چگونه در آپارتمان خودمان سبزی بکاریم؟

پرسشی از مهندس حسین بهادری، طراح و مجری پروژه‌های کوچک و بزرگ فضای سبز
آپارتمان‌نشینی، خیلی از علاقه‌مندان به سبزی‌کاری را از این لذت محروم کرده ولی گروهی دیگر از آپارتمان‌نشین‌ها هستند که تحت هر شرایطی می‌توانند انواع سبزی‌ها را در آپارتمان خود پرورش دهند…
خوشبختانه بذر بیشتر سبزیجات در هر شرایطی پرورش می‌یابد و برای این منظور می‌شود از جعبه‌های چوبی، سطل‌های پلاستیکی، گلدان‌های بزرگ و کوچک، انواع ظروف مایع ظرف‌شویی و حتی بطری‌های نوشابه خانواده استفاده کرد. مهم، عمق گلدان و آبیاری به موقع و تنظیم برنامه کوددهی آنها است. اگر می‌خواهید از فوت و فن سبزی‌کاری در خانه آگاه شوید، گفتگوی ما را با مهندس حسین بهادری، طراح و مجری پروژه‌های کوچک و بزرگ فضای سبز بخوانید.
▪ آقای مهندس! آیا کاشت سبزی در آپارتمان‌ها هم شدنی است؟
ـ بله؛ بذر هر نوع سبزی (تره، شاهی، شنبلیله، ریحان، جعفری، گوجه‌فرنگی، فلفل رنگی، حتی کدو و بادمجان) را در هر زمان و هر فصلی می‌توان در آپارتمان (چه در بسترهای خاکی و چه غیرخاکی) کاشت و از خوردن آن لذت برد؛ مثلا پرلیت یک بستر غیرخاکی است که برای کاشت سبزیجات می‌توان از آن استفاده کرد اما رشد سالم آنها به کود مخصوصی نیاز دارد که در بازار چندان در دسترس نیست. بنابراین سبزی‌کاری در خاک، آن هم در فضای آپارتمانی، سهل و لذت‌بخش است.
▪ روش کار چگونه است؟
ـ برای کاشت سبزی در خانه روش‌های مختلفی وجود دارد. قدم اول انتخاب بذر مناسب و استاندارد است؛‌ بذر اصلاح‌شده‌ای که روی پایه مادری رسیده باشد. ابتدا بذرها را روز قبل از کاشت در آب ولرم می‌ریزیم و بین ۸ ساعت تا سه روز مجازیم آنها را در آب نگه داریم تا متورم شوند. سپس خاک مناسبی را انتخاب و الک می‌کنیم و به ارتفاع حداقل ۱۵ سانتی‌متر در یک گلدان که زهکش داشته باشد می‌ریزیم. بذرها را از آب خارج و به روی یک پارچه یا روزنامه قدیمی منتقل می‌کنیم تا نم آنها گرفته شود. سطح خاک را می‌کوبیم و صاف می‌کنیم و بذرها را به صورت فاصله‌دار روی سطح خاک می‌پاشیم و روی بذرها را با کمی خاک می‌پوشانیم اما دقت کنید که اگر سایز بذر دو میلی‌متر باشد، حداکثر دو میلی‌متر باید روی آن با خاک پوشانده شود. در مرحله بعد، سطح مقطع گلدان را با یک برگ روزنامه می‌پوشانیم تا بذرها دقیقا زیر روزنامه قرار بگیرند و با یک آبپاش کوچک و روزانه دو تا چهار بار روی روزنامه آب می‌ریزیم تا سطح آن کاملا خیس شود و گلدان را دو تا پنج روز در گرم‌ترین جای ممکن قرار دهید.
▪ باید گلدان را در معرض نور خورشید قرار دهیم؟
ـ خیر. حتی می‌توان گلدان آماده شده را دور از نور و در جای تاریک نگه داشت تا سبزی‌ها دو تا سه میلی‌متر رشد کنند و روزنامه آرام‌آرام بالا بیاید. در این مرحله، روزنامه را برمی‌داریم و مستقیما به گیاه آب می‌دهیم و در این مرحله گلدان را در معرض نور قرار می‌دهیم. هر چه نور بیشتری به سبزی‌ها برسد بهتر است اما اگر چنین فضایی در آپارتمان نداشتیم، می‌توانیم از لامپ‌های فلورسنت استفاده کنیم.
بعد از گذشت حدود دو هفته به گیاه کود می‌دهیم و ترجیحا از کود طبیعی استفاده می‌کنیم اما اگر این کود در دسترس نبود، سراغ کودهای شیمیایی استاندارد می‌رویم. البته دوز مورد نیاز روی بسته این کودها نوشته شده است و جای نگرانی نیست. اگر تمام این مراحل به درستی انجام شود بعد از گذشت حدود دو هفته سبزی‌ها آماده خوردن می‌شوند اما توصیه من این است که تا یکی دو بار این سبزی‌ها (به ویژه تره) را نخورید و با قیچی آنها را بچینید تا پایه آنها قوی‌تر شود.
▪ و برای جلوگیری از آفت زدن سبزی‌ها چه کنیم؟
ـ برای جلوگیری از آفت زدن گیاهان هر از چند گاهی باید مقداری آب را با الکل مخلوط کنیم و به جای سم، روی سبزی‌ها بپاشیم. حتی اگر این سبزی‌های ما مورد حمله شته‌ها هم قرار گرفته باشند با این کار، آنها از بین می‌روند. از طرف دیگر، چون طی مراحل رشد از هیچ سمی هم استفاده نمی‌کنیم، سبزیجات کاملا ارگانیک (طبیعی) هستند. البته راه‌های زیادی برای پیشگیری از آفت‌زدگی گیاهان وجود دارد؛ مثلا می‌توانیم یک گلدان گیاه جعفری یا همیشه‌بهار را کنار گلدان سبزیجات خود بگذاریم. با این روش تا ۶۰ درصد از بیمار شدن گیاه و حمله شته‌ها کاسته می‌شود. حتی پژوهش‌های علمی نشان می‌دهد که موزیک هم می‌تواند تاثیر به سزایی بر سلامت گیاهان و جلوگیری از برخی آفت‌های آنها داشته باشد.
▪ شما کاشت چه نوع سبزی‌هایی را در فصل بهار توصیه می‌کنید؟
ـ همه سبزی‌ها را می‌توان در این فصل کاشت و بسیار خوب هم رشد می‌کنند اما گاهی نحوه نگهداری و تغذیه خاک آنها با هم متفاوت است. مثلا گوجه‌فرنگی برای رسیدن (در مقایسه با گیاهان دیگر) به مواد غذایی بیشتری نیاز دارد و اگر ما دو هفته یک بار به خیار کود می‌دهیم، باید هفته‌ای دو بار به گوجه‌فرنگی کود بدهیم و هنگامی که گوجه‌ها نشاء شدند و چهار تا پنج سانتی‌متر رشد کردند باید به گلدان بزرگی منتقل شوند زیرا ریشه آنها قوی می‌شود و هر چه گلدان بزرگ‌تر باشد، بیشتر هم میوه می‌دهد. در مورد فلفل‌ هم دقیقا همین‌طور است.
▪ استفاده از کود، موجب آلودگی سبزی نمی‌شود؟
ـ ببینید، در واقع کود، تغذیه گیاه است اما لازم نیست که حتما از کودهای شیمیایی استفاده کنیم. بعد از الک کردن خاک، مقداری زغال در خاک بریزید تا وجود کربن مانع از بیمار شدن گیاه شود. حتی تفاله خشک‌شده چای، پودر استخوان و خاکستر چوب هم جزو کودهای ارگانیک محسوب می‌شود.
▪ هنگام شروع سبزی‌کاری در آپارتمان به چه ابزاری نیاز داریم؟
ـ بذر، خاک استاندارد، گلدان مناسب، دستکش، آبپاش کوچک، بیلچه و الک تنها ابزارهای کاشت سبزی در آپارتمان هستند. نکته مهم این است که در انتخاب بذر مناسب و خاک استاندارد از راهنمایی فروشندگان محصولات کشاورزی استفاده کنید تا با مرور زمان قدرت تشخیص آنها را به دست آورید و در واقع خودتان باغبان خبره‌ای شوید.
▪ حرف آخر؟
ـ سبزی‌کاری در آپارتمان بسیار کم‌هزینه است اما نکته قابل توجه این است که با این روش هم لذت می‌برید و هم سبزی کاملا سالم، بهداشتی و ارگانیک می‌خورید. هنگام خرید بذر سبزیجات هم به خاطر داشته باشید که نعناع و پونه، بذر ندارند و باید آنها را از سبزی‌فروشی بخرید و بعد از ریشه‌دار کردن در خاک بکارید.