نویسنده : احمدرضا سليمان‌زاده

 جنگ و يا اصطلاح امروزي آن مخاصمات مسلحانه، همواره گريبانگير جوامع بشري بوده است. اين پديده شوم و تلخ كه حيات بشري را بشدت تهديد نموده و حقوق انساني افراد را نقض مي‌نمايد، در دنياي معاصر و در آينده نيز امري محتمل الوقوع است. بنابراين حمايت از افراد در اثنا و مخاصمات مسلحانه امري مهم و ضروري است. در گذشته تأسيس يك نهاد بين المللي كه مسئول اجراي اين عمل انسان دوستانه باشد بخوبي احساس مي‌شد. اين خلاء در سال 1963 با تشكيل كميته بين المللي صليب سرخ برطرف شد.

پيدايش كميتۀ بين المللي صليب سرخ:
در تاريخ 24 ژوئن سال 1859 (3 تير سال 1238)، قواي نظامي در كشور فرانسه و اتريش در مقري بنام سولفرينو در شمال ايتاليا به نبرد با يكديگر پرداختند. جنگي كه تلفات و خسارات جاني فراواني را بدنبال داشت، تقريبا 000 /40 كشته و يا زخمي شدند. در اين هنگام، هانري دونان، تاجر معروف سوئيسي وارد منطقه مي‌شود پيامدهاي ناشي از جنگ، علي الخصوص نيازمندي مجروحين و زخمي‌شدگان به خدمات درماني، بشدت او را متأثر مي‌سازد. هانري دونان پس از بازگشت به كشور خود سوئيس، كتابي تحت عنوان «خاطرات سولفرينو» را نوشته و آن را منتشر مي‌نمايد. او در اين كتاب پس از شرح نبرد خونين سولفرينو و تبعات تاسف بار آن، دو پيشنهاد مهم و تاريخ ساز را مطرح مِی‌نمايد. نخستين پيشنهاد او مربوط به تأسيس يك مؤسسه امداد رساني به مجروحين جنگ بود. پيشنهاد دوم خود يعني انعقاد يك معاهده بين المللي توسط دولت‌ها به منظور حمايت از افراد در هنگام مخاصمات مسلحانه بين المللي و غير بين المللي را مطرح مي‌نمايد. پيشنهادات هانري دونان با استقبال فراوان افراد خيّر و نيكوكاران ارتش و دولت مردان مواجهه مي‌شود. در سال 1863 اولين پيشنهاد او جامه عمل مي‌پوشد و كميته بين المللي صليب سرخ تشكيل مي‌گردد بدنبال تأسيس كميته بين المللي صليب سرخ پيشنهاد دوم او نيز عملي مي‌شود و در سال 1864 نخستين قرارداد ژنو با عنوان كنوانسيون ژنو، براي بهبود وضعيت مجروحان نيروهاي مسلح در ميدان نبرد توسط دولت به تصويب مي‌رسد و اين دو واقعه زمينه را براي تشكيل جمعيت‌هاي امدادي در چارچوب فعاليت كميته بين المللي صليب سرخ و تصويب كنوانسيون‌هاي ديگر آماده مي‌نمايد. در حال حاضر كميتۀ بين المللي صليب سرخ جايگاه رفيع و مهمي در عرصه بين المللي دارد و نقش خود را بمنظور حمايت از افراد در بحبوحه جنگ بخوبي به انجام مي‌رساند.
وظايف و اختيارات كميته بين المللي صليب سرخ
مخاصمات مسلحانه و پيامدهاي تلخ و ناگوار آن موجب تأسيس كميته بين المللي صليب سرخ شده است. مقر آن شهر ژنو سوئيس است. در ابتدا صليب سرخ در زمينه سفيد، به دليل احترام به دولت سوئيس كه در عرصه بين المللي به يك كشور بي‌طرف معروف است به عنوان نشان كميته برگزيده است اما بعداً به دليل استفاده امپراطور عثماني از نشان هلال قرمز رنگ در متن سفيد به جاي صليب سرخ، نشان هلال احمر نيز به رسميت شناخته شده است. بنابراين در حال حاضر دو نشان صليب سرخ و هلال احمر، قانوني و قابل استفاده است. كنوانسيون‌هاي چهارگانه ژنو و در پروتكل الحاقي آن، صلاحيت و وظايف كلي كميته بين المللي صليب سرخ را بيان نموده است. كميته صلاحيت دارد كه با برگزاري سمينارها و دوره‌هاي آموزشي، حقوق بين الملل بشر دوستانه را توسعه دهد و يا با تهيه پيش نويس و برگزاري كنفرانس ديپلماتيك، زمينه را براي تدوين حقوق بين الملل بشر دوستانه مهيا نمايد. نقش كميته بين الملل صليب سرخ در تدوين و تصويب كنوانسيون چهارگانه ژنو و دو پروتكل الحاقي آن، نمونه بارز چنين صلاحيتي است. علاوه بر اين كميته صلاحيت مذاكره با طرفين مخاصمه و صلاحيت همكاري با دولت‌ها و سازمان‌هاي بين المللي را دارد تا بدين ترتيب توجه و يا حمايت آنها را به وضعيّت قربانيان جنگ جلب نمايد.
علاوه بر قدرت و اختيارات مذكور، كميته بين المللي صليب سرخ داراي وظايفي است كه دولت‌ها از طريق كنوانسيون‌هاي چهارگانه ژنو و پروتكل‌ها الحاقي به آنها، بر دوش سازمان نهاده‌اند. كميته به عنوان يك نهاد بي‌طرف و غيرسیاسي از جايگاه والايي در عرصه روابط بين المللي برخوردار است و عملكرد غيرسياسي، منصفانه و انسان دوستانه كميته بين المللي صليب سرخ موجب اعتماد دولت‌ها به اين سازمان غيردولتي شده است. اساسنامه كميتۀ بين المللي صليب سرخ يكي از وظايف اصلي و مهم آن را اجراي مأموريت‌هاي محوله از سوي كنوانسيون‌ها و پروتكل‌هاي ژنو اعلام مي‌كند. در چارچوب اين اسناد، كميته مأموريت دارد كه از حيات و كرامت افراد در مخاصمات مسلحانه بين المللي و غيربين المللي و نيز در شورش‌ها و نا آرامي‌هاي داخلي حمايت نمايد و با ارائه خدمات امدادي، به كمك مجروحين و حادثه ديدگان بشتابد. تا بلكه پيامدهاي ناگوار و ناخوشايند جنگ و آلام بشري ناشي از آن كه دامن گير افراد علي الاخصوص افراد غيرنظامي است كاسته گردد. بازديد از اسراي جنگي و بررسي وضعيت آنها به منظور بهبود شرايط زندان‌ها از ديگر فعاليت‌هاي كميته بين المللي صليب سرخ است. كميته تلاش مي‌كند تا زمينه بازگشت اسراء به ميهن خودشان را فراهم نمايد. كميته همچنين اشخاصي را كه در اثر مخاصمات مسلحانه بين المللي و يا غيربين المللي آواره و يا پناهنده شده‌اند با ارائه خدمات امداد رساني، آنها را مورد حمايت قرار مي‌دهد. كميته بين المللي صليب سرخ تمامي اين فعاليت را در چارچوب اصولي مانند انسانيت و بشر دوستي، بي غرضي، بي طرفي، استقلال خدمات داوطلبانه، اتحاد و يگانگي و جهانشمولي به انجام مي‌رساند. رعايت اين اصول موجب اقتدار و استقلال كميته است.




منابع
1- مرادي فارساني، ايمان؛ ترجمه، كميته بين المللي صليب سرخ را بشناسيم، ، تهران، پاييز 1385.
2- The Institute for Creation Research