گفت‌وگو با ملیسا کارتر و بهرام حیدری، فیلمنامه‌نویسان پروژه « مولانا»
ملیسا كارتر و همسرش كه از مدیران ارشد كمپانی ریل‌نایت هستند با بنیاد فارابی وارد مذاكره شده‌اند تا فیلم «رومی و انسان كامل» را برمبنای زندگی مولانا و الهاماتی كه از پیامبر اسلام(ص) گرفته به صورت مشترك با ایران تولید و پخش جهانی كنند. آنها برای بازی در نقش مولانا جانی دپ و دنیل دی‌لوئیس را در نظر دارند
احتمال می‌رود كه تولیدات مشترك سینمای ایران با كشورهای دیگر وارد فاز تازه‌ای شود و اگر این اتفاق بیفتد اولین پروژه، فیلم زندگی شاعر بزرگ ایرانی، مولانا با نام «رومی و انسان كامل» خواهد بود. ملیسا كارتر مدیر ارشد اجرایی كمپانی تهیه و پخش ریل نایت (Reel Knight) است كه به همراه همسرش بهرام حیدری (كارگردان هنری) به تازگی با بنیاد فارابی وارد مذاكره شده تا پروژه «رومی و انسان كامل» را درباره زندگی مولانا جلال‌الدین محمد بلخی در ایران بسازند. فیلمنامه پروژه در اختیار بنیاد سینمایی فارابی قرار گرفته تا خوانده شود و نام این فیلمنامه اكنون در فهرست آثار ثبت شده در معاونت فرهنگی بنیاد فارابی است. برای کارگردانی این فیلم از الیور استون نام برده شده و البته آنها گزینه‌های دیگری هم دارند که همگی جزو کارگردانان طراز اول جهانی‌اند. کمپانی ریل نایت چند فیلم در دست تولید دارد که اکثر آنها مایه‌های مذهبی دارند و یکی هم فیلمنامه‌ای تاریخی درباره یک سلحشور ژاپنی است. در بین فیلم‌هایی که می‌خواهند تهیه و پخش کنند نام «عاشورا» هم به چشم می‌خورد. در گفت‌وگویی با آنها درباره ریل نایت و پروژه «رومی» صحبت کردیم که در صورت انجام، قطعا گام بزرگی در بین‌المللی شدن سینمای ایران خواهد بود.


درباره کمپانی تهیه و پخش فیلم ریل نایت کمی توضیح دهید. اصلا هدف این کمپانی چیست؟
شرکت سامیت یکی از بزرگترین شرکت‌های پخش در جهان است که توزیع فیلم‌هایی چون سه گانه «افسانه مهتاب»، «بادبادک‌باز» و «سیریانا» را برعهده داشته است. بزرگترین سهامدار شرکت سامیت آقای عمر امانت است که یک مسلمان آمریکایی است. از طریق آقای امانت شرکت ریل نایت که هم تولیدکننده و هم پخش‌کننده است با شرکت سامیت به هم پیوستند. من و ملیسا چندین سال روی این قضیه کار کردیم که یکی از مشکلات کشورهای اسلامی این است که فیلم‌هایشان پخش نمی‌شود. یا اگر فیلمی از مسلمانان پخش کنند فقط درباره تروریست‌هاست. در حالی که یک چهارم بازار جهانی فیلم، مسلمانان هستند. بازار خیلی وسیعی است. مثلا شما به برند حلال توجه کنید. امروز دیگر درهمه جای دنیا برند حلال رشد کرده و هر روز هم دارد قوی‌تر می‌شود. پس مسلمانان سهم بزرگی در بازار دارند اما در اصل از سهم خودشان در سینما محروم شده‌اند. به همین دلیل هم ما تصمیم گرفتیم یک شرکت فیلمسازی بزرگ جهانی به راه بیندازیم تا نماینده مسلمانان باشد و حق و حقوق‌شان را در صنعت سینما و پخش جهانی فیلم‌ها حفظ کند. هدف تولید فیلم‌هایی است که در بازار رقابتی همپای بقیه فیلم‌های جهان دیده شوند و نشان از فرهنگ مسلمانان هم داشته باشند. عمر امانت 10 میلیون دلار سرمایه در این شرکت گذاشت و ما هم 12 میلیون دلار و تصمیم گرفتیم اولین پروژه «مولانا جلال‌الدین رومی» باشد.

در سایت ریل نایت به جز «رومی» فیلمنامه‌های دیگری هم به چشم می‌خورد که گویا برای تولید فیلم در نظر گرفته‌اید و به‌نظرم جالب بودند: «حضرت موسی»، «آدم و حوا» و «عاشورا». پس یعنی هدف ریل نایت تولید فیلم‌هایی با تم مذهبی است؟
کارتر: بله و پخش آنها در همه جای دنیا. در حقیقت ریل نایت می‌خواهد فیلم‌هایی با موضوعات مذهبی و اسلامی بسازد و در همه جای دنیا برای آن بازار پیدا کند.


فیلمنامه‌هایتان را چه کسی می‌نویسد؟چون همه این‌ها موضوعات حساسی هستند که به تحقیق نیاز دارند.
کارتر: فیلمنامه «مولانا» را من و بهرام حیدری با هم نوشتیم. اما ما در نوشتن فیلمنامه‌هایمان از نویسندگان حرفه‌ای هالیوود کمک می‌گیریم. ما آنجا معمولا یک طرح داریم که آن را به نویسنده‌های حرفه‌ای می‌دهیم که کارشان فیلمنامه‌نویسی است. فیلمنامه «رومی و انسان کامل» را هم بعد از تمام شدن چند فیلمنامه‌نویس مهم هالیوود خواندند و بر مبنای نکاتی چون بازار و قصه و اوج و فرود تاییدش کردند.
حیدری: یا در مورد «عاشورا» ما طرح را به آنها دادیم. ما معتقدیم که عاشورا یک داستان واقعی و عاشقانه است که مردم دنیا خیلی درباره‌اش نمی‌دانند. الان دیگر مثل سابق نیست که مردم كتاب بخوانند بلکه بیشتر برای افزایش اطلاعات‌شان فیلم نگاه می‌کنند. می‌شود فیلم بسیار زیبایی درباره عاشورا ساخت تا دنیا با این واقعه و مفهوم عشق در آن آشنا شود. درباره سوال‌تان هم بگویم که اکثر فیلمنامه‌ها را ما می‌نویسیم اما توسط کسانی مانند مارک فورستر تصحیح می‌شود.

برای ساختن «عاشورا» کسی را در نظر گرفته‌اید؟
کارتر: چند گزینه در ذهنمان داریم اما کسی که خیلی رویش فکر می‌کنیم و بیشتر احتمال می‌دهیم که او کارگردان «عاشورا» بشود، مل گیبسون است.

تحقیقات پروژه «رومی» به چه صورت بود؟
حیدری: تحقیقات درباره «رومی» حدود 10 سالی طول کشید. ما کار تحقیقات را به همراه آقای دکتر سلیمان پناه انجام دادیم. ایشان دکترای جامعه‌شناسی دارند و سال‌ها در قم اقامت داشته‌اند و در آنجا هم عرفان و علوم اسلامی خوانده‌اند و الان محقق اسلامی هستند. در رابطه با پروژه‌های «عاشورا» و «رومی» هم خیلی به ما کمک کردند بخصوص که قرار است این پروژه‌ها در ایران ساخته شود و آنها را با قوانین اینجا هم سنجیدند. درباره فیلم «مولانا» باید توضیحاتی بدهم. اسم این فیلم هست: «رومی و انسان کامل». در اصل داستان ما فقط درباره مولانا نیست بلکه درباره تاثیر پیامبر اسلامی بر اندیشه‌های مولاناست که چطور الهام‌بخش اشعار مولانا می‌شود. ما از داستان‌های خود مثنوی برداشت کردیم و فیلمنامه را بر مبنای تفکر مولانا درباره پیامبر اسلامی نوشتیم. داستانی است که البته مخاطب جهانی را در نظر دارد و چون قرار است پخش جهانی بشود، طوری نوشته شده که فیلم خیلی داینامیک باشد تا تماشاگر ناآشنا را هم خسته نکند.
کارتر: می‌دانید بیشتر مردم آمریکا و کانادا نمی‌دانند که مولانا مسلمان بوده یا حتی ایرانی بوده است. اشعار مولانا جزو پرفروش‌ترین آثار یک شاعر در غرب هستند با این حال آنها اطلاع ندارند که مولانا همه اشعار و آثار و وجودش نشأت گرفته از اسلام است.

چطور شد که فیلمنامه‌تان را به فارابی ارائه کردید؟
کارتر: خب بخش مهمی از سرمایه‌گذاری فیلم‌های ایرانی برعهده فارابی است و خب این پروژه بزرگی است که به مشارکت و سرمایه‌گذاری نیاز دارد.
حیدری: ما فکر کردیم شراکت با فارابی برای ساخت این فیلم ایده خوبی است. بخصوص که دولت ایران اعلام کرده که از تولید فیلم‌های مشترک با کشورهای دیگر حمایت می‌کند. این پروژه و فیلم «عاشورا» می‌تواند نقطه آغازی برای این همکاری‌های مشترک باشد. ما تمایل زیادی داریم که با فارابی این کار مشترک را انجام دهیم. البته بخش خصوصی هم مایل به سرمایه‌گذاری روی این پروژه است. بخصوص کشور ترکیه تمایل دارد که این فیلم با مشارکت آنها ساخته شود.
کارتر: عمر امانت تماس گرفت و گفت که ترکیه قبول کرده تمام بودجه فیلم را که چیزی بالغ بر 25میلیون دلار می‌شود تقبل کند و درعوض فیلم در ترکیه و به عنوان یک فیلم ترکی ساخته شود. خب شما می‌دانید که هزینه داشتن ستاره در یک فیلم چقدر زیاد است مثلا برد ‌پیت 10 میلیون دلار می‌گیرد. کسی مانند جانی دپ 20 میلیون دلار می‌گیرد. یا خود مارک فورستر که یک کارگردان مهم است و فیلم‌هایی چون «بادبادک باز» یا «ذره‌ای آرامش» جیمز باند را ساخته 2میلیون دلار می‌گیرد. درنتیجه اگر شما می‌خواهید که در فیلمتان یک ستاره بین‌المللی حضور داشته باشد و یک کارگردان خوب هم داشته باشید، مقدار زیادی از بودجه‌تان صرف دستمزد خواهد شد اما این را هم باید در نظر داشت که اگر آنجلینا جولی برای بازی در فیلمی 17 میلیون دلار می‌گیرد درعوض ضمانتی هست که آن فیلم حداقل 140 میلیون دلار فروش کند. یک فیلم باید در چند مرحله ایجاد سرمایه کند. اولینش نماش در سینماهاست. بعد فروش دی‌وی‌دی آن است و بعد هم فروشش به تلویزیون‌ها و خطوط هواپیمایی و غیره. یک فیلم تا هفت سال باید سوددهی داشته باشد. مثلا برای قسمت اول «افسانه مهتاب» 25 میلیون دلار هزینه کردند و فیلم 650 میلیون دلار فروش داشت که با استفاده از سودی که نصیب کمپانی شد توانستند قسمت‌های بعدی را بسازند. اینجا این ارقام خیلی مفهومی ندارند اگر به کسی بگویی هزینه تولید فیلمی 20 میلیون دلار می‌شود، وحشت می‌کند. درحالی که این فیلم‌ها باید بازگشت سرمایه و سود داشته باشند.

و شما قصد دارید که «رومی» و بقیه پروژه‌هایتان را با چهره‌های مطرح جهانی بسازید؟ از عوامل ایرانی هم کسی در این فیلم خواهد بود؟

حیدری: بله. البته فقط نقش‌های اصلی و کارگردان از ستاره‌های جهانی انتخاب می‌شوند و بقیه عوامل فیلم ایرانی خواهند بود.
کارتر: من شنیده‌ام که آیت‌الله خامنه‌ای امسال را به نام سال اقتصادی نام‌گذاری کرده‌اند. ما می‌خواهیم که این فیلم یک حرکت اقتصادی هم برای ایران باشد. هم ایجاد کار کند و هم سرمایه‌ها را به ایران بکشاند. جدا از اینکه فیلم با پخش جهانی و برنامه‌ریزی سرمایه و سودش را برگرداند. از طرف دیگر می‌خواهیم کار فرهنگی انجام دهیم. پدر خود من کشیش بود و من به عنوان یک مسیحی بزرگ شدم، هرچند الان مسلمان هستم، اما هدفم این است که اسلام واقعی را به مردم غرب که آن را نمی‌شناسند، نشان دهم.
حیدری: ما به‌خاطر عشق و علاقه‌ای که به ایران داریم و به‌خاطر همه زمینه‌ها و قابلیت‌هایی که اینجا وجود دارد، دوست داریم این حرکت فرهنگی-اقتصادی را با ایران جلو ببریم. 99درصد عوامل ایرانی خواهند بود اما ما از چند مشاور و کارگردان و فیلمنامه‌نویس بزرگ جهانی بهره خواهیم گرفت تا هم استعدادهایمان شکوفا شود و هم بازار جهانی را به دست بگیریم. الان فرصت مناسبی پیش آمده تا مسلمان‌ها در رسانه سینما که تاکنون ضعیف بوده‌اند هم خودشان را تقویت کنند.
کارتر: رسانه‌های غربی پروپاگاندایی به راه انداخته‌اند تا علیه اسلام فعالیت کنند. امام خمینی(ره) چندین سال پیش گفتند که ایران می‌تواند چراغی برای همه دنیا باشد و این حرف درستی است چون ایرانیان استعداد، هنر، دانش، تمدن و کشور به این زیبایی دارند.

الان مذاکرات‌تان با فارابی به کجا رسیده؟
حیدری: فیلمنامه را تقدیم‌شان کرده‌ایم تا بخوانند و نظرشان را اعلام کنند.

اصلاحیه‌ای هم به فیلم وارد کرده‌اند؟
حیدری: فعلا که چیزی به ما نگفته‌اند. حتما اگر نکته‌ای باشد کتبا اعلام خواهند کرد. ما فعلا فقط فیلمنامه را داده‌ایم و یکسری اسامی را به عنوان احتمالات کارگردانی و بازیگری با ایشان مطرح کرده‌ایم.

گزینه‌هایتان برای کارگردانی و بازی در نقش اصلی چه کسانی هستند؟ اسم الیور استون را به عنوان یکی از گزینه‌ها شنیده بودیم.
کارتر: الیور استون، مارک فورستر و شکر کاپور گزینه‌های ما هستند. خوشبختانه همه کارگردانان بزرگ قول همکاری با ریل نایت را داده‌اند. چیزی که برایمان اهمیت دارد این است که قطعا یک کارگردان برنده اسکار فیلم را بسازد. البته حتما از کارگردانان ایرانی به عنوان مشاور استفاده خواهیم کرد. چون ما یک فیلم تقلیدی نمی‌خواهیم. ما دوست داریم فیلمی بسازیم که روح و قلب ایرانی داشته باشد. به همین دلیل هم با وجود پیشنهادهای مالی ترکیه آن را رد کردیم.
حیدری: بخصوص که ایران پتانسیلش را دارد. فیلم «حضرت مریم» و «حضرت عیسی» را ساخته. نقاط ضعف را هم می‌شود با حضور چند عامل حرفه‌ای جهانی برطرف کرد. چون فیلم باید از نظر کیفیت درجه یک باشد تا در 30هزار سالن سینما در دنیا پخش شود.

بازیگر مد نظرتان برای نقش مولانا کیست؟
کارتر: جانی دپ را به عنوان یکی از انتخاب‌هایمان داریم. او بازیگر درخشانی است و گزینه دیگر دنیل دی‌لوییس. چون این دو نفر بازیگرانی هستند که در عمق نقش‌شان فرو می‌روند.

فیلم قرار است در ایران فیلمبرداری شود؟
حیدری: بله. اگر توافقاتمان صورت بگیرد، می‌خواهیم 90درصد همه فیلم‌هایمان در ایران فیلمبرداری شود.
کارتر: مشاور ارشد امانت به ایران سفر کرده بود و آنقدر عاشق ایران شده بود که دلش می‌خواست بماند. در ایران همه زیرساخت‌ها برای تولید فیلم فراهم است. و وقتی چنین استعدادها و امکاناتی هست چرا باید فیلم‌ها را در مراکش یا الجزایر ساخت؟

به جز «رومی» یک فیلمنامه دیگر هم به فارابی ارائه کردید. درباره آن هم توضیح می‌دهید؟
حیدری: «سرنوشت نفرین شده» فیلمی درباره جنگ ایران و عراق است. 60 سال گذشته و دخالت‌های غرب در ایران را در حمله به ایران مرور می‌کند. الهام گرفته از داستان رستم و سهراب و مدرن شده آن است. فیلمی است که هم اکشن است و هم تعلیق دارد و هم بسیار روشن کننده وقایع دوران جنگ است و تاثیر خوبی روی جهانیان خواهد گذاشت.
کارتر: از طرف دیگر ساخت فیلم جنگی در آمریکا خیلی گران تمام می‌شود، حداقل100میلیون دلار هزینه دارد. به همین دلیل هم در آمریکا خیلی فیلم جنگی ساخته نمی‌شود اما اینجا شما یک شهرک دفاع مقدس دارید که فقط برای این منظور ساخته شده و هر سال تعداد زیادی فیلم و تله فیلم جنگی می‌سازید. متخصصان جلوه‌های ویژه و زیرساخت‌های تولید فیلم جنگی را دارید. پروپاگاندای غرب علیه ایران به گونه‌ای بوده که هنوز بعضی‌ها در غرب فکر می‌کنند ایران بوده که به عراق حمله کرده. با ساختن چنین فیلم‌هایی می‌شود اذهان عمومی را روشن کرد و واقعیت‌ها را گفت.