين شاخه‌هاي علوم پايه به شمار مي‌رود؛ دانشي كه حوزه‌هاي وسيعي را در زيرمجموعه خود قرار مي‌دهد و دستاوردهاي آن گستره وسيعي از گرايش‌هاي مختلف را درمي‌نوردد.
تجربه‌هاي گذشته
سال جهاني شيمي فرصت بي‌نظيري براي معرفي اين‌رشته به مردم است. نگاهي به تجربه‌هاي سال‌هاي گذشته و برنامه‌هايي كه به مناسبت اين سال‌ها در كشورمان برگزار شد مي‌تواند براي انجمن شيمي ايران و دوستداران اين رشته در كشور ما آموزنده باشد.
شيمي رشته‌اي است كه سابقه درخشاني در ايران گذشته دارد و در دوره اسلامي نيز تعداد بسيار زيادي از دانشمندان اين رشته در جغرافياي تاريخي ايران مي‌زيسته‌اند؛ اما شيمي در دوره معاصر نيز يكي از فعال‌ترين رشته‌هاي علمي در ايران به شمار مي‌رود.
نكته: امروزه شيمي يكي از هيجان‌انگيزترين شاخه‌هاي علوم پايه به شمار مي‌رود؛ دانشي كه حوزه‌هاي وسيعي را در زيرمجموعه خود قرار مي‌دهد و دستاوردهاي آن گستره وسيعي از گرايش‌هاي مختلف را درمي‌نوردد‌

به استناد مقاله‌هاي ثبت شده در فهرست‌هاي بين‌المللي، ثبت مقالات علمي توليد علم ايران طي سال‌هاي گذشته در رشته شيمي يكي از بيشترين ركوردها را به خود اختصاص داده است. چنين شرايطي نشان‌دهنده پتانسيل بالايي است كه اين رشته در كشور ما دارد و نشان مي‌دهد سرمايه‌گذاري روي آن مي‌تواند تا چه حد ثمر دهد.
نكته مهمي كه درباره گراميداشت اين سال و برنامه‌هاي متنوعي كه براي بزرگداشت آن برگزار مي‌شود اين است كه سال‌هايي مانند اين فقط براي جشن گرفتن نيست. اگرچه برگزاري كنفرانس‌هاي تخصصي در اين سال‌ها يكي از برنامه‌هاي رايج و عمومي است كه در سراسر جهان برگزار مي‌شود، اما هدف اصلي از نامگذاري سالي به نام سال جهاني شيمي، آشنا كردن مردم عادي با اين دانش و ترويج شيمي بين مردم است. آگاهي‌هاي عمومي از طريق مطبوعات، برنامه‌هاي راديو و تلويزيون و برنامه‌هاي ميداني افزايش مي‌يابد و اگر نتيجه‌اي را بتوان از اين سال انتظار داشت، افزايش اطلاعات عمومي مردم از دانش شيمي و افزايش انگيزه نسل جوان براي ورود و ادامه فعاليت در اين رشته است.
اگرچه سازماندهي برنامه‌هاي ملي و بين‌المللي براي چنين رويدادهايي مي‌تواند تاثير مثبتي در فضاي عمومي كشور داشته باشد ـ همان طور كه در مورد سال جهاني رياضيات شاهد آن بوديم ـ اما بسياري از فعاليت‌هاي اصلي در اين زمينه را مي‌توان بدون اتكا به منابع مالي بالا و با انجام هماهنگي‌هاي محلي انجام داد.
نگاهي به تجربه سال جهاني ستاره‌شناسي ـ كه سال گذشته برگزار شد ـ نشان مي‌دهد ايران در حالي يكي از فعال‌ترين كشورهاي جهان در برگزاري برنامه‌هاي مختلف در اين سال بود كه انجمن نجوم ايران و نهادهاي رسمي نقش چنداني نداشتند.
آنچه باعث برگزاري پرشور اين سال در كشور شد، فعاليت گروه‌هاي غيرانتفاعي و دانشجويي و مردمي علاقه‌مند بود.
براي مثال در اين سال گروه‌هاي علاقه‌مند دانشجويان شيمي در دانشكده‌هاي مختلف، انجمن‌هاي علمي فعال و گروه‌هاي داوطلب اين گونه مي‌توانند ضمن برگزاري نمايشگاه‌ها و برنامه‌هاي ترويجي با هماهنگي دانشگاه‌هاي خود به طور منظم، ميزبان دانش‌آموزان دبستاني يا حتي كودكان كودكستاني در آزمايشگاه‌هاي شيمي خود باشند و براي آنها نمونه‌هاي ساده‌اي از آزمايش‌هاي قابل فهم را تدارك ببينند. مطمئنا شور و شوق حضور در يك آزمايشگاه شيمي پايه براي دانش‌آموزي در مقطع ابتدايي اگر با توضيحات درست و ترويج‌گرانه باشد مي‌تواند تاثيري بي‌نظير در ذهن او بگذارد و شايد براي هميشه مسير زندگي او را تغيير دهد.
نمايشگاه‌هاي كوچكي از چهره‌هاي برجسته شيمي در طول تاريخ و معرفي زندگي آنها، آماده كردن كارت‌پستال‌ها و بروشورهاي كوچك در اين زمينه مي‌تواند تاثيرات مهمي باقي بگذارد. در ترويج علم قدم‌هاي كوچكي كه درست برداشته شود مي‌تواند بسيار مهم و موثرتر از گام‌هاي بزرگي باشد كه هيچ‌گاه برداشته نمي‌شود.