تشخیص گذاری دقیق بر اساس ملاك‌های تشخیصی كه به عنوان یك زبان مشترك در بین متخصصان و درمانگران عمل می‌كند، نخستین گام در تدوین طرح درمانی برای مراجعان است. راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (dsm) را می‌توان مهم‌ترین منبع ملاك‌های تشخیصی اختلالات روانی در روان‌پزشكی و روان‌شناسی دانست كه نخستین بار در سال 1952 منتشر شد و تاكنون چهار بار مورد بازنگری قرار گرفته است. پیرو نسخه‌های قبلی این راهنما، انجمن روان‌پزشکی آمریكا در سال 1999 تدوین ویرایش پنجم از راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی(dsm-5) را آغاز كرد كه تغییراتی اساسی در آن نسبت به راهنمای قبلی صورت گرفته است. در این جا ابتدا تعریفی از اختلال روانی در راهنمای جدید ارائه شده و به دنبال آن توصیف مختصری از هر طبقه و تغییرات صورت گرفته در آن در مقایسه با dsm-iv ارائه می‌شود.
در dsm-5 دو تعریف تجدید نظر شده از اختلال روانی ارائه شده است، اما تاكنون هیچ یك از این دو تعریف مورد پذیرش گروه كاری dsm-5 قرار نگرفته است. در تعریف نخست اشتین و همكاران (2010) اختلال روانی را به عنوان الگو یا نشانگان روان‌شناختی یا رفتاری كه در فرد رخ می‌دهد مطرح می‌كنند.

این الگو یا نشانگان منعكس كننده‌ی یك بدكاركردی روان‌شناختی زیربنایی است و پیامدهای آن ناتوانی (برای مثال تخریب در یك یا چند حوزه‌ی مهم از كاركرد) یا پریشانی (برای مثال یك نشانه‌ی دردناك) بالینی معنادار است. این نشانگان نباید پاسخی قابل انتظار به یك عامل استرس‌زای عمومی، فقدان (برای مثال از دست دادن فرد مورد علاقه) یا پاسخ فرهنگی تأیید شده به یك رویداد خاص باشند (برای مثال حالت‌های خلسه در آیین‌های مذهبی) و اساساً ناشی از انحراف اجتماعی یا تعارض با جامعه نیستند.

در تعریف دوم، گروه مطالعاتی dsm-5 در زمینه‌ی ارزیابی اختلال و ناتوانی نیز در ملاك اول خود اختلال روانی را الگو یا نشانگان روان‌شناختی و رفتاری معرفی می‌كند كه در فرد رخ می‌دهند.

این الگو مبتنی بر نقصان یا مشكل در یك یا چند حوزه از كاركرد روانی شامل كاركرد عمومی (برای مثال هشیاری، جهت‌یابی، هوش یا مزاج) یا كاركردهای اختصاصی (برای مثال توجه، حافظه، هیجان، ادراك و تفكر) است، اما محدود به این حوزه‌ها نیست.

این نشانگان نباید پاسخی قابل انتظار به یك عامل استرس‌زای عمومی، فقدان یا پاسخ فرهنگی تأیید شده به یك رویداد خاص باشند و اساساً ناشی از انحراف اجتماعی یا تعارض فرد با جامعه نیستند.