یکی از عوامل اصلی در عدم توسعه جامعه‌شناسی در ایران ضعف و فقر ارتباط با نهاد‌های جامعه‌شناختی بین‌المللی است. به عبارت دیگر، جامعه‌شناسی بعنوان یک مجموعه با جامعه‌شناسی خارج از کشور ارتباط چندانی ندارد اگرچه جامعه‌شناسان به صورت انفرادی با همتا‌های خارجی خود در ارتباط مستقیم هستند. در حالی که جامعه‌شناسی در سطح جهانی روز به روز گسترش بیشتری می‌یابد، عدم وجود تعامل سازمانی باعث دور ماندن جامعه‌شناسان ایران از سطح جامعه‌شناسی جهانی شده است.

در رابطه با فقر ارتباطی ، حضور جامعه‌شناسان ایرانی در کنفرانسهای خارجی بسیار کم‌رنگ است و همین امر باعث شده است تا نکات جامعه‌شناختی به روز کمتر وارد ایران گردد. از سوی دیگر نتایج تحقیقات داخلی ایران کمتر به گوش جامعه‌شناسان خارجی می‌رسد و در نتیجه مورد نقد و بررسی قرار نمی‌گیرد تا کاستی‌های آنها مشخص گردد. حضور ضعیف جامعه‌شناسان ایرانی در کنفرانسهای خارجی باعث تشدید توسعه نیافتگی جامعه‌شناسی ایران می‌گردد.

آنچه در رابطه با سمینار‌ها باید بیان گردد مسأله عدم بر‌پایی سمینار‌های جامعه‌شناسی بین‌المللی در ایران است. تقریباً از اول انقلاب تاکنون یک سمینار یا کنفرانس و کنگره جهانی یا بین‌المللی پیرامون جامعه‌شناسی یا مسایل اجتماعی در ایران راه‌اندازی نشده است. وقتی جامعه‌شناسان خارجی به ایران نیایند و از اوضاع و احوال اجتماعی ایران از نزدیک باخبر نشوند چگونه انتظار داریم جامعه‌شناسی ایران توسعه بیابد. آمدن جامعه‌شناسان از کشور‌های مختلف به ایران باعث می‌گردد که ایده‌های جدید جامعه‌شناختی به ایران آورده شود و تعامل بین جامعه‌شناسان داخلی و خارجی افزایش یابد.

نکته مهم در رابطه با ضعف ارتباطی بین جامعه‌شناسی ایران و خارج از ایران عدم وجود مجله جامعه‌شناختی به زبان انگلیسی در ایران است. حتی یک مجله به زبان خارجی در زمینه جامعه‌شناسی در ایران وجود ندارد. از سوی دیگر جامعه‌شناسان داخل ایران زیاد عادت به چاپ مقالات به زبان خارجی ندارند در نتیجه، خارجی‌ها اطلاع چندانی از وضعیت جامعه‌شناسی در ایران ندارند گرچه برخی از جامعه‌شناسان به صورت انفرادی مقالاتی در مجلات خارجی چاپ می‌کنند که تعداد آن بسیار کم است.

اگرچه جامعه‌شناسان ایرانی کم و بیش به فرصت مطالعاتی می‌روند، اما کمتر اتفاق می‌افتد که جامعه‌شناسان خارجی برای گذران فرصت مطالعاتی به ایران بیایند. عدم حضور مداوم جامعه‌شناسان خارجی در ایران و نبود تعامل جامعه‌شناختی در ایران باعث می‌گردد تا ایران به لحاظ جامعه‌شناسی در انزوای کامل به سر ببرد. زمانی که جامعه‌شناسان خارجی به ایران نیایند، پروژه‌های مشترک هم ایجاد نمی‌گردد. وجود پروژه‌های مشترک، خود نیز نوعی آموزش جامعه‌شناختی می‌باشد که جامعه‌شناسی ایران از این آموزش محروم است.

در راستای تبادل دانشجو و استاد در زمینة جامعه‌شناختی، متأسفانه در حالیکه ما گهگاهی دانشجوئی را برای ادامه تحصیل به خارج گسیل می‌داریم، کمتر اتفاق می‌افتد که دانشجویان خارجی برای تحصیل جامعه‌شناسی به ایران بیایند. آن دسته از دانشجویان ما هم که برای ادامة تحصیل در رشتة جامعه‌شناسی به خارج می‌روند و یا در خارج به سر می‌برند، امکان برگشتشان به ایران خیلی ضعیف است. حتی رابطه بین دانشجویان جامعه‌شناسی در ایران با دانشجویان جامعه‌شناسی در خارج (اعم از ایرانی یا خارجی) بسیار کم و حتی می‌توان گفت در حدّ صفر است. وقتی انسان دانشجویان علوم اجتماعی جوامع پیشرفته را ملاحظه می‌کند که چگونه به اقصی نقاط دنیا می‌روند و در تعامل پویا با همتا‌های خود در دیگر جوامع هستند و یا از تجربیات دیگر جوامع توشه‌ای برای جامعه‌ علمی خود به ارمغان می‌آوردند، آنگاه متوجه خلاء ارتباطی بین جامعه‌شناسی در ایران و جامعه‌شناسی در دیگر کشور‌ها می‌شود.


منبع : پرتال جامع علوم انسانی