یکي‌ از حراج‌هایی که چند سالی است بازار پررونقی دارد، حراج نام‌ دامنه‌های اینترنتی است. نام دامنه‌های اینترنتی که مانند اسم و شهرت یک سازمان، شرکت، تجارت بزرگ و... در فضای اینترنتی شناخته می‌شوند. در واقع دامنه نامي است كه براي شناسايي يك وب‌سايت به كار گرفته مي‌شود و انتخاب آن در جلب بازديدكنندگان تاثير بسزايي دارد. همین امر رقابت دائمي را براي كسب نام‌هاي محبوب به‌وجود آورده و به بالا رفتن قيمت برخي از آنها منتهي شده است.

احتکار نام‌دامنه
درخواست ثبت‌نام دامنه، کاری آسان و ارزان است. صدور مجوز استفاده از هر نام دامنه هنوز ثبت نشده و موجهی، به هر تعداد و برای هر درخواست‌کننده‌ای، از سوی شرکت‌های ثبت‌نام دامنه، پذیرفته می‌شود.
دریافت‌کننده مجوز می‌تواند نام دامنه‌های تخصیص یافته به خود را فعال کند یا غیرفعال، نزد خود به صورت رزرو نگه دارد. اما در یک موقعیت خاص، برخی از آنها را در بازار آزاد به مزایده بگذارد و به بالاترین قیمت پیشنهادی بفروشد. نظام تخصیص، صرفا براساس تقدم تقاضا است. یعنی هر که نام دامنه‌ای را زودتر درخواست کند، زودتر دریافت و مالک آن می‌شود. در نهایت هم دارای حق تقدم استفاده از آن است.
به همین علت، « پیش درخواست» ثبت انبوه نام‌های دامنه مشهور در سراسر جهان، به کسب و کاری شبه اینترنتی منجر شده است. برای این کار اصطلاح «احتکار سایبری» انتخاب شده است. علت چنین نامگذاری ای این است که دریافت‌کننده مجوزهای استفاده از نام‌های دامنه تقاضا شده، دلال و شخص ثالت به شمار می‌آید. این افراد در اکثر کشورها درآمد بالایی از حراج نام دامنه‌های احتکاری خود به دست می‌آورند.
برای مثال Business.com در سال 1999 به مبلغ 5/7 ميليون دلار خريداري شد، موتور جست‌وجوي كسب و كار و دايركتوري اينترنتي است كه توسط جيك وين بوم، رييس هيات مديره پيشين گروه والت ديسني و اسكاي ديتون، بنيانگذار Earthlink بنيانگذاري شد. این نام دامنه در سال 2007 به ناشر Yellow Pages به مبلغ 345 ميليون دلار فروخته شد.دامنه Diamond.com هم در سال 2006 به مبلغ 5/7 ميليون دلار خريداري شد كه در زمينه فروش جواهرات الماس فعاليت مي‌كند و توسط فروشنده جواهرات آنلاين ice.com خريداري شد. دامنه Toys.comتوسط ToysRUs در حراجي به مبلغ 1/5 ميليون دلار خريداري شد. در اين حراج پس از متوقف شدن پيشنهادهاي ديگر در مبلغ سه ميليون دلار، اين شركت اسباب‌بازي و دارنده دامنه‌هايي مانند free.com و divorce.com به پيشنهاد قيمت ادامه دادند تا در نهايت اين فروشنده برنده شد.
شاید در نگاه اول حراج نام دامنه‌ای که می‌توانسته متعلق به شرکت، سازمان یا فرد اصلی باشد و حالا دست افراد دیگری افتاده که با فروش آن کسب درآمد می‌کنند خوشایند نباشد. اما براساس گزارشی که چندی پیش مرکز پژوهش‌های مجلس در خصوص وضعیت حقوقی نام دامنه‌های اینترنتی منتشر کرد، در میان کاربران اینترنتی، اجماعی درباره نادرستی، رد یا منع حراج نام دامنه، حتی برای نام دامنه‌های حساس و مشکل آفرین وجود ندارد. زیر خرید و فروش این نوع نام دامنه پیش از خرید و فروش آنها با قیمت‌های نجومی، مرسوم بوده و بازاری رقابتی در اکثر کشورها دارد، چرا که استفاده از فرصت‌ها و هوشمندی در کسب و کار جزو اصول عموما پذیرفته شده در بازار آزاد هستند. حتی می‌توان گفت همین نابرابری‌های جزئی، محرک پیشرفت به حساب می‌آیند.

حراج نام دامنه در ایران
اما بازار حراج نام دامنه در ایران برعکس دیگر کشورها چندان پر جنب و جوش و سودآور نیست. فعالان اینترنتی دلایل زیادی را برای این موضوع عنوان می‌کنند از جمله اینکه تجارت الکترونیکی در کشور چندان رشدی نداشته تا صاحبان یک تجارت به فکر استفاده از نام‌دامنه‌های خاص خود باشند یا بخواهند برای دریافت یک نام دامنه خوب هزینه بالایی پرداخت کنند. همچنین سایت‌هایی هم که در ایران در زمینه فروش نام‌ دامنه‌های تاپ فعالیت می‌کنند تمایلی به فروش نام‌دامنه‌های احتکاری خود ندارند. چرا که بر این باورند می‌توانند همین نام‌دامنه را چند سال دیگر با قیمت بیشتری بفروشند، یعنی زمانی که ارزش واقعی آنها مشخص شود.
مازیار یاری، مسوول سایت صبا هاست و از جمله کسانی که چندین نام دامنه را به نام خود ثبت کرده است حراج نام‌دامنه در ایران را کاری بی‌فایده عنوان می‌کند و می‌گوید: «برعکس آن حراج نام دامنه‌ای که در دنیا اتفاق می‌افتد، در ایران نام‌دامنه‌ها به آن شکل به حراج گذاشته نمی‌شوند. در واقع این اتفاق تنها محدود به زمان حال حاضر نیست و از زمانی که اینترنت و فروش نام دامنه در دنیا مطرح شد، کسی به فعالیت در این بخش آن هم به صورت گسترده مشغول نبوده است.»
وی در ادامه به دلایل عدم رونق فروش نام‌ دامنه‌هاي ویژه اشاره می‌کند و می‌افزاید: «دلایل زیادی برای این موضوع وجود دارد، اما دلیل اصلی آن این است که تمام کسانی که در حال حاضر از طریق آنلاین دست به تجارت می‌زنند سود زیادی از این راه به دست نمی‌آورند، در واقع تجارت الکترونیکی در حال حاضر برای تجار ایرانی سودی ندارد که حالا بخواهند هزینه‌ بالایی هم صرف خرید یک نام دامنه ویژه کنند.»
به گفته یاری در حال حاضر شرکت صبا هاست بین 20 تا 30 نام دامنه ویژه را ثبت کرده است که براساس قیمت‌های پیشنهادی از سوی خریداران آن را به فروش می‌رساند و در برخی موارد هم این نام‌دامنه‌ها با قیمت بالا پیشنهاد می‌شوند تا کسی نتواند آنها را بخرد، چرا که تصمیم دارند خودشان ارائه خدمات از طریق این نام دامنه را در آینده برعهده بگیرند.
مهدی محمدی، یکی دیگر از فعالان در زمینه حراج نام دامنه است که اعلام می‌کند که شرکت ایران سرود در زمانی که ثبت ‌نام‌دامنه در ایران آنچنان مهم نبوده، اقدام به دریافت چندین نام دامنه با قیمت در حدود 40 تا 50 هزار تومان کرده است و حالا این نام دامنه ها را بین 20 الی 50 میلیون و شاید هم بیشتر به درخواست‌کنندگان آن می‌فروشد.

وی نیز با اشاره به ضعف ایران در زمینه تجارت الکترونیک اظهار می‌کند که حراج نام دامنه در ایران چه در گذشته و چه در حال چندان رونق نداشته است چرا که در حال حاضر صاحبان یک تجارت به ارزش نام یک نام دامنه پی نبرده اند و کار خود را به همان روش سنتی پیش می‌برند نه به کمک اینترنت.
محمدی در پاسخ به این سوال که آیا روی بازار حراج نام دامنه‌های اینترنتی در ایران نظارت خاصی صورت می‌گیرد یا خیر می‌گوید: «نه تنها روی بازار ایران بلکه در بازار حراج نام دامنه در دنیا هم نظارت خاصی صورت نمی‌گیرد تنها چند قوانین مشخص وجود دارد که به برخی اجازه ثبت نام دامنه‌های شرکت‌های بزرگ تجاری بین‌المللی را نمی‌دهد.»
وی در ادامه در توضیح روش خرید و فروش نام دامنه به خریداران اظهار كرد که یکسری نام‌دامنه‌های خاص را ما خریداری و به نام خود ثبت می‌کنیم و آنها را روی سایت خود قرار می‌دهیم. در نهایت کسی که علاقه‌مند به یکی از این نام دامنه‌ها باشد ما با اعلام یک مبلغ پیشنهادی آن نام دامنه را با وی معامله می‌کنیم. محمدی در ادامه تاکید می‌کند که برخی از نام ‌دامنه‌ها که با رقمی پیشنهادی روی سایت قرار گرفته اند ممکن است تا پنج سال دیگر کسی با این قیمت نخرد. اما بعد از گذشت چند سال که ارزش این نام دامنه مشخص شود ما آن را با قیمت بیشتری به فروش می‌رسانیم. براساس اظهارات وی سود به دست آمده از حراج یک نام دامنه روی یک پروژه دیگر سرمایه‌گذاری می‌شود.

کمی هوشمند باید بود
شاید در نگاه اول آسان به نظر بیا‌ید که می‌توان اقدام به ثبت صدها نام دامنه کرد و بعد هم آن نام‌دامنه را به قیمت بالایی به فروش رساند. اما سودآوری از این راه چندان هم آسان نیست چرا که باید شما نام‌دامنه‌ای را انتخاب کنید که ویژه باشد و افراد زیادی خواهان دریافت آن باشند. علیرضا صالح، مدیر مرکز ثبت دامنه‌های اینترنتی پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، با اشاره به رعایت استانداردهایی در خصوص ثبت یک نام‌دامنه می‌گوید: «برای انتخاب یک نام دامنه باید بسیار هوشمند بود و براساس یک استاندارد نامی کوتاه، اما ویژه و با مسما را انتخاب کرد. اسمی که می‌تواند در آینده بسیار پرطرفدار باشد.» به گفته وی هرچند در ایران افراد زیادی نیستند که دست به حراج نام‌دامنه‌ می‌زنند، ولی همین افراد کم آنقدر باهوش هستند که دائم در حال شکار نام‌دامنه‌های ویژه هستند. حتی این افراد از نرم افزارهایی استفاده می‌کنند که به صورت خودکار نام‌های خاص را پیدا می‌کنند.
صالح در ادامه به رکود بازار حراج نام دامنه در ایران اشاره می‌کند و او هم بر این عقیده است که در ایران شرکت‌های تجاری بزرگ و بین‌المللی وجود ندارد که بخواهند برای کسب سود بیشتر در فضای مجازی اقدام به دریافت یک نام دامنه ویژه آن هم با رقم بالا کنند. صالح معتقد است که اگر شرکت یا فردی کمی هوشمند باشد باید نسبت به فعالیت و تجارت خود مسوول بوده و قبل از همه به فکر ثبت نام دامنه وپژه خود باشد تا در نهایت مجبور به پرداخت رقم بالا برای دریافت نام‌دامنه خودش نباشد. وی در پایان یاد آور می‌شود که حراج نام دامنه در کشورهای دیگر هم این روزها رونق خاصی ندارد چرا که اکثر شرکت ها با کمک افزایش پسوندهای ملی و.. و همچنین به کمک تبلیغات پیشرفته می‌توانند نام دامنه خود را به مردم معرفی کنند.

منبع: دنیای اقتصاد