در آيين ما ازدواج قرارداد نيست، يك پيمان است

سردفتر شهزادي، با سابقه‌ 22 سال سردفتري، مسئول يكي از دفاتر ازدواج مخصوص ثبت ازدواج هموطنان زرتشتي در يزد است كه در خصوص ثبت ازدواج زرتشتيان مقيم ايران مي‌گويد.
پروسه‌ عقد ازدواج و ثبت آن در‌ميان پيروان آئين زرتشتي چگونه است؟
پروسه ثبت ازدواج يك ايراني زرتشتي با ساير ايرانيان متفاوت نيست. تنها، از آنجا كه در دين ما مهريه وجود ندارد، در ستون صداق كه محل نوشتن ميزان صداق و مهريه است، مواد آيين نامه زرتشتيان منظور مي‌‌شود.
خطبه‌ عقد همكيشان شما در همان دفتر ثبت ازدواج جاري مي‌شود يا جداي از آن است؟
بين زرتشتيان فرهنگي حاكم است كه هر محلي موبد خاص خودش را دارد. من خودم موبد هم هستم، يعني هم عقد جاري مي‌كنم و هم آن را ثبت مي‌كنم. اما اصولا خطبه عقد را همان روحاني محل جاري مي‌كند و بعد براي ثبت به دفتر ثبت ازدواج معرفي مي‌كند.

تفاوت موبد و موبديار كه گاهي در ادبيات زرتشتيان مورد استفاده قرار مي‌گيرد، چيست؟
تفاوت موبديار با موبد موضوع سلسله مراتب نسلي است. موبديار كسي است كه اجدادش موبد نبوده است. موبد سلسله مراتبي اجدادي است كه به ما مي‌رسد و فرزندان ذكور و اناث مي‌توانند موبد بشوند. براي موبد بودن، بايد هفت پشتمان موبد باشد.
آيا سردفتر ازدواج آيين زرتشتي حتما بايد موبد باشد؟
لزوما خير، ولي آن شخص از حيث صلاحيت و شايستگي حتما بايد مورد تاييد انجمن موبدان باشد.
از يك اتفاق خاص كه در دفتر موبد شهزادي رخ داده، برايمان بگوييد.
من فقط سردفتر ازدواج هستم. دفتر طلاق ندارم. با اين حساب خاطرات دفترم همه‌اش خوشحالي بوده است، اما نكته‌ خاصي چندين سال پيش در اين رابطه داشتم كه جالب است. چندين سال پيش اداره ثبت يزد راغب بود دفتر طلاق را هم براي بنده منظور كند و در اين زمينه اصرارهايي وجود داشت. در نهايت خدا بيامرز مادرم اتمام حجت كردند و گفتند كه با آوردن دفتر طلاق به خانه، خودت از خانه بايد بيرون بروي و خب البته بنده هم هيچ‌گاه زير بار پذيرش دفتر طلاق در كنار دفتر شيرين ازدواج نرفتم!


ثبت ازدواج كليميان


درخصوص شرايط عقد ازدواج و ثبت آن و آداب و رسوم ازدواج كليميان، با آقاي هارون يشايايي، رئيس‌ اسبق انجمن كليميان تهران گفت‌وگويي داشتيم كه مرور آن خالي از لطف نيست.

عقد ازدواج‌ بين كليميان به چه صورتي رسمي مي‌شود؟
عقد ازدواج توسط روحاني داراي صلاحيت جاري مي‌شود. جاري شدن صيغه‌ عقد يك مرحله از عقد زوجيت است. در كنار آن بايد به دفاتر ثبت ازدواج مثل دفاتر ثبت ازدواج مسلمانان مراجعه و ازدواج ثبت شود. در صورتي عقدي رسمي محسوب مي‌شود كه هر دو مرحله انجام شده باشد، هم جاري شدن خطبه‌ عقد و هم ثبت در دفتر ازدواج رسمي. در جريان خطبه‌ عقد از طرفين تعهداتي گرفته مي‌شود و طرفين متعهد به وفاداري مي​شوند. مسائل اختصاصي شرعي پيروان مختص در همين مسائل عقد ازدواج و برخي مسائل احوال شخصيه است.
در‌خصوص ساير مسائل همچون طلاق، حضانت فرزندان و... نيز مسائل تابع نظرات روحاني خود هستند يا محاكم قضايي كشور؟
در ساير مسائل همچون نگهداري از فرزندان و سرپرستي كودكان، كليميان نيز تابع قوانين مملكتي بوده و مسئوليت و وظيفه‌ طرفين توسط قاضي دادگاه و طبق قوانين مملكتي كشور جمهوري اسلامي ايران تعيين تكليف مي‌شود، اما مساله طلاق، يک مساله‌ شرعي محسوب مي‌شود و توسط روحاني صلاحيتدار انجام مي‌شود. صيغه‌ طلاق در حضور طرفين و توسط روحاني جاري مي‌شود. نكته‌ حائز اهميت در اين خصوص اين است كه جاري‌شدن صيغه‌ طلاق به صورت غيابي در دين يهود وجود ندارد.

آيا ازدواج با غيرهمدين درميان كليميان مجاز است؟
خير، به طور عام ازدواج با غيرهمكيش وجود ندارد. برخي موارد خاص با شرايط خاص وجود دارد كه شرايط دشواري است مگر اين‌كه از دين خارج شوند.
آيا ازدواج مجدد يا تعدد زوجات را مجاز مي دانيد؟ در صورت جواز آن، آيا مقررات خاصي وجود دارد؟
تعدد زوجات در آئين ما وجود دارد و شرعي است، اما شرايط سختي دارد. در صورتي كه امكان باروري زن اول نباشد، اين كار با رضايت زن اول مجاز مي‌شود. به طور كلي تعدد زوجات ممنوع نيست، اما چندان مرسوم هم نيست.
آيا آيين جاري شدن عقد ازدواج در ميان پيروان در كشوري با فرهنگ اسلامي ـ ايراني، از محيط تاثيري پذيرفته است؟
درخصوص شرايط عقد كه همه چيز در انحصار شرايط و موارد شرعي دين يهود است؛ چراكه در بخش عقد شرعي، دعاهايي از كتاب مقدس است كه عروس و داماد هم تكرار مي‌كنند.
در بخش ثبت ازدواج هم كه در هر كشوري متفاوت است، اما ثبت ازدواج به هر روي وجود دارد و در ايران هم همچون ثبت ساير ازدواج‌ها، ثبت ازدواج غيرمسلمانان نيز در دفاتر مخصوص پيروان آن دين ثبت مي‌شود. اما در بخش آداب و سنن و سبك اجراي عروسي همه چيز تابع فرهنگ مرسوم كشوري است كه در آن زندگي مي‌كنيم. از خواستگاري تا حنابندان و بله‌برون و حتي مراسم عروسي همه چيز همان عروسي فرهنگ ايراني است.
مهريه چطور؟
در بين كليميان نيز مهريه معمول است ، معمولا در قبال جهيزيه‌اي كه زن مي‌آورد مهريه‌اي تعيين و در دفتر ازدواج هم ثبت مي‌‌شود.



ثبت ازدواج ارامنه

طبق قانون مصوب سال 1363 قواعد ازدواج مسيحيان پروتستان ايران تعيين و به تصويب مقامات روحاني و هيات​هاي​مديره کليساهاي پروتستان رسيده است كه بخش‌هايي از آن از اين قرار است:

ـ انجام​ تمام تشريفات قانوني مربوط به ازدواج بايد صورت گيرد.
ـ ازدواج يا زناشويي در مسيحيت، يك عقد دائمي و عهد و پيمان مقدس كليسايي، اجتماعي و خانوادگي است. ازدواج بايد توسط مقام روحاني يعني كشيش با رعايت قواعد و عادات متداول كليسايي و در حضور سه شاهد و دو معرف انجام يابد.
ـ قبل از انجام مراسم ازدواج، عاقد بايد دقت نمايد كه كليه شرايط مراعات شده و تمامي مدارك لازم، تهيه و تسليم كليسا و دفتر رسمي ازدواج شده‌ باشد.

ـ پس از انجام مراسم ازدواج بايد طبق قوانين و مقررات كشورنام و مشخصات زن و شوهر و شروط ازدواج در دفتر مخصوص كليسا و دفتر رسمي ازدواج كليسا، به ثبت برسد.

ـ سر دفتر ازدواج كليسايي مكلف است پس از انجام تشريفات قانوني، سند ازدواج يا عقدنامه را در دو نسخه تهيه كرده و يك نسخه از عقدنامه را به شوهر و نسخه ديگر را به زن تحويل دهد.