قیچی ملکولی
دانشمندان آلمانی «قیچی ملکولی»ای طراحی کرده‌‌اند که می‌تواند ژنهای ویروس ایدز را درون سلول میزبان شناسایی و سپس قیچی کند. مصاحبه‌ای با پروفسور یوآخیم هاوبر Joachim Hauber مدیر این پروژه، در دفتر کارش در هامبورگ.
[
]Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift
دویچه وله: پروفسور هاوبر می‌توانید توضیح دهید که چرا با وجود تلاش‌های گسترده دانشمندان و پژوهشگران، تا کنون راه درمان قطعی برای مبارزه با این بیماری پیدا نشده است؟
یواخیم هاوبر:« بزگترین مشکلی که در مورد ویروس ایدز وجود دارد، این است که ویروس ایدز را بعد از اینکه وارد سلولهای بدن شد، نمی‌شود از درون سلول بیرون کشید. ژنهای ویروس ایدز بخشی از ژنوم میزبان شده و نسل به نسل منتقل می‌شود.»
توضیح‌تان مرا یاد یک رشته مهره می‌اندازد که چند مهره به آن اضافه شده است! می‌توانید ساده‌تر توضیح دهید؟
«درست همینطور است. تصور کنید یک رشته مهره دارید. وبعد هر کدام از مهره‌های این رشته را یک ژن در نظر بگیرید. ویروس ایدز این رشته را برش می‌دهد، و بعد ژن‌هایش را بین مهره‌ها جایگزین می‌کند. از این جا به بعد است که ژنهای ویروس ایدز بخشی از ژنوم سلول میزبان می‌شوند.»
با روش شما و همکارانتان می‌توان این مهره‌های اضافی را بیرون آورد؟
«ما با استفاده از روش‌های بیوتکنولوژی موفق شده‌ایم قیچی ملکولی طراحی کنیم که درون سلول، کاملا تخصصی عمل می‌کند. این قیچی ژنهای ایدز را شناسایی و آنها را جدا می‌کند.»
در مقاله‌ای که در آخرین شماره مجله ساینس در مورد پروژه موفق شما به چاپ رسیده است، ذکر شده که قیچی ملکولی شما در اصل یک آنزیم است. آنزیمی از خانواده آنزیم‌های رکمبینازها Recombinase
. این آنزیم را چطور تهیه کردید؟
[
Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: ]«ما این آنزیم را درون لوله‌های آزمایشگاه کشت داده‌ایم. مدل اولیه‌مان آنزیمی است که در باکتریها،مخمرها و دسته‌ای از قارچ‌ها یافت می‌شود. با این تفاوت که نمونه اولیه دقت کافی برای شناسایی ژنهای ویروس ایدز را ندارد. به همین جهت این آنزیم صدوبیست نسل کشت دادیم تا به دقتی می‌خواستیم رسیدیم. این آنزیم Recombinase Tre ) ) با دقت کافی اولین و آخرین ژن ویروس ایدز را پیدا می‌کند و بدون اینکه به ژنوم سلول آسیبی بزند، ژنهای اضافی را قیچی می‌کند.»
«جالب‌ترین بخش همین‌جاست. حتی اگر ویروس ایدز ترتیب ژنتیکی‌اش را تغییر دهد و به مدل تازه‌ای تبدیل شود این آنزیم قادر است ترتیب جدید را شناسایی و حذف کند.»
بعد از حذف ژن‌ها سلول به زندگی طبیعی بازمی‌گردد؟
«در آزمایشگاه بله!»
تا چه حد امیدوارید که بتوانید این پروسه پیچیده بیوتکنولوژی را تبدیل به یک روش درمانی کنید؟
[
[
Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: L]«امیدواری که طبیعتا هست. ما یک راه حل بیوتکنولوژی در اختیار داریم که می‌توانیم به کمک آن ویروس ایدز را از درون سلولی بیرون بیاوریم. برای تبدیل نتیجه این تحقیقات به یک روش درمانی، دست کم ده سال زمان نیاز داریم. ابتدا باید دوره سه ساله تحقیق بر روی حیوانات آزمایشگاهی را طی کرد. در مدت این سه سال بر روی موش‌های آزمایشگاهی کار می‌کنیم. باید مشخص شود استفاده از این روش تا حد اثرات جانبی خواهد داشت و اینکه خارج از لوله آزمایشگاه و درون یک ارگانیسم زنده مثل بدن موش با چه شرایطی مواجه هستیم. اگر نتیجه این سه سال مثبت باشد بعد از آن تحقیقات بالینی شروع می‌شود، یعنی این روش بر روی بیمارن مبتلا به ویروس ایدز آزمایش می‌شود. این دوره هفت سال طول می‌کشد که مدت زمان استاندارد برای اطمینان از اثر بخشی هر روش درمانی است که تازه کشف می‌شود.»
تبدیل نتیجه تحقیقات به روش درمانی، یعنی تولید داروهایی مثل قرص یا محلول تزریقی؟
«باید صادقانه گفت: نه! در این روش ابتدا باید سلولهای خونی آلوده به ویروس را جدا کرد و بعد با استفاده از این قیچی ملکولی، ژنهای ویروس ایدز را از درون آنها حذف کرد. در مرحله آخر سلولهای سالم را به بدن بازگرداند.»
یعنی روشی مثل دیالیز؟ مثلأ استفاده از دستگاهی که خون فرد مبتلا به ویروس ایدز را تصفیه کند.
«بله، دقیقا. امیدوارم که به آن روز برسیم»
مصاحبه‌گر: شبنم نوریان
پاسخ با نقل قول
