»» معرفی و آشنایی با گل و گیاه و آموزش هایه مربوطه بصورت جامع

[Borna66]

با سلام
در اين تاپيك به معرفی و آشنایی با گل و گیاه و آموزش هایه مربوطه بصورت جامع پرداخته مي شود
اميدوارم مورد قبول شما عزيزان قرار بگيرد

[Borna66]

انواع گل رز و روشهاي نگهداري و تكثير آنها

گُل سُرخ ها

" رُزها "


LES ROSIERS




رُزها يا گل سُرخ ها يكي از مهمترين دسته گياهان ميباشد كه انواع شناخته شده آن به بيش از ۲۰۰۰۰ گونه و واريته مختلف تخمين زده ميشود .

رُز، يا گل سُرخ ، جنسي ازخانواده گل سُرخ ها يا(Rosacea) رُزاسِه ميباشد كه بوته هايش پاكوتاه و پا بلند و رونده با ساقه هاي چوبي است و در بعضي گونه ها برگهايش غير دائمي و در برخي دائمي ميباشد .

در اقسام اصلي و اوليه بوته ها صورت بدوي خود را داشته ، بصورت كُرپه و پُر تيغ و خار ميباشد ، ولي پس از گشنگيري و بدست آوردن اقسام و جورهاي تازه كه بيشتر بوسيله پيوند روي پايه هاي اقسام وحشي درست شده ، صورت آن دگرگون شده و تا اندازه اي به ميل پرورش دهندگان تغيير صورت داده به اشكال مختلف : كُرپه ، چتري ، مجنون ( آويزان ) و بقول فرانسويان ( گل رُز گريان ) و غيره درآمده است .

اشكالي كه بيشتر مورد توجه و در باغات بوته هاي گل سُرخ را (بسته به وضعيت محل كاشت ) به آن صورت در مي آورند ۵ شكل بشرح زير ميباشد :

۱ – گل سُرخ پاكوتاه : بوته هائيست كه پيوند آنرا روي ريشه يا ساقه نزديك بخاك زده و ميگذارند از پيوند چند شاخه بيرون آيد و در اثر هَرَس همه ساله آنرا كوتاه نگهميدارند ، بطوري كه بسته به جنس آن بلندي بوته ها از ۲۰ سانتيمتر تا يك متر بلند تر نمي شود .

۲ – گل سرخ كُرپه : كه پس از پيوند نزديك خاك در اثر هَرَس نوك شاخه ها مي گذارند شاخه هاي فرعي آن زياد شود تا بوته بصورت كُرپه درآيد .

۳ – گل سرخ با ساقه بلند يا نيمه بلند : عبارت از بوته هائيست كه پيوند را روي يك ساقه صاف و لخت تسترن كوهي به بلندي يك متر تا يك متر و نيم مي زنند . پس از نمو پيوند ، ساقه نسترن بتدريج قوي شده رنگ قهوه اي بخود گرفته راست مي ايستد . باغبان ميتواند شاخه هايي كه از پيوند ميرويد را به ميل خود بهر شكل بخواهد درآورد .

۴ – گل سرخ رونده پيچنده : اين دسته از اقسام مخصوصي هستند كه شاخه هاي آنها بلند شده و بالا ميرود كه آنها را بوسيله پايه يا داربستهاي فلزي مخصوصي نگهداري كرده آرايش ميدهند .

۵ – گل سرخ مجنون : كه از پيوند اقسام رونده روي پايه بلند نسترن كوهي بدست مي آيد .

باين طريق كه هريك از اقسام نامبرده را اگر روي ساقه اي به بلندي ۱/۵ تا ۲ متر از نسترن كوهي پيوند كنند پس از گرفتن شاخه هاي آن رو به زمين سرازير شده و بوته گل مجنون ( گل رز گريان ) بدست ميآيد .



اقسام مختلف و جورهاي حاصله از گل سرخ :



بطوري كه گفته شد از گل سرخ گونه ها و واريته هاي ( اقسام و جورها ) زيادي تا كنون شناخته شده ، ولي آنچه از بهترين گونه ها و واريته ها كه در باغات كشورهاي اروپايي مانند : فرانسه كاشته شده نگهداري ميشود تقريبا در حدود ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ گونه و واريته است .

براي آنكه در تزئيد جورهاي گل سرخ بتوانند نژاد هر واريته را معلوم نموده و بدانند هر واريته كه تازه بدست مي آورند از جفتگيري كدام يك از واريته ها بوجود آمده ، عده بيشماري از گياه شناسان و كارشناسان مخصوص اين گل ، آنها را دسته بندي كرده اند كه مهمترين از همه آنها دسته بندي زير است كه مورد توجه بيشتري ميباشد :



۱ – گل سرخ فرانسه ( رُز دو فرانس Rosier de france)



۲ – نسترن (اكلانتيِرEglantier)



۳ – گل چاي ( رُزيِه آدور دوته Rosier aodeur de the)

۴ – گل سرخ ايران ( رُزيِه دو پِرسRosier de Perse)

۵ – گل سرخ با گلهاي متعدد( رُزيِه مولتي فلور پُلي آنتاRosier Multiflore Polyanta)

۶ – گل سرخ مينياتور( رُزيِه مينياتورRosier Miniature )



۷ – گل سرخ بَنگال ( رزيِه بنگالRosier Bengale )

http://boutique.aujardin.info/cache/--.7921



رز شارل دوگل



گل رُز دو رگِه شارل دوگل(Charle de Gaulle )



اين دسته بندي از نظر نژادي گل سرخ بوده ولي نسبت به وقت گل دادن و بلندي و كوتاهي بوته يا پيچندگي آنها در تجارت دسته بندي ديگري كرده اند كه چون بيشتر مورد احتياج و توجه افرادي است كه بكاشتن و پرورش اين گل علاقه دارند ، اين دسته بندي در اينجا شرح داده ميشود .



۱ – گل سرخ هاي پاكوتاه گل درشت .

۲ – گل سرخ هاي پاكوتاه با گل كوچك .

۳ – گل سرخ هاي بوته كُرپه( رُزيِه بوئيسونRosier Buissons)

۴ – گل سرخ هاي رونده .



۱ – گل سرخ هاي پاكوتاه با گل درشت :



الف – دسته هميشه گلها ( رِمونتانت Remontants ) : شامل ۸ جور



( منظور از هميشه گلها آندسته از گل سرخهائي است كه بهار و تابستان تا اواسط پائيز متناوبآ گل مي دهند ).



ب – دسته دورگه هاي هميشه گل : شامل دو سري و رويهمرفته ۲۲ جور مختلف مانند گل سرخ " مادام البرت باربيه " با گل زيباي درشت و خوش تركيب كاملا پُرپَر ، برنگ زرد شُتُري كه مغز آن زرد آلوئي و در سالهاي نزديك به ۱۹۴۷ بدست آمده است .

ج – دسته معروف به گل چاي : شامل ۱۲ جور .

د – دسته دورَگِهِ چاي : داراي ده سِري مختلف شامل ۲۱۸ جور مانند " گل چاي " ( بتي اوپريشارد Betty uprichard ) گل درشت نيمه پُرپَر با گلبرگهاي پهن برنگ صورتي گوشتي كه ميانه آن شنجرفي و پشت گلبرگها شنجرفي مايل به نارنجي خيلي خوشبو كه در ۱۹۲۲ بدست آمده است .

ديگري گل چاي( مارگارت مك گريدي Margaret Mac Gredy):

گل زيباي پُرپَردرشت برنگ لاكي كه آخر شنجرفي ميشود باعطر مطبوع كه در ۱۹۳۷ بدست آمده .

ديگر گل چاي ( كُنتِس دو كاستيلژاKontesse de Castillja ) : با گل درشت نيمه پُرپَر به رنگ زرد طلائي ، پشت برنزي كه در سال ۱۹۲۶ بدست آمده است .



۲ – گل سُرخ هاي پاكوتاه با گل كوچك :



الف – گل سرخ بنگال و دورَگِه هاي آن شامل ۸ جور .

ب – گل سُرخ پوليانتا(Polyantha) و دورَگِه هاي آن شامل ۵۶ جور .

ج – گل سُرخ مينياتور شامل ۷ جور



براندي.



گل رُز براندي هيبريد (BRANDY )



۳ – گل سُرخ هاي كُرپِه ( بوئيسونBuisson) :شامل ۳۱ جور .

۴ – گل سُرخ هاي رونده : داراي ۲ سري و شامل ۹۲ جور .

*

زمين و خاك مساعد براي پرورش گل سُرخ :



براي آنكه بتوان يك باغ گل سُرخ احداث كرد يا آنكه بوته هايي را كه در باغچه يا حاشيه خا ميكارند بطور كامل نمو كرده و از همه جهت جالب توجه باشد ، بايد ديد گل سُرخ در چه نوع خاك بهتر از ساير گلها تغذيه كرده و ميتواند در آنجا تا حد طبيعي رُشد و پرورش يلقفته زيبايي طبيعي خود را نمايان سازد . بهترين زمين براي كاشتن گل سُرخ ها زميني است كه داراي خاك رُسي و شني تازه باشد .

اين قسم خاك كمي سنگين است و وقتي آنرا آب مي دهند خاك به ابزار كار ميچسبد ولي بزودي رطوبت اضافي را از خود رد كرده و در آن به آساني و خوبي ميتوان كار كرد . در چنين خاكي ريشه هاي گل سُرخ به اطراف منتشر شده وسائل تغذيه كافي براي بوته را فراهم ساخته و گلريزان فراواني مي كند . برعكس زمين هاي آهكي كه خاكش مقادير زيادي مواد آهكي مانند كاربنات دو سود داشته باشد براي كاشتن گل سرخ بهيچ وجه مناسب نيست . مقدار آهكي كه در خاك براي بوته هاي گل سرخ لازم است به نسبت مواد موجود در خاك و همينطور به نسبت نژادهاي مختلف گل بايد تفاوت داشته باشد .

چنانچه در زمين هاي رُسي و شني مقدار آهك نبايد از ۱۰ تا ۱۵ درصد و در زمين هاي شني از ۵ درصد تجاوز كند .

زمينهاي شني كه در خاكش رُس يافت نمي شود ، براي پرورش گل سرخ مناسب نيست . مگر آنكه آنرا بحد كافي با مواد پوسيده نباتي و حيواني مخلوط كنند تا هميشه خاك را تازه نگهدارد .

نكته قابل توجه آنست كه نبايد تصور شود چون خاك رُسي و شني براي تربيت گل مساعد است ميتوان بوته هاي گل سرخ را در خاك هاي رُسي نيز كاشت . بنابراين بايد دانست كه كاشتن گل سرخ در زمينهاي رُسي يا شني خالص يا آنها كه بيش از ۱۵ درصد مواد آهكي دارند زحمت بيهوده است و بوته هاي گل در چنين زمينها ، هميشه زرد و رنجور و برگهايشان زودتر از موقع ريخته در مدت كوتاهي خشكيده و از بين ميرود . مگر آنكه خاك آنها را قبلا اصلاح كرده بعد مبادرت به كاشتن گل نمايند .اكنون كه خاك مناسب براي كاشتن گل سرخ را شناختيم بايد دانست چگونه چنين زميني را بايد آماده براي گل كاري كرده ، با چه نوع مواد غذائي آنرا تقويت نمود ، تا گلهاي حاصله در آن تمام زيبايي و ظرافت خود را حفظ كرده نمايان سازد .

زمين را بايد قبلا بعمق ۶۰ تا ۸۰ سانتيمتر كاملا برگرداند و سنگهاي درشت و مواد زائد را از آن بيرون كشيده بعد براي هر صد متر مربع ۳۰۰ تا ۴۰۰ كيلوگرم كود تجزيه شده و ساخته را خوب با خاك مخلوط سازند . بهتر است اين كار در آبان ماه و چند هفته قبل از موقع كاشتن بوته ها صورت گيرد .اگر زميني را كه در اختيار دارند از زمين هاي سبك ( مانند زمين هاي شني خالص يا هر نوع خاكي كه شن آن زيادتر از ساير تركيباتش باشد ) بايد با آن ، كود سنگين كه بتواند خاك را قابل نگهداري رطوبت كند مخلوط كنند .

بهترين كود براي چنين زمين كود گاوي ساخته شده است .

زيرا كود گاوي بزمين هاي سبك قابليت حفظ و نگهداري رطوبت را داده و از نظر مواد مغذي و پوسيده آنرا غني ميسازد .

اگر زمين از نوع رثسي و شني است يعني مواد رُسي آن برتري دارد بايد براي اصلاح آن از كودهاي سبك تازه كه بتواند سنگيني خاك را اصلاح كند و آنرا قابل جذب آب نمايد ( مانند پِهِن اسب تجزيه شده و پوسيده يا كود گوسفندي نرم ) بحد كافي و زياد مدتها قبل از رسيدن موقع كاشت مخلوط كنند . بهتر است اين كار اوائل پائيز انجام گرفته و تا موقع كاشتن چند دفعه زمين را برگردانده تا خاك داراي خلل و فرج لازم براي نفوذ و جذب اب بشود . براي تكميل كودهاي سبك كه با خاكهاي رُسي و شني مخلوط ميكنند بايد از كودهاي شيميايي مخصوصآ آن دسته كه مواد پطاسي آن بيشتر است استفاده نمود . پس از آنكه بوته هاي گل را در باغ يا نقاطي كه براي اين كار تخصيص داده شده كاشتند نسبت به جنس زمين بايد آنها را هر سال (اگر خاك سبك است ) يا هردو سال يك مرتبه ( اگر خاك سنگين است ) كود بدهند و ميزان كود مورد لزوم همان ۳۰۰ كيلو گرم براي هر صد متر مربع است كه اواخر پائيز روي زمين پهن كرده بكمك شن كش و چنگال يا بيل آنرا زير خاك كنند .

مواظبت هاي ديگري كه بوته هاي گل سرخ لازم دارد بطور خلاصه عبارت است از :

الف – حذف پاجوشهائي كه از پايه بوته ها يعني از نسترنهاي كوهي بيرون ميآيد كه بايد جدآ مراقبت شود زيرا اگر پاچوشها را نبرند ، مواد مغذي را كه بايد به بوته برسد جذب و مصرف كرده بوته را ضعيف كرده يا ميخشكاند.

ب – آبياري مرتب و منظم بوته ها به تناسب فصل مخصوصآ در زمين هاي سبك و ايم گرم تابستان .

ج – چيدن ته گلها پس از ريختن گلبرگها كه بايد از نيم سانتيمتر بالاي آخرين برگ شاخه كه منتهي به گل شده قطع نمود .

د – مراقبت و جلوگيري از ابتلاء بوته ها به انواع امراض قارچي يا ميكربي و حيواني بشرحي كه در آفات گياهي گفته شده .

ه – هَرَس بوته ها كه بايد اواخر زمستان انجام شود تا در نتيجه شاخه هاي نازك و ضعيف حذف شده و شاخه هاي قوي و گلدار جانشين آنها گردد . براي آنكه بتوان بطور محسوس قوت و قدرت بوته هاي گل سرخ را زياد كرد ، بايد از كودهاي شيميايي بعنوان كود تكميلي استفاده نمود . ولي مصرف اين كودها بايد با اطلاع كامل از وضعيت خاك و زمين كه بوسيله تجزيه شيميايي روشن مي شود انجام شود .

زيرا قبل از استعمال كود شيميايي بايد دانست در خاك باغچه يا باغ گل سرخ از هريك از مواد آلي اصلي كه براي رُشد و پرورش و گلريزان گياه لازم است ( ازت – اسيد فسفوريك – پطاس – آهك ) چه ميزان بوسيله بوته ها در ضمن سال مصرف شده و اكنون بايد جاي آنها پُر شود .يك زمين متوسط بايد درهرهزارگرم خاكش يك گرم ازت – ۲۰% اسيد فسفوريك۳۰ % پطاس و يك گرم آهك داشته باشد .

بنابراين براي جبران كسري هاي ساليانه بايد از عوامل حاصلخيز كننده استفاده شود و بطور متوسط براي هر متر مربع زمين ميتوان ۶۰ گرم ازت ( نيترات دو سود ) در نظر گرفته شود و اگر زمين از حيث مواد آهكي نيز فقير باشد كافي است كه در هر ۴ سال يكمرتبه براي هر متر مربع ۳۰۰ گرم آهك به زمين داد . ولي بايد متوجه بود كه بدون وجود مقدار لازم كود حيواني در خاك به تنهايي نمي توان از استعمال و مصرف كودهاي شيميايي نتيجه قطعي و موثر بدست آورد .

كود حيواني گذشته از آنكه مواد لازم مانند : ازت و پطاس را در خاك فرهم ميسازد، وضعيت آنرا از نظر ساختمان فيزيكي نيز اصلاح مينمايد . زيرا بوسيله كود حيواني است كه اگر خاك سنگين يا خيلي سبك باشد ميتواند آنرا تغيير داده و براي پرورش گياه مساعد سازد .



طرق مختلف زياد كردن گل سُرخ :



براي زيادكردن اقسام بوته هاي گل سرخ راههاي متعددي وجود دارد كه هريك از آنها به نسبت خواصي را كه دارد ميتواند مورد استفاده علاقمندان واقع گردد :



۱ – كاشتن دانه هاي گل سُرخ :

دو موقع از كاشتن دانه هاي گل سُرخ براي زياد كردن آن ميتوان استفاده كرد . يكي براي بدست آوردن جورهاي تازه و ديگري كاشتن دانه هاي نسترن براي تهيه پايه هاي جوان و سالم قابل پيوند .



الف – براي بدست آوردن جورهاي تازه اي از گل سُرخ :

بايد ميوه هائي را كه به اين منظور روي بوته ها باقي گذارده اند (اين ميوه ها حاصل گلهائيست كه با قسم يا جور ديگري كشنگيري شده يا بواسطه و جود اقسام و جورهاي متنوع زياد دراطراف آن فكر مي كنند بطور طبيعي عمل كشنگيري روي آنها انجام شده ) اواسط پائيز موقعي كه كاملا رسيده باشد ، قبل از شروع سرما و يخبندان بچينند ، نشانه رسيدن ميوه گل سرخ موقعي است كه ميوه ها رنگ انداخته و نارنجي رنگ مي شوند .

ولي بايد دانست در بعضي از اقسام گل سرخ مخصوصا دورگه هاي چاي ميوه ها بزحمت رنگ مي اندازند و بطور كلي موقع رسيدن ميوه ها بسته به نژاد – منطقه و محل كاشت فرق مي كند .

ميوه هاي رسيده را بايد همان موقع چيدن ، اواسط مهر يا آبان بكارند ( زيرا تخم ميوه هاي اين گل پس از چيدن خيلي زود قوه ناميه خود را از دست مي دهد ) اگر تخمها كاملا نرسيده و هواي آن منطقه سرد شده ، براي آنكه قوه ناميه آن كامل شود ، تخمها را لاي خاك اره يا ماسه نرم كمي مرطوب طبقه طبقه مي چينند تا وقتي كه برسد .

معمولا اوائل آذرماه ميتوان اين دانه ها را بيرون كاشت ، موقع كاشتن ميوه ها را با چاقوي پيوند زني چهار قسمت كرده دانه ها را خارج ميسازند و براي آنكه بدانند دانه هائي كه ميكارند از چه قسمي است تا پس از سبز شدن و گل كردن معلوم شود بين آنها جورهاي جديدي بوجود آمده ، بايد دانه هاي هر قسم را در خزانه مخصوصي جداگانه كاشته و بوسيله برچسبي جور يا قسم آنرا مشخص كنند .

خزانه اي كه در آن دانه ها را ميكارند ، اگر در گلخانه باشد مناسب تر است . در غير اين صورت بايد از تغارهاي مخصوص بذركاري استفاده كرد .خزانه يا تغار را با خاكي كه تجزيه شده قبلا تهيه كرده اند پُر كرده روي آنرا صاف نموده ، دانه ها را به رديف مرتب روي خاك مي چينند، بعضي ها براي اينكه خاك خزانه تقويت شده و كمك موثري به سبز شدن تخمها كند ، با خاك هر خزانه ۱۰۰ تا ۱۵۰ گرم گوگرد و مقداري سولفات دوفر سفيد و كمي از كودهاي شيميايي داخل مي كنند .

آماتورها براي احتياط و پيش گيري از بروز آفات حيواني و قارچي ، خاك خزانه را دو ماه قبل از موقع كاشتن با محلول( فورمول Formol ) ضد عفوني كرده يا همان موقع كاشتن باتزريق سولفور دو كاربون اين كار را انجام مي دهند تا پس از آنكه بوته ها سبز شدند دچار آفات مذكور نشوند . پس از آنكه دانه ها را روي خاك مرتب چيدند ، آهسته با كف دست آنها را فشاربايد داد تا دانه خوب به خاك بچسبد و روي آنرا با قشري بضخامت ۱ تا ۱/۵ سانتيمتر شن پوشانده ، خزانه را آبياري مي كنند .تخمها بسته به اقسام مختلف آن از ۳۰ الي ۹۰ روز بعد از كاشتن سبز ميشوند . پس از سبز شدن بايد آب دادن را كمتر كنند تا ريشه بوته ها كه خيلي ظريف است نپوسد ، تا موقعي كه هوا سرد و يخبندان است ، اين بوته ها را بايد در گلخانه يا در زير شاسي نگهداري كرد . پس از مساعد شدن هوا آنها را بيرون آورده در خزانه ديگر با فواصل بيشتري نشاء كرده يا آنكه جداگانه ميكارند .

بوته هاي نو را بايد هر هفته يا ۱۵ روز يك مرتبه بازديد كرد تا اگر آثاري از " شته سبز " يا " پارازيت " هاي ديگر روي آنها مشاهده شود بوسيله محلول سولفات دو نيكوتين و يا سموم ديگر با آنها مبارزه كنند تا از ضعيف شدن بوته ها جلوگيري شده زودتر رشد نمايند .

پس از اينكه بوته ها قوي شدند سال دوم آنها را يا در كَرت مخصوصي با فاصله ۵۰ سانتيمتر كاشته يا در گلدانهاي بزرگتري ميگذارند تا شروع بگل دادن كند .



ب – كاشتن دانه هاي نسترن براي پايه :

از اواسط شهريورماه كه ميوه هاي نسترن قرمز ميشود بايد آنها را چيده بعد همه آنها را در لاوك چوبي ياتغاري ريخته آهسته با دسته هاون چوبي يا گوشت كوب له كنند تا دانه ها از گوشت ميوه جدا شود .

سپس آنها را چند دفعه با آب فراوان شسته دانه هاي ريز و پوك را كه روي آب ميايستد جدا كنند تا دانه سالم و درشت و پاك بدست آيد.

چون موقع كاشتن اين دانه ها ، بسته به وضعيت منطقه يكي از ماههاي مهر، آبان و آذر يا اواخر اسفند ميباشد ، براي آنكه قواي ناميه خود را از دست ندهند بايد فورا دانه ها را خوب خشك كرده لاي طبقات شن يا نرمه زغال چوب بچينند .

موقع مناسب دانه ها را در كرت هاي وسيعي كه خاك كرتها را بايد قبلا حاضر كرده و به اندازه كافي عميق باشد ، به رديف بفواصل ۲۰ سانتيمتر و عمق يك سانتيمتر ميكارند .

اگر دانه ها را پائيز كاشته اند براي جلوگيري از نفوذ سرما و يخ زدن ، بهتر است روي كرتها را با قشري از پهن اسب پوشاند .

دانه ها بهار سبز ميشوند و پائيز بعد آنها را بيرون آورده در كرتهاي ديگري بفواصل ۳۰ سانتيمتر ميكارند . تا قبل از رشد كامل بوته ها كه قابل پيوند كردن بشوند بايد مواظبت كرد امراضو آفاتي از قبيل " زنگ – آردك ( سفيدك) – شته سبزو قرمز " و غيره به آنها سرايت نكند.

براي پيشگيري بهتراست چندمرتبه بوته ها را با محلول "سولفورون" ( گوگرد محلول در آب ) يا محلول يك درهزار "پرمنگنات دو پطاس " يا محلول " بوردله "( كات كبود و آب صابون ) سمپاشي كنند . اين بوته ها را سال دوم يا سوم باشكالي كه ميل دارند ميتوان پيوند كرد .



۲ – قلمه زدن :

براي آنكه بتوان در مدت كوتاهتري بوته هاي سالم و قوي براي پايه بدست آوزد يا در نبودن پايه براي پيوند يكي از اقسام گل سرخ را زياد كرد ، قلمه زدن را انتخاب كرده اند .

قلمه بعضي از نژادها و اقسام گل سرخ با كمال سهولت نتيجه مي دهد و در مدت كوتاهي ريشه ميدهد و با اين وسيله ميتوان تعدادي از يك قسم يا جور بدست آورد .

بين جنسها و اقسام مختلف گل سرخ آنها كه براي قلمه زدن مناسبند بشرح زيرمي باشند:



۱ – گل سرخ هاي بنگال ( Rosier du Bengale ).

۲ – گل سرخ هاي جزيره بوربون(Rosier de lile Boorbon ).

۳ – گل سرخ هاي منگوله و دو رگه هاي آن

۴ – گل سرخ هاي چاي( Rosier adeur de the ) و چند جور از دو رگه هاي آن.

۵–انواع گل سرخهاي پوليانتا(RosierPolyantha Moltiflore).

۶ – گل سرخ هاي پُر گل ويشور(Wichuriana Multiflore ) .



بوته اي كه از قلمه گل سرخ حاصل ميشود چون همه قسمتهايش از يك قسم يا جور است يك خاصيت دارد و آن اينست كه مانند پيوندهاي روي نسترن باغبان مجبورنيست دائمآ مواظب گرفتن و حذف پاجوشهائي كه از ريشه ميرويد باشد تا بوته ها راضعيف و خراب نسازد.

ولي از طرفي تعداد بوته اي را كه بوسيله قلمه مي توان از يك بوته بدست آورد چند برابر كمتر از آنست كه بوسيله پيوند ممكن است حاصل نمود . زيرا از هر چشمه ساقه يك پيوند ميتوان گرفت ، در صورتيكه ساقه اي را كه براي قلمه انتخاب ميكنند بايد دست كم چند چشمه داشته باشد ، باضافه غالبآ ريشه اقسامي كه آنرا بوسيله قلمه زياد كرده اند دوام زيادي نداشته و بالاخره بيشتر از جورهاي گل سرخ را بوسيله قلمه نمي توان زياد كرد. بهترين زمان براي قلمه زدن گل سرخ اواخرتابستان (شهريورماه) است . در اين ماه شاخه هائيرا كه مغزش چوبي شده با قيچي باغباني چيده بقطعات ۱۰ تا ۱۵ سانتيمتري تقسيم ميكنند، بطوريكه ابتداء و انتهاي هر شاخه يك چشمه داشته باشد .

بعد برگهاي شاخه را بقسمي با قيچي مي چينند كه يك تا دو سانتيمتر از دم برگها بساقه بماند ، قلمه ها را در گلدان يا تغار و يا جعبه مخصوص قلمه كه از چهارپنجم شن نرم شسته و يك پنجم خاك تازه باغچه و خاك برگ پُر شده بفواصل ۲ تا ۳ سانتيمتر پهلوي هم فرو كرده و اگر هوا متغير و نامساعد باشد روي آنها را حباب شيشه اي مي گذارند و يا نايلون مي كشند .

مدتهاست كه هورمونهائي براي تسريع در ريشه كردن قلمه ها ساخته شده كه ممكن است قبل از آنكه قلمه ها را در خاك فرو كنند ، باندازه دو سانتيمتر از ساقه ها را يكي دو روز در محلولي از آن هورمون گذارده بعد در خاك فرو كنند تا زودتر ريشه كرده به نتيجع برسد . زمستان بايد قلمه ها را زير شاسي يا نقاط كم آفتاب گلخانه گذاشت. بهار سال بعد كه قلمه ها ريشه كرده و از هركدام شاخه هاي تازه بيرون آمد ، آنها را به آهستگي بطوري كه نرمه ريشه ها صدمه نبيند از خاك بيرون آورده در محل مخصوص بآن ميكارند .



رز ويرژو



گل رُز دو رگه ويرژو(virgo )



۳ – خواباندن شاخه :

زمانيكه فصل قلمه زدن نباشد براي زياد كردن بوته هاي قسم خاصي از گل سرخ به طريق خواباندن شاخه متوسل ميشوند .

خواباندن شاخه در اقسام و جورهاي پا بلند كه براي قلمه زدن هم مناسب است و بيشتر در اقسام رونده عملي مي باشد .

اوائل بهار شاخه هايي را كه به اندازه كافي بلند و قابل خم شدنست قسمتي از آنرا از نزديك زمين خم كرده در گلدان يا زمين پاي بوته زير خاك مي كنند . پائيز يا بهار سال بعد كه شاخه هاي خوابانده شده ريشه كرده است آنها را از بوته اصلي جدا كرده و موقع مقتضي با كمال احتياط بيرون آورده در نقطه ديگر ميكارند .



۴ – پيوند : براي ازدياد اقسام گل سرخ ، دو نوع پيوند معمول و مورد عمل است .



۱ – پيوند شكمي : كه در بهار تا اوائل تابستان و ماه اول پائيز كه شيره نباتي در جريان بوده و شاخه ها خوب پوست ميدهند ميزنند .



۲ – پيوند روي ريشه كه زمستان در گلخانه مي زنند : قبل از توضيح هريك از اقسام پيوند بايد پايه هاي مناسب براي پيوند را شناخت تا زحمتي كه ميكشند بي نتيجه نماند . مناسب ترين اقسام را براي پايه بايد انتخاب كرد كه در زير شرح داده ميشود .



پايه براي گل سرخ هاي پا كوتاه :

از معمول ترين و بهترين اقسام گل سرخ براي پايه بايد نسترن معمولي كوهي ( رُزا كانينا Rosa Canina ) را نام برد كه بواسطه دوام زياد در مقابل آفات و امراض و سختي شاخه هايش با آنكه تيغهايش موقع پيوند خيلي بدست آسيب مي رساند بهترين قسم براي پايه تشخيص داده شده و امروزه بين همه پرورش دهندگان و باغبانان معمول است .

اقسام ديگري از گلهاي وحشي مانند ( رُزا لاگسا Rosa Laxa) كه اصل آن از سيبري است و گل سرخ ( پوليانتاRosa Polyantha) در موارديكه نسترن كوهي نباشد قابل استفاده است .



پايه براي گل سرخ هاي پا بلند و مجنون ( گريان ):



چون شاخه هاي نسترن وحشي خيلي بلند و قوي است براي اينكار هم خوب ميتوان از آن استفاده كرد .

يكي از شاخه هاي قوي بوته را ميگذارند باندازه اي كه ميل دارند بلند شود و بقيه را حذف ميكنند ، آنوقت نوك آنرا پيوند مي كنند .

بنابراآنچه گفته شد بهتر و مناسب تر از همه اقسام گل سرخ براي پايه همان نسترن كوهي است كه به آساني ميتوان از ييلاقات بدست آورده يا بذر آنرا چنانچه شرح داده شد بكارند .



پيوند شكافي يا شكمي : پيوند شكافي يا شكمي را دو موقع و بدو شكل مي زنند .



الف - پيوند شكافي با جوانه بيدار .



ب – پيوند شكمي با جوانه خواب .

فصل پيوند با جوانه بيدار از اول خرداد تا اواخر تيرماه است كه جريان شيره نباتي باز كردن پوست را از روي چوب آسان ساخته و پس ازگرفتن پيوند وقت كافي براي نمو شاخه و رسيدن مغز چوبي آن هست.

موقع پيوند شكمي با جوانه خواب از اوائل شهريور تا اواخر مهرماه است كه ديگر فصل براي بيدار شدن جوانه و نمو آن مقتضي نمي باشد . پيوند پس از گرفتن تا بهار بحالت خواب باقي مانده ، اوائل فروردين ماه شروع به سبز شدن و نمو مي كند .

پيوند پائيزه اگر در زمستان از يخ زدن حفظ شود ( براي اينكه پيوندك در زمستان يخ نزند با شروع سرما روي آنرا با قشري از پارافين منجمد مي پوشانند ) چون در آغاز بهار شروع به نمو ميكند شاخه هاي آن قوي تر بوده و زمان كافي براي رسيدن مغز شاخه ها دارد .

طريقه عمل براي پيوند شكمي خيلي آسان و عبارت از برداشتن پيوندك بوسيله چاقوي پيوند زني از روي شاخه مورد نظر و جا دادن آن در شكافي كه بشكل ( T ) روي پايه ، داده شده و بستن روي شكاف با پوست برآمده از پايه و بسيتن آن با ريسمان نرم ميباشد .

پيوندك را بهتر است از شاخه اي كه گل يا غنچه دارد بگيرند .

براي اينكار بايد چنين شاخه اي را كه شاداب و صاف است از بوته مورد نظر قطع كرده ، قسمت سرشاخه كه مغزش نرم است و انتهايش را كه جوانه هاي آن بد و نا مناسب ميباشد بريده از قسمت ميانه كه داراي جوانه هاي برجسته و قوي است براي گرفتن پيوندك استفاده كنند .

بوسيله چاقوي پيوند زني از ۱۵ ميليمتر زير جوانه پوست را بسمت بالا بطوري ميبرند كه كمي از قشر چوبي مغز ساقه زير جوانه باقي بماند ، بُرِش را تا ۱۵ ميليمتري بالاي جوانه برده ، آنجا پوست را از روي ساقه برميدارند ، پيوندك بشكل بيضي نوك تيزي در مي آيد .

برگ پيوندك را بايد بطوري قبلا چيده باشند كه يك تا دو سانتيمتر از دُم برگ به پيوندك باقي بماند . حالا اين پيوندك را كه عبارت از پوست شاخه جوانه دار و نيمي از دمبرگ است از سر شكافي كه روي شاخه پايه داده اند آهسته زير پوست داخل كرده بسمت پائين ميلغزانند تا تمام پيوندك زير شكاف جا گرفته فقط از بين دولبه شكاف عمودي جوانه و دمبرگ بيرون بماند .

بلافاصله دور شاخه پايه را از بالاي شكاف با نخهاي پشمي يا نوار لاستيكي يا نوار چسب رو به پائين بطوري مي بندند كه تمام شكاف پوشيده شده و هوا زير پوست داخل نشود و فقط همان جوانه و دمبرگ از بين نخها بيرون بماند . براي اينكه شكاف بهتر مسدود شود ميتوان روي آنرا با چسب مخصوص پيوند پوشاند . پانزده روز بعد اگر دمبرگ سياه شده و به پيوندك چسبيده رنگ پيوندك هم تغيير كرده رو به سياهي ميرود معلوم ميشود پيوند نگرفته و خراب شده ، ولي اگر با كمترين تماس انگشت دمبرگ به آساني از پيوندك جدا شده بزمين افتد و پيوندك هم سبز و شاداب است نشانه گرفتن پيوند ميباشد .سه تا چهار هفته پس از پيوند زدن كه جوانه شروع بنمو مي كند بايد نخ را باز كرد تا نمو شاخه سبب فرورفتن نخها به پوست پايه نگردد.

پيوندي كه مي زنند اگر با جوانه بيدار است پس از پيوند شاخه را از يك سانتيمتر بالاي شكاف قطع كرده جاي بُرش را با چسب پيوند ميپوشانند . ولي اگر پيوند پائيزه و با جوانه خوابست فقط كمي از انتهاي شاخه را بريده بقيه آنرا ميگذارند بهار كه پيوند بيدار شده و ميخواهد سبز شود ميبرند .



پيوند روي ريشه :

عمل پيوند روي ريشه بيشتر براي ايجاد و ازدياد اقسام گل سرخ هاي پاكوتاه بكار مي رود . موقع و فصل مناسب اين پيوند پائيز يا اواخر زمستان است كه بايد در گلخانه انجام شود .

بهترين پايه براي اينكار ريشه هاي جوان نسترن هاي كوهي است كه يا بوسيله كاشتن بذر ، يا جمع آوري از كوهستانها تهيه شده و قبلا آنها را در گلدان يا خزانه كاشته باشند .

پيوندك را از شاخه هائي مي گيرند كه اواخر شهريور تا اواسط مهرماه آنها را از بوته بريده دو سر شاخه را با قيچي زده برگهايش را مطابق دستوري كه براي پيوندك شكمي داده شده چيده و بعد آنها را در جعبه هائي مملو از شن پهلوي هم چيده روي آنها را نيز با قشر نازكي از شن پوشانده و كمي پهن هم روي آن ريخته باشند .

ماه آبان يا اسفند ساقه هاي نسترن وحشي را كه براي پايه حاضر كرده اند ، باندازه ۱۰ سانتيمتر از روي ريشه بطور مورب با چاقوي تيز مي برند ، سپس از شاخه هائي كه لاي شن گذاشته اند هريك را كه با قطر پايه مطابق باشد بيرون آورده قطعه اي از آنرا كه داراي چهار چشمه باشد نيز بطور مورب مي برند ، بطوري كه دو برش را وقتي روي هم قرار دادند كاملا با يكديگر مطابق باشد و بين آنها درز و شكافي نماند ، پس ازآنكه پيوندك را روي پايه قرار دادند با چهار لا نخ پشمي اين دو را بهم بسته اطراف آنرا با چسب پيوند خوب مي پوشانند .

ريشه هايي كه باين ترتيب پيوند شده اگر در گلدان است گلدانها را مرتب روي سطح گلخانه مي چينند ، جاي گلدانها بايد ۱۰ درجه سانتيگراد حرارت داشته باشد .از اوائل سال پيوندها شروع بنمو كرده جوانه ها رشد مينمايند ولي تا مدتي كه محل پيوند خوب بهم جوش بخورد نبايد آنها را درمعرض تابش مستقيم آفتاب قرار داد ، تا كم كم به هواي خارج عادت كرده و پائيز بعد كه از خطر جست آنها را در هر جا كايل باشند بكارند .سال بعد بايد بوته هاي پيوند شده را كاملا مراقبت كرده آنها را مرتبآ آب داده ضمنآ از ابتلاء بوته ها به آفات و امراض نباتي پيش گيري و كرد.

[Borna66]

گل ادونتوگلوسم

گل ادونتوگلوسم
ODONTOGLOSSUM
ادونتوگلوسم ( Odontoglossum )، جنسي از خانواده اُركيده ها ( Orchidaceae ) ميباشد كه بلندي گياه در انواع آن به ۲۵ تا ۷۵ سانتيمتر مي رسد . اين نوع بعنوان مقاوم ترين نوع اُركيده جهت نگهداري در منزل شناخته شده است . زيرا استقامت قابل توجهي در برابر خشكي هوا از خود نشان مي دهد .مناسبترين محل براي نگهداري آن پنجره هاي روبه مشرق است تا از آفتاب صبحگاهي بهره مند شود . در پايان فصل گل دهي ( پاييز ) از ميزان آب تا حد قابل ملاحظه اي بايد كاست . در اين هنگام حرارت مي تواند تا ۸ درجه سانتيگراد پائين بيآيد .
لازم است در بهار آنرا به گلداني حاوي دو قسمت ريشه خرد شده سرخس ، يك قسمت پيت و يك قسمت خاك برگ پوسيده منتقل نمايند . ضرورت دارد در كف گلدان لايه ضخيمي از سنگ ريزه يا شكسته هاي گلدان قرار داد تا به هيچ وجه آب در ته گلدان باقي نماند . با شروع رشد گياه مجدد آزادانه به آن آب داده شود و گاه همراه آب كود مايع اضافه نمايند . بهتر است بر روي اولين جوانه ها تا مدتي آب بپاشند . هميشه از آب خالص يا آب باران استفاده شود ، زيرا آبهاي داراي گچ يا آهك براي اين گياه بسيار زيان آور است .

انواع مختلف ادونتوگلوسم :
۱ – ادو نتوگلوسم سيتروسم ( O.citrosum ) : اصل اين گياه از مكزيك ميباشد .
برگهاي آن ضخيم چرمي شكل ، گلهاي عالي و زيبا به قطر حدود ۶ سانتيمتر با عطر ليمو و گلبرگها به رنگ سفيد متمايل به صورتي صدفي.
۲ – ادونتوگلوسم كريسپوم( O.crispum ) : اصل اين اُركيده جالب توجه ، از كشور كلمبيا است .اين گونه مورد توجه كلگسيونرها و گلبازان حرفه اي ميباشد .
قد آن ۶۰ تا ۷۰ سانتيمتر ، گلهاي سفيد و گاهي صورتي با يك لكه بزرگ زرد رنگ و خالهاي قرمز بر روي گلبرگهاي مياني و دو برگ تسمه اي شكل ( نواري – روباني ) به طول ۲۰ تا ۳۰ سانتيمتر ميباشد .
۳ – ادونتوگلوسم بزرگ ( O.grande ) : همانطور كه از نام آن مشخص اميشود اين گونه داراي گلهاي بزرگ به قطر حدود ۱۵ سانتيمتر و برنگهاي زرد طلائي با لكه هاي بزرگ كِرِم و قهوه اي ميباشد .
۴ – ادونتوگلوسم هاريانوم ( O.harryanum ) : اصل اين گونه از كشور كلمبيا است . داراي گلهاي بزرگ زرد و قهوه اي نامنظم و در قسمت پائين بنفش و سفيد متمايل به بنفش و يا زرد متمايل به نارنجي ميباشد .
۵ – ادونتوگلوسم پولشلوم ( O.pulchellum ) : اصل اين گونه از كشور مكزيك است . گلهاي آن سفيد با خطوط زرد ميباشد .
۶ – ادونتوگلوسم تريومفان ( O.teriumphans ) : اصل اين گونه از كشور كلمبيا است . گلهاي آن بزرگ و به رنگ زرد طلائي با لكه هاي قرمز و قهوه اي بسيار روشن .
۷ – ادونتوگلوسم هيبريد يا دو رگه ( O.hibrides ) : اين گونه داراي بيش از ۲۰۰۰ جور مختلف است .
تكثير :
زياد كردن اين گياه بوسيله تقسيم ريزوم آن ( ساقه ضخيم زير زميني ) صورت مي گيرد

برگرفته از كتاب : پرورش گل ها و گياهان زينتي

[Borna66]

گیاهان خوشبوی استرالیا
تعداد زیادی از گیاهان بومی استرالیا، دارای گلها و یا برگ های بسیار خوشبو و معطر هستند. از میان این گیاهان و گلها - تعداد زیادی قابل پرورش در باغچه های مناطق مسکونی می باشند.
بهترین این گیاهان عبارتند از:
Eriostemon myoporoides-Philotheca
‌ Wax Flower
Crowea
Correa
انواع Phebalium
برگ های این گیاهان دارای حفره های روغنی هستند که به محض شکسته شدن برگ قابل مشاهده بوده و معطرند. این گیاهان در طول زمستان تا اوایل بهار گل کرده و در برخی موارد مثل Correa برای مدت طولانی تری گل خواهند داشت. گیاهان نامبرده خیلی مقاوم هستند و قابل نگهداری درقسمتهای آفتابی و یا قسمت های تاریک و پرسایه باغچه می باشند.این گیاهان به آب زیادی احتیاج ندارند، هر چند که آب دادن مرتب به رشد و سلامتی شان کمک خواهدکرد. بعد از گل دادن بهتراست که شاخه های این گیاهان کوتاه و هرس شوند.

philoteca:


Wax flower:


Crowea:


Correa:


Phebalium :

[Borna66]

كاكتوس اوپونتياopuntia شروع مي كنم.
اين كاكتوس يكي از زيباترين انواع كاكتوسها به حساب مياد.
اوپونتیا و كلا كاكتوسها در زمان شاهان قاجار وارد ايران شده و اوايل فقط در دربار شاهان پيدا ميشد.
اين كاكتوس در زبان بوميهاي مكزيك به زبان مادر شوهر نيز معروفه.


اين اوپونتياي ميكروداسيسه كه يكي از زيباترين كاكتوسهاست.
در ادامه بيشتر از كاكتوسها ميگم.

[Borna66]

گیاه سیکاس Cycas
سیکاس Cycas ، گونه ای از خانواده سیکاداسه Cycadaceae و از جنس سیکاس Cycas میباشد و درخت نواحی استوائی و نیمه استوائی محسوب می شود .

شاید از عنوان این شرح تعجب کرده باشید و بخود بگوئید ، سیکاس Cycas گیاه کوچکی است که در گلدان و در گلخانه تربیت می شود و اطلاق نام درخت به آن صحیح به نظر نمی رسد .

ولی باید به اطلاع خوانندگان گرامی و علاقمندان برسد که این گیاه به بلندی چند متر می رسد و بلندی گونه سیکاس Cycas medica که در ایالت کوئین لاند Queen Land واقع در شمال شرقی استرالیا وجود دارد 20 متر است .

بودائی ها این درخت را نشانه جاودانی Im morteite می دانند .که گونه های مهمی نظیر سیکاس سیرسینالیس C.Circinalis و سیکاس رولوتا C.revoluta به بلندی 10 تا 15 متر و یا تنه خیلی کوتاه مانند سیکاس رومفی C.rumphii و سیکاس توآرسی C.thouarsii دارند .

این درخت در جنوب ژاپن در جزیره ماداگاسکار در آندونزی ، در هندوستان و در سریلانکا ( سیلان) و استرالیا وجود دارد .

درخت سیکاس Cycas در هیچ جا بطور انبوه و زیاد وجود ندارد بلکه به شکل دسته های کوچک در سواحل دریا دیده می شوند .

سیکاس Cycas با نگاه اول شبیه به درختان خانواده نخلها به نظر میآید و در قدیم آن را از خانواده نخل ها میدانستند و لینه Linne گیاهشناس مشهور نام علمی آن را ابتداء لینه Linne که از نام محلی نخل کوسکا Kuscas گرفته شده تعیین کرد و سپس آن را جزو طبقه سرخس ها ( به علت شباهت برگهای فنر مانند سرخس در موقع بازشدن ) دانست .

ولی حقیقت این است که سیکاس گیاه خاصی است و دردنیا کمتر خانواده هائی ازگیاهان با آن شباهت و قرابت دارند .

درخت سیکاس Cycas به حالت وحشی در ماداگاسکار وجود دارد .

ولی در قاره آفریقا از این درخت بطور وحشی دیده نمی شود .

و این امر می رساند که در موقع پیدایش این گیاه در این جزیره فاصله بین این جزیره و قاره آفریقا وجود داشته که متعلق به دوره زمین شناسی تریاس یعنی در حدود 35 میلیون سال پیش است .

زیرا دانه سیکاس Cycas نمی تواند از راه دریا به خشکی یعنی ماداگاسکار برسد . چون دانه ها در مدت زمان کمی که روی آب بمانند نیروی نامیه خود را از دست می دهند .

در استرالیا نیز این گیاه بطور وحشی وجود دارد .

تنه این درخت از بقایای دمبرگها تشکیل شده ، سنگین و به مقدار کمی خشبی است و قسمت نزدیک به سطح زمین آن بسیار محکم است .

در داخل تنه یا مغز آن مایع چسبنده و لزجی وجود دارد که ماده غذائی خوبی را تشکیل می دهد .

در روی تنه اصلی گاهی انشعاباتی بخصوص در درخت نر بوجود می آیند .

سیکاس Cycas درخت دو پایه ای است ( پایه نر و پایه ماده ) و پایه نر دارای کیسه محتوی گرده گل و گیاه ماده دارای تخمدان است .

برگهای پایه نر کوتاه ، پهن و کلفت بوده و در سطح زیر آن چندین کیسه گرده وجود دارد که بوسیله یک شکاف طولی مقدار بسیار زیادی گرده گل به خارج می ریزند .

برگهای پایه ماده مسطح است و از کرکهای خرمائی رنگ پوشیده شده و در سطح بالائی آنها شرابه ای انگشت مانند یا دندانه دار می باشد .

در حاشیه دو طرف مسطح دارای برگهای پایه ماده یک تا پنج تخمدان وجود دارند .

برگهای بارخیز در آغاز رویش بهم فشرده بوده ولی بعدآ از هم فاصله می گیرند و بالاخره برگهای حاوی انتهای تنه درختانی که دارای برگهای بارخیز هستند به رشد خود ادامه داده و تولید برگهای جدیدی گرداگرد انتهای گیاه می نمایند و هرساله برگهای جدیدی به همین شکل ظاهر می شوند .

طول برگهای سیکاس Cycas ممکن است به دو متر برسد و رنگ آنها سبز تیره می باشد .

عرض برگها نسبت به گونه سیکاس Cycas فرق می کند. به ترتیب که گونه سیکاس سی انسیالیسCiecinalis دارای پهنه برگ کم عرض و گونه سیکاس رولوتا C.revoluta دارای برگ نوک تیز یا نیزه ای میباشد .

برگهای قدیمی پس از 3 تا 5 سال ( در شرایط عادی ) زرد شده و می افتند . ( در سیکاس های زینتی باید برگهای زرد شده را قطع کرد ) برگهای پایه نر در گونه سیکاس رومفی C. rhumphlii به رنگ زرد روشن بوده و در موقع گل دادن بوی نامطبوعی پخش می کند .

و رومفیوس Rumphius طبیعی دان قرن هفدهم که این گونه به نام او مشخص گردیده ، گفته است که تحمل وجود چنین گیاه بدبوئی بسیار مشکل است .


گشن گیری ( تلقیح) :

چند گرده گل پایه نر به علت وجود قطرات مایع چسبنده روی تخمدان قرار میگیرند و سپس داخل تخمدان شده و سبب تلقیح تخم میگردند و پس ازمدتی تولید دانه ای به رنگ قرمزروشن یا نارنجی تیره میشود .

قشر خارجی دانه که کم و بیش گوشتی می باشد قشر داخلی سفت سنگ مانندی را می پوشاند که داخل آن که اصطلاحا آنرا نَرَکی داخلی یا ( آندوسپرم Endosperme ) می نامند دارای تعدادی کروموزوم (n)است که پس از رسیدن دانه تامین غذائی مورد نیاز جنین را می نماید و از پوستک چوب پنبه ای پوشیده شده است داخل آن تخم قرار دارد و قسمتی از لپه های آن اغلب بهم چسبیده اند .

معمولا اندازه دانه ها از گردو بزرگتر نیست ولی در گونه سیکاس توآرسی C.thouarsii که ویژه ماداگاسکار است دانه ها به بزرگی تخم غاز می رسند .

اگر بیش از یکسال از رسیدن دانه ها نگذشته باشد دانه ها به آسانی می رویند .

در آغاز رویش کلاهک انتهای ریشک پوسته را شکافته و ریشه خارج شده و بطرف زمین متوجه میشود . ولی لپه ها در داخل دانه میمانند و از مواد غذائی موجود در دانه تغذیه می کنند و این عمل سبب رشد گیاهک شده و به زودی اولین برگ ظاهر می شود .

نکته بسیار جالبی که در اینجا می توان به اطلاع خوانندگان عزیز رسانید این است که ریشه های ویژه این گیاه در زیر ریشه های عادی قرار دارند و گروه ریشه های گوشتی دوشاخه ای ، انگشتی شکل با منظره مرجانی تمایلی به رشد به طرف پائین ندارند و با جلبکهای آبی رنگ ، مانند ، آنابنا همزیستی دارندو اگر این ریشه ها قطع شوند برگهای جوان به خوبی رشد خواهند کرد .

آب و هوا و خاک :

بطوریکه توضیح داده شد درخت سیکاس Cycas آب و هوای استوائی و نیمه استوائی را دوست دارد . و رویش آن در مناطق معتدله با زمستانهای سرد باید در محلهای نسبتا گرم و گلخانه انجام شود .

این گیاه در تابستان به آب زیاد و منظم احتیاج دارد و مشروط بر اینکه گلدان طوری قرارر داده شود که آب از ته آن به آسانی خارج شود و در زمستان نباید گلدان را در سینی یا ظرف دیگری قرار داد که آب در زیر گلدان راکد بماند در غیر این صورت سیکاس زرد می شود .

این گیاه به خاک قوی که در عمق زیاد نرم باشد احتیاج دارد و بهترین خاک مخلوطی از ماسه و رُس و خاک برگ پوسیده است .



موارد استفاده از سیکاس :

قبل از بحث در این خصوص باید توجه خوانندگان عزیز را به این نکته جلب نماید که قسمتهای مختلف این گیاه دارای سمیت کمی می باشند .

ولی بومیان با علم به این موضوع به خود تلقین می کنند که سم اگر بمقدار کم مصرف شود خاصیت درمانی دارد .

1 – برگهای این درخت که گاه به عنوان مواد غذائی مورد استفاده قرار می گیرد نسبتا سمی بوده ولی در جزایر کئی Kei و ملوک Maluques برگهای جوان را می برند و بعنوان سبزی می خورند .

2 – میلیونها برگ این درخت ( گونه سیکاس رولوتا C.revoluta ) از ژاپن به کشورهای اروپائی و آمریکای شمالی صادر و فروخته می شوند و در تاج گلهای روی قبور مردگان و عید آخرین یکشنبه قبل از عید پاک مورد استفاده قرار می گیرند .

3 – بومیان از دانه و آرد حاصل از مغز بعنوان آرد ساکو Sagous ، درخت سیکاس پس از خشک کردن ، شستن و گرم کردن استفاده می کنند .

4 – از دانه های این گیاه پس از پختن به عنوان دارو استفاده می شود .

5 – بومیان جزیره ملوک در قدیم دانه های این گیاه را پس از خشک شدن آسیاب کردن و پختن به صورت سوپ در مراسم عزاداری میخوردند.

6 – ساکنین جزایر ، سلب مایع بدست آمده از پختن دانه این گیاه را به بچه های خود می خوراندند تا از شیطنت آنها که مانع فعالیت و آزادی عمل درکارشان می شوند راحت شوند .

7 – سیکاس Cycas درمناطق معتدله به عنوان گیاه زینتی در منازل و باغات وگلخانه ها پرورش داده میشود .



بیماریها و آفات :

تا کنون بررسیهای لازم در مورد آفات و بیماریهای این گیاه بعمل نیامده ، ولی از لحاظ فیزیولوژیکی معلوم گردیده که در روی برگ بعضی از سیکاس های موجود در باغات و منازل لکه های کوچک گرد سفید یا زرد رنگ مشاهده می شود که علت آن را کمی مقدار فسفر خاک می دانند .

ولی هنوز در ایران بررسیهای علمی درباره این گیاه به عمل نیامده است و در کتب خارجی نیز توضیحاتی در این خصوص داده نشده است .



تکثیر :

زیاد کردن سیکاس Cycas به دو روش کاشتن بذر و یا قلمه زدن امکان پذیر است :

الف – کاشتن بذر : زیادکردن این گیاه بوسیله کاشتن بذر رسیده آن میسر است .

ب – قلمه زدن : اگر قسمت انتهائی تنه را قطع کرده و بعنوان قلمه در زمین قرار دهیم ، حتی اگر چند ماهی از قطع آن گذشته باشد ، شروع به تولید ریشه می نماید .

همچنین اگر تنه سیکاس Cycas را به قطعات کوچکی تبدیل کنیم و حتی پس از مدتی این قطعات را در خاک قرار دهیم سبز شده و ریشه می دهند .

در ژاپن عادت براین دارند که این نوع قلمه ها را در خاکی که با براده آهن مخلوط شده قرار دهند و به این طریق است که به گونه سیکاس رولوتا C.revoluta نام ژاپنی سوتتیسو Soteetsoe یعنی سبزی خارج شده از آهن داده اند .

[Borna66]

پامپا نقره اي Gynerium argentum
گياه پامپا نقره اي G. argenteum (Stepf.) جنسي از گياهان تيره گندميان است كه برگهاي نوار شكل بلندي داشته و مانند نوارهاي پهن از اطراف آن بسمت زمين آويخته است.

اين گياه مخصوص نقاط گرم و خشك است و گويا موطن اصلي آن نيوزلاند باشد .

اين برگها تشكيل تودة انبوهي را ميدهد كه بلندي آن به 5/1 تا 2 متر ميرسد . از ميان بوته خوشه هاي بلند بصورت پرهاي سبك و ابريشم مانند به رنگ نقره اي بيرون ميآيد .

بعلت بزرگي بوته پامپا ، از آن براي تك كاري روي چمن باغات و يا كنار استخر و نهرها ميتوان استفاده كرد .

خوشه هاي خشك آن براي تهيه دسته گلهاي خشك مصرف ميشود .

در هرنوع خاكي رشد مي كند .

در اصطلاح باغباني به آن علف پامپا نقره اي مي گويند .

تكثير :

زياد كردن اين گياه به روش تقسيم ريشه صورت ميگيرد .

[Borna66]

گل نيلوفر آبي Nymphea
گل نيلوفر آبي Nymphea L. جنسي از تيره نيلوفر آبي ها نمفاسه Nymphaceae
ميباشد .
اين جنس شامل 8 تا 10 گونه مختلف است كه همه آنها ماندني و روستائي ميباشند .
اين گياه در آب ميرويد و برگهايش بشكل قلب با گلهاي بزرگ سفيد ، صورتي يا زرد بسته
به اقسام آن كه روي آب شناور است .
اقسام جالب توجه اين گل عبارتند از :
1 ـ نيلوفر آبي سفيد N. alba : با گلهاي سفيد رنگ كه در مرداد و شهريور باز ميشود .
2 ـ نيلوفر آبي زرد N.lutea : با برگهاي بشكل قلب و گلهاي زرد .
3 ـ نيلوفر آبي پيگمه N. pygmaea : قسم پاكوتاه با گلهاي متعدد سفيد كه اصل آن
از چين آمده است .
4 ـ نيلوفر آبي معطر N. odorata : كه اصل آن از آمريكاي شمالي و گلهايش سفيد
است . از اين گونه يك جور به رنگ صورتي نيز وجود دارد .
5 ـ نيلوفر آبي صورتي سوئدي N. caspary : كه اصل آن از سوئد است .
۶ - نيلوفر آبي روشن معطر N.capensis : اصل اين گياه از آفريق آمده است
و گلهاي معطر دارد . قطر سطح برگها حدود ۴۰ سانتيمترميباشد .
از انواع ديگر حدود ۲۰ نوع ديگر با گلهاي به رنگهاي متنوع و زيبا كشت ميشوند .
گل تمام اقسام نيلوفر آبي در مرداد و شهريور باز ميشوند .
دانه هاي بذر نيلوفر آبي را پس از رسيدن بلافاصله بايد در گلدانيكه كاملا آب را از خود
رد مينمايد كاشته زير آب گذاشت بطوريكه دوسانتيمتر آب روي آن را بگيرد .
زمستان گلدان را يا در گلخانه سرد ، يا در كف حوض عميق كه بيم يخ زدن نرود
ميگذارند ، پس از آنكه بوته ها سبز شد آنها را در گلدان ديگري نشاء ميكنند و سال دوم
يا سال سوم براي هميشه آنها را ته استخر يا حوض ميگذارند .
از اين گل بوسيله گشنگيري دورگِه هاي زيبائي بدست آمده كه گلهاي آنها صورتي ، قرمز
، زرد ، سفيد و مسي و گل كاسني است .
اگر استخر يا بركه اي كه در آن نيلوفر آبي ميكارند داراي لجن و يا گل و لاي باشد ميتوان
براي زياد كردن گل نيلوفر قطعه اي از ريشه آنرا به سنگي بسته به كف استخر بياندازند
كه از همانجا سبز شده و برگهايش روي آب ميآيد .
تمام اقسام نيلوفر آبي غير از نيلوفر پيگمه كه پاكوتاه است بايد در حوض يا استخر عميق
كاشته شوند . فقط نيلوفر آبي پيگمه را كنار آب ميكارند .
نكته قابل توجه در كاشتن اين گل آنست كه نبايد آنرا در آبهاي متحرك كاشت ، بلكه باي
د هميشه در آبهاي راكد و آفتاب رو كه تابستان درجه حرارت آب به 20 تا 25 درجه
سانتيگراد ميرسد بكارند .

تكثير :
همانگونه كه در بالا اشاره شد براي زياد كردن نيلوفر آبي كاشتن بذر آن امكان دارد ولي
چون كاشتن بذر نيلوفر تا گل دادن آن چهار سال طول ميكشد كمتر مبادرت به كاشتن بذر
مينمايند ، مگر در مواردي كه بخواهند جور تازه اي بدست آورند .
ساده ترين و آسانترين روش تكثير اين گل تقسيم ساقه هاي زير زميني آن در بهار ميباشد .

[Borna66]

باقلای گُرگی Lupinus
باقلای گُرگی ، L.Lupinus گیاهی است که اقسام یکساله و ماندنی آن وجود دارد .
ولی آنچه در اینجا مورد بحث میباشد قسم یکساله آنست که برگهایش پنجه ای و گلهایش خوشه ای
میباشد .
اقسام یکساله آن عبارتند از :
1 – باقلای گُرگی ابلق L.Verius : به بلندی متوسط 45 سانتیمتر که گلهای آن نیمه آبی و نیمه
سفید هستند .
2 – باقلای گُرگی پاکوتاه L.Nanus : بلندی آن بین 25 تا 30 سانتیمتر که قسمتی از گلهایش سفید
و قسمتی آبی است .
3 – باقلای گُرگی بزرگ L.Hirstus : به بلندی 50 تا 60 سانتیمتر که بسته به جورهای مختلف آن
گلهایش آبی ، سفید یا صورتی است .
4 – باقلای گُرگی متغیر L.Mutabilis : که بلندی آن تا یک متر میرسد . رنگ گلهایش آبی روشن
و بعد آبی مایل به بنفش و دارای عطرملایم مطبوعی شبیه به عطر گل نخود میباشد .
5 – باقلای گُرگی زرد L.Luteus : که رنگ گلهایش زرد و معطر میباشد .
6 – باقلای گُرگی گوشتی L.Subcarnosus: که بسبب ساقه های آبدارونرم آن معروف به
گوشتی است. بلندی آن 30 تا 40 سانتیمتر و رنگ گلهایش آبی و سفید میباشد .
7 – باقلای گُرگی پُرزدار L.Pubescens : به بلندی 60 سانتیمتر ، کُرک دار و گلهای آن بدوا
به رنگ آبی مایل به بنفش و بعد قرمز یا ارغوانی میشود .
باقلای گُرگی ، گیاه روستائی است که در مقابل بی آبی و خشکی دوام زیادی دارد و برای درست
کردن تپه گلهای بزرگ خیلی مناسب و زیباست .
تکثیر :
زیاد کردن این گیاه به روش کاشتن بذر آن امکان پذیر است .
باین منظور بذر باقلای گُرگی را از نیمه اسفند تا نیمه فروردین به دو طریق میتوان کاشت :
1 – هر دو بذر آنرا در یک گلدان کاشته و پس از آنکه نهالها قوی شدند آنها را با خاک از گلدان
خارج کرده و در محل اصلی در زمین قرار می دهند .
2 – یا آنکه در محل اصلی روی ردیف هائی به فواصل معین هر دو دانه بذر آنرا در یک حفره قرار
داده روی آنرا با خاک می پوشانند .
پس از سبز شدن دانه ها یکی از جوانه ها را که ضعیف تر است کنده و دیگری را میگذارند تا رشد
کند .

[Borna66]

گل باقلا گرگي( ماندني ) Lupinus
اقسام گل باقلا گرگي يكساله در بالا شرح داده شد .
آنچه در اينجا گفته ميشود مربوط به اقسامي از اين گياه كه ماندني و مورد توجه در
گلكاري است ميباشد .
از گل باقلاي گرگي ماندني سه قسم كاشته ميشود .
1 ـ باقلا گرگي پولي فيل L. polyphyllus : به بلندي 80 سانتيمتر تا يك متر
و برگهاي مركب بشكل برگ نخل و خوشه هاي بلند گل به رنگ آبي به بلندي 40 تا
50 سانتيمتر كه از اين قسم سه جور به رنگهاي ، سفيد ، قرمز ، ابلق بدست آورده اند .
2 ـ باقلاي گرگي هارتويL. harthwegiis : كه معمولا در رطوبت زمستانهاي
مناطق سرد دوام نميآورد و بهمين دليل آنرا در نقاط سرد مانند گياه يكساله ميكارند .
3 ـ باقلاي گرگي درختي L. arboreus : با گلهاي زرد تند ، سفيد و جورهاي ديگري
به رنگ ياسي ، بنفش ، صورتي و غيره .
بلندي بوته اين قسم و جورهاي آن تا يك متر و نيم ميرسد .
زمين مناسب براي اين گياه زمين خشك و هواي گرم است .

تكثير:
زياد كردن اين گل به دو روش كاشتن بذر و يا تقسيم پاجوش امكان پذير است .
الف ـ كاشتن بذر : در خردادماه بذر آنرا ميكارند كه در سال بعد گل خواهد داد .
ب ـ كاشتن پاجوش : در بهار پاجوشهاي آنرا جدا كرده ميكارند .