بحث در زمينه خدمات مشاوره اي بسيار گسترده است اما در اين جا قصد داريم به معرفي انواع خدمات مشاوره اي رايج و ذکر توصيه هايي درباره مراجعه به مراکز مشاوره بپردازيم.

خدمات مشاوره اي سال هاست در کشور ما باب شده است اما شايد مشاوره تحصيلي جزو اولين مشاوره هايي باشد که در خاطر همه ما مانده است. مشاوره هايي که براي انتخاب رشته تحصيلي در دبيرستان انجام مي شد و دانش آموزان تشويق مي شدند تا براساس علاقه و استعدادهاي خود رشته تحصيلي شان را انتخاب کنند. در گذر سال ها و همزمان با افزايش تحصيلات دانشگاهي و کاربردي شدن بسياري از علوم، از مباحث روان شناسي و مشاوره به دليل حضور فراوان نيروهاي تحصيلکرده در سطح جامعه و از سوي ديگر نياز روزافزون به خدمات مشاوره به سبب تغييرات گسترده در بافت جامعه و خانواده و چالش هاي فراوان مردم در گذر از سنت به مدرنيته استقبال شد. هرچند مشاوره طي اين سال ها توانسته است تا حد زيادي جاي خود را باز کند اما هنوز تا نقطه آرماني فاصله زيادي وجود دارد.

بحث در زمينه خدمات مشاوره اي بسيار گسترده است اما در اين جا قصد داريم به معرفي انواع خدمات مشاوره اي رايج و ذکر توصيه هايي درباره مراجعه به مراکز مشاوره بپردازيم.

برخلاف تصور عموم مردم مشاوره و روان درماني پند و اندرز دادن و تعيين تکليف نيست بلکه فرآيند يادگيري است که طي يک رابطه رودررو بين دو نفر که مشاور و مراجع هستند، شکل مي گيرد. در اين فرآيند مشاور به دليل داشتن مهارت هاي علمي و حرفه اي تلاش مي کند به مراجعه کننده منطبق با نيازهايش ياري برساند تا به خودشناسي برسد و از بينشي که به اين ترتيب نسبت به خودش کسب مي کند، در رابطه با اهداف معين به طور موثر استفاده کند. هدف مشاور اين است که کمک کند فرد در نهايت خلاقانه تر و شادتر به زندگي ادامه دهد. به اين ترتيب مشاوره رابطه اي پويا و براساس مشارکت دوطرفه است و توجه به خودشناسي و تصميم گيري فردي در آن مورد تاکيد است.

حامد سيامکي خبوشان کارشناس ارشد روان شناسي عمومي و عضو سازمان نظام مشاوره و روان شناسي با بيان اين مقدمه به خراسان ادامه مي دهد: روان درماني به رفع مشکلاتي مي پردازد که طبيعت عاطفي دارد، از اين رو با مشاوره متفاوت است. در روان درماني شخص تربيت يافته (درمانگر) آگاهانه ارتباط حرفه اي با مراجعه کننده برقرار مي کند. هدف از برقراري ارتباط برطرف کردن، تعديل کردن يا کند کردن نشانه ها و الگوهاي آشفته رفتاري و کمک به رشد و تعالي بخشيدن به شخصيت مراجعه کننده است. مجموع خدمات مشاوره و روان درماني ۲ بخش عمده در روان شناسي درماني است که مردم آن ها را ذيل خدمات مشاوره و روان شناسي مي شناسند.

افرادي که در اين ۲ حوزه کار مي کنند روان شناس يا مشاور ناميده مي شوند و داراي ويژگي ها و تمايز خاصي هستند. تحصيل کردگان اين حرفه بايد علاوه بر داشتن صلاحيت علمي و حرفه اي، پروانه نظام روان شناسي و مشاوره، مدارک کارشناسي ارشد و دکترا داشته باشند.


وي با اشاره به اين که نوع خدمات مشاوره اي که در مراکز مشاوره عرضه مي شود بسيار متفاوت است و حوزه گسترده اي را دربر مي گيرد، توضيح مي دهد: در مشاوره خانواده، مشاور به بررسي و تبيين روابط درون خانواده مي پردازد و مشاوره قبل از ازدواج، دوران عقد، تعارضات زناشويي، روابط بين فردي، روابط بين اعضاي خانواده و روابط زناشويي در اين حيطه مي گنجد. از سوي ديگر بررسي و تبيين ويژگي هاي کودک، درمان و پيشگيري از اختلالات مربوط به کودکان، رشد مهارت هاي فردي، بررسي روش هاي تربيتي و الگوهاي تربيتي و تمام مسائل مربوط به کودکان زير ۹ سال در حوزه مشاوره کودک قرار مي گيرد. در مشاوره اعتياد يا سوءمصرف مواد مشاور به بررسي و تبيين شکل گيري و ريشه وابستگي به انواع موادمخدر و کمک به مراجع براي ترک آن مي پردازد. همچنين در مشاوره شغلي به فرد کمک مي شود تا شغلي متناسب با شخصيت خود، توانمندي ها و بازار کار پيدا کند و به رضايت شغلي نسبي برسد.

در مشاوره اختلالات يادگيري بررسي، تبيين و درمان اين دسته از اختلالات شامل نارسانويسي، اختلال در خواندن، اختلال در درک رياضيات و... انجام مي شود و در مشاوره اختلالات رواني، اختلالات رواني و شخصيتي فرد بررسي مي شود و مشاور براي درمان آن تلاش مي کند. اختلالات شخصيتي، پارانوئيد و وسواس ها بعضي از اين اختلالات است. در مشاوره تحصيلي مشاور به فرد در زمينه برنامه ريزي تحصيلي، انتخاب رشته، رشد تحصيلي، روش هاي مطالعه و... کمک مي کند و در مشاوره ديني و مذهبي به باورها و اعتقادات فرد پرداخته مي شود و مشاور سعي مي کند شبهات ديني و گرايش هاي ضد ديني را از ذهن فرد پاک کند.

يکي ديگر از شاخه هاي مشاوره، روان سنجي است که طي آن تست هاي مختلف روان شناسي مثل تست هوش، استعداد، شخصيت و... انجام و توسط مشاور تجزيه و تحليل مي شود. چندي است که مشاوره حقوقي و ورزشي هم باب شده که از گستردگي کمتري برخوردار است. اين خدمات را مي توان به صورت فردي يا گروهي ارائه کرد و مشاوران در ضمن خدمت رساني به مراجعان از کمک روان شناس، متخصص اطفال، متخصص غدد، گفتار درمانگر و کار درمانگر نيز بهره مي گيرند.