دید کلی
تا زمانی که ویندوز مایکروسافت عمومیت نیافته بود، ماوس نیز محبوبیت چندانی نداشت و هر از چندگاهی در برنامه‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گرفت. امروزه استفاده کامپیوتر بدون ماوس اگر غیر ممکن نباشد، بسیار مشکل است.

تاریخچه
داگلاس انگبارت (Douglas C.Engelbart) ماوس را در سال ۱۹۶۳ در موسسه تحقیقاتی استانفورد اختراع کرد و در سال ۱۹۷۰ شرکت زیراکس در مرکز تحقیقات پایولوژی خود واقع در کالیفرنیا تحت رهبری جک هالی موفق به ساخت ماوس جدیدی بر اساس ماوس داگلاس شد، که دارای کارآیی و عملکرد بهتری بود. در سال ۱۹۸۲ شرکت «ماوس سیستم» اولین ماوس را برای کامپیوترهای شخصی آی‌بی‌ام عرضه کرد. شرکت میکروسافت نیز ماوس دوکلیدی خود را در دهه ۱۹۸۳ معرفی کرد.

اجزای ماوس
قاب ماوسقاب که محافظ قطعه‌های داخلی بوده ، شکل ظاهری ماوس را می‌سازد. معمولا از پلاستیک ساخته شده است و در حال حاضر قابهایی که بر اساس مهندسی محیط کار یا کار پژوهشی ساخته شده‌اند. رواج بیشتری دارند. زیرا وقتی آنها را بدست می‌گیریم، انگشتان احساس راحتی بیشتری می‌کنند.
گوی ماوسدر زیر ماوس یک گوی پلاستیکی که دارای هسته فلزی است وجود دارد که از زیر ماوس اندکی بیرون زده است، در جهت حرکت ماوس می‌چرخد. هنکامی که ماوس را حرکت می‌دهید این گوی به این طرف و آن طرف حرکت می‌کند. حرکت این گوی نشان‌دهنده حرکت اشاره‌گر ماوس روی صفحه نمایش رایانه است.
غلتکهمانطور که گوی ماوس می‌چرخد با دو غلتک که نسبت به هم زاویه ۹۰درجه دارند تماس پیدا می‌کند. در نتیجه آنها را می‌چرخاند. به عبارت دیگر در داخل ماوس ، دو غلتک عمود برهم ، رو به روی سطح گوی ماوس قرار دارند که عبارند از :
* یکی از غلتکها برای حرکت چپ و راست ، یا در واقع حرکت عرضی در صفحه نمایش است.
* دیگری برای حرکت بالا و پایین ، یا در واقع حرکت عمودی روی صفحه نمایش است.
چرخ هادر ماوسهای مکانیکی دو جفت میله هادی فلزی که به کف ماوس وصل هستند، در کنار چرخهای ماوس قرار دارند. چرخیدن چرخها باعث تماس با این میله‌ها می‌شوند. یعنی هربار که یکی از این میله‌های فلزی به یکی از نقطه اتصال چرخ برخورد می‌کند، سیگنال الکتریکی ایجاد می‌کند. تعداد این سیگنالها مشخص می‌کند میله‌های هادی با چند تا از این نقطه‌ها برخورد کرده‌اند. به این ترتیب جهتی که غلتکهای ماوس می‌چرخند، به همراه نسبت بین تعداد سیگنالهای حاصل از محورهای عمودی و افقی ، بیانگر سمت و سوی حرکت ماوس است.
دیود و آشکارساز نوریدر ماوس مکانیکی و نوری به جای میله فلزی هادی از دیودهای نوری و آشکارساز نوری استفاده می‌شود. هنگامی که غلتک‌ها می‌چرخند، چرخها در حالت عبور دادن نور از دیودهای نوری به آشکارسازهای نوری هستند. یا در حالتی هستند که نور نمی‌تواند به آشکارساز برسد. به این ترتیب ، باز هم سیگنالهای الکتریکی بوجود می‌آید، تا به رایانه انتقال یابد در نتیجه این کار رایانه بتواند حرکت ماوس را بفهمد. ماوسهای «مکانیکی نوری» به دو جفت دیود و آشکارساز نیاز دارند تا بتوانند جهت چرخش را مشخص کنند. اما ماوسهای نوری دارای یک گیرنده نور و یک دیود نوری می‌باشد.
کلیدهای ماوسدر زیر هر کلید روی قاب ماوس کلید دیگری نیز وجود دارد. که وقتی روی کلیدهای قاب ماوس فشار وارد شود. فشار به کلید زیری در داخل ماوس منتقل می‌شود. به این ترتیب فرمانهای ماوس به رایانه منتقل می‌شود. بیشتر ماوسها دو کلیدی و بعضی سه یا چهار کلید دارد. در بیشتر ماوسهای امروزی یک کلید چرخان وجود دارد که به آنها نت اسکرول می‌گویند که با آن می‌توان نمایش طوماری انجام داد.
ماوس نوری
ماوسهای نوری نیاز به زیر ماوسی یا بالشتک آینه‌ای ویژه ، با شبکه‌ای از خطهای سیاه و آبی دارند. خطهای آبی نور قرمز را جذب می‌کنند و خطهای سیاه نور مادون قرمز را جذب می‌کنند. از طرف دیگر در این گونه از ماوسها دو دیود که یکی نور قرمز و دیگری نور مادون قرمز را می‌تاباند. هنگامی که ماوس نوری روی زیرماوسی ویژه‌ای حرکت می‌کند. زیرماوسی ویژه به تناوب نور را جذب و بازتاب می‌دهد.
یعنی دیود ، نور را روی پد می‌تاباند و در نتیجه گیرنده‌های نوری ماوس جهت حرکت ماوس را از پرتوهای نوری که از خطهای روی زیرماوسی منعکس شده است تشخیص می‌دهند. پس از آن آنها را به علامتهایی تبدیل می‌کنند تا به رایانه ارسال شوند. از این به بعد ، این گونه ماوسها نیز مانند گونه‌های دیگر ماوس کار می‌کنند. البته در ماوسهای نوری جدید از گیرنده‌های نوری و دوربین‌های کوچک استفاده می‌کنند. در نتیجه ماوسهای نوری جدید نیازی به پد خاص ندارد (و حتی نیاز به پد ندارد.).

ماوس بی‌سیم

اینگونه ماوسها داده‌های خود را از طریق امواج رادیویی یا از طریق نور مادون قرمز به رایانه ارسال می‌کنند. در نتیجه به سیم رابط نیاز ندارند. ماوسهای بی‌سیم مادون قرمز در حال حاضر متداول‌ترند اما گونه رادیویی آنها در فاصله دورتر نیز کار می‌کنند برای استفاده از اینگونه ماوسها لازم است به نکته‌های زیر توجه شود :
۱. ماوس بی‌سیم دارای فرستنده است که داده را با آن ارسال می‌کند.
۲. برای تامین برق مصرفی اینگونه ماوسها نیاز به باتری است.
۳. برای دریافت داده از ماوس ، در رایانه نیاز به گیرنده متصل به رایانه است.

نوع اتصال دهنده
سریالماوس با درگاه متوالی یا سریال با دریافت هر بسته داده از ماوس وقفه‌ای ایجاد می‌شود تا خط آن به درگاه ، مورد استفاده بستگی دارد.
پی‌اس ۲امروزه متداولترین ماوسها با درگاه اختصاصی که در کنار درگاه صفحه کلید است ارایه می‌گردد. این درگاه می‌تواند بدون استفاده از شیارهای توسعه یا درگاههای متوالی انواع خاصی از ماوس را بپذیرد.