افق های تاریک روشن بازیهای رایانه ای

[Y@SiN]

آسیبهای جسمانی :
استفاده افراطی از بازیهای رایانه ای می تواند به بروز آسیبهای چشمی منجر شود . درواقع در زمان استفاده از بازیهای رایانه ای بی توجهی به اصول پزشکی و رعایت نکردن یکسری استانداردها می تواند آسیبهای گوناگون جسمانی در پی داشته باشد که عمده آنها عبارتند از : آسیبهای چشمی ، اسکلتی ، عوارض سیستم اعصاب مرکزی و واکنش های قلبی و عروقی ، تغییر در سوخت و ساز بدن ، چاقی ناشی از کم تحرکی ، آسیبهای پوستی ، خستگی مزمن و عوارض گوارشی

آسیبهای روانی و تربیتی :
از آنجا که در بسیاری از بازیهای رایانه ای نامناسب محور بازی خشونت آمیز است و فرد باید برای رسیدن به مراحل بعدی دائم با نیروی دشمن در جنگ باشد ، استمرار انجام این بازیها کودک را پرخاشگر و ستیزه جو بار می آورد .

انزوا طلبی :
سپری کردن ساعتهای متمادی برای بازی با رایانه سبب جدا شدن و انزوا افراد از محیط و وارد آمدن آسیب به روابط اجتماعی و خانوادگی فرد می شود و تبع آن مشکلات روانی و اجتماعی متعددی برای فرد ایجاد خواهد شد .

ارائه اصول غیراخلاقی :
ارائه شخصیت هایی با ویژگیهای ضداخلاقی و پوشش های نامناسب در کنار منزوی شدن نوجوانان می تواند سبب نهادینه شدن ارزشهای منفی اخلاقی شود . هویتهایی که در برخی از این بازیها از زن و مرد به نمایش گذاشته می شود خالی از عاطفه ، خشن و ستیزه جوست .

القائات سیاسی و فرهنگی :
دنیای مجازی نزدیک به واقعیت که در این بازیها به تصویر کشیده می شود به قدری جذاب است که مخاطب تحت تأثیر تمام باورهایی قرار می گیرد که طراحان این بازی به او القا می کنند . از ابتدای شکل گیری بازیهای ویدئویی و رایانه ای القائات سیاسی و فرهنگی جزء جدائی ناپذیر در بسیاری از این بازیها بوده است . ( ویژه نامه روزنامه خراسان ، نوروز 88 )
از آنجائیکه در سال تحصیلی معمولاً کودکان به طور متوسط روزی 5 تا 6 ساعت وقت خود را به مدرسه و درس خواندن اختصاص می دهند این در حالی است که بعد از این مدت مغز باید استراحتی داشته باشد تا بتواند اطلاعات بعدی را دریافت کند اما کودکان گاهی در زمانی که وقت استراحت آنهاست در حال انجام این بازیها هستند . در این زمان مغز آمادگی لازم را برای فعالیتهای بعدی خود را از دست می دهد و خستگی جسم باقی می ماند و حجم عظیمی از اطلاعاتی که می تواند وارد مغز شود و کارایی داشته باشد حذف می شود . مغز نیز عادت می کند که به آن قسمت از اطلاعات کاری نداشته باشد و به جای صد در صد استفاده از اطلاعات در نهایت 30 تا 40 درصد بیشتر استفادهنمی کند و این مسأله ضرر بسیاری به حجم اطلاعاتی مغز کودک وارد می کند . ( روزنامه شهرآراء . سال اول . شماره 61 )

[Y@SiN]

کاربردهای مثبت بازیهای رایانه ای :
تاکنون پژوهش های مختلفی درخصوص اثرات بازیهای رایانه ای انجام شده است . نتایج این پژوهش ها گرچه عمدتاً به اثرات منفی بازیهای رایانه ای اشاره دارد ، لیکن برخی نتایج نیز حاکی از اثرات مثبت این بازیها بر روی کودکان و نوجوانان از جنبه های مختلف می باشد . در عین حال باید اذعان داشت که برخی از مطالعات انجام شده وجود آثارمنفی بازیهای رایانه ای را به صورت جدی زیر سوال برده و وجود اینگونه آثار را قابل تردید می دانند . کسانیکه به اثرات مثبت بازیهای رایانه ای معتقدند بیشتر بر اثرات آموزشی آن تأکید دارند . از این رویکرد رایانه ها به دلیل ویژگی های سمعی و بصری و نیز امکان تعامل میان بازیکن و بازی می تواند نقش مهمی در آموزش و انتقال مطالب ایفا نمایند .

اثرات آموزشی :
با وجود اینکه بسیاری از خانواده ها تصور می کنند بازی با رایانه باعث می شود که زمان زیادی از اوقات کودکان بدان اختصاص یافته و در نتیجه منجر به افت تحصیلی آنها شود . لیکن برخی پژوهش های انجام شده به اثرات مثبت اینگونه بازیها بر روی میزان یادگیری کودکان و نوجوانان پرداخته اند و ضمن آن تأثیر بازیهای رایانه ای را بر روی افت تحصیلی رد کرده اند .
متخصصان دریافته اند که می توان از نرم افزارهای مختلف به عنوان عاملی جهت انجام کارهای گروهی ، راهنمای کلاسی و مشاوره ای برای معلمان به منظور تهیه برنامه درسی و چگونگی مدیریت کلاس استفاده کرد . بازیهای ویدئویی و رایانه ای ممکن است منافعی داشته باشند که در شیوه های دیگر آموزشی وجود نداشته باشد . مثلاً توان انتخاب راه حل ها در یک بازی خیالی به دانش آموزان این امکان را می دهد که در محیطی نسبتاً ایمن حل مسئله را تجربه کنند .

1 – آموزش درسها :
نرم افزارهای مناسب و با کیفیت توانایی تحولی دانش آموزان را تقویت می کنند و این در حالی است که از روشهای جالب توجه ، طنزگونه ، دلچسب ، که کودکان از طریق آن بهتر یاد می گیرند استفاده می کنند .

2 – آموزشهای دانشگاهی و نظامی ( شبیه سازی ) :
به نظر می رسد بازیهای شبیه سازی یک شیوه پذیرفته شده جهانی برای آموزش باشد . بازیهای رایانه ای روشی را ارائه می کنند که در آن دانش آموزان وارد دنیاهای کوچک سه بعدی می شوند . در این دنیاها دانش آموزان در یک محدوده خاص مطالعه نمی کنند بلکه تبدیل به بخشی از سناریو می گردند . بدین ترتیب در آنها انگیزه و شوق به وجود می آید . تفاوت دنیاهای کوچک با شبیه سازی در آن است که در دنیاهای کوچک محدوده ساده ای به فرد ارائه می شود که می تواند شکل آن را تغییر داده و به تحقیق روی ایده های پیچیده بپردازد .

3 – ارائه خدمات مشاوره ای :
از دیگر کاربردهای بازیهای رایانه ای استفاده از آنها برای خدمات مشاوره ای می باشد که بخش عمده این مشاوره در مدارس انجام می پذیرد . در مناطق مختلف مشاوران در حال مشاوره با آموزگاران هستند تا بتوانند از طریق فعالیتهای زنده رایانه ای و پست الکترونیکی بین جوانان در معرض خطر و شهروندان مسن تر ارتباط نسلی برقرار کنند .

4 – آشنایی با عملکرد برخی نهادها و سازمانها :
در کنار سایر توان مندیهایی که بازیهای رایانه ای از آنها برخوردارند می توان به بازیهایی اشاره نمود که کودکان از طریق آنها می توانند با عملکرد برخی از نهادها و سازمانها آشنا شوند .

5 – افزایش خلاقیت :
از دیگر اثرات مثبت بازیهای رایانه ای افزایش خلاقیت می باشد . به طور کلی ساختار برخی از بازیها به گونه ای است که کودکان ناگزیرند برای دستیابی به موفقیت از شیوه های مبتکرانه سود جویند و این امر باعث افزایش قوه خلاقیت آنها می گردد . کودک در حین بازی تلاش می نماید با بهره گیری از توانائی های فکری خود روشهایی را انتخاب نماید که او را سریعتر به راه حل نهایی هدایت نماید .
برخی شواهد نشان می دهد که مهارتهای مهمی می توانند از طریق بازیهای ویدئویی ایجاد تقویت و ساخته و پرداخته شوند . مثلاً بازی ویدئویی باعث می شود تا نمرات کودکان و نوجوانان در تصویرسازی فضایی افزایش می یابد .

6 – تقویت قوه ادراک :
پیچیدگی های ذهنی باعث می شود کودک با بکارگیری توانایی های فکری خود بکوشد به رموز بازیها پی برد و تلاش نماید حرکات سایر رقبا را در طی بازی پیش بینی نموده و عکس العمل مناسبی برای مقابله با آن بیابد . این امر تنها زمانی امکان پذیر است که بازیکن از قدرت درک بالایی برخوردار باشد . برخی از بازیها به کودک امکان می دهند تا عقاید و تخیلات خود را بیان کرده و یا با این روشهای از پیش تعیین شده ، پاسخهایی خلاق به سوالات بدهد

[Y@SiN]

اثرات جسمانی :
بازیهای رایانه ای دارای اثرات مثبت جسمانی نیز می باشند . این اثرات عبارتند از :
1 – افزایش مهارتهای عضلانی : کودکان در هنگام انجام بازیهای رایانه ای ممکن است از موشواره ، جوی استیک و یا کیبورد استفاده کنند . استفاده از هر یک از این وسایل باعث افزایش مهارتهای عضلانی دست آنان برای انجام کارها می گردد . زیرا کودک به هنگام استفاده از این وسایل باید در مدت زمانی معین حرکات سریعی را انجام دهد و درغیر اینصورت امتیاز لازم را کسب نخواهد کرد .
2 – ایجاد هماهنگی بین چشمها و دستها : بهبود عملکرد ادراکی – حرکتی شامل : دریافت ، یکپارچه نمودن و سازمان دادن محرکهای حسی می باشد . که اجازه برنامه ریزی و اجرای حرکتهای هدفمند را به فرد می دهد ( ویلیام سون 1987 ) عملکرد ادراکی – حرکتی شامل عملکرد دامنه وسیعی از مهارتها شامل : مهارتهای حرکتی – چشمی ( برای مثال : ثبات دیداری . ردیابی دیداری ، جستجوی دیداری ) مهارتهای ادراک دیداری – مهارتهای دیداری – حرکتی و مهارتهای حرکتی ظریف را در بر می گیرید .

اثرات روانی :
1 – تخلیه هیجانی : با وجود اینکه بسیاری از والدین و کارشناسان انجام بسیاری از بازیهای ویدئویی را بدلیل ایجاد هیجانهای کاذب و پیامدهای ناگوار این هیجانات منع می کنند لیکن رویکردهایی نیز اینگونه بازیها را مشابه فیلمهای تلویزیونی دانسته و معتقدند بازیکنان نیز مانند بینندگان تلویزیون و سینما کاملاً متوجه غیر واقعی بودن این فیلمها می باشند . آنان معتقدند اگر روزنامه ها مربوط به رایانه را بخوانند احتمالاً به این خط تکراری بر می خورید که من بازیهای ویدئویی خشونت آمیز بازی می کنم ولی بعد از آن دلم نمی خواهد کسی را بکشم . این امر بدان علت است که همه می دانند قتل از لحاظ اخلاقی توبیخ می شود . اما از لحاظ استراتژیکی برای دفاع شخصی و یا برای کشتن یک دشمن بزرگتر قابل توجیه است .
2 – ایجاد اعتماد به نفس : نتایج برخی پژوهشها نشان داده است نوجوانانی که در سایر زمینه ها نسبت به وجود لیاقت و شایستگی در خود دچار تردید هستند از طریق بازی مستمر و پیشرفتی که در طول زمان بدست می آورد از این حس رهایی می یابند .
3 – افزایش برون گرایی : تعاملات مدام با شخصیتهای مختلف در بازیها باعث افزایش ارتباطات و برون گرایی کودکان می گردند . زیرا آنان به نوعی این ارتباط را از دنیای مجازی به دنیای واقعی می کشانند .

[Y@SiN]

اثرات درمانی :
1 – ترمیم عضلات تنفسی : در برخی از بازیهای ویدئویی بازیکن با استفاده از دم و بازدم خویش باید بازی را انجام دهد .این امر می تواند ماهیچه های عضلانی سیستم تنفسی او را تقویت نماید .
2 – کاهش درد و اضطراب کودکان بیمار : برخی از پزشکان از بازیهای رایانه ای به عنوان یک شیوه درمانی نوین استفاده می کنند این بازی می تواند در کاهش تبعات درد شیمی درمانی در کودکان مبتلابه سرطان موثر باشد زیرا بسیاری از کودکان از طریق شیمی درمانی تحت معالجه قرار می گیرد که یکی از عوارض شیمی درمانی تهوع شدید است . بررسی ها نشان داده است میزان تهوع کودکانی که از پس از شیمی درمانی به بازی رایانه ای می پردازد بسیار کمتر از کودکانی است که بازی می کنند .
3 – کاهش اختلالات مغزی و فزون کنشی : نتایج برخی پژوهش ها نشان می دهد که بازیهای ویدئویی باعث تحریک مغز می شوند بنابراین افرادی که در مغزشان آسیبی وجود دارد می توانند از بازیهای ویدئویی برای افزایش تحریک ناحیه آسیب دیده استفاده کنند .
4 – کاهش اختلالات تکلمی : پژوهشگران برای آموزش سرعت گفتار ، نرم افزاری تهیه و ارائه کرده اند که اولا برای تمامی گروه های سنی که قادر به خواندن نیستند جذابیت دارد . ثانیاً بازیگران با پسخوراند شنوایی و بینایی که در جریان بازی بدان ها ارائه می گردد می توانند سرعت گفتارشان را متعادل کرده .
5 – کاهش اختلالات حواس : در یک آزمایش برای درمان کودکانی که دچار اختلال حواس بودند از تی وی گیم که یکی از وسایل انجام بازیهای ویدئویی است استفاده کردند که بسیار موثر بوده است و به کودکان تمرکز قابل توجهی داده است . همچنین نتایج آن با شیوه درمان دارویی بسیارمتفاوت بوده است . یعنی بدون عوارض جانبی در طول زمان 6 ماه پژوهشگران توانستند کودکی را که بسیار بی توجهی داشت و بی قرار بوده ، آرام بنشانند و ساعتها او را در آرامش نگهدارند و مهمتر اینکه او را برای دریافت آموزش عادت دهند .

[Y@SiN]

ثرات اجتماعی :
رایانه و فناوری وابسته از جمله بازیها می توانند تعاملات اجتماعی را در خانه تسهیل نمایند از آنجا که استفاده از رایانه در براخی از آموزشها نیاز به فرصتهایی بای مداخله و نفوذدیگران فراهم می کند باعث می شود که تعاملات اجتماعی در این مداخلات اتفاق افتد . جنبه دیگر اینکه رایانه ممکن است تعاملات اجتماعی با افراد بیرون از خانه ، از طریق پست الکترونیکی و اینترنت افزایش دهد .

افزایش روابط اجتماعی :

اگرچه انجام بازیهای رایانه ای به عنوان فعالیت تفریحی به تنهایی توصیف شده است و تحقیقات روی اثرات بازی ویدئویی روی تصویر قالبی شده فعالیت ها به تنهایی متمرکز شده است اما واقعیت این است که انجام بازیهای ویدئویی تعاملات اجتماعی را نیز برمی گیرد که نادیده گرفته شده است . ( دیده بان جوان بهمن 87 )

[Y@SiN]

نتیجه گیری:
از آنجایی که بازی های رایانه ای به پر مصرف ترین و مهم ترین ابزار سرگرمی در جهان تبدیل شده است کودکان و نوجوانان بی شماری در جهان ،روزانه زمان قابل توجهی را برای بازی کردن مصرف میکنندوکشور ما نیز از این موضوع مستثنی نمی باشد وهمان گونه که بازیهای رایانه ای باعث رشد خلاقیت و مهارت های عملی در کاربران می شوداثرات مخربی نیز به همراه دارد بنابر این ضروری است با نگاهی دقیق و تیز بینانه به موضوع بنگریم که از جمله میتوان به نظارت مستمر بر مدیریت گیم نت هاو کلوپ ها در جهت جلو گیری از رشد بی رویه و نا متناسب آنها ،برنامه ریزی دقیق ومنظم برای پر کردن اوقات فراغت که یکی از مهمترین وظایف سازمان های فرهنگی است و مدیران این سازمان ها وظیفه مهمی را در جهت دهی برنامه هاو برنامه ریزی برای تدوین برنامه فراغتی دارای جذابیت برای نوجوانان بر عهده دارند.
تدوین برنامه های بومی و متناسب با ارزش های اسلامی –ایرانی گام مهمی در عدم استقبال نوجوانان ،جوانان از برنامه های نا متناسب می باشد.دقت و توجه والدین در مورد انتخاب بازی های رایا نه ای ،متناسب با سن فرزندان و نحوه کنترل و مراقبت غیر مستقیم فرزندان در خصوص رفت و آمد در بیرون از خانه باید مد نظر قرار گیرد.


منابع و ماخذ:
1-امیدوار،احمد –صارمی ،علی اکبر 1381،اعتیاد به اینترنت،اتشارات تمرین ،مشهد.
2-پژوهش دکتر علی بنی اسدی با عنوان (تا ثیر بازی های رایا نه ای بر شخصیت کودکان و نوجوانان).
3-ویژه نامه دیده بان جوان (ویژه بازی های رایا نه ای )بهمن 87موسسه خدمات مشاوره ای جوانان و پژوهش های اجتماعی آستان قدس.
4-مصاحبه با آقای دکتر بهروز مینایی رییس بنیاد ملی بازی های رایانه ای.
5-روزنامه کیهان ،چهارشنبه 29شهریور 85
6-روزنامه شهرارا شماره 61
7-سایت جامع مدیریت (مدیر یار) modiryar . com
www.farsnews.com8
9.buchman.d.funk.1996 childrenes tim commit ment and geme preference.
10.Griffiths M.D.Hunt.N1998 Depende nce on computer games by adolescents
11.Young 1999 internet addion sym ptoms evalua tion and treatment inlvande creek jakson.