طبق ماده 1130 قانون مدني، در صورتي كه دوام زوجيت موجب عسرو حرج زوجه باشد وي مي‌تواند به حاكم شرع مراجعه و تقاضاي طلاق كند.


چنانچه مردي چهار سال تمام غايب مفقودالاثر بوده و خبري از حيات و ممات او در دست نباشد، همسر وي مي‌تواند به دادگاه رجوع و تقاضاي طلاق كند.
اصطلاح عسرو حرج بعد از انقلاب وارد قوانين شد و لباس قانوني در 2 مورد به خود گرفت يكي در خصوص مستأجر كه حكم تخليه او صادر شده و ديگري در مورد طلاق كه به درخواست زن صادر مي‌شود.
نخستين بار پس از انقلاب ماده 1130 قانون مدني در سال 61 اصلاح شد و به دادگاه اجازه داد چنانچه دوام زوجيت را موجب عسر و حرج زوجه بداند زوج را اجبار به طلاق كند.
عسر در لغت به معني تنگي، سختي و دشواري است و حرج نيز به تنگي و فشار معني شده است و گفته شده است هر عملي كه انسان را به تنگنا و ضيق اندازد و هر كاري كه انجام دادنش براي آدمي سخت و شاق باشد و موجب اعمال فشار و تنگنا شود؛ توان انسان‌ها در تحمل سختي‌ها و مشقت‌ها متفاوت است و تحمل برخي سختي‌ها ممكن است براي بعضي اشخاص غير قابل تحمل باشد.
در صورتي كه ادامه زندگي مشترك براي زن ايجاد مشقت و سختي كند (عسر و حرج)، او مي‌تواند با مراجعه به دادگاه و اثبات ادعايش به حكم دادگاه از زوج طلاق بگيرد.
طبق ماده 1130 قانون مدني، در صورتي كه دوام زوجيت موجب عسر و حرج زوجه باشد وي مي‌تواند به حاكم شرع مراجعه و تقاضاي طلاق كند.
همچنين، چنانچه عسر و حرج مذكور در محكمه ثابت شود دادگاه مي‌تواند زوج را اجبار به طلاق كند و در صورتي كه اجبار ميسر نباشد زوجه به اذن حاكم شرع طلاق داده مي‌شود.
عسر و حرج موضوع اين ماده عبارت است از به وجود آمدن وضعيتي كه ادامه زندگي را براي زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشكل باشد.
مواردي كه در صورت احراز توسط دادگاه صالح از مصاديق عسر و حرج محسوب مي‌شود شامل ترك زندگي خانوادگي توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالي و به نه ماه متناوب در مدت يك سال بدون عذر موجه، اعتياد زوج به يكي از انواع مواد مخدر يا ابتلا وي به مشروبات الكلي كه به اساس زندگي خانوادگي خلل وارد آورد و امتناع يا عدم امكان الزام وي به ترك آن در مدتي كه به تشخيص پزشك براي ترك اعتياد لازم بوده است، در صورتي كه زوج به تعهد خود عمل نكند يا پس از ترك مجدداً به مصرف موارد مذكور روي آورد، بنا به درخواست زوجه، طلاق انجام خواهد شد همچنين محكوميت قطعي زوج به حبس پنج سال يا بيشتر، ضرب و شتم يا هر گونه سوء رفتار مستمر زوج كه عرفاً با توجه به وضعيت زوجه قابل تحمل نباشد و ابتلا زوج به بيماري‌هاي صعب العلاج رواني يا ساري يا هر عارضه صعب العلاج ديگري كه زندگي مشترك را مختل كند، است.