گردشگري درماني و بهداشتي امروزه از رو به رشدترين بخش‌هاي صنعت گردشگري جهان است كه باعث شده سازمان‌هاي دست‌اندركار و كشورهاي علاقمند به توسعه‌ي گردشگري توجه خود را به اين بخش از صنعت توريسم جلب و براي آن برنامه‌ريزي كنند.
زندگي صنعتي در بيشتر كشورهاي دنيا الزاماتي را با خود همراه دارد و نيازهايي را نيز براي مردم جوامع مختلف ايجاد كرده است.
امروزه تمايل مردم براي تناسب اندام، استفاده از منابع طبيعي و ويتامين‌ها، کاهش درد، تسلط بر استرس و افزايش سلامت روح و روان و جسم بسيار چشمگير است.
به همين دليل است كه در نقاط مختلف جهان روش‌هاي درماني طبيعي مانند استفاده از چشمه‌هاي آب‌گرم بسيار مورد توجه قرار مي‌گيرد و تمامي اقشار مردم اعم از کم درآمدها و پردرآمدها به سمت اين نوع از گردشگري تمايل دارند.
چشمه‌هاي آب‌گرم محل‌هايي مناسب براي ايجاد اقامتگاه‌هاي توريستي است که با ايجاد مراکز تفريحي و ارائه سرويس‌ها و امکانات در اين نقاط مي‌توان آنها را به مقاصد گردشگري درجه اول براي گردشگران تبديل کرد، زيرا هم‌زمان هم، لحظه‌هايي مفرح و پرهيجان خواهند داشت و هم به سلامت و آرامش دست مي‌يابند.
علاوه بر اين جاذبه‌هاي طبيعي و روش‌هاي درماني توريسم درماني به دلايل اقتصادي نيز مورد توجه قرار مي‌گيرد، زيرا كه صادرات خدمات پزشكي يك اصل شناخته شده براي تقويت ساختار بهداشت و درمان كشورها است.
دولت جمهوري اسلامي ايران براساس برنامه‌ريزي‌هاي خود بايد تا پايان برنامه‌ي چهارم توسعه،30 درصد از نيازهاي درماني و بهداشتي کشور را از طريق صدور کالا، خدمات پزشکي و توريسم درماني فراهم كند.
علاوه بر نياز به صدور كالا و خدمات پزشكي درآمد توريسم درماني نيز مي‌تواند براي كشورها خصوصا كشورهاي آسيايي كه به حركت در روند توسعه مي‌انديشند وسوسه‌انگيز باشد.
اين درآمد باعث شده است كه برخي كشورهاي آسيايي چون سنگاپور، تايلند و هند به طور چشمگيري در حال تبليغ سرويس‌هاي درماني خود در ميان بيماران جهان باشند.
درباره‌ي گردش مالي حاصل از توريسم درماني آماردقيقي وجود ندارد، اما براساس آمار بهداشت جهاني، سالانه حدود 50 ميليارد دلار، صرف درمان بيماران منطقه، در کشورهاي اروپايي و آمريکايي مي‌شود كه جذب درصدي از اين مبلغ مي‌تواند تاثير چشمگيري در اقتصاد گردشگري كشورهاي آسيايي داشته باشد.

ساختار برنامه‌ريزي براي توريسم درماني
توريسم درماني را مي‌توان به عنوان امري بين دستگاهي دانست كه به علت داشتن متوليان متعدد نياز به هماهنگي بيشتر دارد.
سازمان ميراث فرهنگي ،صنايع دستي و گردشگري، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و وزارت امور خارجه و وزارت رفاه از جمله دستگاههايي هستند كه با توجه به حوزه‌ي اختيارات خود هر كدام به نوعي در اين موضوع تصميم‌گيرنده محسوب مي‌شوند.
شوراي سياستگذاري گردشگري سلامت در سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري با رياست معاون گردشگري سازمان مشغول به فعاليت است.
اين كميته با حضور نمايندگان تام‌الاختيار سازمان رفاه تامين اجتماعي، وزارت بهداشت، معاونت گردشگري، مديركل دفتر طرح‌هاي توسعه و سرمايه‌گذاري، دبير ستاد گردشگري سلامت (توريسم درماني)، سرپرست دفتر بازاريابي و تبليغات، عضو و نماينده‌ي رئيس و مديركل تجهيز منابع و بودجه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري تشكيل شده ‌است.
سياستگذاري كلان نظام توريسم درماني با همكاري تمامي نهادهاي ذي‌ربط، تنظيم قوانين مورد نياز با توجه به مصوبات بين‌المللي كه در اين زمينه وجود دارد، كسب درآمدهاي ارزي براي كشور از طريق ارائه خدمات پزشكي به گردشگران، به وجود آوردن همكاري‌هاي بين بخشي و درون‌بخشي در خصوص توسعه‌ي توريسم درماني، ساماندهي بيماران داخلي كه براي درمان به خارج از كشور سفر مي‌كنند و طراحي و برنامه‌ريزي استراتژيك منطبق با چشم‌انداز افق 20 ساله‌ي كشور در اين بخش، از اهداف شوراي سياستگذاري گردشگري سلامت است.
وزارت بهداشت نيز در زيرمجموعه معاونت درماني خود، مديريت توريسم درماني تشكيل داده است كه در حال حاضر مشغول برنامه‌ريزي و هماهنگي در معاونت درماني اين وزارتخانه و ديگر دستگاههاي مسئول است.

اقدامات وزارت بهداشت
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي براي توسعه‌ي توريسم درماني برنامه‌هايي در نظر دارد كه هنوز در مرحله‌ي تصويب در ساختار داخلي وزارتخانه و رايزني با دستگاه‌هاي ديگر است.
تهيه‌ي طرح جامع توريسم درماني کشور يكي از اين برنامه‌هاست كه هنوز به نتيجه نهايي نرسيده است.
بخشي از مقررات اين طرح در معاونت سلامت وزارت بهداشت قابل تصويب است، و بخشي ديگر که مستلزم تکاليف قانوني است بايد به تصويب هيأت دولت برسد. پاره‌اي از آنها نيز مستلزم تفاهم دستگاه‌هاي دست‌اندرکار در اين امر است.
تلاش براي جذب بيمار، فراهم شدن مقدمات ورود بيمار به ايران، نظارت بر مراکز درماني و جمع‌آوري آمار بيماران از جمله جزئيات اين طرح وزارت بهداشت است.
در صورت نهايي شدن طرح، بيمارستان‌ها و مراکز درماني که بيماران خارجي را درمان مي‌کنند موظف مي‌شوند که مشخصات بيمار را به وزارت بهداشت اعلام کنند.
براساس اين طرح بيمارستان‌ها و موسسات درماني فعال در اين امر، بايد در زمره‌ي بيمارستان‌هاي درجه يك باشند و مجموعه‌اي از سرويس‌هاي مناسب درماني را نيز ارائه دهند.
پس از اجراي اين طرح، مجموعه‌اي از بيمارستان‌ها و مراکز درماني که داراي شرايط پذيرش بيمار خارجي باشند، به بيماران خارجي معرفي مي‌شوند.
يكي ديگر از برنامه‌هاي در دست اقدام در وزارت بهداشت، صدور ويزاي درماني بوده است كه در صورت موافقت وزارت امورخارجه با صدور آن، امتيازاتي براي افراد دريافت‌کننده اين ويزا در نظر گرفته مي‌شود.
صدور سريعتر ويزا، و طي تشريفات قانوني فرودگاه در زمان كمتر ازجمله امتيازات اين ويزاست.

اقدامات سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري
تهيه‌ي طرح جامع گردشگري سلامت از جمله اقدامات انجام شده در مجموعه‌ي ستاد گردشگري سلامت سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري است.
اين طرح با هدف سياستگذاري‌هاي كلان در زمينه‌ي توريسم درماني، استفاده از پتانسيل‌هاي بالقوه نظام بهداشت و درمان، ايجاد امكانات قوي بازاريابي بين‌المللي به‌منظور توسعه و تجهيز توريسم درماني و... تهيه و تدوين شده است.
حضور در نمايشگاه‌هاي خارج از كشور به‌خصوص در كشورهاي حوزه‌ي خليج‌فارس از ديگر اقدامات سازمان بوده است.
ستاد گردشگري سلامت طرح جامع "ايمني پزشكي توريسم" كه براساس قطعنامه نهمين اجلاس سازمان جهاني توريسم تدوين شده است را نيز در دستور كار خود دارد.
از ديگر برنامه‌هاي اين ستاد، ايجاد زمينه‌هاي لازم براي بيمه‌ي گردشگران ورودي و خروجي از طريق انعقاد تفاهم‌نامه با شركت‌هاي بيمه سينا و كارآفرين است كه به امضاي طرفين رسيده و براي اجرا آماده است.
انجام مطالعات درباره‌ي مراكز آب درماني و تلاش براي جذب سرمايه‌گذاري براي ساخت اين مراكز، از ديگر برنامه‌هاي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري است، مشخصات آب‌هاي درماني نيز در حال جمع آوري است كه قرار است در قالب كتابي تدوين شود.