كاربرد شبكه اينترنت در تحقيقات پيمايشي:
رويكردي نو در فناوري تحقيق
سيد بابك علوي,كارشناس ارشد مديريت آموزشي
نويسنده:
كيده: شبكه اينترنت داراي كاربرد وسيعي در تحقيقات است. علاوه بر استفاده از منابع اطلاعاتي، امروز مي‌توان باطراحي صفحات وب (WEB) كه داراي فرمهاي اطلاعاتي باشند، پرسشنامه‌هاي تحقيقات پيمايشي خود را در آنها مطرح وآنها را با استفاده از پست الكترونيك براي جامعه تحقيق خود ارسال كرد يا از اين طريق آن افراد را جهت مشاهده صفحه وب‌حاوي پرسشنامه دعوت كرد و اطلاعات لازم را به دست آورد. اين روش مي‌تواند علاوه بر ايجاد سرعت بالا و كاهش هزينه درتحقيقات پيمايشي، موجب دستيابي به جوامع تحقيقاتي و آماري وسيعتري شود و علاوه بر آن بسياري از تحقيقات تطبيقي ومقايسه‌اي را عملي سازد. براي اين امر مي‌توان پرسشنامه‌هاي خود را در نرم‌افزارهاي طراحي صفحات وب، طراحي و درشبكه اينترنت نصب كرد و يا مستقيما براي جامعه تحقيق خود فرستاد. با گسترش فناوري استفاده از شبكه اينترنت در كشورما، فضاي تحقيقاتي جديدي براي محققان علوم انساني جهت تحقيقات پيمايشي به‌وجود آمده است كه مي‌تواند موجب‌تسهيل انجام تحقيقات پيمايشي و طرح عناوين تحقيقاتي جديدي شود.
كليدواژه‌ها: 1. تحقيق پيمايشي الكترونيك 2. اينترنت 3. پست الكترونيك.
چكيده:
مقدمه
امروز استفاده از شبكه اينترنت سهم بسزايي درتحقيقات علوم مختلف پيدا كرده است. اكثرمحققان با استفاده از اين شبكه در جهت يافتن‌منابع اطلاعاتي خود تلاش مي‌كنند و درباره‌آخرين تحقيقات و مطالب منتشر شده در منابع‌علمي گوناگون، جستجوي لازم را به‌عمل‌مي‌آورند. اما امكانات پست الكترونيك كه يكي ازخدمات معروف شبكه اينترنت است، در كشور ماهنوز داراي جايگاه مناسبي در مراكز دانشگاهي وتحقيقاتي نشده است. امروز از طريق ساخت‌صفحات وب مي‌توان فرمهاي اطلاعاتي رابراساس پرسشنامه تحقيق طراحي و آنها را ازطريق پست الكترونيك ارسال كرد و يا جهت‌پاسخگويي به سؤالات پرسشنامه، از افراد براي‌مشاهده صفحه وب مورد نظر دعوت به‌عمل‌آورد. به‌دليل مزاياي اين روش در تحقيقات‌پيمايشي، استفاده از پست الكترونيك توسطمحققان علوم انساني در حال افزايش است.1 دراين مقاله سعي شده است تا ضمن طرح مزايا ومحدوديتهاي اين روش، مثالهايي نيز از تحقيقات‌پيمايشي كه با استفاده از پست الكترونيك انجام‌شده است مطرح و سرانجام به‌اختصار دستورعملي جهت انجام يك تحقيق پيمايشي با استفاده‌از پست الكترونيك و توسط نرم‌افزارهاي مربوطارائه شود. در اين مقاله، به اين روش اصطلاحاتحقيق پيمايشي الكترونيك2 گفته خواهد شد.
ويژگيهاي تحقيقات پيمايشي الكترونيك
تحقيقات پيمايشي با استفاده از پست الكترونيك‌را مي‌توان يك روش مؤثر و بسيار كم‌هزينه براي‌دستيابي به نگرشها و نظرات افراد در حوزه‌هاي‌جغرافيايي مختلف جهان دانست. در روش تحقيق‌پيمايشي الكترونيك مي‌توان به دو گونه عمل كرد:
1ـ توسط نامه‌اي كه با پست الكترونيك براي‌افراد ارسال مي‌شود، از آنها خواسته مي‌شود تا به‌سايت وب موردنظر كه حاوي سؤالات پرسشنامه‌است بروند و پاسخهاي خود را در آنجا ثبت كنند.در اين نامه‌ها يك فوق پيوند3 كه حاوي آدرس‌صفحه وب مورد نظر است قرار دارد كه گيرنده نامه‌با زدن ضربه روي آن مي‌تواند در محيط برنامه‌مربوط به مشاهده صفحات وب، فرم پرسشنامه راببيند. پس از تكميل فرم و فشار دگمه ارسال‌اطلاعات روي آن صفحه، پاسخها از طريق پست‌الكترونيك يا ورود به يك بانك داده براي محقق‌ارسال مي‌شود. در اين روش كه مي‌تواند توسطشركت مجري براي محقق انجام گيرد، محقق‌مي‌تواند در هر لحظه با وارد كردن كلمه عبور خود،در صفحه وب آن شركت، آخرين نتايج تحقيق خودرا مشاهده و يا با استفاده از نرم‌افزارهاي ساخت وپردازش بانكهاي اطلاعاتي مانند اكسس4 واكسل5، پردازشهاي لازم را روي داده‌ها انجام دهديا به‌صورت نموداري آنها را مشاهده كند6.
2ـ صفحه وب طراحي شده كه حاوي فرم‌پرسشنامه است مستقيما توسط يك نامه با پست‌الكترونيك به افراد جامعه تحقيق ارسال مي‌شود وپاسخ‌دهنده نيز مشابه حالت قبلي ولي بدون‌مراجعه به صفحه وب مورد نظر و از داخل خودنامه، فرم را تكميل و از طريق شبكه اينترنت‌ارسال كند.
يكي از امكانات مناسب براي يافتن افرادمتخصص و حرفه‌اي در زمينه‌هاي مختلف،استفاده از گروههاي مباحثه الكترونيكي در شبكه‌اينترنت است. براي مثال در سايت yahoo.comگروههاي مباحثه‌اي مخلتفي وجود دارند كه‌مي‌توان با عضويت در آنها و ارسال نامه‌الكترونيكي، از اعضاي گروه جهت شركت درتحقيق پيمايشي الكترونيكي با مراجعه به آدرس‌وب حاوي پرسشنامه دعوت كرد.7
مزاياي استفاده از روش تحقيق پيمايشي‌الكترونيك را مي‌توان به شرح زير برشمرد:
1ـ سرعت: به دليل استفاده از خطوط ارتباطماهواره‌اي و شبكه‌هاي كامپيوتري مي‌توان به‌سرعت فرمهاي اطلاعاتي را فرستاد و گيرندگان نيزدر اسرع وقت آنها را دريافت كنند.
2ـ ارزاني: به‌دليل پايين بودن هزينه خدمات‌پست الكترونيك در جهان و همچنين در كشور ما،مي‌توان با هزينه بسيار كمي، در مقايسه با پست‌معمولي يا مراجعه حضوري، پرسشنامه را فرستادو پاسخها را دريافت كرد.
3ـ راحتي كار: به دليل نبود جابه‌جاييهاي‌فيزيكي محقق يا پاسخ‌دهندگان به پرسشنامه درارتباط با يكديگر، مي‌توان گفت كه اين عامل‌مي‌تواند موجب افزايش تعداد پاسخ‌دهندگان‌شود. هر چند در اين رابطه محدوديتهايي نيزوجود دارد كه در قسمت بعدي توضيح داده‌خواهد شد. تحقيقات نيز نشان داده است كه‌استفاده‌كنندگان از شبكه اينترنت نسبت به فرمهاي‌تحقيق پيمايشي الكترونيك، واكنش مثبتي نشان‌مي‌دهند، درحالي‌كه به سرعت نامه‌هاي‌الكترونيك ناشناخته ديگر را از كامپيوتر خود پاك‌مي‌كنند.8
4ـ امكان پردازشهاي لحظه‌اي: با استفاده ازنرم‌افزارهاي كامپيوتري مي‌توان به‌طور لحظه‌اي وهمزمان با كار در شبكه،9 از آخرين اطلاعات‌به‌دست آمده براساس شاخصها و نمودارها گزارش‌تهيه كرد. اين امر امكان بسيار خوبي را جهت‌ايجاد سرعت در جمعبندي نتايج و پيش‌بيني‌نهايي تحقيق و بررسي پاسخها در حين تحقيق‌فراهم مي‌آورد.
5ـ امكان اجراي مقدماتي سريع و ارزان‌پرسشنامه: از آنجا كه در تحقيقات پيمايشي سعي‌مي‌شود تا جهت رفع اشكالات احتمالي،پرسشنامه به‌صورت مقدماتي اجرا شود10، با اين‌روش مي‌توان در اسرع وقت اين كار را انجام داد وپس‌از دريافت نتايج اين مرحله اصلاحات لازم رادر آن به‌عمل آورد.
6ـ گستره وسيع جغرافيايي در انتخاب‌جامعه تحقيق: با استفاده از اين روش و بهره‌گيري‌از شبكه اينترنت مي‌توان گستره جغرافيايي‌وسيعي را براي انتخاب جامعه تحقيق در نظرگرفت. به بيان ديگر مي‌توان كليه افراد وسازمانهايي را كه ارتباط با آنها از نظر فيزيكي و ياساير لوازم ارتباطي مقدور نيست و يا داراي‌محدوديتهايي زماني و مالي هستند در جامعه‌تحقيق خود گنجاند.
به همين دليل اين فناوري مي‌تواند در انجام‌مطالعات تطبيقي و مقايسه‌اي علوم انساني باكشورهاي ديگر بسيار مفيد باشد و عرصه جديد ومؤثرتري را براي محققان اين موضوعات فراهم‌كند.
كاربرد شبكه اينترنت در تحقيقات پيمايشي
پاسخ با نقل قول
