تکنولوژی دقیق و عصر فضا در کشاورزی:

يكي از موارد مهم در اين تكنولوژي ،نقشه هاي الكترونيكي (Electronic maps)هستند كه توسط سيستم سنجش از راه دور ( ماهواره ها و رادارها) از مزارع مختلف تهيه مي شوند.اين نقشه ها كه مقدار اختلافات را در نقاط مختلف مزرعه نشان مي دهند به حافظه ماشين هاي جديد كه باتكنولوژي دقيق كار مي كنند و تحت عنوان ماشين هاي پخش متغير (Variable Rate Applications ) مي باشند سپرده مي شوند تا اين ماشين ها مقدار ورودي ها را براساس اطلاعات نقشه ،به تناسب مقدار مورد نياز اعمال كنند.علاوه بر نقشه هاي الكترونيكي ،حسگرهانيز براي نشان دادن اختلافات درون مزرعه اي در نقاط مختلف آن ،كاربرد بسزايي دارند.

علي رغم اينكه در نگاه اول كاربرد كشاورزي دقيق مديريت پيچيده اي را مي طلبد و از طرفي توجيه اقتصادي چنين سيستمي با ترديد هايي مواجه است امّا به نظر مي رسد با چالشهاي موجود در جهان امروز،نسلهاي آينده نا گزير به روي آوردن به چنين شيوه هايي خواهندبود.هرچند كه در حال حاضر نيز اين نوع سيستم مديريت مزرعه دركشورهاي پيشرفته بويژه امريكا در حال تبديل به سيستم رايج كشاورزي مي باشد.سهولت دسترسي به ابزارهاو تكنولوژي پيشرفته در اين كشورها و همچنين سطح وسيع اغلب مزارع از ديگر عوامل روي آوردن اين كشورها به اين نوع سيستم كشاورزي است.
از جمله محدوديت هاي حاكم بر تكنولوژي دقيق در كشاورزي هزينه ي نسبتا بالاي آن ، لزوم تصحيح اوليه ي داده ها ونقشه هاي آن با واقعيت ها ،عدم بيان علت ها (بلكه فقط معلولها و واقعيت هاي موجود را نشان مي دهد)مي باشد.بخاطر اين محدوديت ها كشاورز بايد ابتدا به ارزيابي اقتصادي بكارگيري آن بپردازد واز همه مهمتر توصيه شده است كه كشاورز بايدبه محاسبه و برآورد اختلاف داخل مزرعه اي خود اقدام كندو سپس اگر اختلاف درون مزرعه اي خود ،از حدي بالاتر بود از تكنولوژي دقيق استفاده كند.لازم است اين نكته را متذكر شويم كه اختلاف درون مزرعه اي مي تواند اختلاف در پستي و بلندي ،مقدار عنصر خاصي در خاك ،حاصلخيزي خاك ،عمق خاك زراعي و غيره باشد.
اهميت كشاورزي دقيق و تكنولوژي آن با توجه به محدوديت منابع و افزايش روزافزون جمعيت بسيار روشن است امّا آنچه بايد مورد بحث قرار گيرد و در مورد آن تحقيق و بررسي جدي صورت گيرد ;سياست هاي كلان و برنامه ريزي هاي بلند مدّت و كوتاه مدّت كشور در ارتباط با اين تكنولوژي است.انتقال بطئي وتدريجي اين تكنولوژي ، تناسب سازي بكارگيري ‌آن باوضعيت خاص كشور ، اعمال برنامه هايي جهت بكارگيري ‌آن در مناطق خاص كشور به صورت ‌آزمايشي واحداث مراكز تحقيقاتي در كنار اين مناطق ، تلاش درجهت تطبيق تكنولوژي موجود در كشور چه داخلي وچه وارداتي با اين تكنولوژي ،شكل هاي مختلفي هستند كه در اين ارتباط مي توانند مدنظرقرار گيرند. كه براي اين منظور داشتن برنامه مدون و سيا ست مشخص باپشتوانه ي اجرائي بالا ،لازم به نظر ميرسد.
نكته ي قابل توجه آ‌ن است كه نبايستي اين تصور وجود داشته باشد كه كشاورزي دقيق تنهابر پايه ي نقشه هاي عملكرد محصول و ماشين هاي كودپاش پخش متغير استوار است بلكه تكنولوژي كشاورزي دقيق كليه ي عمليات مربوط به توليد محصول و در بعد وسيعتر تمام عمليات اداري در مزرعه را تحت پوشش قرار مي دهد.
درادامه به شرح خلاصه اي از اجزاي سيستم كشاورزي دقيق مي پردازيم.

· نمايشگر عملكرد محصول:

در حال حاضر نمايشگرهاي عملكر محصول جهت نصب روي مدل هاي جديد كمباين ها كه توسط توليد كننده هاي مختلف به بازار آمده است مورد استفاده قرار مي گيرد.اين نمايشگرها ميزان عملكرد محصول را براساس زمان يا مسافت نشان مي دهند(به طورمثال ميزان عملكرد در هر ثانيه يا هر متر) .

نقشه هاي عملكرد محصول:

دريافت كننده هاي GPS (Global Positioning System به همراه نمايشگرهاي عملكرد محصول وظيفه ي اعلام داده هايي همچون مختصات فضايي را به مانيتورهاي عملكرد محصول دارند. اين داده ها به نقشه هاي عملكرد محصول مزرعه تبديل مي شوند.نقشه هاي عملكرد محصول داراي داده هاي مورد تاييدي هستند كه نتايج حاصل از ميزان اختلافات موجود در قسمت هاي مختلف مزرعه را بيان مي كند.

كودپاش هاي پخش متغير:

كنترل كننده هاي پخش متغير جهت پخش كود هاي جامد ،مايع ويا گازي مورد استفاده قرار مي گيرند.اين دستگاه ها يا توسط كنترل كننده هاي دستي همچون راننده ي ماشينها ويا بطور خودكار توسط يك كامپيوترمجهز به نقشه ي دقيق الكترونيكي كنترل مي شوند.

نقشه هاي علف هاي هرز:

يك كشاورز در هنگام دروكردن ،انجام عمليات بذز پاشي ويا سم پاشي مي تواند با استفاده از يك صفحه كليد ويا دكمه هايي كه با گيرنده ي GPS تنظيم شده اند نقشه ي علف هاي هرز را رسم كند.سپس بايستي در مورد جزئيات اين نقشه ها بر روي يك كامپيوتر مطالعه ونتيجه را با نقشه هاي عملكرد محصول ،نقشه هاي كودپاشي و سم پاشي مقايسه كند و تصميم هاي لازم و اساسي را جهت مبارزه با علف هاي هرز اتخاد نمايد.

سم پاش هاي پخش متغير:

با وجود اطلاع از موقعيت علف هاي هرز وبا بكارگيري نقشه ي آنها ،عمليات كنترل علف هاي هرز تكميل مي شود.كنترل كننده هاي دردسترس به صورت الكترونيكي و با تغيير در ميزان مصرف علف كش مورد نيازبه مبارزه با علف هاي هرز مزرعه مي پردازند .

نقشه بردارها ومرزكش ها:

بديهي است كه بااستفاده از سيستم DGPS با دقت بالا مي توان نقشه هاي توپوگرافي دقيق هر مزرعه را تهيه نمود كه اين نقشه ها ما را در تفسير هر چه بهتر نقشه ها ي عملكرد محصول ونقشه هاي علف هاي هرزوتصميم گيري در خصوص تقسيم بندي مزرعه كمك مي كند.

نقشه هاي شوري خاك مزرعه:

اين نوع نقشه ها نيز همانند نقشه هاي توپوگرافي در تفسير نقشه هاي عملكرد وعلف هاي هرز مفيد مي باشند.

سيستم راهنما:

در دنياي امروز توليد كننده هاي متعددي در حال توليد سيستم هاي راهنماي مجهز به سيستم DGPS با دقت بالا هستند كه مي توانند موقعيت دقيق ماشين ها ي در حال حركت در مزرعه را حتي در حد يك فوت ويا كمتر شناسايي كنند.

داده ها وتجزيه و تحليل آنها:

به طور حتم حاصل بكارگيري كشاورزي دقيق در اداره ي مزرعه ،استخراج تودهاي از داده ها خواهدبود كه توسط ابزارها وتجهيزاتي همچون حسگرها ي الكترونيكي در فواصل كوتاه زماني جمع آوري مي شوند.به همين منظور فضاي زيادي جهت نگه داري اين حجم وسيع از داده ها و نقشه هاي گرافيكي مورد نياز است .

كشاورزي دقيق را بايد از كجا آغاز كرد؟

كشاورزي دقيق را نمي توان تنها با يك دستگاهGPSيا يك مانيتور عملكرد محصول در مزرعه اجرا كرد.اين سيستم را زماني مي توان در مزرعه به طور كامل پياده كرد كه كشاورز يك سيستم مديريتي جديد را در مزرعه خود بكارگيرد.بدون شك مهم ترين وابتدايي ترين عامل پيشرفت و مؤفقيت در اعمال كشاورزي دقيق، افزايش معلومات و اطلاعات كشاورز در خصوص منابع طبيعي مزرعه مي باشدكه اين خود موجب ايجاد درك بهتري از نوع خاك، هيدرولوژي،ميكرواقليم ها وعكس هاي هوايي مي شود. يك كشاورز بايستي اين توانايي را داشته باشدتا قبل از آنكه نقشه ي عملكرد محصول بدست وي برسد بتواند عوامل مختلف موجود در مزرعه را كه در ميزان عملكرد محصول مؤثر هستند شناسايي كند. نقشه هاي عملكرد محصول نيز فقط به عنوان يك داده ي مورد تاييد كه نتايج حاصل از ميزان اختلافات موجود درقسمت هاي مختلف مزرعه رانشان مي دهد براي كشاورز مفيد است.

يكي از مهم ترين منابع اطلاعاتي عكس هوايي تهيه شده توسط ماهواره ها از مزرعه مي باشد كه بدون وجود آن كشاورز نبايد سيستم كشاورزي دقيق را در مزرعه ي خود اعمال كند.

طبق نظر دكتر بهروزي لار ، استاد بازنشسته ي دانشگاه تهران، براي شروع كشاورزي ماهواره اي مي توانيم از مزارع بزرگ مانند دشت مغان با 48هزار هكتار مساحت ،آستان قدس با صنايع جانبي نيشكر با 80هزار هكتار زمين به طور آزمايشي شروع كنيم و اگر نتيجه رضايت بخش بود كه قطعا چنين استاين شيوه را به كل كشور تعميم دهيم.


منابع مورد استفاده:
1-كتاب مباني مكانيزاسيون كشاورزي تاليف دكتر مرتضي الماسي،مهندس شهرام كياني ، مهندس نعيم لويمي
2-مقاله ي كنفرانس كشاورزي دقيق در20-21جولاي 1997،آلبرتا،كانادا،ارائه توسط تام گودارد